Yeniçeriler Ve Bektaşelik

BEKTAŞİLİK VE YENİÇERİ OCAĞı

Osmanlı devleti ilk kurulduğu yıllarda koyu Sünni bir İmparatorluk değildi İmparatorluğun ilk yıllarında azınlıklara ve başka dinden olanlara daha büyük bir hoşgörü ile bakıldığı kaynaklardan anlaşılmaktadır

Hatta ilk üç padişahın; Osman Gazi, Orhan Gazi ve 1 Murat’ın, Ahi-Bektaşi inançlı olduklarını bazı kaynaklar yazar Orhan Gazi’nin Yeniçeri Ocağı’nı 1363 yılında Bektaşi tekkesinin duasını aldıktan sora gerçekleştirdiği bilinir

Bu olay şöyle gelişmiştir:

Bektaşilikle yakından ilgilenen sempati duyan bir padişah olan Orhan Gazi devşirme çocuklardan (Hıristiyan vs) kurulu orduya kutsal bir özellik vermek için, bunlardan bir grubu alarak Hacı Bektaş-ı Veli türbesinin bulunduğu Sulucakaracahöyük’e gider Dergahı ziyaret eden Orhan Gazi, orada bulunan Pir’e, “Pir hazretleri, yeni kurduğum ocak için sizden hayır duası almaya geldim” diyerek, Hıristiyan çocuklarını gösterir Hacı Bektaş’taki Pir, elini çocuklardan birinin başına koyarak:

“Bunların adı yeniçeri (yeni asker) olsun Cenabı Hak yüreklerini ak, pazularını kuvvetli, kılıçlarını keskin, oklarını tehlikeli, kendilerini daima galip buyursun” diye dua eder(46)

Böylece, Yeniçeri Ocağı’nın isim babası Bektaşi piri olur Yeniçeriler pirleri olarak Hacı Bektaş-ı Veli’yi tanırlar Yeniçeriler kendilerine Bektaşiyan, ağalarına da “Ağai Bektaşiyan” adını verirler

Daha sonra Hacı Bektaş Pir evinden kutsal bir kazan alınır, Yeniçeri Ocağı’na ***ürülür Bu kazan sonraki yıllarda, yeniçerilerin çeşitli haksızlıklara tepki olarak “kaldırdıkları” kazandır

Yeniçeri duası ise şöyledir(47)

“Allah Allah, illallah, baş uryan, sine püryan Kulluğumuz padişaha ayan; üçler, beşler, yediler, kırklar, gül-bang-ı Muhammed, nur-u Nebi, Kerem-i Ali pirimiz, Sultanımız Hünkar Hacı Bektaşı Veli demine devranına Hu diyelim, Huuuu”

Bektaşilerin taktığı Bektaşi Tacı on iki dilimli beyaz bir külahtır On iki dilim, On İki İmamı temsil eder Bektaşi babalarının taçları, yeşil renkli bir sarıkla sarılır Taçta ayrıca Taylaşan adı verilen bir şerit bulunur

Bazı kaynaklarda Yeniçeri Ocağı’nı bizzat Hacı Bektaş-ı Veli’nin kurduğu belirtilirse de bu doğru değildir Çünkü Hacı Bektaş-ı Veli 1270-71 yıllarında vefat etmiştir Yeniçeri Ocağı ise, 1363’te yani Hacı Bektaş-ı Veli’nin ölümünden yaklaşık 90 yıl sonra kurulmuştur

Orhan Gazi’den sonra, I Murat da Bektaşiliğe ve Yeniçeri Ocağı’na hoşgörü ile yaklaşmıştır Hacı Bektaş-ı Veli türbesini ilk olarak 1 Murat inşa etmiştir 2 Beyazıt ise daha sonra türbeyi onarmıştır

Osmanlı yönetimi, Yavuz Sultan selim dönemine kadar Yeniçeri Ocağı’yla Anadolu Alevilerine ve Bektaşilerine hoşgörü ile baktı Osmanlı sarayının katı bir Sünniliğe yönelmesi, tutuculaşması, Alevi ve Bektaşi düşmanı kesilmesi Yavuz dönemine rastlar

Bu olayda Anadolu’da hızla güçlenen Şii Safevi devletininde rolü vardır Şii Safevi devleti bir dönem boyunca Anadolu’da Osmanlı için büyük tehlike olmuştur Osmanlı bu tehlikeye karşı Sünni İslama sıkı sıkıya sarılır, bu akımı kendisi için kurtuluş sayar Yavuz, bu uğurda bazı göz boyama eylemlerine de girişir Örneğin, Yeniçeri Ocağı’nı Safevi tehlikesine karşı güya korumak için kendisini de Yeniçerilere Bektaşi gibi gösterir Kulağını deldirerek Balım Sultan küpesi (Menkuş) takar

