Mızrak Duruşlu Kadınlar Milli Mücadele Kadını(Kayseri)

KAYSERİ’de bulunan cephanenin Çukurova direnişçileri için Ulukışla’ya taşınması gerekmişti Mustafa Kemal Paşa halkı aydınlatması ve gençleri orduya kazanması için Kayseri’ye yolladığı Mazhar Müfit Kansu’ya bir telgraf göndererek ‘cephanenin her türlü çareye başvurularak Ulukışla’ya ulaştırılmasını sağlamasını’ istedi

Mazhar Müfit Bey bir haftadır buradaydı Müdafaa-yı Hukuk Derneği gibi Anadolu Kadınları Müdafaa-yı Vatan Derneği’nin şubesini de çok çalışkan ve başarılı bulmuştu Kayserililerin büyük çoğunluğu milli namusu savunan Ankara’yı candan desteklemekteydi Gençlerin askere katılması için özel bir çaba harcamak gerekmemişti

KAYSERİ LİSE SONLAR ASKERDE

O kadar ki Kayseri Lisesi’nin bu yılki son sınıfları öğrencilerinin tümü askere gittiği için kapalıydı

Mutasarrıf Ethem Bey’e Paşa’dan aldığı telgrafı gösterdi Ethem Bey ilgilendi Cephane hemen yola çıkarılabilirdi Ama bir sorun vardı: Cephane kafilesini kimler eşkıyaya karşı koruyacaktı? Bir küçük müfreze kurmak gerekti Çünkü Kayseri’nin çevresi eşkıya çeteleriyle doluydu Ama Kayseri’de eli silah tutan kim varsa ya cephedeydi ya cephe yolunda

Bir çözüm bulamayan Mazhar Müfit Bey geceyi uykusuz geçirdi Sabah mutasarrıfın çağırdığını söylediler Koştu Ethem Bey’in yüzü gülüyordu:

‘Az önce Müdafaa-yı Vatan Derneği’nin Başkanı Seyyide Hanım ile yardımcısı Feride Hanım (Güpgüpoğlu) geldiler Beni durgun görünce sebebini sordular Anlattım Bu hanımlar bir gün gerekir diye silahlı bir kadınlar kolu da kurmuşlar Cephaneyi bu hanımların götürebileceğini söylediler Ne dersin?’

Götürebilirler miydi?

M Müfit Bey bocaladı Ancak silahlarını kuşanmış yüzleri açık mızrak duruşlu hanımları görünce içi rahatlayacaktı

ÇARPIŞA ÇARPIŞA CEPHANEYİ GÖTÜRDÜLER

Silahlı kadınlar kolu cephane dolu arabalarla sabah erkenden yola çıktı Yol boyunca eşkıyalarla karşılaşan kol bunlarla çarpışa çarpışa ilerledi Cephaneyi esenlikle Ulukışla’daki yetkililere teslim etti

Ne güzel bir TV filmi olur değil mi?

Kadıköy ultimatomu

'Milli haklarımızı ve namusumuzu koruyacak hükümet ve erkek yoksa biz varız!'

İstanbul hükümetinin işgali alın yazısı gibi kabullenip hareketsiz tepkisiz kalması üzerine Kadıköy kadınları gazetelere bu bildiriyi yollamışlardı (20 Kasım 1918)

HEPSİ BİRER KAHRAMAN

Aydınlı Kuvayı Milliyeci kadınlardan üçü: Ayşe Aliye Ayşe (Mehmet Çavuş) Şerife Ali Hanımlar

Adile Hala (Adile Onbaşı) Kara Fatma (Tarsus)

Hatice Hatun (Adana)

Halime Çavuş (Kastamonu)

Nezahat Onbaşı (Ege Bölgesi)

Erzurumlu Kara Fatma (Erden) ve silah arkadaşları (İzmit ve Batı cephesi)

Tayyar Rahmiye (Adana)

Senem Ayşe (Kahramanmaraş)

Makbule Hanım (Gördes)

Ayşe Çavuş (Bilecik)

Havva Soyyanmaz (Trakya) ve annesi Zehra Soyyanmaz

Ana kız Kuvayı Milliyeci

Kurtuluş Savaşı’nın Halide Onbaşısı Halide Edip (Adıvar) Hanım atış taliminde

DİYOR Kİ

Erkeklerden kurduğumuz ordumuzun hayat kaynaklarını kadınlarımız işletmiştir Çift süren tarlayı eken kağnısı ve kucağındaki yavrusu ile yağmur demeyip kış demeyip cephenin ihtiyaçlarını taşıyan hep onlar hep o yüce o fedakar o ilahi Anadolu kadını olmuştur Bundan ötürü hepimiz bu büyük ruhlu ve büyük duygulu kadınlarımızı şükranla ve minnetle sonsuza kadar aziz ve kutsal bilelim (1923)

