Meridyen,Paralel Ve Ekvator Özellikleri Coğrafya Dersi Konu Anlatımı Detay İçerik

Paralellerin Özellikleri :

· Ekvator'a paralel uzanırlar

· Çapları ve uzunlukları Ekvator'dan kutuplara doğru kısalır

· Ekvator'dan kutuplara doğru sayısız paralel çizilebilir Ancak değerlendirme kolaylığı bakımından birer derece aralıklarla çizildikleri varsayılır

· Paralellerin 90 tanesi Kuzey Yarım Küre'de, 90 tanesi Güney Yarım Küre'de bulunur

· 60 paraleller Dünya'nın küreselliğinden dolayı Ekvator'un yarısı uzunluğundadır

· Birbirini izleyen 2 paralel arasındaki uzaklık her yerde yaklaşık 111 km'dir

UYARI : Dünya'nın geoid şekli nedeniyle 2 paralel arasındaki uzaklık Ekvator'dan kutuplara doğru artar Örneğin, Ekvator ile 10 (kuzey-güney) enlemleri arasındaki uzaklık 110596 m iken, 890-900 (kuzey-güney) enlemleri arasındaki uzaklık 110700 m'dir Ancak birbirini izleyen 2 paralel arasındaki uzaklık pratikte 111 km olarak kabul edilmiştir

Özel Paraleller

Bazı paralellerin yerleri, güneş ışınlarının yere değme açısına bağlı olarak doğa tarafından belirlenmiştir Bunlar :

Ekvator

Dönenceler

Kutup Daireleri

Kutup Noktaları

Ekvatorun Özellikleri

· En uzun paraleldir

· Güneşin önünden en hızlı geçen noktaların oluşturduğu paraleldir

· Dünya'nın eksen çevresindeki dönüş hızı Ekvator'da yaklaşık 1670 km/saat'tir

· Güneş ışınlarını 21 Mart ve 23 Eylül'de dik açıyla alır

· Yıl boyunca sıcak olduğundan termik alçak basınç kuşağıdır

· Yükseltici hava hareketleri görüldüğü için bol yağış alır

· Gece ve gündüz süreleri yıl boyunca birbirine eşit ve 12'şer saattir

Dönencelerin Özellikleri

· Yerleri, yer ekseninin eğikliğine bağlı olarak belirlenen Dönenceler, 23027' Kuzey ve Güney paralelleridir

· Kuzey Yarım Küre'dekine Yengeç Dönencesi, Güney Yarım Küre'dekine Oğlak dönencesi denir

· Orta kuşak ile Tropikal kuşağı birbirinden ayırırlar

· Güneş ışınlarının düz zeminlere dik geldiği en son noktalardır

· 5 Yengeç Dönencesi 21 Haziran'da, Oğlak Dönencesi 21 Aralık'ta Güneş ışınlarını dik açı ile alır

Kutup Noktalarının Özellikleri

· 90 Kuzey ve Güney paralelleridir

· Güneş ışınlarının düz zeminlere en dar açıyla geldiği yerlerdir

· Sürekli soğuk olduğundan kutuplar ve çevresinde yıl boyunca termik yüksek basınç kuşakları oluşur

· Aydınlanma çemberinin 21 mart ve 23 Eylül'de teğet geçtiği yerlerdir

· Bir yıl içinde 6 ay sürekli gündüz, 6 ay sürekli gece yaşanır

· Çizgisel hızın sıfır, yerçekiminin en fazla olduğu yerlerdir

Kutup Dairelerinin Özellikleri

· Yerleri, yer ekseninin eğikliğine bağlı olarak belirlenen Kutup Daireleri, 66033' Kuzey ve Güney paralelleridir

· Kutup kuşağı ile Orta kuşağı birbirinden ayırırlar

· Aydınlanma çemberinin yıl içinde yer değiştirdiği ve 21 Haziran ile 21 Aralık'ta teğet geçtiği paralellerdir

· 21 Haziran'da Kuzey Kutup Dairesi'nde, 21 Aralık'ta Güney Kutup Dairesi'nde 24 saat gündüz yaşanır

Meridyenlerin Özellikleri

· Bir kutuptan diğerine uzanan meridyenler de paraleller gibi sayısızdır Ancak pratikte her 1 dereceden bir yay geçtiği varsayılarak, 360 tane oldukları kabul edilmiştir

· Birbirini izleyen 2 meridyen arasındaki uzaklık Ekvator üzerinde 111 km olarak kabul edilmiştir

· Başlangıç meridyeni olarak Londra yakınlarındaki Greenwich kabul edilmiştir

· Bir meridyenin, karşıt (anti) meridyeniyle arasında 180 meridyen fark vardır

UYARI : Meridyen yayları eşit uzunluktadır Aralarındaki uzaklık Ekvator'dan kutuplara doğru azalır ve tüm meridyenle kutuplarda birleşir

Birbirini izleyen 2 meridyen arasındaki uzaklık; Ekvator üzerinde 111322 m (pratikte 111 km olarak kabul edilmiştir, 45 (Kuzey - Güney) paralellerinde 78850 m, 90 (Kuzey - Güney) paralellerinde ise 0 m'dir