Trabzon Harekâtı

Trabzon Harekâtı

Trabzon harekâtı Kafkasya Cephesi

• Tarih
  
  • 8 Nisan 1916 - 24 Şubat1918
• Bölge
  • Trabzon
  • Sonuç
  • Rusların Trabzon'u ele geçirmesi
• Taraflar
  • Osmanlı Devleti
  • Rusya İmparatorluğu
• Kumandanlar
  • Vehip Paşa (Osmanlı Devleti)
    Nikolay Yudeniç (Rusya İmparatorluğu)
    

Trabzon harekâtı, I Dünya SavaşındaOsmanlı Devleti'nde en yoğun etkilenen illerden biri Trabzon'dur Ruslar Osmanlı Devleti'ne savaş ilan edip, 1 Kasım 1914'den itibaren doğu hudutunu aşarak Osmanlı topraklarında ilerlemeye başladı Doğu Karadeniz kıyılarını alıp, Anadolu'yu ele geçirmeyi hedefleyen Rus orduları karşısında, Osmanlı Devleti 3 Kasım'da Almanya yanında savaşa katıldı ve 14 Kasım'da Cihad-ı Mukaddes ilan etti

Deniz operasyonları

Rus savaş gemilerinin Karadeniz limanların bombardıman etmesi ile Trabzon büyük yaralar almaya başlamıştır Nitekim 17 Kasım 1914'te yirmi üç parçalık bir Rus donanması Trabzon'u bombardıman ederek büyük tahribata ve can kaybına sebep oldu Bombardımanlar devam etti Trabzon 8 Şubat ve 11 Şubat 1915'te Rus bombardımanı ile büyük ölçüde tahrip oldu, 1000'den fazla insan öldü

Bu sırada Osmanlı savaş gemisi Yavuz Trabzon'a geldi 32 ağır makineli tüfek, bir batarya, dağ topu ve bazı askeri levazımat ile Kafkasya cephesinde kullanılmak üzere iki uçak getirdi

Kara operasyonları

1916

Ruslar 23 Ocak 1916'dan itibaren kıyı saldırılarını yoğunlaştırdılar 17 savaş gemisinin desteklediği bu saldırılar sonunda Osmanlı birlikleri geri çekilmek zorunda kaldı

İstanbul'dan istediği yardımı alamayan Üçüncü Ordu Komutanı Kamil Paşa, birliklerini Ilıca'ya doğru geri çekince 16 Şubat 1916'da Ruslar Erzurum'u işgal etti
Rus kuvvetleri, donanmanın desteğini de alarak 24 Şubat 1916'da Rize'yi işgal ettiler Of sınırına dayanan Ruslara karşı Baltacı Deresi'nde yöre halkından oluşan kuvvetlerin de yardımıyla Osmanlı askeri birlikleri savunma yaptılar Rus ordusunu 20 gün durdurmayı başaran Osmanlı birlikleri, Rusların denizden ve karadan saldırılarının yoğunlaşması ve bu arada hiçbir yerden destek gelmemesi sonucu geri çekilince, 15 Mart 1916'da Of İlçesi Rusların eline geçti Daha sonra Sürmene işgal edildi ve Ruslar Trabzon kapılarına dayandı
18 Nisan 1916'da Trabzon Rumlarından bir heyet, Osmanlı Birliklerinin 15-16 Nisan şehri boşalttığını işgal kuvvetleri komutanı General Lyhkov'a bildirerek kendisini şehre davet etti Erzurum Caddesinden Belediye Meydanına giren işgal kuvvetleri şehri teslim aldı Göç edemeyerek şehirde ve köylerde kalan Müslüman halk mağdur bırakılmış, işkence görmüştür Özellikle yerli azınlıkların bu eylemlerde yer aldığı ve yağmalama yaptığı öne sürülmüştür

1/6 1916-5-23 Trabzon 2086 1917

1917'de Rusya'da Ekim Devrimi olur Geri çekilmek zorunda kalan Rusya ile Osmanlı arasında 18 Aralık 1917'de Erzincan Antlaşması yapılır

1918

Bu antlaşmaya Ermeniler uymayıp, Osmanlı aleyhinde katliamlara girişince[kaynak belirtilmeli], Ordu Komutanı Vehip Paşa'ya ileri harekat emri verildi 11 Şubat 1918'de genel hareket emrini alan Osmanlı Ordusu, bir koldan Kafkasya üzerine ilerlerken, diğer koldan Trabzon'lu Albay Hamdi Bey (Pirselimoğlu) komutasındaki 37 Tümen; Giresun'dan 123 alay ile takviye edilerek Trabzon üzerine yola çıktı

Bölgedeki çeteleri de temizleyerek ilerleyen birliklerimiz 15 Şubat 1918'de Vakfıkebir'i, 18 Şubat 1918'de Akçaabat'ı geri aldı Birkaç gün içinde çevreyi kontrol altına alan Osmanlı birlikleri 24 Şubat 1918 tarihinde Trabzon'a girdi

Osmanlı Devleti, Brest-Litovsk Anlaşması ile doğudaki topraklarını istiladan kurtardı

Etkileri

Göçen halk döndüklerinde büyük oranda yıkılmış bir şehirle karşılaşmıştır Özellikle Rus askeri üniforması giymiş Ermeni ve Rum-Pontus çeteleri Trabzon'da büyük bir kıyım yapmıştır I Selim'in annesi Gülbahar Hatun'un türbesi yıkılmış, Müslüman mezarlığına tiyatro binası yapılmıştır Öldürülen sivillerin sayısı kesin olarak bilinmemekle birlikte yalnızca Pontus çeteleri'nin Karadeniz genelinde resmi rakamlara göre 8000 civarında müslümanı öldürdüğü belirtilmektedir Rus işgali sebebiyle Batıya şehirden 80000 civarında nüfusun göç ettiği kaynaklarda belirtilmektedir Bunlardan bir kısmı çeşitli sebeplerle geriye dönememişlerdir Şehirde işgal ve sonrası dönemde büyük yağmalamalar olmuştur