Kırmızı camlı fenerleri yakan gönüllüler

BİRLİKLERİ geceleri yürüyerek gündüz saklanarak büyük bir sessizlik içinde ‘Büyük Taarruz’ için taarruz çıkış hatlarına yaklaşmışlardı Mola verildi 25-26 Ağustos 1922 akşamı 38 Alay’ın Komutanı Albay İlyas Bey (Aydemir) bir görev için dokuz bölük komutanını yanına çağırttı

‘Oturun!’

Bölük komutanları yere oturdular

Düşmanın ileri güvenlik birliklerinin işgalinde bulunan iki kritik noktanın şimdiden ele geçirilmesi gerekiyordu Gece karanlığında iyi bilinmeyen bir arazide düşmanı ayaklandırmadan sessizce yerine getirilmesi gereken çetin ve tehlikeli bir görevdi bu Komutan görevi ayrıntılı olarak anlattı ve iki gönüllü bölüğe ihtiyaç olduğunu belirterek bu göreve kimin talip olduğunu sordu

Dokuz bölük komutanı da aynı anda ayağa fırladı ve selam vererek göreve talip olduğunu söyledi Hepsi o kadar candan gönüllüydü ki komutan içlerinden ikisini seçerse ötekilerin kırılacaklarını anladı kuraya başvurdu

Görev 2 Bölük Komutanı Yüzbaşı Zübeyir ile 7 Bölük Komutanı Yüzbaşı Rasim’e düştü Komutan ve arkadaşlarıyla helalleşip bölüklerine koştular

Her iki noktanın ele geçirildiği üç yanı kapalı bir yanı kırmızı camlı fenerler yakılarak bildirilecek bunun üzerine alay Tınaztepe’ye yanaşacaktı

Gece yarısını geçerken koyu karanlık içinde önce bir az sonra da ikinci kırmızı nokta parladı 38 Alay’ın taburları taarruz mevzilerine girmek üzere sessizce harekete geçtiler

Sabah tarihin akışı değişecekti

O bayrağı indir karşı koyanı vur

İLHAN Selçuk Yüzbaşı Selahattin’den aktarıyor: ‘Yunanlıların İzmir’e çıkmasından 6 gün sonra 21 Mayıs 1919 günü 17 Kolordu Komutanlığı’na atanan Albay Bekir Sami Bey’le Bandırma’ya geldiğimiz zaman şehirde Yunan bayraklarıyla süslenmiş zafer takları gördük O günü eşyalarımızı yerleştirmek kasabayı görmek ve çevreyi incelemekle geçirdik Derin bir acıya gömüldük Her yanda Venizelos’un resimleri Yunan bayrakları taklar ve sokaklarda Rumların avazeleri:

- Zito Venizelos!

Artık Bandırma’da ne Türklük ne de Türk hükümeti kalmıştı

22 Mayıs sabahı Albay Bekir Sami Bey Bandırma’daki 61 Tümen Komutan Vekili Yarbay Refet Bey’i çağırttı Şu emri verdi:

‘Burası Türkiye’dir burada tek bayrak Türk bayrağıdır Bunun dışında bir başka bayrağın sallanmasına asılmasına saygı görmesine boyun eğmek ve bunu hoş görmek alçaklıktır Şimdi şehirdeki bütün Yunan bayraklarını kaldırtacaksınız Zafer taklarını yıktıracaksınız Karşı koyan olursa öldüreceksiniz Bu iş üç saat içinde bitmezse ben sizi öldüreceğim Haydi görev başına’

Üç saat bitmeden Bandırma yeniden Türk şehri oldu’

kadınlarımızın en az erkeklerimiz kadar herşeyi hakettiğine olan inancımızı tazelemek için bu konuyu biraz daha detaylandıralım

