Osmanlıca Sözlük Lügat N Harfi

Osmanlıca Sözlük Lügat N Harfi

NA Arabçada "Biz" mânasına gelen zamirdir Meselâ: Kitabünâ $ : "Kitabımız" misalinde olduğu gibi, kelimenin veya fiilin sonuna eklenen bitişik zamirdir
NA Farsçada nefy edatıdır Müsbet mânâyı menfi yapar Kelimenin başına getirilir Meselâ: Nâ-ehil $ : Ehliyetsiz, ehil olmayan
NA´AB Aceleci Hızlı yürüyen, tez giden kişi
NA´AL Nalbant Nalin yapan
NAAM (Bak: Neam)
NA´AR Fesad ve fitneye çalışan * Kanı kaçmış olup sâbit olmayan damar
NA-AŞNA f Bilinmeyen, yabancı
NAAT (Bak: Na´t)
NAB (C: Enyâb) Azı dişi * Yaşlı deve
NAB f Katıksız, hâlis, saf * Oluk * Berrak
NA´B Karga veya horoz ibiği
NA-BALİG f Henüz büluğa ermemiş, daha bâliğ olmamış * Erişmemiş, yetişmemiş
NABAZAN Nabız atması, damar vurması
NA-BAYESTE f Lüzumsuz, gereksiz Uygun ve münasib olmıyan
NA-BECA f Yersiz, uygunsuz, münasebetsiz
NA-BEDİD (Bak: Nâ-bercâ)
NA-BEHENCAR f Usulsüz, kuralsız, yolsuz, kaidesiz
NA-BEHENGÂM f Vakitsiz, mevsimsiz, zamansız
NA-BEHRE f Azim, ulu * Karışık * Soysuz
NA-BEKAİDE f Kural ve kaideye uymayan Kaidesiz, kuralsız, nizamsız
NA-BEKÂR İşsiz, işe yaramaz
NA-BEMAHAL f Yerinde olmadan Mahallinde olmayan * Münasebetsiz Yersiz
NA-BERCA (Nâ-bedid) Belirsiz, görünmez olan
NA-BESÎ f Yokluk, adem
NA-BESUD f El dokunulmamış, el değmemiş, yeni şey
NÂBIZ Hareket eden
NABIZ Atar damarın vuruşu Şah damarının atması Kırmızı kan damarının oynaması hali
NÂBIZA (C: Nevâbız) Nabız damarı
NABIZ-ÂŞNÂ f Nabızdan anlayan Mizaç bilen Karşısındakinin zayıf taraflarını bilen
NABIZ-GİR f Her mizaç ve tabiata göre davranıp muamele etmesini bilen
NABİ´ (Nâbia) (Nebean dan) Yerden fışkıran, kaynayan, akan
NABİ Haber veren, haberci * Urfa´lı kıymetli bir şâirin ismi (Mi: 1626- 1712)
NABİ Yüksek, yüce
NABİGA (C: Nevabig) Şanı, şöhreti büyük adam ulu, şerefli kimse * Sonradan şâir olan * Üstün zekâlı hârika ve çok fasih kimse
NABİGAT-ÜL CA´DÎ Resül-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm´ın duasına mazhar olmuş mühim bir Arab şâiridir İran´ın fethinde bulundu Rivayete göre Mi: 684´de İsfehan´da Rahmet-i Rahman´a kavuştu
NABİGAT-ÜZ ZÜBYANÎ Câhiliyet devrinde meşhur ve Suk-ı Ukaz´da hakemlik yapmış Arab şâirlerindendir Tahminen Mi: 535-604´de yaşamıştır
NABİL Ok yapan * Üstad, hâzık kimse * Irgaç
NA-BİNA (C: Na-binayan) Kör, a´mâ, gözleri görmez Anadan doğma kör
NA-BİNAYAN (Na-bina C) Gözü görmeyenler, a´mâlar, körler
NA-BİNAYÎ f Körlük, a´mâlık
NABİT Ağaç ve nebat gibi yerden bitip büyüyen
NABİTE Bir kabilede yeni çıkan küçük çocuk
NABİZ Savaşçı, muharip, savaşan
NABUD (Nâ-bud) f Mâdum, yok olan, bulunmayan * İflas etmiş Perişan olmuş * Sonradan yok olan
NA-BUDMEND f Yoksul, fakir
NA´BÜDÜ "Biz ibadet ederiz" mânâsında fiil ( Bak: Nun-u na´büdü)
NABZ (Bak: Nabız)
NABZA Damarın bir defa atması
NABZ-AŞNA f Nabızdan anlayan, mizac bilen
NABZ-GİR f Mizaca göre hareket etmesinden anlıyan, nabza göre davranmasını bilen
NABZÎ Damarın atmasıyla ilgili
NA´C (C: Niâc-Neacât) Koyun
NA-CAİZ f Yapılmaz, câiz değil
NACAK Bir ağaç sapa geçirilen, ağzı keskin, genişçe demir âlet Balta
NA´CAT (Na´ce C) Dişi koyunlar
NA´CE (C: Niâc-Na´cât) Dişi koyun * Dişi sülün * Kadına da istiare ile söylenir
NACİ Kurtulan Necat bulan * (Mi: 1849-1892) Muallim Naci diye meşhur olan bir İstanbul´lu şâir Lügat-ı Naci´yi "Fetva" kelimesine kadar hazırlamıştır
NACİ´ Hazmı kolay olan yiyecek
NACİ(YE) Kurtulmuş, necat bulmuş Cennetlik olan
NACİL Nesli kerim, şerefli olan, soyu temiz
NACİLEYN Ana ve baba, ecdad ve evlâd, dedeler ve babalar
NA-CİNS f Aynı cinsten olmayan * Cinsi bozuk
NACİR Ağaçlarda yaprak saplarının dibindeki filiz
NACİS İyileşmez hastalık
NACİŞ Avı ürküterek avcının tarafına kovalayan adam
NACİYE (C: Nâciyât) Sür´atli deve
NACİZ Azı dişi
NACİZ Hâzır
NACU f Çam ağacı
NACUD f Büyük kadeh
NACUR Sırça tabak
NA-CUNBAN f Kımıldamaz Yerinde durur Sağlam
NACÜV f Çam ağacı
NA-ÇAR f Çaresiz, elinden iş gelmeyen Mecbur kalmış olan
NA-ÇARÎ f Çaresizlik
NA´ÇE f Yumuşak yer
NA-ÇESPAN f Uygun ve yakışık olmıyan
NAÇİZ (Nâ-çiz) f Çok küçük, ehemmiyetsiz şey, değersiz, hükümsüz
NAÇİZANE f Çok ehemmiyetsiz olarak Pek ufak olarak
NA-ÇİZÎ f Naçizlik, ehemmiyetsizlik, kıymetsizlik, değersizlik
NA-DAN f Cahil, bilmez, haddini bilmez
NÂ-DANÎ f Terbiyesizlik, haddini bilmezlik * Cahillik
NÂ-DANİST (Nâ-dâniste) f Câhil, bilmez
NADAR (Nadâret) Altun
NA-DARÎ f Olmamazlık, bulunmayış
NADAS Tarlayı temizleyip otlarını kurutmak için önceden sürüp hazırlama
NA-DAŞT f Hayâsız, utanmaz
NADC Kıvam Büluğa erme Pişme
NADD Azık, rızık
NADDAHATAN Püsküren çifte pınarlar
NA-DEMSAZ f Uymayan, uygun olmayan, âhenksiz
NA-DERİDE f Delinmemiş, delik açılmamış
NADH Su serpmek, sulamak Su içip kanmak * Musallat olanı defetmek * Suyun feveran etmesi, püskürmesi
NADIC (C: Nevadıc) Olgunlaşmış, olmuş, kıvama gelmiş
NADİ Nidâ eden, haykıran, çağıran * Halkın, meşveret gibi, birşey konuşmak üzere bir yere toplanmaları Nitekim İslâmdan evvel Mekke´de Kureyş´in toplandığı meclis binasına "Darünnedve" denilirdi Nâdi; orada ve o gibi yerlerde toplanan heyettir ki; bezm, meclis, mahfil, kongre tâbirleri gibidir (ET)
NADİB Geçmiş * Hafif adam * Yas tutan
NADİC Olgun meyve * İyi pişmiş et
NADİD Salkımları sık olan üzüm veya muz * İçi doldurulmuş yastık, minder, şilte gibi şeyler
NA-DİDE f Az bulunur, çok değerli Az görülen, görülmemiş
NADİM Nedamet etmiş, pişman
NADİMÂNE f Pişmanlıkla, pişman olarak, nedamet duyarak
NADİMİYET Pişmanlık, nedamet
NADİR(E) Az bulunan Seyrek
NADİRÂT Az bulunan şeyler
NADİREDÂN f Zarif, âlim
NADİREKÂR f Nâdir işler ve san´atlar yapan
NADİREN Nâdir ve az olarak Çok aralıklı Pek az bulunur
NADİRE-PERDÂZ f Güzel söz söyleyen
NADİRE-SENC f Nükteli konuşan, güzel fıkralar anlatan, zarif kimse
NADİRET Güzellik, parlaklık, tazelik * Hoş ve lâtif
NADİYE Sudan uzak olan hurma ağacı
NA-DÜRÜST f Doğru olmayan Eğri * Sağlam, dürüst ve gerçek olmayan * Yanlış, haksız
NA-DÜRÜSTÎ f Gerçek olmama, doğru olmama

N Harfi

NA-EHİL f Ehliyetsiz, beceriksiz Ehil olmayan
NA-ENDAM f Muntazam olmıyan Biçimsiz, gayr-ı muntazam
NA-ENDİŞ f Uzun uzadıya düşünmeğe değmez Açık, muhakkak
NA-ENDİŞÎDE f Düşünülmemiş
NÂ-EVS f Manastır, kilise
NÂF f Göbek * Mc: Orta
NÂF-I ÂLEM Mekke-i Mükerreme
NÂF-I ŞEB Gece yarısı
NÂF-I ZEMİN Zeminin ortası Mekke-i Mükerreme
NA´F Sütü çok olan deve
NAFAKA Yiyecek parası Geçim için lüzumlu olan şey * Geçindirmeğe mecbur olduğu kimselere veya çocuklarına mahkeme karariyle verilen iaşe parası
NAFAKA-İ İDDET Fık: Kadının iddeti içinde muhtaç olduğu nafaka Koca, boşadığı karısını iddeti bitinceye kadar infakla mükellef olduğu için bu müddet zarfındaki nafaka hakkında bu tâbir meydana gelmiştir
NAFAKA-İ MAKZİYYE Fık: Hâkim tarafından takdir olunan nafaka
NAFAKAT (Nafaka C) Nafakalar
NAFATA Vücutta çıkan sivilce veya kabarcık
NAFE f Derisi kürk yapımında kullanılan hayvanların postlarının karnı altındaki deri kısmı
NA-FERCAM f Asıl ve esastan âri olan, akibetsiz olan Faydasız
NAFE-RİZ f Koku saçan * Göbek düşüren
NAFIA Bayındırlık işleri
NAFIK Geçer para Geçer akçe
NAFIKA (C: Nevâfık- Nüfeka) Arab tavşanının (diğer adı; tarla fâresi dedikleri hayvanın) iki yuvasından gizli olanın adıdır Bu hayvan, bunun tavanını yeryüzüne çok yakın yapar Belirli olan kasia dedikleri yuvasında tehlike hissederse hemen nâfıkanın tavanını delerek kaçar Münafıklar buna benzediği için nifak, münafık kelimeleri bu kelimeden gelmiştir (Kamus)
NAFIZ Çok titreten Sıtma
NAFİ (Nefiy den) Giderici, yok eden, nefyeden, menfi yapan
NAFİ´ Menfaatli Faydalı Yarar Şifalı * Esma-i Hüsnâdan bir isim
NAFİA İnşaat işleri * Faydalı işler Menfaatli olanlar
NAFİC (C: Nevâfic) Kaburga kemiklerinin sonu
NAFİCE (C: Enfice) Misk göbeği
NAFİH (Nefh den) Üfürücü, üfleyici
NAFİKA (Nüfeka) (C: Nevâfık) Keler yuvalarından biri
NAFİLE Fık: Farz ve vâcibden gayrı mecburiyet olmadığı hâlde yapılan ibadet Fazladan yapılan iş * Menfaatli olmayan Ziyâdeden olan * Torun * Ganimet malı Bahşiş Atiyye
NAFİR Nefret eden Ürken, korkan Sevmeyen * Galip olan * Öksürüp burnundan sümüğü saçılan koyun
NAFİS (Nefs den) Gözü nazar değer olan kimse * Açan ve ferahlandıran
NAFİS-ÜL KERB Sıkıntı ve belâlara, göz değmesine, nazara te´sir edip kaldıran
NAFİS Okuyup üfüren
NAFİZ İçe işleyen Delip geçen İçeri giren * Sözü geçen, kendine itaat edilen Te´sirli, nüfuzlu
NAFİZ-ÜL EMR Emri geçip sözü dinlenilen * Kendisine itaat edip boyun eğilen
NAFİZ-ÜL KELİM Sözü geçen
NAFİZ Çok fazla titreten sıtma
NAFİZE Karından vurulup arkaya çıkmış olan yara
NAFİZİYET Sözü geçerlik, nâfizlik
NAFUR (Nâfure) Fıskıye, fevvâre
NAGÂH f Birdenbire, ansızın, hemen (Nâgeh, nâgehan, nagehâne, nagehânî)
NAGAM (Nağme C) Nağmeler, âhenkler, türküler
NAGAMÂT Nağmeler, âhenkler, güzel sesler
NAGAM-KÂR f Nağmeler söyleyen, ezgici
NAGAM-PERVER (C: Nagamperverân) f Türkü söyleyen, nağmeci Nağme seven
NAGAŞAN Iztırab, acı
NA-GEHAN f Birdenbire, ansızın, âniden
NAGFA Ceviz ağacına benzer bir ağacın adıdır ve Beyrut dağlarında olur; dut gibi yemiş verir
NAGIZ Şaşırdığında başını sallayan kimse * Kürek başında olan kıkırdak
NAGK (C: Nuguk) Karga çağırmak
NA-GÜŞADE f Kapalı, açılmamış
NA-GÜVAR (Nâ-güvâre) f Midede zor hazmolunan şey Sindirimi zor * Yenilmesi veya içilmesi acı olan şey
NAGZ f Güzel, iyi Göze hoş ve güzel görünen
NAGL Çürük sahtiyan
NAGM Gizli kelâm, gizli söz
NAĞME (C: Nağamât) Ahenk, güzel ses, âvaz, ezgi, teganni
NAĞME-GER f Türkü söyleyen, öten
NAĞME-HÂN f Türkü söyleyen, şarkı söyleyen
NAĞME-HÂNÎ f Türkü söyleyicilik, nağme söyleyicilik
NAĞME-HİZ f Nağme uyandıran Türkü, şarkı söyleyen
NAĞME-KEŞ f Türkü söyleyen, şarkı söyleyen
NAĞME-PERDAZ f Türkü söyleyen, şarkı söyleyen
NAĞME-SAZ f Ahenkle söyleyen, terennüm eden
NAĞME-SERA f Türkü okuyan, şarkı söyleyen
NAĞME-ZEN f Türkü söyleyen, şarkı söyleyen
NAGR Gadap etmek, hiddetlenmek, kızmak * Kin tutmak * Çömlek kaynamak
NAGS Kederli, gamlı olmak
NAGZ Devekuşunun erkeği *Başını sallayıp depretmek * Bulutun koyu ve kesif olması

