İyon Nedir?

Her atomda belirli sayıda elektron vardır Ama eğer atom bu elektronlardan bir ya da birkaçını kaybederse ya da dışardan bir ya da birkaç elektron alırsa ve bunun sonu*cunda elektrik yüklü duruma gelirse, artık iyon olmuş demektir Her ato*mun merkezinde artı elektrik yükü taşıyan bir çekirdek vardır Çekirdeğin çevresinde eksi elektrik yükü taşıyan bir ya da daha çok elektron dolanır Genellikle çekirdeğin taşıdı*ğı artı elektrik yükü elektronların taşıdığı eksi elektrik yüküne eşittir ve bu iki yük birbirini dengeler Böylece atom elektriksel olarak yüksüz (nötr) durumda olur
Eğer bir atomun en dış yörüngesinden bir ya da birkaç elektron ayrılırsa elektron kay*beden atom artı elektrik yüklü bir duruma gelir Böylece artı yüklü bir iyon (katyon) oluşur Eğer bir atomun en dış yörüngesine dışardan bir ya da birkaç elektron katılırsa, yani atom elektron kazanırsa eksi yüklü bir iyon (anyon) oluşur Kimyasal denklemler yazılırken atom ya da atom grubunun simgesi*nin sağ üst yanına iyonun elektrik yükünün değeri ve işareti yazılır Örneğin bir elektro*nunu kaybederek, artı elektrik yüklü bir sodyum iyonu haline gelmiş olan bir sodyum atomu naPNG olarak yazılır caPNG olarak yazılan bir kalsiyum iyonu, iki elektron kaybetmiş olan bir kalsiyum atomudur Eksi yüklü klor iyonu Cl bir elektron kazanmış bir klor atomudur
Moleküllerin elektrik yüklü iyonlara ayrış*masına iyonlaşma denir Bu olaya genellikle suya daldırıldığında çözünen maddelerde rastlanır çünkü su, iyonlar arasındaki çekimi zayıflatır Örneğin eğer sofra tuzu (sodyum klorür) suda çözünürse, sodyum iyonları ile klor iyonlarına ayrışır Eğer bir elektrik pili*nin eksi ve artı kutuplarına bağlı iki teli bu çözeltiye batırırsak, her tel kendi taşıdığı elektrik yüküne karşıt yüklü iyonları çekecek ve bunun sonucunda eriyiğin içinden bir elektrik akımı geçecektir Metallerin elektro*liz yoluyla arıtılması işleminde eriyik haldeki iyonlaşmış çözeltilerden yararlanılır
Gazları iyonlaştırmak için oldukça büyük miktarda enerji gerekir Bir gaz çok fazla ısıtılarak iyonlaştırılabileceği gibi içinden ışın geçirilerek de iyonlarına ayrılabilir İyonlaş*mayı sağlayan bu ışınlar X ışınları, kozmik ışınlar, morötesi ışınlar ya da radyoaktif maddelerden çıkan gamma ışınları olabilir İyonlaşan gaz iletken hale gelir, yani içinden elektrik akımı geçebi*lir Bu önemli özellikten yararlanarak rad*yasyon ölçümü için kullanılan ve iyonlaşma odası denilen aygıt yapılmıştır Aygıt bu ölçümü, gazın içinden geçen elektrik akımını ölçerek gerçekleştirir Eğer gazın iyonlaşma*sını sağlayacak bir radyasyon yoksa, gazın içinden elektrik akımı geçmeyecektir Radyas*yon varsa, iyonlaşan gazdan akım geçecek ve radyasyon arttıkça geçen akım miktarı da artacaktır Bu tür aygıtlar nükleer enerji santrallanndaki radyasyonu ölçmekte ve uran*yum gibi radyoaktif mineral cevherlerinin aranmasında kullanılırElektriksel olarak nötr olan bir azot atomunun çekirdeğinde yedi proton ve çekirdeğinin çevresinde dolanan yedi elektron bulunur Eğer bu atom bir kimyasal tepkimede elektron kaybederse, artı yüklü bir iyona dönüşür; eğer fazladan elektron kazanırsa, eksi yüklü bir iyon durumuna gelir



Dünya'nın atmosferinin üst bölümünde "iyonosfer" denilen bir katman vardır Gü*neş'ten gelen ışınlar atmosferin bu bölümün*deki havayı iyonlaştırmıştır İyonosfer Güneş'ten gelen morötesi ışınımın büyük bölümünü soğurur ve tümüyle yeryü*züne ulaşması durumunda deride ciddi yanık*lara yol açabilecek olan bu ışınlardan insanla*rı korur İyonosfer bir tür ayna görevi yaparak radyo dalgalarını da yansıtır ve böylece uzurt mesafeli radyo iletişimine yardımcı olur İyonosferin yüksekliği Güneş'in konumuna bağlı olarak değişir, bu nedenle de uzaktan gelen radyo dalgaları bazen sönerek kaybola*bilir Eğer iyonosfer olmasaydı, radyo dalga*ları geri yansımayıp uzaya doğru yollarına devam edecek ve uzun mesafe radyo sinyalle*rinin gönderilmesi ancak haberleşme uydula*rından "yansıtılarak" gerçekleştirilebilecekti Bu yöntem günümüzde televizyon yayınları*nın dünyanın her yerine ulaştırılmasında kul*lanılmaktadır