Aykırı Bir Başarı Öyküsü

Çıkış noktası bulmakta zorlandığım anlarda konuştuğum ufkumu genişleten "hayali kahramanlarıma" bir kişi daha eklendi Reddedildikçe güçlenen kendine özgü hayat duruşu hayalleri uğruna yaptıkları ve bugüne kadar başardıklarıyla ilham veren biri Bir palyaço doktor!

Henüz bir tıp öğrencisiyken evinde kurduğu ufak ancak sıradışı sağlık merkeziyle 15 binden fazla hastayı tek kuruş ücret almadan tedavi eden deli bir doktor Herkesin eşit olduğu hastalarla bol vakit geçirmeye olanak sağlayan onlarla birlikte yaşanılan ve içinde sanatın olduğu bir merkez bu

Sağlık söktöründeki çalışanlara özellikle de doktorlara "tedaviyi düşünmeden önce insan olun" mesajı veren bir tıp adamı Yaratıcı uygulamalarıyla başlarda dalga geçilen sonradan "bir dakika galiba bu adamın dediklerinde bir şey var" dedirttiren bir devrimci

Amerikalı olmaktan utanan kapitalist düzen düşmanı Bush dönemi için "faşist" Amerika için "dünyanın en terörist ülkesiyiz" diyecek kadar cesur 'savaş' kelimesini dahi bilmediği bir dünya anlayışla ve hatta tanrı korusun bir miktar mizahla ele alamıyoruz? Ölüm düşman değildir beyler Bir hastalığa karşı savaşacaksak önce gelmiş geçmiş en kötü hastalık olan 'umursamazlıkla' savaşalım"

Robin Williams'ın canlandırdığı Adams'ın hayatını konu eden "Patch Adams" (1998) filminde duyunca bu lafları dedim bir dakika bu adam kim? Gerçek mi bu doktor?

Kore Savaşında çarpışan bir askerin oğlu (1945) Babası öldüğünde o henüz 16 yaşında 1961 yılında annesi ve kardeşi ile birlikte Amerika'ya geri dönüyor Nüfusun %20′sini oluşturan Amerikan vatandaşı zencilerin; beyazların kullandığı tuvaletlere giremediği aynı restoranlarda yemek yiyemediği aynı otellerde kalamadığı veya otobüste önlerde oturamadığı yıllar ona çok ağır geliyor

Özgürlükler ülkesi veya domokrasinin beşiği denen ülkede yaşanılan bu ırkçı tutuma "sessiz" kalamayıca da lisede son iki sene her gün dayak yiyor Bu aşağılanma bu şiddet bu adaletsizlik Patch Adams'a içinde yaşadığı dünyadaki hayatın anlamını sorgulatıyor ve üç kere intihar teşebbüsünde bulunuyor

18 yaşında aynı yıl içinde üç defa intihar edip hastanelerde hayata geri döndürülünce kafasında şimşekler çakıyor ve "başka" bir dünya yaratma uğruna bir karar alıyor:

"Kendini öldüreceğine devrim yap!"

Diyor ki:

"Bugün evet sadece bugün 30 bin çocuk açlıktan ölecek
Yarın diğer bir 30 bin
Bu ilginç değil;
Ancak futbol ilginç kirli su berbat edilmiş çevre de ilginç değil
Ancak saç bakımı ilginç ayakkabı ilginç 3 bin dolarlık saat ilginç

İşte bu acı veriyor Acıyı hissetmek onu çekmek çok ağır Ve sadece acı duyarak yaşamak insanın enerjisini alır O yüzden ben acıya odaklanmıyor oturup hiçbir şey için de kimseye yalvarmıyorum Acı bir uyarıcı olmalı Harekete geçmek için bir uyarıcı" Ve ekliyor:

"İnsanoğlu eğer değişmezse bu yüzyılda hayatta kalma şansı yok"

"Ben 65 yaşında hayatımın 'yemek sonrası yenen tatlı' fazındayım Ben; aşkla neşeyle bir şeyleri değiştirmeye çalışıyorum O yüzden ben kendi cennet bahçemdeyim Ancak problemin farkındayım; oturmuyor söylenmiyor şikayet etmiyor ve bir şeyler yapıyorum

Ancak bugünün bebekleri veya onların ileride olacak çocuklarının biz bugünden değişmeye başlamazsak hayatta kalma şansları yok Bu durum zenginler ve onların çocukları için de geçerli"

Hastanelerde palyaçoluk yapmayı okyanusa iğne atmaya benzetiyor Onu asıl hedef kapitalizmi bitirmek

Peki neden hastaneler?