N Harfi

NAH f Göbek
NAH´ Kesme, boğazlama
NAH f İp, ince ip * Tel * Halı, kilim
NAHA´ Boyun kemiğindeki beyaz iliğe varana kadar kesmek * Yemen taifesinden bir kavim * Hâlis etmek * Uzaklık, ıraklık
NAHABE (C: Nuhab) Geçit ağzı * Çokluk asker * Her nesnenin iyisi
NAHAFET Zayıflık, arıklık, cılızlık
NAHAFET Aksırma
NA-HAH f İstemeyerek, râzı olmayarak Zoraki
NA-HAK f Haksız, beyhude, boş
NA-HANDE f Câhil, ümmi, okumamış
NAHARİR (Nihrir C) Bilgili, akıllı ve âlim kimseler Fâzıl ve mâhir kişiler
NAHASET Esircilik * Canbazlık
NA-HAST f Kötürüm
NA-HAST f İsteksiz İstenilmemiş İstemeden
NAHB Çekip çıkarma
NAHB Yüksek sesle ağlama * Önemli iş, mühim iş Nezretmek, adamak * Seri seyr * Vakit, müddet Ecel, ölüm, mevt
NAHÇİR f Av hayvanı Sayd * Av yeri * Yaban keçisi
NAHÇİR-GÂH f Av yeri
NAHÇİR-GİR f Avcı, sayyad
NAHÇİR-VÂN f Avcı
NA-HEMTA f Denk ve eşit olmayan Müsavi olmayan
NA-HEMVAR f Eğri, düz olmayan * Uymayan, mutabık gelmeyen * Uygunsuz
NA-HENCAR f Doğru olmayan
NAHF Aksırmak Nefes almak
NAHH Davar sürmek * İplik * Zeyli denilen döşek * Güç seyr * Deve çökertmek için söylenen söz
NAHHAM Tamahkâr, cimri, hasis, pinti * Boğazını temizlemek için fazlaca soluyup balgam çıkaran adam
NAHHAS Esirci, esir ticareti yapan kimse * Hayvan alıp satan kişi
NAHHAS Bakırcı
NAHHAT Marangoz Doğramacı Ağaç oymacısı Taş yontucusu
NAHHAT Gururlu, kibirli
NAHI´ Âlim
NAHİ (Nehy den) Nehyeden, yasak eden, önleyen
NAHİB (Nehb den) Yağma eden, talan eden, önleyen
NAHİB Korkak, cebin
NAHİB Avaz avaz ağlamak, feryad ile ağlamak
NAHİDE Yeni yetişmiş kız * Zühre (Venüs) yıldızı
NAHİF Sümkürdüğünde genizden gelen ses
NAHİF Çelimsiz, zayıf, ince Arık
NAHİK (Nehak dan) Eşek gibi anıran, eşek sesli
NAHİKA (C: Nevâhik) Dudaklı hayvanların göz pınarı
NAHİL (Nâhile) Zayıf, arık, ince
NAHİL Hurma ağaçları, hurmalık * Hurma ağacı * Balmumundan yapılan ağaç, yapraklı dal ve yemiş taklidi işlere denir ki, sathı altın ve gümüş yapraklarla süslenerek, eskiden gelin giderken önünde alayla götürülür ve gelin odalarına süs olarak konurdu (OTDS)
NAHİL Kalburcu
NAHİL Susayan kimse * Suya kanmış kimse
NAHİLE Huy, tabiat, mizac
NAHİR (Nahr dan) Kesilmiş, boğazlanmış
NAHİR Burundan hırıltı çıkarma
NAHİR Çürümüş kemik * İçine rüzgâr girip çıkmakla öten kemik
NAHİRAN Atın göğsünde olan iki damar
NAHİRE Ufalanmış * Çürümüş * Rüzgârla savrulur, yel estikçe ses verir, delik deşik olmuş kemik
NAHİRE Ayın birinci günü * Ayın son gecesi
NAHİS Kıtlık yılı
NAHİS Kıtlık * Yümünsüz, uğursuz
NAHİS Dönmekten dolayı genişlemiş olan makara deliği
NAHİS Vuran, vurucu * Devenin kuyruğunda veya göğsünde olan uyuz
NAHİSE Koyun sütüyle karışık keçi sütü
NAHİT (Nahite) İnilti
NAHİYE Yan taraf, kenar, civar, çevre * Küçük yer, bölge İdari taksimatta, kazadan küçük, köyden büyük olan yerleşme merkezi
NAHİZ Eti çok olan
NAHİZ f Pusu
NAHİZGÂH f Pusu yeri
NAHİZ Uçmaya hazırlanmış ve kanatları bitmiş olan kuş * Tavşancıl yavrusu
NAHL Hurma ağacı * Gelinler için yapılan süs ağacı * Un elemek
NAHL Bal arısı * Bedelsiz bir şey vermek veya bedelsiz verilen şey * Sövmek, iftira etmek
NAHL SURESİ Kur´an-ı Kerim´de 16 Suredir Mekkîdir
NAHL-BEND f Ağaçları budayıp tanzim eden kişi * Balmumundan taklid süs ağacı yapan, balmumcu
NAHLE Tek hurma fidanı * Bir fidan
NAHLE Bir tek arı
NAHLİYE Hurmalar
NAHLİSTAN f Hurma fidanlığı, hurmalık * Ağaçlık, fidanlık
NAHME Göğüsten çıkan ses
NAHNAHA Hırıltı ile soluma * Öksürük
NAHNAHA Deveyi çökertmek
NAHNU Biz
NA-HOŞ f Hoş olmayan, hoşa gitmeyen
NA-HOŞÎ f Nahoşluk, fenalık, iğrençlik Hoşa gitmemeklik
NA-HOŞ-GÜVAR f Hazmı zor, sindirimi güç Tatsız
NA-HOŞNUD f Razı ve hoşnud olmayan Gayr-i memnun
NAHR Boğazlamak Bir hayvanın göğsü üstünden bıçak vurup boğaz damarını kesmek * İki şeyin birbirine göğüs göğüse olması * Boyun Boğaz çukuru * Sadır * Gündüzün evveli * Namazda kıyamda iken sağ eli sol elin üstüne koymak
NAHR-ÜN NEHAR Gündüzün evveli
NAHR-ÜŞ ŞEHR Ayın evveli
NAHR Eskimek * Çürümek * Parçalamak
NAHS Uğursuzluk, yümünsüzlük * Bahtsız, uğursuz
NAHS Vurmak
NAHŞ Zayıflamak
NAHT Ağacı yontmak suretiyle kabartma şekiller yapma san´atı * Yontma, oyma
NAHT Sümkürmek
NAHU (Kürdçe) Öyle ise şöyle ki, işte
NA-HUDA f Allah´tan korkmaz * Gemi kaptanı
NÂHUN f Tırnak
NÂHUN-BE-DENDÂN f Hayretten veya kederden dolayı parmağını ısırmış olan
NÂHUNBÜR f Tırnak makası
NÂHUN-BÜRÂ(Y) f Tırnak makası, tırnak çakısı
NÂHUN-TIRAŞ f Tırnak makası, tırnak çakısı
NAHV (Nahiv) Yol, cihet Etraf, yön * Misâl * Miktar * Kasd ve azmeylemek * Gr: Kelimelerin birbirine rabt, izafet ve amel eylemeleriyle ilgili olan kaideleri içine alan ilim Nahiv ilmi ile Arapça kelimelerin yeri ve usulü bilinir, yani cümle tahlili yapılır
NAHVE Çörek otu
NAHVET Kibir, gurur Kibirlenme, büyüklenme, böbürlenme
NAHVETFÜRUŞ f Böbürlenen, gururlanan
NAHVÎ Nahiv ilmine ait Arapça gramere ait Nahiv ilmini iyice bilen
NAHVÎ LİSAN Kaidelere bağlı olan çok tertibli, ince ve geniş mânâlı lisan
NAHVİYYUN Kelime dizimi ve nahiv ilminin ehli olan âlimler Arapça dil âlimleri, gramerciler
NAHZ Bir şeyle dürtme
NAHZ Kemiğin etini ayıklama
NAHZA Et parçası