Milli Mücadelede Türk Kadını
Sevim CAN
Tarih Öğretmeni

l Dünya Savaşı nın ardından Anadolu topraklarının İtilaf Devletleri tarafından işgali Türk halkımın top yekûn bir Kurtuluş Savaşma girişmesine sebep olmuştur Bu mücadele Türk halkı için bir hayal mücadelesinden çok yaşadığı topraklara sahip çıkma hayat mücadelesi haline dönüşmüştür
İstanbul hükümetinin işgallere kar- ^ sı tedbir almaması üzerine halk tara- Etrafından başlatılan mücadelenin en önemli adımı; Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkışı ve Anadolu'daki harekelin önderi olmasıdır Kurtuluş Savasının hazırlık aşaması diyebileceğimiz kongreler ve Müdafai Hukuk Cemiyetlerinin kuruluşunun ardından TBMM'in açılışı ve savaş döneminde erkekler kadar kadınlar da her alanda görev almışlardır
Osmanlı Devleti'nin XX yüzyılın başında arka arkaya girdiği savaşlar ile birlikte silah altına alınan erkek nüfusun yerine çalışma sahasına giren kadınlar: şimdi de memleketin dört bir yanında başlayan işgalleri protesto etmek amacıyla mitingler düzenleyerek mücadelenin ilk adımım atmışlardı Bu mitinglerin ilki 14-15 Mayıs 1919 gecesi İzmir'de gerçekleştirilmiştir İzmir'in işgalinin ardından İstanbul’da düzenlenen mitinglerde konuşma yapanlar arasında bulunan Halide Edip Nakiye Elgün Müfide Ferit Tek ve onları destekleyen binlerce Türk kadını bu savaşta erkeklerin yanında mücadeleye hazır olduğunu tüm dünyaya duyurmuştur
İstanbul'da 19 Mayıs günü düzenlenen mitingde bir konuşma yapan Halide Edip: "Hanımlar! Bugün elimizde top tüfek denilen alet yok; fakat ondan büyük ondan kuvvetli bir silahımız var: Hak ve Allah
Tüfek ve top düşer hak ve Allah bakidir Topun yüzüne tükürecek kadar evlatlar analar kalbimizde aşk ve iman milliyet duygusu var Biz dünyada millet sınıfına lâyık bir millet olduğumuzu erkek kadın halta çocuklarımıza kadar ispat etlik" sözleriyle; bu savaşın milletin her ferdinin savası olduğunu belirtmiştir '"
30 Mayıs !919'da ikinci Sultanahmet Mitinginde Nakiye Elgün: "Etendiler! Fatih'in Selim'in Süleyman'ın mezarını ecdadının ebedî âbideleri olan camileri türbeleri bırakıp çıkacak içinizde bir erkek var mıdır? Ben tasavvur etmiyorum çıkmayacaksınız bırakmayacaksınız Biz de daima sizinle beraber olacağız Önümüzde acık iki yol var: Biri tarihimize sanımızla devam etmek diğeri gözlerimizle beraber tarihimizi de kapayıp ebediyete götürmektir" '
Milli Mücadele'nin Önemli safhalarından biri de; kadınların kurduğu ve amaçları vatanın kurtarılmasına hizmet etmek olan bu cemiyetlerdir Hakkında çok fazla bilgiye sahip olmadığımız Kasaba İslam Kadınları Cemiyeti bunlardan biridir'""
5 Kasım 1919'da Sİvas'da Anadolu Kadınları Müdafai Vatan Cemiyeti kurulmuştur Kurucuları Sivas Valisi Resi! Pasa'nın eşi Melek Hanım ve arkadaşlarıdır Cemiyetin kuruluş amacı açıklanırken tüm İslâm kadınlarının derneğin doğal üyesi olduğu kabul edilmiştir Amasya Kayseri Niğde Erzincan Burdur Pınarhisar Konya Denizli Kastamonu ve Kangal'da Cemiyetin şubeleri açılmıştır '4l İşgallere karsı çeşitli devletlerin yetkililerine telgraflar gönderilmiştir Dernek Mustafa Kemal'in de desteğini almış ve gönderdiği telgraf ile TBM M'in açılışına gösterdikleri ilgiye ve yurtsever hislerine teşekkür etmiştir Dernek; Maraş ve İzmir'deki mücahitlere ve felaketzedelere verilmek üzere para yardımı kampanyası açmıştır(S!