Dünyada "mutlu" tek bir hastane yok Hepsi hiyearşik düzende Zengin hastaneler mutlu çünkü onların yaptıkları ticari iş kar odaklı Hastalara şefkat adına ayıracak vakitleri yok Doktorların çoğu ukala Kimse de doğal olarak hastanede olmak istemez Çünkü hastaneler kötü yerler Ciddi ve bir o kadar da teknolojik hastalardan çok orada çalışan sağlık personelinin çabuk yıpranmasını önlemek maksadıyla yapılıyor Yani önce doktorlar hemşireler rahat etsin sonra hastalar

Dünyada şefkati öğreten tek bir tıp okulu yok

Kurduğu "Gesundheit! Institute" aracılığı ile; bedava mutlu hiyearşik düzenin olmadığı ve sevinçle kutlanan "bir anlayışı" tıp okullarına ve sağlık sektörüne yerleştirmeye çalışıyor Arkadaşlık ve eğlence konseptiyle; yaşlı akıl hastası evsiz veya fakir hastaların sevgi ve şefkat görerek iyileşmelerine yönelik kurmak istediği 40 yataklı bir hastane var Virginia'da olacak bu hastanenin tüm dünyadaki tıp alemine örnek teşkil edeceğine inanıyor

Amerika'daki standart bir hastanenin işletilmesi için gerekli olan paranın %10′uyla da bu işin yapılabileceği göstermek istiyor

'Patch Adams' filmin çekimini Universal Studios'u bu radikal hastanenin yapım maliyetini karşılamaya söz verdiği için kabul etmiş Oysa sonrasında 400 milyonun üzerinde hasılat yapan filmle ilişkisi olan (21 milyon dolar kazanan Robin Williams da dahil) hiç kimseden bir dolar dahi alamamış

"Aşk bilet sattırmaz
Barış bilet sattırmaz
Adalet bilet sattırmaz

Bu dünyada iki şey bilet sattırır: Şiddet ve mizah!"

Hollywood bilet satmak ister O yüzden Universal Studios da filmde onun kapitalizm karşıtı görüşlerine yer vermek yerine; tarihteki ilk ahmak ve gülünç hastaneyi kurma çabası içinde olan komik bir doktor gibi gösteriyor

Cinayete kurban giden kişinin kız arkadaşı değil çok yakın bir (erkek) arkadaşı olması ve bugün bile henüz yapılmamış olan hastanenin filmin sonunda akan karelerde sanki gelen bağışlarla bitirilmiş gibi gösterilmesi filmdeki can sıkan hatalar

Patch Adams kendi filmi için de "keşke Benigni'nin 'Life Is Beautiful' filmindeki kadar zeki mesajlar verebilseydi" diyor Ancak yine de dünya sevgiye o kadar aç ki "bu filmin hiç katkısı olmadı" diyemiyor Yaptığı performanslardan yılda 300 bin dolar kazanırken film sonrasında bu bir milyon dolara çıkmış Kendi hayatında zaten hiçbir şeye "sahip" olmamayı seçtiği için de kazandığı paranın tamamını rüyası için harcıyor

Hayalindeki hastane modeli olur da bir gün hayata geçerse bugüne kadar konuşma yaptığı binlerce tıp öğrencisinin en az %70′inin gelip burada çalışmak isteyeceklerini düşünüyor Hem de çok az bir ücretle Çünkü tıp bilimine adım atan çoğu öğrencinin rüyası da esasında bu Ancak mezun olduklarında gidecekleri böyle bir kurum yok Olanların hepsi kapitalist düzenin yarattığı hastaneler Bu durumda onlar da sisteme ayak uyduruyor