N Harfi

NAIT Dağ * Hemeden kabilelerinden bir kabile
NAÎ Kötü haber veren
NAİB(E) (Nevb den) Vekil, birinin yerine geçen * Şeriat hâkimi olan kadı vekili * Nöbet bekleyen
NAİB-ÜL ÂM Cumhuriyet müddei-i umumisi Cumhuriyet savcısı
NAİB-İ FÂİL Meçhul fiilin mevzuu olan kelime ki, harekesi merfu olur (Küsirel kalemü: "Kalem kırıldı" cümlesinde " kalem", "Naib-i fâil" olmuş ve fâilin yerine geçmiştir)
NAİB Karga gibi çirkin sesli kuşların ötüşü
NAİCE Yumuşak yer
NAİF Zayıf, cılız
NAİK Karga ötüşü veya horoz sesi * Çobanın koyuna bağırması
NAİKAN Cevzâ burcundan iki yıldız
NAİL(E) Muradına eren, nâil olan, ele geçiren Erişmiş
NAİLİYET Ele geçirmek, murada ermek, elde etmek
NAİM Bolluk ve bahtiyarlık içinde yaşayış Nizam-ü hal ve mal * Cennet´in sekiz kısmından dördüncü tabakası
NAİM Taze, körpe * Kılçıksız, yumuşak, kemiksiz * Etli sebze
NAİM Uyuyan, uykuda olan
NAİMÂNE f Uyur gibi, uyuklayarak, uyurcasına
NAİME Rahatlık içinde nazlı büyütülmüş kadın * Yumuşak yapılı hayvancıklar
NAİMÎN (Nâim C) Uyuyanlar, uykuda bulunanlar
NA-İNSAF f İnsafsız İnsafı bulunmayan
NAİR Haykıran, nâra atan * Uzak Irak, baid
NAİR Parlak, parlayan * Düşmanlık, adavet
NAİRE (C: Nevâir) Alev, ateş * Hararet, sıcaklık
NAİYE Ölüm haberi götüren, kötü haber veren
NAİZ Kuvvetlendiren Kaldıran
NAK f Nisbet edatı olarak kelimelere eklenir, sıfat meydana getirilir Meselâ: Gam-nâk $ : Gamlı, kederli
NAK´ (C: Nuk´-Enku) Su saklayacak yer * Kuyu içinde olan su * Deve kuşu avazı * Feryâd etmek, bağırıp çağırmak * Susuzluğu teskin etmek, susuzluğu gidermek * Sıcak suda haşlama * İlâç olarak çıkarılan su * Suda ıslanma * Toz
NA´K Karga avazı * Çobanın koyuna haykırıp çağırması
NÂKA Dişi deve * Bir yıldızın ismi * Sivilce
NÂKA-İ SÂLİH Salih Peygamber´in (AS) bir mu´cizesi olarak kayadan çıkan devesi (Bak: Sâlih AS)
NAKA´ Temiz olma
NAKA (C: Enkâ) Kumdan meydana gelmiş tepe
NA-KABİL f Mümkün olmayan Kabil olmayan * Câhil, kabiliyetsiz
NA-KABUL f Kabiliyetsiz, istidatsız
NA-KÂFİ f Kâfi olmayan Yetersiz, kâfi değil
NAKAİS (Noksan C) Eksiklikler Noksanlar
NAKAKA Kurbağaların çağrışıp ötmeleri * Tavuğun yumurtladığında ötüp gıdaklaması
NAKAL Bir yerden naklolunduğunda bâki kalan ufak taşlar * Devenin tabanına ârız olur bir hastalık
NAKALE (Nâkıl C) Haberciler, nakledenler
NA-KÂM f Muradına eremeyen, tali´siz Arzusuna kavuşamayan
NÂ-KÂMÎ f Mahrumiyet, bahtsızlık isteğine kavuşamama
NAKARAT (Nakra C) Durmadan tekrarlanan usandırıcı şeyler * Edb: Şarkının belli yerlerinde tekrarlanan bestesi değişmeyen parça
NAKARE f Davul, kös Dümbelek
NA-KÂRE f Bir işe yaramaz olan
NA-KA´RYAB f Dibi bulunmayan, dipsiz
NA-KASTE f Eksiksiz, noksansız Tamam
NAKAVE Temizlik
NAKB (C: Enkâb) Delmek, delik açmak * Girmek * Dağ içindeki yol
NAKBA Tabanı aşınmış deve
NAKD (C : Nukûd) Madeni para, akçe * Bir şeyin bedelini peşinen ödemek * Para olarak bulunan servet * Vezin ve ayarı tamam olan para * Bir şeye hırsızlamasına bakma * Seçmek * Saymak
NAKD-İ CÂN En kıymetli olan şey
NAKD-İ MEVCUD Mevcud olan para, elde bulunan para
NAKDEN Para olarak, peşin, elden
NAKDÎ Paraca, peşin para ile Para ile alâkalı ve paraya müteallik
NAKDİNE Hazır ve peşin para * Kıymetli ve değerli mal
NAKDİNE-İ HAYAT Hayatın kıymeti
NA-KERDE f Yapılmamış, olmamış
NA-KES f Hasis olan * Zelil, insaniyetsiz, alçak, deni
NA-KESAN (Nâ-kes C) Alçaklar, âdi insanlar, insaniyetsiz kimseler * Cimriler, tamahkârlar, pintiler, hasis kişiler
NA-KESÂNE f Alçakçasına * Cimrilik ve tamahkârlıkla
NAKF (C: Nuküf-Enkâf) Başı dimağından yarmak * Bakış, nazar
NAKH Başı dimağından yarmak
NAKH Teftiş etmek, kontrol etmek
NAKİ´ Tâze * Şifâlı devâ
NAKIBE (C: Nukab) Kişinin yan tarafında çıkan çıban
NAKID Bir şeyin iyisini kötüsünden veya bozuğundan ayıran * Tenkidci, ayarcı Paranın kalbını anlayan * Dinar, dirhem
NAKIF Kırıcı, kıran * Bakan, nâzır
NAKIH (C: Nukuh) Tam olarak iyileşip hastalıktan kurtulmayan
NAKIL İleten, taşıyan, aktaran, nakleden * Tercüme eden * İşittiğini anlatan
NAKIL-I AHBAR Haberler nakleden
NAKILE Nakleden * Cereyan geçiren
NAKILMECLİS Söz taşıyan Dedikoduculuk yapan Gammaz
NAKIR Nişana isabet eden ok
NAKIS Noksan, eksik Tamam olmayan Gr: Yalnız son harfi harf-i illet olan kelime $ gibi * Mat: Eksi Negatif (Bak: Kâmil)
NAKIS-UL İYAR Ayarı bozuk
NAKIS Ekşi şarap
NAKISAT (Nâkıs C) Nâkıslar Noksanı olanlar Eksiği bulunanlar
NAKISAT-ÜL AKL Aklı kısa * Mc: Kadın
NAKIYY Pak, temiz, nazif
NAKIZ (Nakz dan) Bozan, bozucu
NAKİ (Nakiye) Temiz, pâk * Çok takvalı, temiz insan * Has undan yapılmış beyaz ekmek
NAKİ´ (C: Enkia) Kuru üzümü su içinde ıslatarak yapılan şarap * İçinde hurma ıslatılan havuz * Suyu çok olan kuyu * Kandıran, kandırıcı
NAKİA (C: Nekâyi´) Seferden gelen kimse için hazırlanan yemek * Yağma edilen hayvanlardan taksimattan önce boğazladıkları deve ve koyun * Damat için hazırlanan yemek * Ziyafet
NAKİB Vekil Bir kavim veya kabilenin reisi veya vekili Halkın hayırlısı * En eski derviş veya dede * Müfettiş
NAKİBE Akıl Nefs * İnsan ruhu
NAKİD (Bak: Nakd)
NAKİH (Nekahet den) Hastalıktan yeni kurtulmuş olup henüz zayıf olan kimse
NAKİHE Nikâhlı kadın eş
NAKİK Kurbağa, akrep ve tavuk sesleri
NAKİL Vazgeçen, cayan, dönen * Çekinen, kaçınan
NAKİL Nakleden, işittiğini anlatan
NAKİL Yol, tarik * Bir yürüme çeşidi
NAKİLE (C: Nekâyil) Ayakkabıya yapılan yama
NAKİME Asıl, cevher Kendi, nefis * Nefsi mübarek olan
NAKİR Bir insanın hem cins ve aslı * Gayet fakir * Bir nevi kara sinek * Ağzı dar olan küçük kab * Hurma çekirdeğinin arkasındaki beyaz çukur * Kıymetsiz şey
NAKİR Gadaplı, kızgın
NAKİS Bayağı, alçak * Başını daima öne eğen adam
NAKİS (Noksan dan) Eksik Tamam olmayan
NAKİS Bozan, çözen, üzen veya dağıtan * Rücu eden Dönen
NAKİSE Kusur, ayıb, eksiklik, kabahat, noksanlık * Gıybet
NAKİSEDÂR f Eksiği bulunan Kusuru olan Kusurlu
NAKİŞ Parça parça ve dağınık olan eşyaların bir yerde veya bir çuval içinde toplanması * Benzer, misil
NAKİT Dişi keklik
NAKİZ(E) (Nakz dan) Zıt, karşı Birbirine karşı, zıt olan şey veya iş * Man: Bir şeyin, bir kaziyenin hükmüne, mânasına muhalif olan veya ondan başka kaziye Bir şeyi ref´eden şey (Meselâ: "Her insan hayvandır Bazı insan hayvan değildir" kaziyeleri birbirinin nakizidir Nakiz ile zıd beyninde fark vardır Nakizeyn; ne cem´ olurlar, ne de ma´dum Zıddeyn; cem´ olmazlar, ikisi de bir arada olmazlar, ma´dum olurlar * Eyer ve semerden çıkan ses
NAKİZA Dağ içindeki yol
NAKİZEYN Karşılıklı iki zıt şey
NAKKA´ Yanında olmayan şey için mübalağa yapan kimse
NAKKAB (Nakb dan) Delici, delik açıcı
NAKKAD (Bak: Nekkad) Nakd eden Paranın kalbını, sağlamını ayıran * Tenkidci, bir şeyin iyisini kötüsünü ayıran * İmam, hatib
NAKKAF Temkinli kimse, iyi niyet sâhibi olan kişi
NAKKAL (Nakl dan) Nakledici * Hikâyeci Hikâye anlatan
NAKKAR Müzik, çalgı * Gagalıyan * Ağaç, taş ve madeni eşyayı oyarak ve çukurlaştırıp kabartarak ona mücessem şekiller veren sanatkârlar
NAKKARE (Bak: Nakare)
NAKKAŞ Nakış yapan Duvar nakışları yapan usta Süsleme san´atkârı
NAKKAŞ-I EZELÎ Ezeli Nakkaş Ezeli olup her şeyin nakşını yapan Allah (CC)
NAKKAŞE Nakış yapan kadın Nakışçı
NAKL Bir şeyi başka bir yere götürmek, taşımak, yer değiştirmek * Anlatmak, duyduğu bir şeyi başkasına hikâye etmek, rivâyet etmek * Bir dilden başka dile çevirmek, terceme etmek * Eski mest ve çizme * Yırtık elbiseyi yamamak
NAKL-İ HADİS Hadis-i şeriflerin nakledilmesi
NAKL-İ SAHİH Doğru, şüphesiz gelen haber nakli
NAKL-ÜD DEM Kan aktarma
NAKL-BEND f Hikâyeci Masal uyduran
NAKLEN Nakil yoluyla Anlatmak veya hikâye etmek suretiyle
NAKLÎ Nakliye ile, taşıma ile ilgili * Akla değil de nakle dayanan, yani söylenen hakikat
NAKLÎ DELİL Şer´î hükümler için naklî delil esastır Yalnız akıl ile din namına hüküm getirilmez ve böyle bir hükmün dinle alâkası olmaz Dinî meselelerde aklın ve ilmin vazifesi; dinî hükümlerdeki hikmetleri ve hakkaniyet delillerini görüp izhar etmektir Kur´anın bazı âyetlerinde yapılan akla havaleler ve Kur´andan herkesin istifade etmesine ait hususlar ise: Tefekkür, faziletler ve havf ü rica ve bilhassa, ahkâm-ı diniyenin hikmetlerini ve hakkaniyet delillerini görmek gibi ibret derslerine ait olup, ahkâm-ı şer´iyeye ait değildir (Bak: Edille-i erbaa, Fetva)
NAKLİYAT Nakil işleri, taşıma işleri * Anlatılanlardan öğrenilenler * Nakiller
NAKLİYAT-I ASKERİYE Askerî kıt´aların; top, tüfek, cephane, teçhizat ve levazımatı ve her türlü seferî ihtiyaçlarıyla birlikte bir yerden kaldırıp başka bir yere gönderilmesi, nakledilmesi Askerî nakliyat
NAKLİYE (C: Nakliyat) Eşya taşıma işi * Taşıma parası
NAKM (Nakmet) İntikam, öç alma Eza vererek cezalandırma
NAKNAKA (C: Nekanık) Kurbağanın ötmesi Tavuğun gıdaklaması * Ses
NAKR Oymak, kazmak Taş oymak * Kuşun yem toplaması * Vurmak * Sıklık vermek * Ağaç üstüne nakşetmek * Tanbur çalmak * Üflemek * Dille ıslık çalmak * Parmak çıtlatmak
NAKRA Hususi dâvet, özel dâvet
NAKREŞE Gizli his
NAKS Eksiklik, noksan, kusur * Azaltma, eksiltme (Bak: Nâkıs)
NAKS Nakletmek * İfsad etmek, bozmak * Evmek Acele etmek * Kimseye lâkap takmak * Ayıplamak * Kilise çanını çalmak Çan çalmak, çana vurmak
NAKŞ Bir şeyi çeşitli renklerle boyamak * Resim * Tezyin etmek * Bedene batmış dikeni çıkarmak * Bir şeyin esasını araştırmak * Yaymak * Suda ıslanmış hurma * İpekle, sırma ile işleme * Mc: Hile
NAKŞ-I DİL-FİRİB Gönül aldatıcı suret
NAKŞ-I KADEM Ayak izi
NAKŞ-I KİLKÎ Kalemle yapılan nakış
NAKŞ-BEND f Kumaşların nakışlarını bağlayarak ipek tellerle tezgâhı hazırlayan Nakış işleyen * Ressam
NAKŞ-BENDÎ f Kalbde zikir yoluyla, tefekkür ile İlâhî sevgiyi, uyanıklığı nakşa çalışan mânâsiyle, Şeyh Bahâüddin Nakş-bendî nâmındaki azîm bir velinin kurduğu ve en ziyade hafî zikre dayanan tarikata mensub olan(Silsile-i Nakşî´nin kahramanı ve bir güneşi olan İmam-ı Rabbanî (RA) Mektubat´ında demiş ki: "Hakaik-ı imaniyeden bir mes´elenin inkişafını, binler ezvak ve mevaâcid ve keramata tercih ederim"Hem demiş ki: "Bütün tariklerin nokta-i müntehası, hakaik-ı imaniyenin vuzuh ve inkişafıdırHem demiş ki: "Velâyet üç kısımdır: Biri velâyet-i suğra ki, meşhur velâyettir Biri velâyet-i vusta, biri velâyet-i kübradır Velâyet-i kübra ise; veraset-i nübüvvet yoluyla, tasavvuf berzahına girmeden, doğrudan doğruya hakikata yol açmaktır"Hem demiş ki: "Tarik-ı Nakşîde iki kanad ile sülûk edilir" Yâni: Hakaik-ı imaniyeye sağlam bir surette itikad etmek ve feraiz-i diniyeyi imtisal etmekle olur Bu iki cenahta kusur varsa, o yolda gidilmez
NAKŞ-PERDAZ f Nakış yapan ressam
NAKŞ-PERDAZÎ f Ressamlık
NAKŞ-TIRAZ f Süslü işlemeler
NAKT Çıkarmak
NAKUR Sur gibi ağızla üflenerek çalınan boruya denir Nakr; vurmak ve didiklemek mânalarına geldiği gibi, boru çalmak mânasına da gelir Çünkü boru çalındığı zaman, içinden hava tazyiki ile didiklenmiş olacağı gibi, dışından da o ses, çarptığı kulakları didikleyeceği cihetle boruya "minkar" mânasıyla alâkadar olarak "nâkur" denilmiştir Boru çalınmak, askerin seferi için hareket kumandası demek olduğu gibi, borusu ötmek de emir ve kumandasının nüfuzundan kinaye olur ET)
NAKUS Kiliselerde asılı bir vaziyette durup belirli vakitlerde çalınan çan Kilisenin büyük çanı
NAKVET Bir şeyin seçkiniNAKZ : Bozmak Çözmek Kırmak * Bir sözleşmeyi yok saymak * Kalın bir şeridi çözüp dağıtmak * Parmaklarda veya âzâda oynak yerler * Kiriş * Palan Deri
NAKZ-I AHD Anlaşmayı bozma, muâhede hükümlerini bozma Verilen sözde durmama (Nebz-i ahd da denir)
NAKZ (Nakazân) (C: Nevâkız) Sıçramak * Talep etmek, istemek
NAKZ Halâs olmak, kurtulmak
NAKZAN (Nakzen) Bozarak, hükmü bozulmuş olarak
NAKZEYN İki zıt, zıtlar Birbirine muhalif iki şey