Milli Mücadele'de doğu batı ve güney cephelerinde ve cephe gerisinde görev alan kadınlarımızın sayısı hiç de az değildir Milli Savunma Bakanlığımız tarafından yaptırılan bir araştırmaya göre; Milli Mücadele'ye katılarak düşmanla mücadele eden kadınlarımız arasında 62 şehit kadınımız tespit edilmiştir Çankın'lı Yusuf kızı Emine Amasya'lı Adil kızı Zeynep Erzincan'lı Osman kızı Emine Adana'lı Ayşe Gaziantepli Güldane şehit edilen arşiv belgelerinden tespit edilebilen birkaç şehit kadınımızın ismidir "" Bu kadınlarımızın bir kısmı top mermisiyle bir kısmı evinde kurşunlanarak şehit edilmiş veya yaralı olarak hastahaneye getirilmiş ve orada vefat etmiştir
Kurtuluş Savaşında Ermenilere ve Fransızlara karşı gösterdikleri mücadele ile ayrı bir öneme sahip olan Gaziantep ve Kahramanmaraş'ta 164 gazi Türk kadını tespit edilmiştir
Tarihimizde düşmanla cephede bizzat mücadele eden şahsi yellerin timsali 93 Harbinde Ruslarla mücadele eden Nene Hatun ile başlayan memleketi düşmanlardan kurtarma azmi Milli Mücadele'de had safhaya ulaşmıştır Kurtuluş Savaşının cephelerinde görev alan ve tespit edebildiğimiz kadınlarımızın bazıları şunlardır:
Kara Fatma (Fatma Seher Erden): 1888 yılında Erzurum'da doğdu Subay Derviş Bey ile evlenmiş onunla birlikte Balkan Savaşına katılmıştır I Dünya Savaşında ailesinde 9-10 kadınla birlikte Kafkas Cephesine gitmiş Mondros Ateşkesinden sonra eşi Ermeniler tarafından şehit edilince etrafına topladığı kadınlarla birlikte Ermenilere karşı çarpışmıştır Erzurum'da Mustafa Kemal ile yaptığı görüşme sonucunda görev istemiş kurduğu çetesiyle Bursa ve İzmit'in işgalden kurtulması için çalışmıştır Oğlu kızı ve kardeşinin de bulunduğu müfrezesinde 35ü kişi bulunuyor'du Sakarya ve Başkomutanlık Meydan Muharabesine katıldı Afyon civarında Yunanlılara esir düşmüş ve yine kendi çabalarıyla kurtulmuş ardından üsteğmen rütbesine yükseltilmiştir Üsteğmenlik maaşını Kızılay'a bağışlamıştır 1954 yılında TBMM tarafından yeniden maaş bağlanmıştır Erzurum'da 1955 yılında vefat etmiştir '*'
Ayşe Hanım:
Yunanlıların İzmir'i işgali ile Milli Mücadele'ye katılmış Aydın civarındaki mücadeleye ve I-II İnönü savaşlarına katılmıştır Sakarya Savaşı'nda yaralanmış ve tedavisinin ardından müfrezesine geri dönmüştür Başarılarından dolayı binbaşılığa yükseltilmiştir Mücadele'nin kazanılmasından sonra Ankara'ya gelmiş ancak burada bavulunu çaldırdığı için evrakları kaybolmuştur Okuması olmadığından sonraları Merkez bankası'nda hademe olarak çatışmıştır ""
Tayyar Rahmiye:
Osmaniye'nin Kaziyeler köyünden olan Rahmiye Fransızlara karşı 9 Tümenin yaptığı mücadeleye müfrezesiyle katılmıştır l Temmuz 1920'de Fransızlara karşı harekete geçildiği sırada askerlerde bir duraksama olunca "Ben kadın olduğum halde ayakta duruyorum da siz erkek olarak yerlerde sürünmekten utanmıyor musunuz?" demiş aynı muharebe sırasında ateş hattında kalan iki arkadaşını korumak için İleriye atıldığında şehit düşmüştür'"
Hatice (Kılavuz) Hatun:
Adana Pozantı'da Fransız kuvvetlerine Tekir Yaylasından Mersin'e ulaşacak en kısa yolu yanlış göstererek Türk askerinin eline düşmelerini sağlamıştır""
Kara Fatma Şimşek:
1921-1922 "Fahri Milis Üsteğmeni" rütbesiyle Kocaeli Grubu mürettep Süvarisi emrinde müstakil Süvari müfrezesinde görev yapmıştır "
Tarsuslu Kara Fatma:
8-10 kişilik çetesiyle birlikte Afyon Savaşlarına katılmış Tarsus'un kurtarılmasında yararlılık göstermiştir/11'
Gaziantep'H Yirik Fatma:
Antep'de kuşatmaya karşı koymak için çete teşkilatına katılmıştır "; Nazife Kadın:
Kendisinden bilgi almak isteyen Yunanlılara karşı direnirken düşman tarafından Kavak önü Köyünde işkence yapılarak öldürülmüş ve ardından fırında yakılmıştır/161
Gördesli Makbule:
1921'de eşi Ustrumcalı Ali Efe ile birlikte Milli Mücadele çete savaşlarına katılmıştır 17 Mart 1922'de Akhisar'la Sungurlu hududu üzerinde bulunan Koca Yayla'da elinde silah düşmanla en ön safta savaşırken başından vurularak şehit edilmiştir'1'