Şimdi kısaca Ahilik hakkında biraz bilgi verelim:

Ahilik, Karahanlılar devleti zamanından beri Türk esnaf ve işçilerini içine alan tasavvufi bir tarikattır Ahiliği Avrupa lonca sisteminin Türklerdeki karşılığı olarak da gösterebiliriz Ahilik kadar iş terbiyesinde rol oynayan başka bir tarikat yoktur Ahiler, ekonomik gelişmede disiplinli ve planlı çalışmayı temel almışlardır

Anadolu Ahilerinin piri Ahi Evren Veli’dir Kendisi Horasan erenlerindendir Bu ulu kişi Türk sanat kesiminin piridir

Kırşehir’de bulunan ve 1278 tarihini taşıyan bir vakıf belgesine göre, Ahi Evren XIII yüzyılın ilk yarısında doğmuş ve XIV yüzyılın başlarında da ölmüştür Evren kelimesi ejderha (yılan) anlamına gelir Yılan Türklerde edebi hayatın sembolü olarak kabul edilir

Ahi Anayasasında, “Tanrı’ya ulaşmak, insanın tamamen kemale ermesi ile mümkündür” diye yazılıdır

Adam öldürenler, kasaplar, hırsızlar, zina edenler Ahiliğe kabul edilmez

Hacı Bektaş-ı Veli’nin Anadolu’ya geldiği yıllar Ahiler oldukça yaygındır Zaten Ahilik, Bektaşiliğe yakın bir tasavvuf tarikatıdır

Osmanlı Sultanlarından Osman Gazi, Orhan Gazi ve 1 Murat’ın Ahi-Bektaşi eğilimli olduğunu belirtmiştim Ayağı da diğer Osmanlı padişahlarının mensup oldukları tarikatleri EB Şapolyo şöyle veriyor 48)

Osmanlı Padişahlarının Mensup Oldukları Tarikatlar:

1-Sultan Osmanı Gazi -Ahi Tarikatı

2-Sultan Orhan Gazi -Ahi tarikatı

3-Sultan Murad-ı Hüdavendigar -Ahi tarikatı

4-Sultan Yıldırım Bayezid -Zeyniyye tarikatı

5-Çelebi Sultan Mehmet -Zeyniyye tarikatı

6-Sultan İkinci Murat -Bayramiyye tarikatı

7-Sultan Fatih Mehmet -Bayramiyye tarikatı

8-Sultan Bayezıd Veli -Cemaliyye tarikatı (Bektaşi olduğu da belirtiliyor)

9-Sultan Yavuz Selim -Sünbüliyye tarikatı

10-Sultan Kanuni Süleyman -Cemaliyye tarikatı

11-Sultan Sarı Selim -Halvetiyye tarikatı

12-Sultan Üçüncü Murat -Uşakiyye tarikatı

13-Sultan Üçüncü Mehmet -Halvetiyye tarikatı

14-Sultan Birinci Ahmet -Celvetiyye tarikatı

15-Sultan Birinci Mustafa -Celvetiyye tarikatı

16-Sultan Genç Osman -Celvetiyye tarikatı

17-Sultan Dördüncü Murad -Celvetiyye tarikatı

18-Sultan Birinci İbrahim -Halvetiyye tarikatı

19-Sultan Avcı Mehmet -Halvetiyye tarikatı

20-Sultan İkinci Süleyman -Halvetiyye tarikatı

21-Sultan İkinci Ahmet -Halvetiyye tarikatı

22-Sultan İkinci Mustafa -Halvetiyye tarikatı

23-Sultan Üçüncü Ahmet -Cerahiyye tarikatı

24-Sultan Birinci Mahmut -Halvetiyye tarikatı

26-Sultan Üçüncü Mustafa -Cerrahiyye tarikatı

27-Sultan Birinci Abdülhamit -Nakşibendiyye tarikatı

28-Sultan Üçüncü Selim -Mevlevi tarikatı

29-Sultan Dördüncü Mustafa -Nakşibendiyye tarikatı

30-Sultan İkinci Mahmut -Cerrahiye tarikatı

31-Sultan Abdülmecit -Cerrahiyye tarikatı

32-Sultan Abdülaziz -Bektaşı tarikatı

33-Sultan Beşinci Murat -Bahaiyye tarikatı (Mason)

34-Sultan İkinci Abdülhamit -Şazeliyye tarikatı

35-Sultan Mehmet Reşat -Mevlevi tarikatı

36-Sultan Mehmet Vahdettin -