N Harfi

NAL(E) f İnilti, figân * Kamış kalem * Kamış düdük * Şeker kamışı
NA´L Nal Ayağa giyilen tahta ayakkabı veya hayvanların ayağına çakılan demir * Oturulacak yerlerin en aşağısı
NALAN f İnleyen, sızlayan, figân eden
NA-LAYIK f Lâyık olmayan
NALBANT (Na´l-bend) f Nal takan
NA´L-BUR f Nal, çivi vs satan veya yapan kimse Nalbur
NALÇE Küçük nal * Yemeni, çizme gibi ayakkabılara vurulan hafif demir parçaları (OTDS)
NALE (Bak: Nâl)
NALEKÂR f İnleyen, figân eden, feryad eden
NALEKÜNAN (Nâle-künân) f Feryad ederek, inleyerek
NALENDE f İnleyen, feryad eden, inleyici
NALESENC f İnleyen, inildiyen
NALESENCÎ f İnleyicilik, feryad edicilik
NA´LEYN Bir çift ayakkabı * Bir çift nalın
NALEZEN (Nâle-zen) f İnleyen İnildeyen
NALEZENAN f İnildiyerek, inleyerek
NA´LÎ Nal biçiminde olan
NALİŞ f İnleme, inilti, inleyiş
NALİŞKÂR (Nâlişker) f İnleyen, inildiyen
NALİŞZEN f İnleyen
NA´L-TIRAŞ f Ağaç ayakkabı yapan kimse * Nalıncı
NAM f İsim, ad Lâkab Ün Şan * Vekillik * Adres
NAM-I MÜSTEAR Takma isim
NAM-I ŞERİF Mübarek isim, şerefli ad
NA´MA Rahatlık, nimet Minnet, ihsan ve atiyye İyi halde bulunmak
NA-MA´DUD f Sayılmaz, çok Sayısız
NA-MAĞLUB f Yenilmez, mağlub edilmez
NA-MAHDUD f Hudutsuz, sınırsız, sonsuz
NA-MAHREM f Aralarında evlenmeğe mâni olacak kadar yakınlık bulunmayan Şer´an evlenmeğe mâni akrabalığı olmayan erkek veya kadın * Yabancı
NA-MAHREMİYET f Namahremlik
NA-MAHSUR f Sonu olmayan, sınırlanmamış, sonsuz
NA-MAKBUL f Makbule geçmez, kabul olmayan Kabul edilmeyen
NA-MA´KUL f Akla uygun gelmeyen Akıl almayan Mâkul olmıyan
NA-MA´LUM f Bilinmiyen, bilinmemiş, ma´lum olmayan
NAMAN (Nam C) f İsimler, adlar
NA´MAN Tâif yolunda Arafata çıkar bir derenin adı
NA-MA´RUF f Tanınmayan, bilinmeyen, ma´ruf olmayan
NA-MARZİ f Beğenilmeyen, arzu ve isteğe uygun olmayan
NA-MATBU f Basılmamış, tab edilmemiş yazı
NAM-AVER (C: Nam-âverân) f Ünlü, meşhur, ad salmış
NAM-ÂVERÂN (Nam-âver C) Namlı kişiler, ad salmış kimseler, ünlüler, meşhurlar
NAMAZ f İslâmın beş şartından birisidir * Duâ * Zikir * Kur´an * Kunut * Rüku * Salât * Şükür * Tesbih * Secde * Hamd (Bak: Salât - Târik-üs salât)(Arkadaş! Namaz, kul ile Allah arasında yüksek bir nisbet ve ulvi bir münasebet ve nezih bir hizmettir ki, her ruhu celb ve cezbetmek namazın şe´nindendir Namazın erkânı, "Fütühat-ı Mekkiye"nin şerhettiği gibi, öyle esrarı hâvidir ki, her vicdanın muhabbetini celbetmek, namazın şe´nindendir Namaz, Hâlik-ı Zülcelâl tarafından her yirmidört saat zarfında tayin edilen vakitlerde mânevi huzuruna yapılan bir davettir Bu davetin şe´nindendir ki, her kalb, kemal-i şevk ve iştiyakla icabet etsin Ve mi´racvari olan o yüksek münâcâta mazhar olsunNamaz; kalblerde azamet-i İlâhiyyeyi tesbit ve idame ve akılları ona tevcih ettirmekle adalet-i İlâhiyyenin kanununa itaat ve nizam-ı Rabbâniye imtisal ettirmek için yegâne İlâhî bir vesiledir Zaten insan, medeni olduğu cihetle, şahsî ve içtimaî hayatını kurtarmak için, o kanun-u İlâhîye muhtaçtır O vesileye müracaat etmeyen veya tenbellikle namazı terkeden veyahut kıymetini bilmeyen; ne kadar câhil, ne derece hâsir, ne kadar zararlı olduğunu bilâhare anlar, ama iş işten geçer İİ)
NAMAZGÂH Namaz kılınan yer İbadetgâh Eskiden şehir dışında, kırda ve sed üzerinde mihrab konulmak suretiyle namaz kılınmak için yapılan yere verilen addır * Bir kasabanın bütün halkını bir arada bulunduran geniş sahaya da bu ad verilirdi Bayramlarda ve fevkalâde günlerde kasaba ve civar köyler halkı hep birden orada toplanırlardı
NAMAZGÜZAR f Namazlarını kılan, namazlarını eda eden
NAMBERDAR f Şanlı, ünlü, ad salmış, meşhur
NAMCU(Y) (C: Namcuyân) f Nam arayan * Yiğit
NAMCUYÂN (Namcu C) f Ün arayanlar, nam arayanlar * Yiğitler, kahramanlar
NAMDAR f Ünlü, şöhretli, meşhur
NAMDARÂN (Namdar C) Ünlüler, namlılar, meşhurlar
NAMDARÎ f Namdarlık, ünlülük, meşhur olma
NAME f Mektub Risale Kitap
NAME-İ HİCRAN Hicrân mektubu Ayrılık, mektubu
NAME-İ HÜMAYUN Tar: Osmanlı Padişahları tarafından İslâm ve Hristiyan Hükümdarlarla Osmanlı Devletine tâbi imtiyazlı olar Mekke Şerifine, Kırım Hanına, Eflâk ve Boğdan Voyvodalarına, Erdel Kralına, Gürcü ve Dağıstan Hanlarına gönderilen mektublara verilen addır
NAME-İ NUR Nurun mektubu Saadet verici mânâlar yazılı kâğıt
NA´ME Derinin nazik olması * Hoş dirlikli olmak
NAMEAVER (Name-âver) f Mektup götüren
NAMEBER f Mektup götüren, nameâver
NA-MEFHUM f Anlamsız, mânasız, anlaşılmaz
NA-ME´MUL f Umulmadık, beklenmedik anda
NA-MERBUT f Rabıtasız, mânâsız, anlamsız, saçma sapan
NA-MERD f Korkak * İnsaniyetsiz, sözünde durmayan Alçak, insanlık hislerinden habersiz
NÂ-MERDÂNE f Namerdcesine, alçakçasına
NÂ-MERDÎ f Namerdlik, alçaklık, zillet * Korkaklık
NAME-RES f Mektup ulaştıran, mektup eriştiren
NA-MERGUB f Beğenilmeyen, rağbet olunmayan
NA-MER´Î f Görülmez Mer´î olmayan
NA-MESBUK f Benzeri hiç olmamış, geçmemiş
NA-MESMU´ f İşitilmeğe değmez * İşitilmemiş, duyulmamış
NA-MESTUR f Açık, meydanda, âşikâr * Örtülmemiş
NA-MES´UD f Mes´ud ve mübârek olmayan Uğursuz
NA-MEŞHUD f Gözle görülmemiş, şâhit olunmamış
NA-MEŞRU f Meşru olmayan, şeriat harici * Kanunsuz, uygunsuz * Günah olan şeyler
NA-MEVZUN f Ahenksiz, ölçüsüz, vezinsiz, orantısız * Edb: Vezni bozuk veya hiç olmayan manzume
NA-MEYSUR f Ele geçirememiş Elde edememiş * İşi kolaylaştırılmış
NAMIK Kâtib, yazıcı
NAMIK KEMAL (Mi: 1840 - 1888) Tekirdağ´lı olup İslâm mücahidlerindendir Yeni Osmanlılık hareketine vatan mefhumunu sokmuş, "Firâki, hapsi, nefyi kadr-i nâmusumla gördüm hep" diye haklı olduğunu dâima müdâfaa etmiştir Ehl-i kemâl bir zat olduğu, davasının istikameti ve samimiyetinden anlaşılırHayatının sonlarına doğru Osmanlı İmparatorluğunun ve İslâm dünyasının kurtuluşunu "ittihad-ı İslâm" da görmüş ve bu uğurda gayret göstermiştir Bu emelini, yazdığı " Celâleddin-i Harzemşah, Salahaddin-i Eyyubi, Yavuz Sultan Selim ve Fâtih Sultan Mehmed" isimli eserlerinde ortaya koymuştur Mezarı Bolayır´dadır
NAMİ(YE) Büyüyen, artan, ürmee kuvveti olan Nebat ve hayvandaki büyüyüp gelişme kuvveti * Farsçada: Namlı, şöhretli, ünlü
NA-MİHR-BAN f Vefasız, sevgisiz, muhabbetsiz
NA-MİHR-BANÎ f Vefasızlık, sevgisizlik, muhabbetsizlik
NAMİSA (C: Namisât) Kadınları süsleyip yüzlerinin kılını yolan kadın
NAMİYE (Bak: Nami)
NAMİYEBER f Hayat verici
NA-MİZAC f Keyifsiz, rahatsız, hasta
NA-MİZACÎ f Keyifsizlik, rahatsızlık, hastalık
NA-MURAD f Mahrum kalan, muradına eremeyen
NAMUS Irz, iffet, edeb, hayâ * Şeriat * Melâike * İrade-i İlâhiyenin tecellisi * Nizam * Emniyet ve istikamet gibi faziletlerin muhassalası olan pek kıymetli haslet * Bir kimsenin mahrem, gizli esrarı olup işleri ve hallerinin iç yüzüne vakıf ve muttali kimseye denir * Hayırlara ait gizli hâllerin hâmil ve vâkıfı olan Bu mânada Cebrâil Aleyhisselâm´a ıtlak olunur Sair melâikenin vâkıf olmadıkları vahyin sırlarına vakıf ve mahrem olması cihetiyle ona namus-u ekber denilmiştir * Hâzık * Mahir * Av ve tuzak * Nemmam mânâsiyle fitneci ve koğucu * Birisinin hilesine siper ettiği şeye ve arslan yatağına da bu mâna verilmiştir * Temizlik, doğruluk ( Bak: Desâtir)
NAMUS-U MÜCESSEM Çok namuslu olan
NAMUSİYYE Yatan kimselerin başkaları tarafından görülmemeleri için, yatağın etrafına çekilen perde
NAMUSKÂR f Namuslu * Doğru adam
NAMUSPERVER f Namuslu
NA-MUTASAVVER f Hatır ve hayale gelmez
NA-MUVAFIK f Muvafık gelmeyen, uygun olmayan
NA-MÜBAREK f Uğursuz, meymenetsiz
NA-MÜHEZZEB f Terbiye görmemiş, ıslah edilmemiş
NA-MÜLAYİM f Uygun olmayan * Çetin, sert
NA-MÜNASİB f Münâsebetsiz, yakışıksız, uygunsuz, uygun olmayan
NA-MÜSAİD f Elverişsiz Müsaid olmayan
NA-MÜSTAİD f Müstaid olmayan Olgunlaşma kabiliyeti olmayan İstidatsız
NA-MÜTENAHİ f Sonsuz, ucu bucağı olmayan Nihâyetsiz
NA-MÜVECCEH f Yöneltilmemiş, tevcih edilmemiş
NA-MÜYESSER f Elden gelmeyen, müyesser olmayan
NAMVER (C: Namverân) Namlı, adlı, meşhur, ünlü
NAMZED (Nâm-zed) f İsteyen veya istenilen kimse * Sözlü Nişanlı * Bir vazifeye tayin edilmesini isteyen veya istenilen kişi Aday
NAN f Ekmek
NA´NA (C: Neâni-Ne´nâ´) Nâne * Uzun boylu adam
NA´NAA Irak etmek, uzaklaştırmak * Hızlı konuşmak, tez tez söylemek * Katı deprenmek * Yemeğe nane koymak
NANCU (Nâncuy) f Ekmek arayan Dilenci
NANE MOLLA Mc: Beceriksiz, işe yaramaz, ağır hareketli mânalarında kullanılan bir tâbirdir
NANHAH Ekmek isteyen Dilenci
NANHOR f Dilenci
NANKÖR f Gördüğü iyiliği unutan, nimeti inkâr eden Nimetin şükrünü eda etmeyen, gafil
NANPARE f Ekmek parçası Bir lokma ekmek * Geçime yarayan iş
NANPÜZ f Ekmekçi, ekmek pişiren
NANÜ f Ninni
NA-PÂK f Temiz olmayan, pis, kirli
NA-PÂKÂN (Nâpâk C) Murdarlar, pisler
NÂ-PÂKÎ f Pislik, murdarlık
NA-PAYDAR f Süreksiz, geçici Sebatsız, kararsız, durmaz
NA-PERVA f Pervasız, korkusuz, aldırışsız, çekinmez * Sersem
NA-PESEND f Beğenilmez
NA-PEYDA f Görünmeyen, açıkta değil, belirsiz
NA-PEZİR f Olmaz, olamaz, kabul etmez
NA-PUHTE f Ham, çiğ, pişmemiş * Mc: Acemi, tecrübesiz, toy
NAR (C: Niran, envar, niyere, niyâr) Ateş Cehennem * Bir meyve adı * Mc: Allahın gadabı * Yakıcı, azab verici her şey Şer Dalâlet Sefâhet
NAR-I BEYZA "Akkor, beyaz ateş" mânâsında olan bu tâbir fizikte: 1800 derece kadar olan hararette erimeyen cismin sıcaklık hâli demektir * Bir meyve adı(Hikmet-i tabiiyede nâr-ı beyza hâlinde ateşin bir derecesi var ki; harareti etrafına neşretmiyor ve etrafındaki harareti kendine celbettiği için, şu tarz bürudetle, etrafındaki su gibi mâyi şeyleri incimad ettirip, mânen bürudetiyle ihrak eder İşte zemherir, bürudetiyle ihrak eden bir sınıf ateştir Öyle ise, ateşin bütün derecâtına ve umum envâına câmi olan Cehennem içinde, elbette zemherir´in bulunması zaruridir S)
NAR-I HAYAT Canlıya lüzumlu bulunan sıcaklık Vücudun harareti (Bak: Hararet-i gariziye)
NA´R Çağırmak * Haykırmak * Burun içinden çıkan ses * Gitmek * Firar, kaçmak * Galeyan
NA´RA (C: Na´rât) Yüksek sesle uzun uzun bağırma * Tar: Eskiden yangına giderken ve dönerken kalabalık caddelerde, geçitlerde, dönemeçlerde, meydanlarda tulumbacıların içlerinden "naracı" adı verilen birinin bağırması yerinde kullanılır bir tâbirdir Nâra atmakla yangın münasebetiyle sokağa fırlayan halkı çiğnenmekten kurtarmak için insanî bir maksad tâkib edilmekle beraber, daha ziyade caka satılırdı (OTDS)
NA-RAST f Eğri Doğru olmayan
NA´RAT (Bak: Na´ra)
NARBAC Nar aşı
NARBÜN f Nar ağacı
NARCİL Hindistan cevizi
NARCİS Nergis
NARCİSTAN Nergislik
NARÇİL f Hindistan cevizi Ceviz-i Hindî
NARDA f Lâyık değil
NARDAN f Gözyaşı damlaları * Nar tâneleri * Mangal
NARDENK f Erik, nar, elma, kızılcık gibi meyvelerden çıkarılan ekşimsi pekmez
NARDEŞİR Tavla oyunu
NA´RE Nâra Yüksek sesle uzun uzun bağırma Çağırma Haykırma * Burun içinden çıkan ses
NA´RE-ENDÂZ f Nâra atan Yüksek sesle uzun uzun bağıran
NA-REFTE f Gidilmemiş, geçilmemiş Kimsenin gidip geçmediği yer
NARENC f Portakal * Turunç
NARENCÎ Turunç renginde
NARENCİYE Turunçgiller (Mandalina, portakal, limon gibi meyveler)
NARENEC (Nârnic) Hindistan´da yetişen ve turunç ağacına benzeyen bir ağaç
NA-RESA f Yetişmemiş, ham * Uygun ve münasib olmayan
NA-RESAYÎ f Uygunsuzluk, münasebetsizlik * Hamlık
NA-RESİDE Yetişmemiş, körpe * Büluğa ermemiş
NA-REŞİD f Kemâle ermemiş, olgunlaşmamış
NA-REVA Yakışıksız, reva olmayan Münâsib ve lâyık olmayan
NA´REZEN f Nâra atan Yüksek sesle uzun uzun bağıran
NARGİL f Hindistan cevizi
NARH (Aslı "Nirh" dir) Yiyecek maddelerine belediyenin koyduğu fiat
NARÎ (Bak: Nariyye)
NARİN f İnce, zayıf, nazik * İç oda
NARİS f Ham meyva
NARİYYE Nar ile alâkalı, nara mensub Ateşten, yanıp tutuşur, patlar olan şey
NARKOTİK yun Afyon, morfin gibi uyuşturucu maddelerin genel adı