İşte o yüzden 4 yılda gerekli finansal desteği kesin bulup yaparım dediğim hastane 38 yıldır hala yapılamamış olsa da ilk günkü heyecanını kaybetmiyor hayal kırıklığına uğramıyor "Bunun doğru şey olduğunu biliyorum Çünkü doktorların hemşirelerin herkesin böylesi bir hastanede çalışmak için can attıklarını biliyorum"

Bu arada son yıllarda tıp adamları "gülmenin sağlığa yaptığı olumlu etkiler" üzerinde çalışıyorlar Adına da "terapötik mizah" koymuşlar: 'mizahı kullanarak hastalıkları iyileştirmek' Dediklerine göre stres olduğu zaman vücudumuz kortizol salgılıyor Yüksek kortizol sistemi de bağışıklık sistemini zayıflatıyor Gülmek ise bu kortizol seviyesini azaltıyor Maryland Üniversitesi'nden Koruyucu Kalp Sağlığı Departmanı sorumlusu Michael Miller'ın yaptığı araştırmaya göre kalp hastası olan bir kişiyi güldürdüğünüz zaman bu hastalığın tekrarlama riski yüzde 40 oranında düşüyormüş Bu yöntem Türkiye'de de denenmeye başlanmış

Geçtim bunları gülme yogası yapanlar bile var!

Ancak Patch Adams'ın yola çıkış amacı "terapötik mizah" falan değil Hiçbir zaman 'gülmek en iyi ilaçtır' demediğini en iyi ilacın 'arkadaşlık' olduğunu söylüyor Yani sevdiklerimizle kurduğumuz ilişki

"Gülmeyi hiçbir zaman bir tedavi yöntemi olarak düşünmedim Müziği sanatı veya dansı da düşünmediğim gibi Bunların hiçbiri yardım etmek için terapi gibi ufak bir kelimeye ihtiyaç duymayacak kavramlar Sanatın terapi kelimesinden gelecek yardıma ihtiyacı yok Bunlar birer insanlık kültürü

Kültürle tedavi olmaz Biz eğer sağlıklıysak kültür yaparız

Benim için 'mizah' bir içerik O yüzden biz de hastenemizde insanların; mutlu eğlenceli sevecen iş birliğine açık yaratıcı ve düşünceli olmalarını planlıyoruz Bu sağlıklı toplumlarda bireylerin kaynaşması için bir yol sadece"

18 yaşında palyaçoluk yapmaya karar verdiğinde kafasında bunu sadece hastanelerde yapmak yokmuş Tanrı olarak gördükleri "para ve gücün" altında ezilen yetişkinlerin dünyası çok ciddi çünkü!

"Hasta bir çocuğa mizahla yaklaşmakla asansörde karşılaştığım yüzü asık bir iş adamına arkadaşça davranmak arasında büyük fark yok İkisi de eş deneyimler Ancak filmde gösterildiği gibi hasta bir çocuğa sadece komiklik yaparak dünyanın daha iyi bir yer olacağını göstermek çok yanlış Dünyadaki açlık veya şiddet keşke böyle bitebilse"

O yüzden halka açık her yerde rengarenk palyaço kıyafetleri giyiyor Kulağına iskelet çenesi veya yemek çatalı küpesini takıyor Bu onun vermek istediği mesajın bir parçası O sıkıcı insanlara bir neşe kaynağı olmak ve kendisiye de kolayca sohbete başlamalarına imkan sağlamak istiyor Ayrıca şiddet olan bir yerde insanlarla iletişime geçebilmek tabii ki "gri takım elbiseli" birine oranla çok daha kolay

İşe de yarıyormuş Uçakta yanına oturan asansörde veya markette beklerken karşılaştığı insanların %99′u ona "neden böyle giyindiğini" sormalarıyla sohbet başlıyormuş Bu da Adams'a kendi felsefesini anlatabileceği bir-iki kişi daha demek Hem de hiç azalmayan bir heyecan ve keyifle

Nereye giderse gitsin o şalvar pantalonunun içinde sürekli 20-25 kg ağırlığında onlarca oyuncak taşıyor Kafasında ördek şapka elinde balık Oynadığı palyaço karakteri için "onun down sendromu var" diyor Çünkü 'down sendromu' olan yetişkinlerin çoğu "koşulsuz sevme" ve "komik" olma özellikleri taşırmış