Gerçek Gıda

Yazı: Oya Ayman

Seçimlerimiz Geleceğimizi Belirliyor

İşimiz zor! Ama eğer biraz daha kolaycı davranırsak iş, içinden çıkılmaz bir hal alacak Etiketlerden söz ediyorum ve üzerindeki denklemlerden; Emülgatör, fruktoz, homojenize, UHT, aspartam ve numaralı E'lerden Biz etiketleri okumaya çalışırken, pek çok ürün, ne kadar katkısız ve doğal olduğunu anlatmanın peşinde: Hormonsuz, %100 doğal, annenizin mutfağından, doğadan gelen lezzet Ancak bir sürü işlemden geçmiş ve/veya katkı maddeleriyle doldurulmuş bir gıda ne kadar doğal olabilir?
Bu rehberi hazırlarken danışmanlarımızdan Dr Yavuz Dizdar'ın sözleri, gıda olarak sunulan ürünlerin geldiği noktayı gösteriyor: "Bir arkadaşımın annesi açtığı endüstriyel keki bir yıl saklamış, bana verdi, kütüphaneye koydum, bekliyorum Değil küflenme, kuruma bile yok"
Keki, böreği, yemeği evde yapmak çözüme giden yolda önemli bir adım olabilir Ama ya malzemeler? İngiltere'de 1930'da ve 1980'de üretilen sebze ve meyvelerin mineral değerlerinin karşılaştırıldığı bir araştırmanın sonuçlarına göre, "50 yılda sebzelerde kalsiyum, magnezyum, bakır ve sodyumda, meyvelerde ise magnezyum, demir, bakır ve potasyumda önemli düzeylerde gerilemeler olmuş" Bilim insanlarına göre, bu düşüş, endüstriyel tarımın gelişmesinden veya çeşitlerin değişmesinden kaynaklanıyor olabilir
Araştırmalar, günümüzde hastalıkların yüzde 70'inin beslenme kaynaklı olduğunu ortaya koyuyor Buna rağmen danışmanlarımızın verdiği bilgiler ışığında derlediğimiz bu rehberi hazırlarken, raflardaki gıdaların sağlığımıza etkileriyle ilgili araştırmaların ne kadar yetersiz olduğunu gözlemledik Gıda konusunu düzenleyen kurumların araştırma, kontrol ve bilgilendirme konusunda daha fazlasını yapması gerekiyor
Ne yediğimizi bilmeye hakkımız var! Şimdilik, eğer gıdayı kendimiz üretmiyorsak, uzun süre dayanabilenler yerine taze olanları, kaynağını ve nasıl üretildiğini bildiklerimizi ya da organik sertifikalı ürünleri tüketmek bizi gerçek gıdaya götüren en güvenli yollar
Gerçek gıdaya ulaşmak aynı zamanda onu üreten çifçi ve üreticileri desteklemekten geçiyor Bunu yapmazsak, onlar da köylerini terk edip, üretimlerini bırakıp, içi ağaçlaşmış domatesleri, ekşimeyen yoğurtları ve etiketini anlamadıkları hazır gıdaları satın almak zorunda kalacak
Hâlâ seçme şansımız var ve seçimlerimiz geleceğimizi belirliyor

• HER ŞEY TOHUMLA BAŞLAR
• ORGANİK, EKOLOJİK, BİYOLOJİK
• TAM GIDALAR
• HIZLI, ÇEKİCi, ZENGİNLEŞTİRİLMİŞ GIDANIN BEDELİ
• KARANLIKTA YOL ALMAK
• GERÇEK HAYVANLAR, GERÇEK YEMLER, GERÇEK ÜRÜNLER
• GÜVENLİ GIDANIN İZİNDE
• MEVSİMLİK ÜRÜNLER/ETİKETLER