N Harfi

NAS f İnsanlar
NAS SURESİ Kur´an-ı Kerim´de 114 Sure (Bak: Muavvezetân)
NA´S Uykusu gelmek Uyku bastırmak
NAS Iraklık, uzaklık
NASA Kaldırmak * Engel olmak, men´etmek
NASAB Dert * Zahmet, meşakkat
NA-SAF f Saf ve hâlis olmayan Saf olmayıp karışık olan
NASAF Hizmetçi, uşak
NASAFE Hizmet etmek
NASAHA Öğüt vermek, nasihat etmek
NASAİB (Nasibe C) Dikili taşlar
NASAL Temrenci
NA´SAN Uykusu gelmiş olan adam
NASARA Hristiyanlar Nasraniler Hz İsa´ya (AS) ilk önceleri Nâsıra Karyesindeki ahali yardım ettiklerinden, onlara "Nasara" ismi verilmiştir
NA-SAVAB f Doğru olmayan, yanlış
NASAYİH (Nasihat C) Nasihatlar Öğütler
NA-SAZ f Münasebetsiz uygunsuz, uymaz
NA-SAZÎ f Uygunsuzluk, münasebetsizlik, uymazlık
NA-SAZKÂR f Uygun görmeyen, muhâlif * Beklenmemiş, işitilmemiş * Münâsebetsiz işle uğraşan
NA-SAZKÂRÎ f Uygunsuz iş yapma, münâsebetsiz iş görme * Zıtlık, uygunsuzluk
NASB Dikme Bir rütbe alma Bir memurluğa tayin edilme * Gr: Arapçada kelimenin i´rabının mensub ( üstün) olması, yani; (e, a) diye okunuşu
NASB-ÜL AYN Göz dikilmesi Bir şeye hırsla ve şiddetli arzu ile bakmak, göz dikmek
NASBA Doğru boynuzlu koyun ve keçi
NASBETMEK Kelimenin son harfinin harekesini (E) diye okutmak * Tâyin etmek
NA´SEL Erkek sırtlan * Uzun sakallı bir kimsenin adı
NA´SELE Yaşlıların yürüyüşü
NA-SENCİDE f Ölçülmemiş, tartılmamış * İyi düşünülmemiş * Değerlenmemiş
NASERE f Ayarı bozuk para
NA-SEZA f Münasib olmayan, lâyık olmayan
NASFET (Nasafet) İnsaf Haklılık Bir şeyin yarısını almak Hakkaniyet İnsanları, kanunların şümulüne girmeyen hakları te´min ve ifasına zorlayan fotri adâlet hissi
NASI´ Her nesnenin hâlisi * şiddetli beyaz olan
NASIBE (Bk: Nasibe)
NASIF Geo: Açıyı iki eşit parçaya bölen doğru Açı ortayı
NASIFE (C: Nevâsıf) Su mecrası, su yolu
NASIH (Bak: Nâsih)
NASIR Yardımcı, yardım eden, nusret veren Resül-i Ekrem´in (ASM) bir ismi
NASIRÎN (Nâsır C) Yardım edenler, yardımcılar
NASİ Unutan, nisyan eden
NASİB Nasbeden, bir şeyi bir şeye diken * Gr: Harfi (e) diye üstün okutan
NASİB Pay, hisse, kısmet * Bir kimsenin elde edebildiği şey
NASİBDAR f Nasibi olan Hissedar
NASİBDAŞ f Hissede beraber, nasipte eş olan
NASİBE Müfrit Haricîlerden ve Emevîlerden ve Hz Ali´ye (RA) çok muhalif olan zümrenin adı
NASİBE (C: Nesâib) Yollara dikilen işaret taşı Bir yere dikilen taş
NASİC (Nesc den) Dokuyan, nesceden * Düzenleyen, tertib eden, sıralayan
NASİF Baş örtüsü
NASİH (Nesh den) Battal eden, hükümsüz bırakan * Kitabın kopyasını çıkaran
NASİH Nasihat eden, öğüt veren * İçi temiz adam
NASİH (Nâsiha) (Nush dan) Öğüt veren, nasihat eden(Hastalık ise birden gözünü açtırır Vücuduna ve cesedine der ki: "Lâyemut değilsin, başıboş değilsin, bir vazifen var Gururu bırak, seni yaradanı düşün Kabre gireceğini bil, öyle hazırlan" İşte hastalık bu nokta-i nazardan hiç aldatmaz bir nâsih ve ikaz edici bir mürşiddir Ondan şekva değil, belki bu cihette ona teşekkür etmek; eğer fazla ağır gelse sabır istemek gerektir L)
NASİHÂNE f Öğüt vererek, nasihat ederek
NASİHAT İbret verici ders, tavsiye, ihtar, öğüt
NASİHAT-ÂMİZ f İçinden öğüt alınacak söz
NASİHATGER f Nasihat eden, öğüt veren
NASİHATKÂR f Nasihat eden, öğüt veren
NASİHAT-NÂPEZİR f Nasihat dinlemez, öğüt tutmaz
NASİHATPEZİR f Nasihat tutar, öğüt tutar, öğüt dinler
NASİK (Nesak dan) Düzenleyen, tertib eden
NASİK Allah yolunda ibâdet eden, dine bağlı, zâhid
NASİL Çenelerin altından boyun ile başın kavuştuğu yerde olan mafsal
NASİL Kıl dökücü ilâç
NA-SİPAS f Nankör Şükretmeyen
NASİR Nesir yazan * Saçan, yayan
NASİR Nusret eden, zafer veren Yardımcı Muin
NASİYE Çehrenin gösterişi, alın, yüz
NASİYE-PİRA f Alnı süsleyen
NASİYESÂ f Alnını yere süren
NASİYE-SÂZÎ f Alnını yere sürme
NASİYY Yaş ot
NASİYYE Nass oluş Kat´ilik, şüphesizlik, kesinlik (Bak: Nass)
NASL Okun ucundaki sivri demir okun uçmasına yardım eden kanatlar
NASNAA Depretmek * Devenin, kalkarken dizi üstünde çok eğlenmesi
NASR Yardım, üstünlük, yenme, galip kılma * Yağmurun her yeri sulaması
NASR SURESİ Kur´an-ı Kerim´deki 110 Sure İza-câe veya Tevdi´ Suresi de denir
NASRANİ Hristiyanlıkla alâkalı ve ona mensub olan Hristiyanlardan olan (Bak: Nasara)
NASRANİYET Hristiyanlık(Nasraniyet, ya intifa veya ıstıfa edip İslâmiyete karşı terk-i silâh edecektir Nasraniyet, bir kaç defa yırtıldı, protestanlığa geldi Protestanlık da yırtıldı, tevhide yaklaştı Tekrar yırtılmağa hazırlanıyor, ya intifa bulup sönecek veya hakiki Nasraniyetin esasını câmi´ olan Hakaik-ı İslâmiyeyi karşısında görecek, teslim olacaktırİşte bu sırr-ı azime Hz Peygamber (ASM) işaret etmiştir ki; "Hz İsa nâzil olup gelecek, ümmetimden olacak, şeriatımla amel edecektir" M)
NASREDDİN (Nasr-üd din) Dine yardımı dokunan
NASREDDİN HOCA (Mi: 1208 -1284) Mizahlı, güldürücü sözleri ile meşhur bir zâttır Akşehir, Sivrihisar Medreselerinde okumuş, Selçuklular zamanında yaşamıştır
NASRULLAH Allah´ın yardımı
NASS Kat´ilik, kesinlik, açıklık Te´vile ihtimali olmayan söz veya delil * Kur´ân-ı Kerim veya Hadis-i Şerifde bir iş ve mes´ele hakkında olan açıklık ve bu şekilde açık olan kelâm ve âyet Akide * Bir haberi kimden aldığını söyleyerek, en nihayet o haberi ilk söyleyene kadar nakledilişi isbat etmekBazılarınca istihraç ve izhar mânâlarından me´huzdur Bir şeyin belâğ ve nihayetine denir Bundan başka: Delil, haber, seyr-i şedid, ref´, hüccet, bürhan, zuhur mânalarına da gelir
NASS-I HADİS Hadisin açık, gerçek ifadesi Muhtemeli olmayan sağlam mânaya delâlet eden lâfız Delil mânâsına olan "Nass-ül fukaha" bundan alınmıştır
NASS-I KATI´ Mânâsı açık olan Kur´an âyetlerinden delil olarak gösterilen âyet
NASSAH Terzi, hayyat
NASSÎ Nass´a ait Her türlü şübhe ve tereddüdün ve tenkidin üstünde tutulacak şekilde olan kesinlik, kat´ilik, açıklık Bedahet * Âyet ve hadisle doğruluğu sâbit olan
NASSİYE (yun: Dogmatizm) Fls: Bir görüşün doğruluğuna peşin olarak inanan ve bu inanışlarını tenkide tabi tutmayanların düşünüş tarzı Son heceleri izm ile biten görüşler, taraftarlarınca peşin olarak kabul edildiklerinden birer dogmatik görüş örneğidir Meselâ; komünizm, materyalizm, darvinizim, birer dogmatizm mâhiyetindedirler İslâmda zorlama yoktur, inanç için bilgi ve tefekkür esastır Hakiki düşünce hürriyeti İslâmda vardır İslâm dışında izmle biten görüşler önderlerini tartışılmaz otorite olarak kabul eder ve karşı görüşte olanlara her türlü baskı ve zulmü reva görürler
NAST Sükut Konuşurken dinlemek için susmak
NA-SUDE f Dinlenmemiş, istirahat etmemiş
NASUH Hâlis Temiz Kesin, kat´i * Çok nasihat eden
NASUHÎ (Nasuhiyye) Bozulmaz şekilde tövbe eden
NASUR Göz pınarında, mak´at havâlisinde ve diş etlerinde olur bir hastalık
NASUS (Bak: Nass)
NASUT İnsanlık İnsanlar ve onlarla alâkalı şeyler
NASUTÎ Dünya ile ilgili, insanlığa ait, insanlıkla ilgili
NASUTİYÂN İnsanlar
NA-SÜFTE f Delinmemiş, deliksiz
NASYE Her nesnenin iyisi
NA´Ş Kefene sarılıp tabuta konmuş ölü * Cansız vücud
NA-ŞAD f Sevinçli olmayan, mahzun, tasalı, kederli
NA-ŞADÎ f Hüzünlü ve kederli oluş, gamlılık
NA-ŞAYESTE f Lâyık olmayan Lâyık değil
NAŞIT Büyük yoldan ayrılan küçük yol * Vahşi sığır Bir burçtan başka burca varan yıldız * Neşeli ve şen adam
NAŞİ Neş´et eden, yeniden vücuda gelen, yetişen, yetişmiş * Delil, dolayı, ötürü, sebebiyle * Geceleyin meydana gelip zâhir olan şey * Yetişmiş oğlan veya kız
NAŞİB Hâfız * Ok sahibi İçine girip yapışan nesne
NAŞİD(E) (Neşide den) Şiir söyleyen, şiir okuyan, şiir yazan
NAŞİE Delil Zuhur * Gündüz veya gecenin evvelki saati * Uykudan sonra kalkmak hali ve uyanık olduğumuz hal
NA-ŞİKİB f Sabırsız
NA-ŞİKİBÂNE f Sabırsızlıkla
NA-ŞİKİBÂNÎ f Sabırsızlık
NA-ŞİKİBÎ f Sabırsızlık
NAŞİLE Eti az olan
NA-ŞİNAS f Bilmez, câhil * Tanımaz olan, tanımayan
NA-ŞİNİDE f Duyulmamış, işitilmemiş
NAŞİR Neşreden, yayan * Bir müellifin eserini bastırıp çıkartan Editör
NAŞİRE (C: Nevâşir) Kolu açan adale * Kuruyup yağmurdan yeşeren ot
NA-ŞİTA f Sabahtan beri hiç bir şey yememiş olma
NAŞİTAT Meleklerden bir tâife
NAŞİZ Karısına karşı çok zâlim olan koca * (Kalb) heyecanla coşma * Kalkmış, kabarmış, atan (damar)
NAŞİZE Kocasının hanesinden, izni olmaksızın çıkıp kendisini kocasından haksız yere men´eden kadın Bu çıkış hakikaten olabileceği gibi, hükmen de olabilir * Kabarmış, şişmiş
NA-ŞÜKÜFTE f Açılmamış, taze
NA-ŞÜSTE f Yıkanmamış

