Hoyrat Ne Demektir

**Prof. Dr. Sinsi** · 11-04-2012

Hoyrat Ne Demektir

Hoyrat

Kaba medeniyetten yoksun kişilerede denebilir

**Prof. Dr. Sinsi** · 11-04-2012

Hoyrat; Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da Erzurum, Erzincan, özellikle; Diyarbakır, Elâzığ, Şanlıurfa ve Irak Türklerinin yaşadığı Kerkük'te çok yaygın olan bir uzun hava türüdür

Halk arasında en yaygın adı Hoyrat olmasına karşılık bazı yörelerde Hoyrat, Koyrat ve koryat da denen bu türe verilen adın sözcük anlamı Türk Dil Kurumu'nun Türkçe sözlüğünde; kaba ve hırpalayıcı

Yeni Tarama Sözlüğü'nde ise bu kelimenin hepsi de olumsuz anlam taşıyan; yakışıksız, çirkin, dikkatsiz, savruk, tutumsuz v

b

çeşitli anlamlarda kullanıldığı belirtilmiş, bu arada Kerkük, Urfa ve Erzurum'da ise bu sözcük için "Bir çeşit ezgi ve türkü" dendiği kaydedilmiştir

Bu türe verilen adın nerden geldiği kesin olarak saptanamamakla birlikte, özellikle en yaygın olduğu yer olan Kerkük'te konuya ilişkin olarak ileri sürülen çeşitli düşünceler vardır

Bunlardan birine göre bu kelimenin aslı kuruyad sözünden gelme olan koryad'dır

Bir başka görüşe göre cömert anlamına gelen hovarda sözcüğünden değişerek geldiği, bir diğerine göre horu (serseri, avare) ve yad (hatıra, anı) sözcüklerinden geldiği yani; avarenin anısı anlamına geldiğidir

Bu konudaki diğer bir görüş ise; adın Kerkük Şehri'nin bir semti olan Konya'dan geldiğidir

Hoyrat; yiğitlik ve mertlik duygusu veren, klasik öğelerle bezenmiş, sözlerinde; sevgi, sevgili, gurbet, keder, yas, umut, özlem, doğa, nasihat, gibi konuların işlendiği Türk Halk Edebiyatı ve Türk Halk Müziğinin bir türünün birlikte adıdır

Uzun havalarımızın özellikli ve ilginç örneklerinden olan halkın günlük yaşamı ile bütünleşen ve yayıldığı yöre halkı tarafından öteki türlere göre daha çok sevilen hoyratlar, çoğunlukla erkekler tarafından seslendirilir

Hoyratların sözleri 4+3, 3+4, 5+2 veya 2+5 iç yapılanmalı 7'li hece ölçüsünde yazılmıştır

Dört diziden oluşan hoyratların ilk dizileri eksik hecelidir

İlk dizideki söz ya da söz grubu sonraki dizilere ayak verir

Ayaklar söylenişi aynı veya birbirine yakın ancak, anlamlan farklı olan sözcüklerden seçilir

Dört diziden oluşan hoyratlarda; birinci, ikinci ve dördüncü dizeler kafiyeli, üçüncü dizeler serbesttir

Hoyrat sözlerinin en belirgin özelliği kafiyelerinin genellikle cinaslı olmasıdır

Cinas sanatının yanı sıra; teşbih, mecaz, istiare, telmih, tevriye, tenasüp, intak ve teşhis sanatları hoyratlarda ustalıkla kullanılmıştır

Cinaslı uyaklardan oluşması türü belirleyen en önemli öğedir

Hoyrat dizilerinin sayısı dörtten fazla olduğunda ayak dışındaki tek sayılı dizeler serbest, çift sayılı dizeler ise ayakla kafiyelidir

Cinaslı olmayan sözlerden oluşan hoyrat varsa da bunlar makbul sayılmazlar

11-04-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Hoyrat Ne Demektir Hoyrat Ne Demektir Hoyrat Kaba medeniyetten yoksun kişilerede denebilir

11-04-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Hoyrat Ne Demektir Hoyrat; Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da Erzurum, Erzincan, özellikle; Diyarbakır, Elâzığ, Şanlıurfa ve Irak Türklerinin yaşadığı Kerkük'te çok yaygın olan bir uzun hava türüdür Halk arasında en yaygın adı Hoyrat olmasına karşılık bazı yörelerde Hoyrat, Koyrat ve koryat da denen bu türe verilen adın sözcük anlamı Türk Dil Kurumu'nun Türkçe sözlüğünde; kaba ve hırpalayıcı Yeni Tarama Sözlüğü'nde ise bu kelimenin hepsi de olumsuz anlam taşıyan; yakışıksız, çirkin, dikkatsiz, savruk, tutumsuz vb çeşitli anlamlarda kullanıldığı belirtilmiş, bu arada Kerkük, Urfa ve Erzurum'da ise bu sözcük için "Bir çeşit ezgi ve türkü" dendiği kaydedilmiştir Bu türe verilen adın nerden geldiği kesin olarak saptanamamakla birlikte, özellikle en yaygın olduğu yer olan Kerkük'te konuya ilişkin olarak ileri sürülen çeşitli düşünceler vardır Bunlardan birine göre bu kelimenin aslı kuruyad sözünden gelme olan koryad'dır Bir başka görüşe göre cömert anlamına gelen hovarda sözcüğünden değişerek geldiği, bir diğerine göre horu (serseri, avare) ve yad (hatıra, anı) sözcüklerinden geldiği yani; avarenin anısı anlamına geldiğidir Bu konudaki diğer bir görüş ise; adın Kerkük Şehri'nin bir semti olan Konya'dan geldiğidir Hoyrat; yiğitlik ve mertlik duygusu veren, klasik öğelerle bezenmiş, sözlerinde; sevgi, sevgili, gurbet, keder, yas, umut, özlem, doğa, nasihat, gibi konuların işlendiği Türk Halk Edebiyatı ve Türk Halk Müziğinin bir türünün birlikte adıdır Uzun havalarımızın özellikli ve ilginç örneklerinden olan halkın günlük yaşamı ile bütünleşen ve yayıldığı yöre halkı tarafından öteki türlere göre daha çok sevilen hoyratlar, çoğunlukla erkekler tarafından seslendirilir Hoyratların sözleri 4+3, 3+4, 5+2 veya 2+5 iç yapılanmalı 7'li hece ölçüsünde yazılmıştır Dört diziden oluşan hoyratların ilk dizileri eksik hecelidir İlk dizideki söz ya da söz grubu sonraki dizilere ayak verir Ayaklar söylenişi aynı veya birbirine yakın ancak, anlamlan farklı olan sözcüklerden seçilir Dört diziden oluşan hoyratlarda; birinci, ikinci ve dördüncü dizeler kafiyeli, üçüncü dizeler serbesttir Hoyrat sözlerinin en belirgin özelliği kafiyelerinin genellikle cinaslı olmasıdır Cinas sanatının yanı sıra; teşbih, mecaz, istiare, telmih, tevriye, tenasüp, intak ve teşhis sanatları hoyratlarda ustalıkla kullanılmıştır Cinaslı uyaklardan oluşması türü belirleyen en önemli öğedir Hoyrat dizilerinin sayısı dörtten fazla olduğunda ayak dışındaki tek sayılı dizeler serbest, çift sayılı dizeler ise ayakla kafiyelidir Cinaslı olmayan sözlerden oluşan hoyrat varsa da bunlar makbul sayılmazlar