Anadolu'nun İlk Hac Merkezi: Pessinus

Pessinus, Güney Sakarya dolaylarının ilk çağda en tanınmış şehirlerindendir Sivrihisar'ın 16 km güneyinde bulunan ilk çağın bu antik şehrinde bugün Ballıköy yer almaktadır Daha çok bir Frig şehri olarak bilinen Pessinus, tarihte 'Pessimonte', 'Pessinunt', 'Pessinonte' olarak da adlandırılmakta idi

İlk çağda Pessinus'un önemli bir yere sahip olmasının nedeni ise Kibele Tapınağı'nın burada bulunmasıdır Ayrıca ünlü Kral Yolu da Pessinus'tan geçmektedir

Kibele'nin ÖnemiKibele(Kybele), binlerce yıl evvel özellikle Anadolu'da yaşayan insanlar tarafından benimsenmiş, kutsal kabul edilen, sosyal hayatta da önemli bir yere sahip olan bir TanrıçadırTanrıça
Kibele'nin birçok özelliği vardı O dönemdeki inanışa göre Kibele,
Tanrıların en büyüğü idi Bereketin sembolü, doğanın ve dağların anası,
şehirlerin kurucusu idi Frigler döneminde, Tanrıça Kibele'ye, altın
tacı, elinde dümbeleği, zarif elbisesi ile aslan başlı bir taht üzerinde
oturur şekilde sembolleştirilerek tapılırdı Pessinuslular,
ona Agdisti ve zaman zaman o yöredeki kutsal dağ Dindimus'tan ilham
alarak Dindimen de derlerdi Aynı zamanda Büyük Ana, Muhteşem Ana, Ulu
Ana olarak da adlandırılmıştırAnkara, Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde Frigya Dönemine ait (MÖ 6 yüzyıl) Tanrıça Kibele Heykeli
Tanrıça Kibele İnanışı, Hititlerin Kubaba adındaki Tanrıça inanışlarının bir devamı olarak da kabul edilebilir

En Görkemli Kibele Tapınağı Pessinus'taİlk
çağda, Anadolu'da özellikle Frig halkı arasındaki Tanrıça Kibele sevgisi
ve ona olan inanç, birçok yerde onun adına tapınakların yapılmasına yol
açmıştır Ancak bu tapınakların en ünlüsü Pessinus'tadır Rivayetlere göre o dönemde Güney
Sakarya dolaylarındaki bu antik şehirde yüzbinin üzerinde bir nüfusun
yaşadığı söylenmektedir ve bu kalabalık nüfusun katkısı ile
Pessinus'taki tapınak diğerlerine göre daha görkemlidirPessinus'taki
Tanrıça Kibele Tapınağı önce bir göktaşı ile sembolize ediliyor iken
daha sonraları kraliçeye benzer şahane bir heykele dönüşmüştür

O dönemde Kibele Tapınaklarında, soylular arasından seçilen tapınak
rahipleri görev yaparlardı Bu tapınak rahipleri, tapınağa getirilen
adak eşyalardan yararlanırlardı

Tapınaklar o devre göre oldukça gösterişli idi Özellikle
Pessinus'taki Kibele Tapınağı'nın çok görkemli olduğunu yukarıda
söylemiştik Bu tapınağın kapısı gümüş sütunlar ile süslenmişti Bu
sütunlar tapınağın haşmetini yansıtır ve bu tapınağı ziyaret etmek için Pessinus'a gelenleri son derece etkilerdi

MÖ III yüzyılda Avrupa'dan Anadolu'ya gelen Galat Kavimleri ile Frigyalılar arasında o dönemde bir rekabet başlamış ve sonunda Galat Kavmi,
o dönem için önemli bir yerleşim merkezi olan Pessinus'u ele geçirmiş
ve burayı kendilerine başkent yapmıştır

Pessinus'a yerleşen Galat
Kavmi, Tanrıça Kibele Tapınağı'nın ziyaretçilerinden
sağladığı zenginliğe göz dikmiş ve 'tapınak rahipliği' görevinin de
kendilerine geçmesi için çalışmışlardır En sonunda tapınağın rahiplik hizmeti yarı yarıya Friglerle Galat Kavmi arasında pay edilmiştir

Frig Halkı arasında Tanrıça Kibele'nin aşklarına da inanılıyordu O
dönemdeki inançlara göre Tanrıça Kibele, Friglerin yakışıklı çobanı
Attis'e aşıktı

Attis BüstüAncak yakışıklı çoban Attis,
Tanrıça Kibele'ye ihanet ettiğinden dolayı cinsel organı kesilerek
cezalandırılmıştı İşte bu nedenle Tanrıça Kibele Tapınağı'nda hizmet görecek olan soylulardan seçilen rahiplerin önce cinsel organlarının kesilmesi zorunlu idi Bu rahiplerin geniş harmanilere bürünerek kadın gibi yürümeleri, saçlarını kadınlar
gibi uzatmaları da gelenek haline gelmişti ve bu gelenekler Tanrıça
Kibele'nin ilahi affına sığınmak ve ona yaranmak için olduğundan toplumca yadırganmıyordu

Pessinus'un ünlü Kral Yolu üzerinde bulunması, şehirdeki ticari
hayatın canlı ve zengin olması, nüfusunun yüzbinden fazla olması ve
dolayısı ile en görkemli Kibele Tapınağı'nın bu şehirde olması,
Pessinus'u daima canlı tutuyordu

Tanrıça Kibele Tapınağı daima ziyaret edilen kutsal bir mekandı O dönemdeki insanlar burayı ziyaret ederek hacı oluyorlardı

Pessinus her zaman hareketli bir şehir idi; ancak bahar aylarının gelmesi ile Pessinus daha da canlı ve hareketli bir hale bürünüyordu Zira Pessinuslular kış aylarının bitip bahar aylarının gelmesi ile birlikte Tanrıça Kibele adına kutsal bir tören yaparlardı Bir hafta süren bu kutsal törende, Pessinus'un yaşlısı genci herkes en güzel, en renkli elbiselerini giyerlerdi Bu törene değişik coğrafyalardan gelen bir çok insan da katılırdı Pessinus'a gelen bu ziyaretçi hacılarla birlikte
Tanrıça Kibele Tapınağı'nda o yılın bolluk bereket içerisinde geçmesi
için Kibele'ye dualar edilir, onun sevgisi kazanılmaya çalışılır,
adaklar adanırdıKibele törenlerinin özelliklerinden biri de
çalgıcılardır Bunlar çeşitli çalgı aletleri ile Pessinus'a dışarıdan
gelen hacılar ile yerli halkın Tanrıça Kibele adına yaptıkları törene
renk katıyorlardı Bu törenlerin en önemli kişileri ise şüphesiz ki
tapınak rahipleridir Bunlar tören için özel kıyafetler giyerlerdi Harmanileri omuzlarından aşağı sarkar, başlarına geçirdikleri sivri külahları Babil Kulesi'ne benzerdi