N Harfi

NAT´ (NATA´-NIT´) (C: Nütu´-Entâ´) Sahtiyan döşek * Zahir olmak, âşikâre olmak, görünmek
NAT´-I ZEMİN Yer yüzü Sath-ı Arz
NA´T Medih ve senâ ederek, vasıflarını göstererek bir şeyi anlatmak * Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselâmı medhederek yazılan kaside
NATAFAN Suyun seyelân etmesi, akması
NATAFE (C: Nutuf) Küpe
NATAKTE Söyledin (mânasına karşısındakine hitabdır)
VE Bİ-L HAKKI NATAKTE Hak ile söyledin, hakkı söyledin Haksın, sâdıksın(Zira o, Lâ ilahe illallah der, dâva eder Bütün sağ ve sol, yani mazi ve müstakbel taraflarında saf tutan o nurani zâkirler, aynı kelimeyi tekrar ederek, icma ederek mânen "Sadakte ve bi-l hakkı natakte" derler Hangi vehmin haddi var ki, böyle hesapsız imzalarla te´yid edilen bir müddeaya parmak karıştırsın M)
NA-TAMAM f Tamamlanmamış, bitmemiş, yarı kalmış
NA-TAMAMÎ f Eksiklik, noksanlık
NATEF Bulaşmak * Fâsid olmak, bozulmak
NA-TERAŞ Mc: Terbiye görmemiş, kaba saba Yontulmamış
NATES (C: Entâs) Üstad, âlim
NA-TEVAN f (Bak: Na-tuvan)
NATFE (Nıtfe) : Kabarcık * Ufacık sivilce
NATH Süsmek Hayvanın, başı ile saldırması
NATIF Beyaz kaba helva
NATIH (C: Nevâtıh) Boynuzuyla vuran, süsen hayvan * Keder, sıkıntı, elem, mihnet
NATIK Konuşan Söz eden, söyleyen, beyan eden İdrak eden Bildiren Fikir ederek düşünen * Altın ve gümüş gibi olan mal
NATIKA (Nutk dan) Düşünüp söylemek hassası Fesahat ve belâgatta söyleme kuvveti Talâkat-ı lisan, güzel konuşabilme kabiliyeti
NATIKA-İ CEMİYET Cemiyetin nâtıkası, yâni: Söz söyleme kudreti
NATIKAPERDAZ f Düzgün ve te´sirli söz söyleyen
NATIKIYYET Konuşmaklık, söz söylemeklik
NATIR (Nâtur) Bekçi Bağ ve bostan bekçisi
NA-TIRAŞ f Yontulmamış, tıraş olmamış, terbiye görmemiş Ham, kaba
NATIS Bilgili, faziletli adam
NATİH (Nâtıh) : (C: Nevâtıh) Sana karşı gelen hayvan * Şiddetli emir
NATİHA (C: Netâyıh) Başka davar tarafından boynuzlanıp öldürülmüş olan davar
NATİŞ Kuvvet ve hareket
NATM Ulaştırmak, vardırmak
NATNAT (C: Netânıt) Çok konuşan uzun boylu, akılsız kimse
NATNATA Çok söylemek, çok konuşmak * Çekmek
NATS Nadas
NATŞ şiddet Kuvvet
NATŞAN Susuz kalmış kişi
NATUH Çok süsen hayvan
NATUK (Nutk dan) Güzel ve düzgün söz söyliyen
NATUL İlaçlarla kaynatıp mâlül kişinin az az başına dökülen su
NATURA Lât Her canlının yapılış hususiyeti, bünye, yaratılış hali
NA-TUVAN (Nâtüvân) f İktidarsız, zayıf, halsiz, kudretsiz, çâresiz
NA-TUVANÎ f Güçsüzlük, zayıflık, kuvvetsizlik
NATÜRALİZM (Osm: Tabiiye) Fls: Kâinatta hâdiselerin ve varlıkların meydana gelişinde tabiat kuvvetleri dışında hiçbir sebep ve müessir kuvvet ve yaratıcı kabul etmeyen inkârcı, maddeci görüş
NATV Iraklık, uzaklık, bu´d
NAUR Kanı durmayan damar * Değirmen kanadı * Döndükçe gıcırdayan dolap
NAURE (C: Nevâir) Bostan dolabı
NAUS f Manastır, kilise
NAUS Yüksek yer
NA-ÜMİD f Ümidsiz Ümidi kırılmış
NA-ÜMİDÎ f Ümit kırıklığı, ümitsizlik, me´yusiyet
NA-ÜSTÜVAR f Dayanıksız, sağlam olmıyan * Münasebetsiz
NAV f Küçük gemi Sandal, kayık * İçi oyuk şey
NAVDÂN f Oluk
NAVE f Hamur teknesi
NAVEK f Ok
NAVEK-İ KALBÎ İçten, kalbden çekilen âh
NAVEK-ENDAZ f Okçu Ok atıcı
NAVER f (C: Naverân) Olabilir, mümkün, kabil
NAVERÂN (Naver C) Olabilir şeyler, mümkün olan şeyler
NAVERD f Savaş, harb, dövüş, ceng
NAVERDGÂH f Savaş alanı, harb sahası, muharebe meydanı
NAVERDHÂH f Savaş isteyen, muharebe arzulayan
NAVİ f Üç direkli gemi * İçi oyuk olan şey
NAVİCE f Murdar, pis, habis, mülevves
NAVUS (C: Nevâyis) Kâfirlerin ve Mecusilerin mevtalarını koydukları yer
NA´Y Ölüm haberi getirmek
NAY Ney Kamış düdük (Bak: Ney)
NA-YAB f Bulunmaz * Benzeri olmaz Nâdir Ender
NAYBAN f Ney çalan
NAY-ÇE f Küçük ney
NA´YE Birisinin öldüğünü bildiren söz * Bir adamın zünub ve kabahatini izhar ve işaa eden söz
NA-YESTE f Lâyık olmıyan
NAYİ´ Susuz * Mâil, eğik
NAYÎ Uzak
NAYÎ f Ney çalan
NAYİBE (C: Nâibat-Nevâib) Musibet, belâ * Zahmet, meşakkat * Şiddet
NAYİHA Yas tutan kadın
NAYİL Atâ, bahşiş, hediye
NAYİN f Kamıştan yapılmış, sazdan yapılmış
NAYVEŞ f Ney gibi
NAYZEN f Ney çalan
NAZ f Bir şeyi beğenmeyiş, şımarıklık * Beğendirmek maksadiyle kendini ağır satmak * Celb-i muhabbet için edilen nezâket, letâfet ve zarafet * Yalvarma, rica(İşte ubudiyetin esası olan, acz ve fakr ve kusur ve naksını bilmek ve niyaz ile dergâh-ı Uluhiyete karşı secde etmeğe bedel, naz ve fahr suretinde gidenler; zerrecik kalbini arşa müsavi tutar, katre gibi makamını deniz gibi evliyanın makamatı ile iltibas eder; kendini o büyük makamata yakıştırmak ve o makamda kendini muhafaza etmek için tasannuata, tekellüfata, mânâsız hodfüruşluğa ve birçok müşkülâta düşer L)
NA´Z Münteşir olmak, yayılmak * Kıvama gelmek
NA-ZAD (Na-zade) f Doğmamış * Olmayacak
NAZAD (C: Enzâd) şeref * Üzerine herhangi bir şey konulan yüksekçe yer
NAZAFET Pâklık, temizlik
NAZAH (C: Enzâh) Havuz
NAZAİF (Nazif C) Nazifler Nazafetli, temiz kimseler
NAZAİR Nazire Nazireler Benzerler, örnekler
NAZAN f Nazlı Nazdar
NAZAR (Nazaret) Altın * Tazelik
NAZAR Göz atmak Mülahaza, düşünmek, bakmak, imrenerek bakmak, düşünce Yan bakış, kötü bakış Bir türlü kabul etmek * Gözdeğmesi * İltifat * İtibar
NAZAR-I HARAM Haram nazar Nâmahremlere bakmak (Bir genç hâfız, pek çok adamların dedikleri gibi dedi: "Bende unutkanlık hastalığı tezayüd ediyor, ne yapayım " Dedim: Mümkün oldukça nâmahreme nazar etme Çünki rivayet var İmam-ı Şafii´nin (RA) dediği gibi: Haram nazar, nisyan verir Evet, ehl-i İslâmda, nazar-ı haram ziyadeleştikçe, hevesat-ı nefsaniye heyecana gelip, vücudunda su´-i istimalât ile israfa girer Haftada bir kaç def´a gusle mecbur olur Ondan, tıbben kuvve-i hâfızasına zaaf gelirEvet, bu asırda açık saçıklık yüzünden, hususan bu memalik-i harrede o su´-i nazardan su´-i istimalât, umumi bir unutkanlık hastalığını netice vermeğe başlıyor Herkes, cüz´î küllî o şekvadadır İşte, bu umumî hastalığın tezayüdiyle, hadis-i şerifin verdiği müthiş bir haberin te´vili ucunda görünüyor Ferman etmiş ki: "Âhirzamanda, hâfızların göğsünden Kur´an nez´ediliyor, çıkıyor, unutuluyor" Demek bu hastalık dehşetlenecek bazılarda o su´-i nazarla hıfz-ı Kur´an´a sed çekilecek; o hadisin te´vilini gösterecek $ KL)
NAZAR-I SAN´AT-PERVERANE San´atkârane bakış
NAZAR-I ŞÂRİ´ İlâhi nazar
NAZAR-I ŞUHUD Şâhidlerin, şehâdet edenlerin görmesi ve tetkikleri
NAZAR-I TAKDİR Kıymet biçme bakışı, takdir bakışı
NAZARAN Nisbeten, nisbetle kıyaslıyarak * Bakarak, görerek
NAZAR-BÂZ f Neşe ile bakan
NAZAR-ENDAZ f Göz atmak Göz atan, bakan, nazar eden
NAZAR-FİRİB f Göz aldatan
NAZAR-GÂH f Bakılan yer Nazar edilen yer
NAZARÎ (NAZARİYE) Nazara ve düşünceye ait Yalnız görüş ve düşünce hâlinde bulunan ve tatbik edilmemiş hâlde olan bilgi
NAZARİYYÂT (Nazariye C) Görüşler Düşünceler Doğruluğu isbat edilmemiş ilmi görüşler
NAZAR-RÜBÂ f Göz çeken
NAZBALİN f Yastık
NAZBALİŞ f Yastık
NAZC Olgunluk, olma, pişme, kıvam bulma Yetişme * Büluğa erme Bâliğ olma
NAZC-I KABL-EL VAKT Zamanından önce büluğa erme
NAZD Her şeyi yerli yerine koymak
NAZDAR f Nazlı Naz yapan Şımarık * Meşhur bir cins lâle
NAZEKÎ Nâziklik, incelik
NAZENDE f Nazlı, naz edici, naz yapan
NAZENİN f İnce, nazlı, zayıf, lâtif, hoş eda olan, nazlı yetişmiş, şımarık Oynak Nazik endamlı
NAZH Su çekme Herhangi bir yer, çukur veya kuyudan bir şeyler çıkarma
NAZH Su serpmek, su saçmak * Suyun çok olması * Suyun, pınarından çıkıp akması * Defetmek, kovmak
NAZH Bulaşmak
NAZHA Yağmur
NAZIC Olgun, pişmiş, kıvama gelmiş, yetişmiş
NAZIH (C: Nevâzıh) Deve ile su çekilen kuyu
NAZIM Nizamlayan, nazmeden Manzume yazan, düzenleyen
NAZIMÂNE f Nazım olana yakışır surette
NAZIMÎN (Nâzım C) Tanzim edenler, düzenleyenler, nizama koyanlar
NAZIR (C: Nüzzâr) Nazar eden, bakan * Bir idarenin veya dairenin umur ve işlerine bakan en büyük memur Bir işin idaresine memur reis * Kabine azalarından herbiri Nâzır Vekil Bakan * Vâsinin yapacağı tasarruflara nezarette bulunmak üzere musi veya hâkim tarafından tayin olunan zat (Ist Fık K)(Bir noktayı tam yerinde icad etmek için, bütün kâinatı icad edecek bir kudret-i gayr-ı mütenahî lâzımdır Zira, şu kitab-ı kebir-i kâinatın herbir harfinin, bâhusus zihayat herbir harfinin, herbir cümlesine müteveccih birer yüzü, nâzır birer gözü vardır M)
NAZIR Taze, tazeleşen
NAZIRA Nazar eden, nezaret eden, bakan * Göz
NAZIRA-HÂN f Bakarak taklid eden
NAZIYY (C: Enzâ) Boğaz
NAZİ´ Çekici kimse * Husumet eden, düşmanlık eden
NAZİAT Hz Azrâil´in (AS) avenesi olan bir taife melâike ki; şerli ve kötü ruhlu insanların canlarını şiddetle alırlar * Nez´edenler Çekip koparanlar
NAZİAT SURESİ Kur´an-ı Kerim´in 79 Suresidir Sâhire ve Tâmme Suresi de denir
NAZİC Pişmiş, yetişmiş, olgunlaşmış, kıvamına ermiş
NAZİD (Nazide) Tertibli, nizamlı, yerli yerinde * Minder yastık vs gibi ev eşyası
NAZİF(E) Temiz, pâk, nazik
NÂZİK f Nezaketli Terbiyeli Zarif İnce, dayanıksız * Ehemmiyet verilmesi icab eden * Tehlikeli husus
NÂZİKÂNE f Nazik kimseye yakışır şekilde, kibarlıkla, terbiyelice
NÂZİK-BEDEN f Vücudu, bedeni nâzik olan
NÂZİK-EDÂ f Nâzik tavırlı, kibar
NÂZİK-ENDÂM f Lâtif ve güzel vücutlu Nâzik endamlı
NÂZİK-GÜZİN f Çok nâzik Seçkin, nâzik
NÂZİK-HULK Yaradılışı ve tabiatı nâzik olan
NÂZİKÎ f Nâziklik Nezaket
NÂZİK-TEN f Nâzik vücudlu
NÂZİK-TER f Çok nâzik
NÂZİK-TERİN f En nâzik, daha nâzik
NÂZİL (Nüzul dan) Nüzul eden, inen, yukardan aşağıya inen, bir yere konan Bir yerde konaklayan
NÂZİLE Belâ, sıkıntı * İnme, nüzul * Nezle hastalığı
NAZİM Sıra sıra, dizi dizi olan şey
NAZİR Tâze * Altın
NAZİR(E) Bir şeye benzemek üzere yapılan şey Denk, eş, örnek Benzeyen * Edb: Bir şairin manzumesine, başka bir şair tarafından aynı vezin ve kafiyede olmak üzere yapılan benzer
NAZİRE Mühlet vermek, tehir etmek
NAZİREGÛ f Nazire söyliyen
NAZİYE Kenarı az olan çanak
NAZİZ (C: Nizâz-Nezâyız) Az miktar su * Az yağmur * Az az akmak
NAZL Ok atmak
NAZM Sıra, tertib * Kafiyeli, vezinli, söz, şiir * Dizili olan şey * Kur´an âyetleri
NAZM-I CELİL Pek büyük kıymetli nazm edilmiş güzel söz * Kur´an-ı Kerim´in bir vasfı * Celil olan Cenab-ı Hakk´ın nazmı
NAZM-I LAFZ Kelâmın, lâfız esas alınarak düzenlenmesi
NAZMEN Nazım olarak, manzume halinde Sıralı ve tertibli olarak
NAZMİYYAT (Nazm C) Manzum yazılar
NAZNAZA Yılanın dilini çıkarıp hareket ettirmesi
NAZ-PERDAR f Birinin nazını çeken
NAZ-PERDARÎ f Naz çekme
NAZPERVER f Naz eden, naz yapan
NAZ-PERVERD (Nâzperverde) f Naz içinde büyümüş, nazlı
NAZR (Nazir) : (C: Enzur) Altın
NAZRA (Bir tek) bakış
NAZRAGÂH f Gözle bakılan yer, bakış yeri Göz önü
NAZRAKÜNÂN f Seyrederek, bakarak
NAZRE Cin gözü * Nazarı değen adam
NAZRET Tazelik, tarâvet
NAZUME Bir cins renkli kumaş
NAZUR (C: Nevâzır) Gece bekçisi
NAZÜKÎ f Nâziklik, incelik
NAZZ (Nâzz) : Dirhemler ve dinarlar
NAZZAM En çok nazmedici, en güzel nazmedici, en güzel tanzim eden
NAZZARE Bir şeye bakan kavim

