Tarih Deyimleri Terimleri T

Tarih Deyimleri Terimleri T

TAASSUP : Bağnazlık Bir düşünceye, bir inanışa aşırıölçüde bağlanıp ondan başkasını düşünmeme durumu
TABGU TAÇ : (Eski Türkler'de) Tapılan şey: Güneş, ay, yıldızlar, gök gür-lemesi, şimşek gibi tabiat güçleri
TAHT : Hükümdarların hükümdarlık belirtisi olarak başlarına koydukları değerli maden ve mücevherlerden yapılan süslü başlık
TAKRİR : Padişahların törenlerde üzerine oturdukları süslü koltuk
TAMGAÇI : Önerge Bir işi resmen ve yazU olarak ilgili makama bildirme
TANHU : (Göktürkler'de) Mühürdar Damga vuran
TANRIKUT : Hunlar'da bütün Türkler'in bası: Yabgu, Kağan, Hakan Bunlar Gök Tann'nın yeryüzündeki temsilcisi sayıldıkları için (kutlu oldukları için) Tanrıkut adıyla da anılırlardı
TANZİMAT : Sultan Abdülmecit zamanında 1839'da 'Gülhane Hatt-ı Hü-mayun'u adıyla anılan bir fermanla ilân edilen, yönetimi iyileştirme tasarısı ve bu iyileştirmenin yapıldığı dönem
TARİKAT : Tasavvufa dayanan ve bazı ilkelerle birbirinden ayrılan, Tan-rı'ya ulaşma' arzusuyla tutulan yollardan biri
TASAVVUF : Tann'nın niteliğini ve evrenin oluşumunu varlık birliği 'Vahdet-i Vücud' anlayışıyla açıklayan dinî ve felsefî akım İslâm mistisizmi
TATAR : Posta görevlisi Osmanlılar'ın genellikle Doğu Türkleri'ne verdikleri ad
TEBA : Uyruk Bir devletin yönetimi altında bulunan insanların tamamı
TEBER : Dervişlerin ve peyklerin taşıdıkları sapı uzun, keskisi hilâl şeklinde, küçük ve hafif balta
TEDAFÜİ : Savunma ile ilgili Savunma amaçlı (Tedafüî pakt: Savunma amaçlı pakt)
TEKKE : Tarikatten olanların barındıkları, ibadet ve tören yaptıkları yer Dergâh
TELHİS : Sadrazam tarafından padişaha sunulan yazılı kâğıt
TENGRİ : (Göktürkler'de) Tanrı Gök tanrısı
TENNURE : Mevlevîler'in giydikleri kolsuz, yakası yırtmaçlı, bel tarafı kırmalı, geniş ve uzun entari
TEŞRİFAT : Resmî günlerde ve törenlerde, devlet büyüklerinin makam ve rütbe sırasına göre yeralmaları veya kabul edilmeleri Protokol
TEVCİH : Vezir, beylerbeyi ve sancak beylerine tayin edilmeleri dola-siyle çıkan (tayin edildiklerini bildiren) ferman için kullanılan deyim
TEVKİ FERMANI : Tuğra, nişan ve daha çok imza anlamına gelir Padişah buyruklarına çekilen tuğra Bu tuğrayı taşıyan buyruk
TEVKİÎ : 'Nişancı', Tuğraî' deyimleriyle eşanlamlıdır Hükümdarların alâmeti bulunan ferman ve beratlara 'nişan' denirdi Bu alâmeti o ferman ve beratlara çekmekle, vurmakla görevli memurlara da Tevkiî', 'Nişancı' ya da Tuğraî' denirdi
TEZKİRE : 1 Aynı şehir ve kasabada bulunan resmî dairelerin birinden ötekine ve halkın birbirine yazdıkları kağıt
2 Resmî dairelerde yazı işlerinde bulunanlara 'tezkirecP yerine 'tezkire' de derlerdi
3 Divan-ı Hümayun kâtiplerine Reis-ül Küttap tarafından verilen kimlik kâğıdının adı
4 Şairlerin özgeçmişlerini anlatan kitap
5 "Esnafa ye halka verilen resmî kâğıt (Esnaf tezkiresi);
TEZKİRECİ : Özel kalem müdürü Kâtip Yazıcı
TIMAR : Anadolu Selçuklularımda ve Osmanlılar'da belirli görev ve hizmet karşılığında kişilere verilen, yıllık 3-20 bin akça arasında değişen toprak
TİGİN : (Göktürkler'de) Hakan oğullarına verilen unvan Prens
TİRKEŞ : Ok mahfazası
TOPHANE : Top yapılan yer Top fabrikası
TOPRAKBASTI PARASI : İstanbul'a sevkedilen koyun ve keçi gibi hayvanların geçitlerden, yollardan, köprülerden geçirilmesi karşılığında alınan vergi Buna resmî olarak 'mürûriye', 'selâmet akçesP denirdi Ama halk Toprakbastı parası' deyimini kullanırdı
TUG : Paşalara verilen at kılından yapılmış sorguç Bunların sayısı paşaların rütbesine göre değişirdi: Sancak beylerinin (mirlivaların) 1; beylerbeylerinin (mirîmiranların) 2; vezirlerin ve seraskerlerin 3; sadrazamın 5; padişahın 7 veya 9 tuğu olurdu Şeyhülislâmın biri toplu öteki topsuz 2, kazaskerlerin 1, yeniçeri ağalarının 2 topsuz tuğları vardı
TUĞRA : Osmanlı padişahının imza yerine kullandığı, özel şekli olan, sanat eseri halinde yapılmış ve sembolleşmiş işareti
TULUMBACI : Yangın tulumbalarını koşarak yangın yerine ulaştıran ve yangının söndürülmesi için çalışan görevliler
TURNACI :1 Yeniçeri Ocağı'nı meydana getiren 196 ortadan 68 ortanın adı
2 Devşirme göreviyle Rumeli ve Anadolu'ya gönderilen subaylara da 'turnacı' denirdi
3 Av köpeklerini eğiten ve bakımını yapan görevli
TURNACIBAŞI : ilk Osmanlı padişahlarının av ağalarından birinin adı idi Avcılık yalnız eğlence için yapılmazdı, bir çeşit askerî manevra ve gösteri niteliği de taşırdı
TÜLBEND AĞASI : Padişahın sarık ve çamaşırlarını muhafaza eden, temiz tutan ve padişahı giydiren görevlinin unvanı, (Hırka-i Şerifin bulunduğu daireyi de temi: utmakla görevli idi)
TÜMEN TÜRBE : (Göktürkler'de) On bin Bugün, alayla kolordu arasında yer alan birlik
TÜRBEDAR TÜRE : Ölünün gömülü olduğu yerin üstüne yapılan bina Anıtmezar Selçuklu Türkleri'nin türbeleri daha çok çadırı andırır Osmanlılar'da ise kubbelidir
TÜZÜK : Türbede hizmet gören, oranın bekçiliğini yapan kimse Âdet, nizam, yasa, töre Orhun Anıtlan'nda 'türü' şeklinde geçer ve yer yer 'bark' deyimi de kullanılır Bir toplumun, bir kurumun ya da bir teşkilâtın (örgütün) uygulayacağı esasları, hükümleri sırasiyle gösteren madelerin topuna verilen ad Nizamname