Yerli çeşitlerin sağlığımıza doğrudan bir etkisi var mı?
Minnesota Üniversitesi'nde yapılan bir araştırmada, Amerikan yerlilerinin yerel tohum çeşitlerinden elde edilen ürünlerle, marketlerden alınan endüstriyel tohumlardan elde edilen ürünlerin besleyicilik özellikleri karşılaştırıldı Örneğin fasulyelerde antioksidan düzeyleri bazı çeşitlerde, yerli çeşitler lehine yüzde 50, bazı çeşitlerde ise 3,5 ila 21 kat yüksekti İngiltere'de 1930 ve 1980 yılları arasında sebze ve meyvelerin mineral değerlerini inceleyen bir çalışmaya göre, 50 yılda sebzelerde kalsiyum, magnezyum, bakır ve sodyumda, meyvelerde ise magnezyum, demir, bakır ve potasyumda önemli düzeylerde gerileme olduğu belirlendi Sonuçlar, bu düşüşlerin endüstriyel tarımın gelişmesi veya çeşitlerin değişmesiyle ilgili olabileceği şeklinde yorumlandı ABD'de yapılan bir başka araştırmadaysa 1950-1999 yılları arasında bazı gıdaların besin değerlerinde meydana gelen değişimler incelendi İncelenen meyve ve sebzelerin protein, kalsiyum, fosfor, demir, riboflavin ve askorbik asit düzeylerinde 1999'da 1950'ye kıyasla düşmeler olduğu görüldü Örneğin demir oranındaki düşüşler soğanda yüzde 56, ıspanakta ise yüzde 10'du
Neden organik ürün?
Sağlıklı yaşam doğal gıdaların tüketilmesiyle mümkün Konvansiyonel tarımda suni gübre ve zirai ilaç kullanımı toprağı verimsizleştiriyor, yararlı bakterilerin ve biyolojik çeşitliliğin parçası olan böceklerin, kuşların ve küçük memelilerin ölümüne neden oluyor Konvansiyonel tarım yöntemleri istatistiki olarak orta vadede dünya gıda üretimini bir miktar artırıyor görünüyor ama kullanılan kimyasallar toprağı ve suyu hızla kirletiyor Oysa sürdürülebilirliği sağladığı için uzun vadede verimli olabilen organik tarım yöntemlerinin uygulandığı, canlılığı korunmuş dengeli topraklarda yetişen bitkiler daha sağlıklı ve besleyici oluyor
Tam gıdalar ile beslenmenin, rafine ve özünden ayrılmış gıdalarla beslenmeye göre olumlu etkileri var mı?
Bugüne dek yapılan bütün araştırmalar tam gıdaların tüketilmesinin başta diyabet, kanser, kalp, ülseratif kolit gibi hastalıklara karşı koruyucu olduğunu gösteriyor Bu durumun bir nedeni, söz konusu hastalıkların bütününe bir inflamasyon (mikropsuz iltihap) durumunun eşlik etmesi Tam gıdalar özellikle kalınbağırsaktaki bakteri florası için gerekli Bugün ülseratif kolit gibi hastalıkların stresten değil, yanlış beslenmenin etkisiyle genetik yatkınlığın ortaya çıkmasından kaynaklandığı düşünülüyor Bu hastalarda ağızdan beslenmeyi kesip, damardan beslenmeye başladığınızda bile hastalık düzelme gösteriyor
İşleme yöntemleri gıdalarda besin değerini kaybettiriyor mu?
Gıda mühendisleri, teknolojik olarak tanımlandığı şekliyle uygulanmayan işleme yöntemlerinin gıdaların besin değerini etkilediği görüşünde Öğütme ve kabuk soyma, lif oranını azaltıyor, yüksek ve uzun süreli ısıl işlemler ise protein kalitesini etkiliyor Araştırmalar rafinasyon gibi işlemlerin besin değeri kaybına neden olduğunu gösteriyor Kepeğinden ve özünden ayrılmış tahıllar da besleyici değerinden kaybediyor
Türkiye'de hangi ürünler GDO'ların kapsama alanına giriyor?
Et, süt, yumurta gibi temel gıda maddelerini oluşturan ve GDO'lu yemle beslenen hayvanlardan elde edilen hayvansal ürünler GDO kapsamında değerlendirilebilir Şimdiye kadar onay verilmiş olan ürünler için ve Biyogüvenlik Kanunu yayınlanmadan önce ithal edilmiş ve hâlâ satılan GD gıdalar da olabilir Soya, mısır, kanola ise gündelik tüketimimizde yer alan birçok işlenmiş ve ambalajlı gıda maddesinin içeriğinde bulunuyor Örneğin emülgatör olarak yaygın bir kullanıma sahip olan soya lesitinine gofretten çikolataya bir çok ambalajlı üründe rastlanıyor
Mısırözü ve kanola yağları da gıda endüstrisinin temel girdilerinden ikisini oluşturuyor Yine yaygın kullanım alanlarına sahip olan mısır ununun yanında, nişasta bazlı şeker (NBŞ) adı altında mısır nişastasından elde edilen glukoz şurubu da çoğu gıdada temel tatlandırıcı olarak kullanılıyor
Aflatoksinin insan sağlığına etkileri neler?
1960 yılında İngiltere'de 100 bin hindinin, çok sayıda ördek ve sülünün ölümüne neden olan zehirlenmenin nedeni araştırıldığında yer fıstığı ununda üreyip toksin meydana getiren Aspergillus flavus ve Aspergillus parasiticus ile karşılaşıldı Bulaşık yemlerle alınan aflatoksinler sindirim kanalından kolayca emilerek çoğunlukla serum albüminlerine bağlanmış olarak, canlının vücudunda bir yerden diğer bir yere dolaşım sistemiyle taşınıyor Özellikle karaciğer ve yumuşak dokulara dağılıyor Kanda bulunan aflatoksinlerin büyük çoğunluğu karaciğerde tutuluyor Aflatoksinlerin hayvanlar üzerindeki etkisi, zehirin dozuna, hayvanın türüne ve yaşına ve zehiri aldığı süreye bağlı olarak değişiyor Zehirlenme üç çeşit hastalık tablosu oluşturuyor: akut toksikozis, subakut toksikozis ve kanser oluşumu
Sütün kalitesi neye bağlı?
Hayvanın beslenme şekline, refahına ve sağlığına, sağım hijyenine, yerel üretilip üretilmediğine, naklindeki unsurlara, endüstriyel işlem görüp görmediğine bağlı

Devamını National Geographic Türkiye'nin Mart 2012 sayısıyla birlikte hediye edilen Gerçek Gıda Rehberi'nde okuyabilirsiniz