N Harfi

NE f "Değil, yok," mânasına nefy edâtıdır
NEAB Karga yavrusu * Horoz veya karga gibi ötme
NEAİM (Neâme C) Deve kuşları
NE´AL Nalbant
NEAM "Evet, olur" mânâsında cevap edâtıdır * Pek iyi, âferin mânâlarında tasdik ve tahsin kelimesidir * At, deve, sığır, koyun gibi dört ayaklı hayvana da denir
NEAMA´ Nimetler İhsan, atiyye * Rahatlık Refah-ı hâle sebep olan şey
NEAMAT (Neâme C) Deve kuşları
NEAME (C: Neâm-Neamât) Deve kuşu * Cemaat * Gölgelik, gölgelenecek yer
NEAM-LA Evet, hayır " Doğru fakat, mes´elenin içinde senin hatırına gelmeyen şu da var" mânâsınadır
NE´AR Baş kaldıran, âsi, kafa tutan, serkeş
NEAYİM Menazil-i kamerden dört nurlu yıldızın adı
NE´B (C: Niyeb) Sâfi nesne * Yaşlı dişi deve
NEB´ Gizli ses
NEB´ Suyun çıkıp akması * Bir ağaç cinsidir ve yay yaparlar, budaklarından da ok yapılır
NEBA´ Kaynak olmak, pınardan su çıkarmak, su akması * Akçaağaç
NEB´A Yay yapacak yer
NEBAA Oturacak yer, kıç, mak´at
NEBAC Sesi yüksek olan
NEBAGAT Meydana çıkma
NEBAH (Nibâh-Nübâh) Köpek havlaması * Yılan seslenişi * Keçi ve geyik inleyişi
NEBAHE(T) (Nebahat) şeref, şan, onur, itibar * şan, şeref ve itibar sâhibi
NEBAİL (Nebile C) Yüceler, ulular, yüksekler
NEBAİR (Nebire C) Torunlar
NEBALE(T) Zekâ, fazilet ve neciblik sâhibi olmak * Büyüklük, azamet * İyi olmak * Cömertlik, elaçıklık * Okçu, ok yapıp satan Okçuluk
NEBAT Acem fellahlarından bir kabile
NEBAT (C: Nebatât) Topraktan yetişen, biten her çeşit şey Bitki * Yemen diyarında bir kabile adı
NEBATÂT (Nebât C) Nebâtlar, bitkiler
NEBATÎ Nebat cinsinden, nebata mensup ve nebata ait, yerden biten cinsinden olan
NEBATİYYUN Botanik bilginleri, botanik âlimleri
NEBBAC Sesi sert olan
NEBBAH Havlayıcı
NEBBAL Ok yapıp satan kimse Okçu
NEBBAR Fasih dilli, güzel konuşan adam
NEBBAŞ Mezar soyucu, kefen soyucu
NE´BE (C: Nâibat) Musibet, belâ
NEBE´ Haber (Peygam)
NEBE´ SURESİ Kur´an-ı Kerim´de 78 Suredir Amme Suresi de denir
NEBEAN Kaynayıp yerden çıkmak Pınar suyunun çıkışı Fışkırmak(Demek ki şu enharın nebeanları, âdi ve tabiî ve tesadüfî bir iş değildir Belki pek hârika bir surette Fâtır-ı Zülcelâl onları sırf hazine-i gaybdan akıttırıyor S)
NEBE´-AVER f Haber getiren
NEBEHRECE Geçmez bakırlı para Sahte akçe * Her nesnenin kötüsü
NEBEKE (C: Nübük-Nebâk) Tepe
NEBERD f Muhârebe, savaş, harb, ceng
NEBERD-AZMÂ f Çok muhârebelerde bulunmuş tecrübeli kimse
NEBERDE f Savaşçı, muhârib
NEBERDGÂH f Savaş yeri, muharebe sahası
NEBERD-PİŞE f Harb etmeyi sanat edinmiş kimse Savaşçı
NEBEVÎ Nebiye ait Peygambere dâir Peygamberle alâkalı
NEBEZ (C: Enbâz) Lâkab
NEBG Un öğütülürken tozan un * Görünmek, zâhir olmak
NEBH (C: Nevâbih) Kabarcık * Toprak
NEBH Köpeğin ürüyüp uluması
NEBH Bir şeyi tenbih etmek, unuttuğunu hatırlatmak * Ansızın bulunan Yitik * Ansızın yitirmek * Uykudan uyanmak * Şerefli olmak * Meşhur olmak, ün salmak
NEBHA Yüksek, beyaz yer
NEBİ Haber getiren Peygamber Yeni bir kitap ve şeriatla gelmeyip kendinden evvelki Resülün getirdiği kitap ve şeriatı devam ettiren Peygamber (Bak: Resül)
NEBİ-Yİ EFHAM En büyük, en kıymetli olan Hz Peygamber (ASM)
NEBİYYÜ-L HARAM Mescid-i Haram Nebisi meâlinde Resül-i Ekremin (ASM) bir ismi
NEBİYYÜ-R RAHMET Bütün âlemler için Rahmete vesile olduğundan peygamber Efendimiz için söylenmiş bir isimdir
NEBİYYÜ-T TEVBE Resül-i Ekremin (ASM) bir ismi (Ümmetinin tevbelerinin kabul edileceğine işâreten bu isim verilmiştir)
NEBİB (C: Enbüb) Boğum, kamış boğumu
NEBİH (Nebihe) Namlı, şanlı şerefli
NEBİH İt avazı, köpek uluması
NEBİK (C: Nebâyık) Sedir ağacının yemişi
NEBİL (Nebile) Akıllı, anlayışlı, zekâ sahibi * Yüksek meziyet sahibi Güzel huylu * Bilgili ve faziletli kimse
NEBİLE Büyük, iri (Bak: Nebil)
NEBİR (Nebire) Torun
NEBİSE Kız torun
NEBİSE Kuyu toprağı Irmak toprağı
NEBİT Muhkem, sağlam, katı
NEBİYY Yükseklik * Yol
NEBİZ (C: Enbize) Hurma şarabı * Yola bırakılıp atılan çocuk
NEBK Yazmak * Husumet etmek, düşmanlık yapmak * Düz etmek, düzleştirmek
NEBL Ok Ok hazırlamak
NEBR (Nibr) : (C: Enbâr - Nibâr) Keneye benzer bir küçük böcek * Yukarı kaldırmak, yükseltmek
NEBRAS (Nibrâs) (C: Nebâris) (Süryânice) Kandil Çıra Lâmba * Mc: Nur merkezi
NEBRE Demir parçası
NEBS Yeri kazma, toprağı kazma * Eser, nişan
NEBS Söylemek
NEBŞ Gömülü bir şeyi yerden çıkarma * Bir şeyi diğer bir şey vasıtasıyla meydana çıkarma
NEBT Bitme, yerden çıkma Meydana gelme * Ot
NEBT Suyun yerden çıkıp akması
NEBTA Yanları beyaz olan dişi koyun
NEBV Sakız
NEBVE Uzaklaşmak * Ok hedefe varamamak * Bir yerin havasının mizaca uygun olmaması * Kılıncın vurulan şeye saplanmayıp geri sıçraması * Pek çirkin ve kötü suretten gözün kaçması
NEBVE (Nebâve) Yüksek yer * Yükseklik
NEBZ Bırakmak * Az miktar, cüz´i
NEBZ-İ AHD Muâhedeyi feshetme
NEBZ Bir kimseyi ayıplamak Kötü lâkabı takmak, istihzâ etmek * İhtiyarlık işareti belirmek
NEBZ (Nebezân) : Damarın hareket etmesi
NEBZE Az miktar, cüz´i, bir şeyin artığı

N Harfi

NECA Göz değmek
NECA Evmek Acele etmek * Halâs olmak, kurtulmak
NECABET Neciblik, temiz soyluluk Huy temizliği
NECADET Kahramanlık, efelik, yiğitlik
NECAH Zafer bulmak, murâda ermek, ihtiyaçlarını te´mine muvaffak olmak
NECAH Ses, sadâ
NECAİB (Necib C) Şerefli, necib, asil, temiz kimseler
NECARE Dülgerlik, neccarlık
NECASET Pislik, kazurat, murdarlık (Bak: Habes)
NECASET-İ GALİZA Pisliği hakkında şer´î bir delil mevcut olup hilâfına başka bir delil bulunmayan necasettir ( Lâşe gibi)
NECASET-İ GAYR-İ MER´İYE Câmid, bir hacmi olmayan veya bulaştığı yerde görülmeyen herhangi bir pis maddedir Görünmez halde olan pisliktir (İdrar gibi)
NECASET-İ HAFİFE Hanefî mezhebine göre pis olduğuna dair şer´î bir delil mevcud olan şeydir Diğer bir tabire göre murdar olmadığı rivayet edilen şeydir (Eti yenen hayvanların bevilleri gibi) Bedenin veya elbisenin dörtte birinden az miktarı namaza mani olmaz
NECASET-İ KALİLE Katı şeylerden ise miskalden; sıvı ise el ayası sahasından geniş olan necaset, namaza mânidir Bu miktardan fazlası necaset-i galizadır
NECASET-İ MER´İYE Hacmi olan veya kuruduktan sonra görünen herhangi bir pis maddedir (Akmış kan gibi)
NECASETTEN TAHARET Pislikten temizlenmek (Bak: Taharet)
NECAŞE Süratle yürümek, hızlı yürümek
NECAŞİ (NİCÂŞİ) Habeş Meliki olan "Eshame" nin lâkabıdır Kamus Şârihinin dediğine göre, mutlaka bu isim, Habeş Meliklerinin has isimleridir
NECAT Kurtuluş, selâmet * Hırs ve hased * Yüksek mekân * Ağaç budağı * Mantar
NECATÎ Kurtulmaya ait, kurtulmakla ilgili
NECB Ağaç kabuğunu soymak
NECCAD Yorgancı Yatak, yastık, yorgan gibi şeyler yapan
NECCAH Yorgancı
NECCAR Doğramacı Marangoz * Dülger
NECCAŞ Hayvan sürücüsü
NECCİNA Bizi kurtar, bize selâmet ver, bizi hıfzeyle (meâlinde dua)
NECD Açık ve işlek yol * Yüksek yer * Minder, döşeme gibi oturacak şeyler * Ağaçsız mekân * Hâzık ve mâhir kılavuz * Yiğitlik hâli Gamlılık, gussa * Hasma galip gelmek * Çok terlemek * Meme * Suudi Arabistan´ın doğu mıntıkası
NECDET Yiğitlik, şecaat, kahramanlık * Harp ve kıtal *Yeis, korku
NEC´E Şiddetli nazar Şiddetli bakış
NECEB Ağaç kabuğu
NECEF (Necefe) : (C: Nicâf-Encâf) Üzerine su çıkmayan yer Tümsek yer, yüksek, tepe, sırt * Irakta bir şehrin adı
NECEFE Büyük askı kandil
NECEL Büyük gözlülük İri gözü olmak
NECER Koyun ve devenin suyu içip kanmaması
NECES Murdarlık, pislik, necâset
NECEŞ Değeri artırmak için almak * Bir kumaşın pahasını artırmak * Dağılmış şeyleri bir yere toplamak * Örtmek, setretmek
NECH Men´ ve reddetmek
NECİB Cömert, kerim kişi
NECİB Soyu ve nesli temiz, aslı kerim olan Cömert Asilzâde Güzel huylu ve ahlâklı
NECİBE Soyu sopu temiz kimse Cömert Asilzâde
NECİD Kahraman, bahadır * Arabistan´da bir memleket ismi * Münbit yer Fitne ve nifak yeri olan memleket * Arslan
NECİF (C: Nicef) Geniş temrenli olan ok
NECİH Galip ve muzaffer * Sabırlı * Sağlam rey
NECİH Su sesi
NECİL (Necile) Soyu temiz Soylu * Ağaç yaprağından bir cins
NECİRE Bulamaç aşı* Kızgın taş ile kızdırılmış su * Kârgir duvar * Tahtadan veya ağaçtan olan sofa * Çulhaların beze sürdükleri haşil
NECİS Temiz olmayan Pis
NECİS Pis, necasetli, murdar * Şifa bulmaz dert (Bak: Habes)
NECİS-ÜL AYN Pisliğin ta kendisi
NECİS Yavaş hareketli insan veya hayvan * Gizli olan şeyi halk içinde ifşa etmek * Gizlenen sır, nişan * Bir nevi yeşillik
NECİSE Kuyudan çıkardıkları toprak
NECİY Sırdaş, sır saklayan
NECİYYA (Münâcât dan) Gizli yalvararak, gizli söyleyerek
NECİYYULLAH Resül-i Ekrem´in (ASM) bir ismi (Devamlı Cenab-ı Hakk´a karşı teveccühle meşgul ve münacatla, İlâhî feyizlerle inşirah bulan meâlindedir)
NECL (C: Encâl) Oğul, evlât, çocuk * Kuşak, nesil, sülâle * Atmak * Ayak ucuyla vurmak * İstihrac etmek, meydana çıkarmak * Yerden çıkan su
NECL-İ NECİB Soyu temiz çocuk
NECM (Necim) Yıldız, ahter, kevkeb Ülker yıldızına da denir Ülker, onbir yıldızdır Altısı görünür, gözü kuvvetli olan yedinciyi de görebilir (Peygamberimiz (ASM) hepsini de görür idi) * Belirli olan vakit (Araplar, vakti yıldızlarla tahdit ederlerdi) * Kabak ve hıyar gibi yayvan nebat* Belirli vakitte yapılan vazife * Kur´an-ı Kerim * Ceste ceste, kısım kısım oluş * Kur´an-ı Kerim´in her defa inzal edildiği kısım * Huk: Bir borcun taksitlerini ödemek için hulül eden muayyen borç
NECM-İ DIRAHŞAN Parlayan yıldız
NECM-İ SÂKIB Karanlığı delerek geçen parlak yıldız
NECM SURESİ Kur´an-ı Kerim´in 53 Suresidir Vennecmi Suresi de denir Mekkîdir
NECM Ü HİLÂL Yıldız ve ay
NECMEDDİN (Bak: Necm-üd din)
NECMEDDİN-İ KÜBRA (Mi: 540 - 618) İran Mutasavvıflarının en mühim şahsiyetlerindendir Kübreviyye veya Zehebiyye ismi ile anılan tarikatın kurucusu sayılır İsmi: Ahmed bin Ömer Eb-ul Cenab Necmeddin Kübra el-Hivakî el-HarzemîMünazara ve mübaheseyi çok sevdiği ve her münazarada hasımlarını yendiği için kendisine "Ettâmmet-ül Kübra" lâkabı verilmiş, sonradan sadece "Kübra" denilmiştir Moğolların Harzem´i istilâsında şehri terk etmeyerek, onlara karşı kahramanca çarpışarak şehid düşmüştür (KS)
NECMÎ Yıldıza dair, yıldızlarla alâkalı
NECM-ÜD DİN (Bizde daha çok Necmeddin şeklinde telâffuz olunur) Dinin necmi, yıldızı meâlindedir
NECNECE Geriye döndürmek * Engel olmak, men´etmek Bir nesneyi aşağı getirmek * Zayıf etmek, zayıflatmak
NECR Ağaç yonmak * Şiddetli sevk * Asıl * Renk * Halâs, kurtuluş
NECRAN Susuz * Kapı ökçesi ("süve" denir) * Yemen diyarında bir yerin adı
NECS (Neces) Pis ve murdar olan, habes şer´an pis olup gözle görülen şey
NECS Yerden define çıkarmak * Kuyuyu ayıklamak
NECŞ Avı yatağından çıkarma * Dağılmış parçaları toplamak
NECV (C: Nicâ) Yüzmek * İki kişi arasında olan sır * Karından çıkan necis
NECVA Gizli fısıltı İki kişi arasında fısıldamak * Ağız koklamak * İki kişi arasındaki sır
NECVE Tümsek, yüksek yer
NECZ Bitip tükenmek * İhtiyaç bitirmek * Vâdeyi yerine getirmek
NED´ Dikkat etmek
NEDA Rutubet, çiğ, nem
NEDAİD (Nedid ve Nedide C) Emsâller, akranlar, eşler
NEDALET Kir, pislik * Çalma, sirkat etme, aşırma
NEDAMET (Nedm den) Pişmanlık, nedâmet etmek
NEDAMETGÂH f Pişmanlık yeri
NEDAMETKÂR f Nedamet eden Pişman olan
NEDAMETKÂRÎ f Pişmanlık, nâdim oluş
NEDAN f Bilmeyen, bilmez
NEDARET Tazelik, parlaklık, letafet, taravet
NEDAVET Yaşlık, ıslaklık, nemlik, rutubet
NEDB Dua etmek
NEDBE (Bak: Nedebe)
NEDD Gitmek * Kaçmak
NEDDAF Hallâç Pamuk atan kimse
NEDEBE Yara izi
NEDEM Pişman olma, nedamet, pişmanlık
NEDF Pamuk ditme, pamuk atma
NEDG Kılıçla veya sözle taan etmek, çekiştirmek
NEDH Geniş yer
NEDH Men´etmek, engel olmak
NEDHE (Nüdhe) : Çokluk, fazlalık
NEDİ´ Ateş veya kül içinde pişmiş olan
NEDİB Yara izi kalan âzâ
NEDİD(E) (C: Nedâid) Emsâl, akran, eş
NEDİF Atılmış, hallaçlanmış pamuk Yün
NEDİM (C: Nedmân - Nüdemâ) Sohbet arkadaşı, meclis arkadaşı * Tatlı konuşan Güzel hikâye anlatan * Büyük kişileri hikâye ve fıkralarıyla eğlendiren
NEDİME Kadın nedim * Zengin veya şerefli, itibarlı bir kadının arkadaşı
NEDİS Akıllı kişi
NEDL Kir * Hırsızlık
NEDM Pişman olmak
NEDMAN Pişmanlık, nedâmet Pişman olma Pişmanlık duyma
NEDRET Azlık, seyreklik, az bulunmak
NEDS Akıllılık * Taan etmek, çekiştirmek
NEDS Huruç etmek, çıkmak
NEDŞ Her nesneyi eritip sormak * Pamuk atmak
NEDVE Yaşlık, nemlilik * Meşveret etmek Bir işi hakkında görüşmek * Konuşmak
NEEC Yel esmek, rüzgâr esmek * Yalvarmak, tazarru etmek
NEED Belâ, musibet Zahmet, meşakkat