Asker Saime Hanım:
15 Mayıs 1919'da İzmir'in işgali dolayısıyla İstanbul Mitinginde konuşma yapmış tutuklanmış daha sonra Anadolu'ya geçerek Milli Mücadele'de görev almıştır Savaş sonrası İstanbul Lisesi'nde Edebiyat öğretmeni olmuştur'"
Halide Edip Adıvar:
İşgallerin ardından İstanbul'da yaptığı konuşmalarla halkı işgallere karşı uyandırmaya çalışan Milli Mücadele'nin en önemli simalarından biridir Sultanahmet Mitinginde yaptığı konuşmadan sonra tevkif kararı çıkınca eşi eli birlikte Anadolu'ya geçmiş ve Milli Mücadele'ye katılmıştır Mustafa Kemal onu Garp Cephesine tayin etmiştir "Halide Onbaşı" olarak İstiklal Savaşına fiilen katılmıştır İstanbul Hükümeti tarafından Mustafa Kemal ile birlikte hakkında ölüm kararı verilen altı kişiden biridir |l
Milli Mücadele sırasında cephede bizzat görev alan Anadolu kadınlarından bazıları daha sonra TBMM tarafından mükâfatlandırılmıştır Batı Cephesindeki 12 kadın ve Fatma Çavuş onlardan sadece birkaçıdır "Garp Cephesi Kumandanlığı" Eskişehir Har-bindeki başarılarından dolayı 12 kadını İstiklal Madalyası ile taltif ve Erzak Kolu Kumandanlığı vazifesini ifâ eden Fatma Onbaşı'nın rütbesini "Çavuş"luğa terfi ettirmiştir Cephe gerisinde mücadele eden Anadolu'nun her yerindeki kadınlarımız bu topyekûn savaşın isimsiz kahramanlarıdır Cepheye erzak ve cephane taşınması askerlerin giyeceğinin temini yaralı askerlerin tedavisi gibi geri hizmetlerini kadınlarımız gerçekleştiriyordu Kastamonu İnebolu'da Milli Kuvvetlere bağlı olarak kurulan askeri teşkilat vasıtasıyla silah cephane erzak giyecek vb şeyler İnebolu İskelesi'nden Çankırı'ya oradan Ankara'ya ve cepheye gönderiliyordu ''"Kağnı Kollarında 1921 kışında Kastamonu şehrinin kapısı sayılan kışla önünde bir kadının cephane yüklü kağnısı üzerine kapanmış halde donmuş olarak askerler tarafından bulunmuştu Kağnı arabasındaki kıymetli yükü korumak için üstüne yorganını örten genç kadının bir elinde ügen-dire kollarını açmış halde yorganın üzerine abanarak kaldığı görülmüştür Askeri birlikte bulunan Rıfat Çavuş öküzleri koşarken Cemil Çavuş da şehidin üzerindeki karları süpürmüş bu sırada yorganın altından bir çocuk sesi işitilmişti Yorganın altından otlara sarılı top gülleleri arasında çulların içinde kundaklı bir kız çocuğunun donmaktan kurtulduğu görülmüştü Bu örnekte olduğu gibi Türk kadım cephane taşınması sırasında gösterdikleri fedakarlıkları ile; vatan sevgisinin ve Özgürlüğün bir insan için ne kadar önemli olduğunu tüm dünyaya ve bugünkü nesillere ispatlamışlardır
Savaşa hastabakıcı çamaşırcı olarak katılanlar yanında Çobanlar-Afyon demiryolu hattının onarımı da kadınlarımıza düşmüştür:J
Düzenlenen mitingler kurulan cemiyetler savaşa asker öğretmen hemşirehastabakıcı çamaşırcı olarak katılanlar cephe gerisinde mücadele edenler göstermektedir ki Milli Mücadele; adına yakışır şekilde milleti oluşturan genç yaşlı kadın erkek çocuk herkesin katkılarıyla gerçekleşen gerçek bir destandır Mustafa Kemal Atatürk; "Dünyada hiçbir milletin kadını ben Anadolu kadınından daha fazla çalıştım milletimi kurtuluş ve zafere götürmekte Anadolu kadını kadar himmet gösterdim" diyemez sözleriyle Anadolu kadınının kahramanlığını tüm dünyaya duyurmuştur
Milli Mücadele'nin burada bahsetmeye çalıştığımız kadın kahramanlar yanında belgelerde adına rastlanmayan pek çok isimin yaptıkları fedakarlıklar; üzerinde yaşadığımız toprakların bizler için ne kadar kıymetli olduğunu anlamamıza yetecektir Ümidimiz yeni nesillerin de bu topraklara en az onlar kadar sahip çıkmalarıdır