N Harfi

NEF´ Fayda, yararlılık * Fls: Faydacılık Yani: Bir şeyin doğru olup olmadığını, o şeyin faidesine göre değerlendiren yanlış bir nazariyedir Kudsi dinimiz olan İslâmiyette ise: Bir şeyin doğru veya yanlış; iyi ve kötü olması, Allahın emir ve nehyine tâbidir
NEFAD (Nefed) Bitip tükenmek, yok olmak
NEFAİS (Nefise C) Değerli, güzel ve beğenilir şeyler
NEFAİS-PEREST f Nefis şeyleri beğenenen, güzel şeyleri seven
NEFAK (C: Enfâk) İki kapılı ev
NEFASET Beğenilir olmak, kıymetlilik, değerlilik, çok güzellik, pek iyilik Nefis ve mergub olmak
NEFAZ Ağaçtan kendi düşen yemiş ve yaprak
NEFAZ Geçme, işleyip öte tarafa geçme * Sözü geçme, sözü dinlenme
NEFC Çıkmak, huruc etmek
NEFD Tükenmek, bitmek * Geçici ve fâni olmak
NEFEAN Faydalı olarak
NEFEAN Lİ-L-UMUM Herkes için faydalı oluş
NEFED Bitirme, tükenme, bitirilme
NEFEHAT (Nefha C) Esintiler Üfürmeler
NEFEL Düşmandan alınan mal, ganimet * Ulü-l emrden müsaade almadan düşmana karşı çıkan az sayıda bir cemaat
NEFER Bir kişi, tek kişi * Asker, er (Bazılarınca insan cemaati Ona kadar olan adam topluluğuna denir Üçten ona kadar olan kişilere "Reht" denir)
NEFERÂT (Nefer C) Neferler, askerler, erler
NEFES Soluk, üfürülen hava Soluma, soluk verip alma * Uzun söz * Bolluk * Hased etmek *Edb: Bektaşi tekkelerinde okunan manzum söz
NEFEZA (NEFZA) (C: Nefâyız) Düşmanın ahvâlini bilmek için dolaşan kavim
NEFEZAN Sıçramak
NEFFA´ (Nef´ den) Çıkarı çok olan kimse
NEFFAC Mütekebbir Kendini beğenen Mağrur * Şişkin
NEFFAH Hayır sâhibi ve iyiliksever kimse * Kokusu çok
NEFFAS Sihir yapan, üfüren, üfürükçü
NEFFASÂT (Neffâse C) Neffâseler, büyücü kadınlar
NEFFASE (C: Neffâsât) Büyücü kadın
NEFFATA Neft yağı çıkan pınar
NEFH Rüzgâr esmek * Güzel kokunun yayılması Kokmak * Vurmak * Def´etmek, kovmak * Vuruşmak, kat´etmek
NEFH Üflemek, şişmek, üfürük * Kaba kuşluk vaktine varmak
NEFH-İ SUR İsrafil Aleyhisselâm´ın Kıyamet gününde "Sur´ denilen boruyu üflemesi * Kıyamet kopması (Bak: Acbüzzeneb)
NEFHA Üfürmek Üfürük * Şişmek * Kabarık olan
NEFHA Koku Rüzgârın hafif esişi Azıcık koku
NEFİ (Bak: Nefy)
NEF´Î Menfaat ile alâkalı, faydacı * Sihâm-ı Kaza nâmındaki hicivli şiirleri ile meşhur Erzurum - Hasankale´li olup İstanbul´da yaşamış bir şâirin adıdır 1634´de 4 Murad devrinde bir hicviyesinden dolayı boğdurulup denize atılmıştır
NEFİF Hevâ
NEFİR Cemaat, topluluk * Harp için seferber olan cemaat
NEFİS(E) Pek beğenilen, pek güzel, pek iyi
NEFİS (Bak: Nefs)
NEFİS-PEREST Şeriat kanunlarına aykırı olarak, ahlâk kaidesini tanımadan nefsinin isteklerine uyan Nefsine taparcasına düşkün olan
NEFİS-PERVER f Nefsini çok sevip besleyen, nefsi isteklerine çok düşkün
NEFİT Kaynamak, galeyan
NEFİTE Unu suya koyup kaynatıp koyulaşıncaya kadar karıştırmak
NEFİY (Bak: Nefy)
NEF´İYYET (Nef´î) Fls: Faydacı, faydacılık
NEFİZ (NEFEZE) Okun geçmesi gibi içe geçmek, işlemek * Sözü geçer olmak
NEFK Helâk olmak
NEFL Sevab için yapılan ibâdet Emredilmemiş, farz veya vâcib olmadan yapılan ibadet Nâfile * Birisine ganimet malı veya atiyye, ihsan vermek * Yemin etmek
NEFR Heyecan verici bir emirden dolayı bir yerden bir yere fırlayıp çıkmaktır Ürkmek demek olan "Nüfur" da bu mânâdandır Fakat "Nüfur" tek başına kaçıp kurtulmak için menfi bir harekette kullanıldığı hâlde; "nefr", düşmana karşı gaza için fırlayıp çıkmakta kullanılır Ve böyle çıkıp toplanan cemaate "nefir", herbirine de "nefer" denilirİmamın, halkı cihada dâvet ve tahrik etmesine de "istinfar" tâbir olunur ki, lisanımızın şimdiki ıstılâhında "seferberlik emri", frenklerde de "mobilizasyon" yâni, halkı yerinden oynatma tâbir edilir (ET)
NEFRET Tiksinmek, ürküp kaçmak * Birisinin yakını ve akrabası
NEFRETBAHŞ f İnsana nefret veren, iğrendiren, tiksindiren
NEFRİN Lânet, beddua * Söğüp saymak(Hassasiyet-i ilmiyenin tezayüdüyle ve her günde otuz bin cenazeyi gösteren mevtin ikazatıylae o gaflet perdesi parçalanıyor Ecnebilerin tağutlarıyla ve fünun-u tabiiyeleriyle dalâlete gidenlere ve onları körü körüne taklid edip ittiba´ edenlere binler nefrin ve teessüfler L)
NEFRİN-HÂN f Sövüp sayan
NEFRİN-KÜNÂN f Lânet okuyan, sövüp sayan
NEFS Üfürmek, üflemek
NEFS (Nefis) Can, kişi, kendi, öz varlık Bir şeyin zatı olan, kendisi * Göz * Şehvet ve gadabın mebdei olan kuvve-i nefsaniye Fıtri meyil, bedenin hissi istekleri * Ruh, hayat, asıl * Maya * Hamiyet(Evet, nefsini beğenen ve nefsine itimad eden bedbahttır Nefsinin ayıbını gören, bahtiyardır M)
NEFS-İ AMEL Amelin ta kendisi
NEFS-İ EMMARE İnsanın çirkin ve şeytanın teşviklerine itirazsız ve mücahedesiz tâbi olması hâli(Nefs-i emmârenin istibdad-ı rezilesinden selâmetimiz İslâmiyete istinad iledir O habl-ül metine temessük iledir Ve haklı hürriyetten hakkıyla istifade etmek, imandan istimdat iledir H)(Bir zaman evliya-yı azimeden; nefs-i emmaresinden kurtulanlardan birkaç zattan, şiddetli mücahede-i nefsiyeler ve nefs-i emmareden şekvalarını gördüm Çok hayret ediyordum Hayli zaman sonra, nefs-i emmarenin kendi desaisinden başka, daha şiddetli ve daha ziyade söz dinlemez ve daha ziyade ahlâk-ı seyyieyi idame eden ve heves ve damar ve âsab, tabiat ve hissiyat halitasından çıkan ve nefs-i emmarenin son tahassüngâhı bulunan ve nefs-i emmareyi tezkiyeden sonra onun eski vazife-i seyyiesini gören; ve mücahedeyi, âhir ömre kadar devam ettiren bir mânevi nefs-i emmareyi gördüm Ve anladım ki, o mübârek zatlar, hakiki nefs-i emmareden değil; belki mecazi bir nefs-i emmareden şekva etmişler Sonra gördüm ki, İmam-ı Rabbani dahi bu mecazi nefs-i emmareden haber veriyorBu ikinci nefs-i emmarede şuursuz kör hissiyat bulunduğu için, akıl ve kalbin sözlerini anlamıyor ve dinlemiyor ki onlarla ıslâh olsun ve kusurunu anlasın Yalnız tokatlar ve elemler ile nefret edip, veya tam bir fedailikle her hissini maksadına feda etsin KL)
NEFS-İ HAYVANÎ Hayvanî istekler Canlılardaki yaşama ve hareket kuvvetleri
NEFS-İ İHBAR Tam haber Haberin tam esası
NEFS-İ LEVVAME Kötülüğü işledikten sonra fenâlığını hatırlayarak insanı rahatsız eden pişmanlık hâli ve vicdan rahatsızlığı * İnsanın, kendine ait kötülük ve günahını görüp fenalığını bilen ve hayra meyleden iradesi
NEFS-İ MARDİYE (MARZİYYE) Kusurlarını bilen, kendisinden râzı olunan nefis Rabbinin indinde makbul olan nefis
NEFS-İ MUTMAİNNE İyiliği kötülükten ayırt ettirerek insanlık vazifesini tanıttıran ve vicdanına rahatlık veren hâl İnsanı Allah´a yaklaştıran hâl Günaha meyleden kötü sıfatlardan temizlenmiş ve güzel ahlâk ile muttasıf olarak kurb-u İlâhiye itmi´nan ve istikrar kazanmış olan insan iradesi Nefsin, Allah´ın emirleri altına sakin ve şehevâta muâraza ederek ıztırabdan kurtulmuş olma hâli
NEFS-İ MÜLHEME Tas: Lüzumu hâlinde Cenab-ı Hak tarafından kendisine hakikatlar ilham edilen, tasaffi ve tekâmül etmiş nefis
NEFS-İ MÜTEKELLİM Gr: Birinci şahıs (Bak: Mütekellim-i vahde)
NEFS-İ NÂTIKA Akli ve nakli mes´elelerin münasebetlerini hissetmeğe ve anlamağa istidadı olan zâti ve cevheri hassası Zâtında maddeden mücerred, fiilinde maddeye mukarin olan cevher İnsan ruhu
NEFS-İ RÂDİYE f Rabbinden râzı ve hoşnud olanın nefsi
NEFS Gülme hususunda ifrata gitmek * Çok fazla gülmek
NEFSA (C: Nefsâvât-Nüfüs-Nifâs-Nevâfis) Yeni doğum yapmış kadın Loğusa
NEFSANÎ Bedenî arzu ve isteklerle alâkalı Zaruret olmadığı hâlde keyf için olan istek ve arzuya ait Kendine ait ve mensub
NEFSANİYET Nefsini çok beğenmişlik * Gizli düşmanlık, garez, kin
NEFSÎ Nefis ile, kendisi ile alâkalı Şahsa ait, nefse dair
NEFSÎ NEFSÎ "Benim nefsim", "nefsim nefsim" mânâsına yalnız kendini düşünmeyi ve kendisiyle olan alâkayı ifâde eden bir tâbir
NEFS-ÜL EMİR Hakikatın kendisi İşin hakikatı
NEFŞ Açmak * Yapmak * Yün ve pamuk atmak * Davarların, geceleyin yayılıp çobansız otlaması
NEFŞELE Yürüken toprağı ayağıyla tozutmak
NEFT Neft yağı Çam gibi bazı ağaçlardan çıkarılan, tutuşabilen bir yağdır ve boyacılıkta vesair sanayide kullanılır
NEFT (NEFİT) Çömleğin kaynayıp taşması ve içinde yemeğin kuruması * Galeyan
NEFTA (Nifta) (C: Nefat) Çalışmaktan dolayı elde çıkan kabarcık
NEFTÎ f Neft yağı renginde olan, siyaha yakın koyu yeşil
NEFUH Sütü sağılmadan çıkıp akan deve
NEFUR Ürken, ürküp kaçan * Herkese iyiliği dokunan kimse
NEFUZ Çocuk düşüren kadın
NEF U ZARAR Kâr ve zarar
NEFY Sürgün etmek Birisini kendi rızası olmadan, bir yerden başka bir yere nakletmek, sürmek * Gr: Bir şeyin olmadığını ifade eden (olumsuzluk) edatı Müsbetin zıddı, menfi olan Bir şeyin yokluğunu veya olmadığını iddia (Bak: İnkâr)(İşte küffarın ve ehl-i dalâletin bir hakikat-ı imaniyeyi inkâr ve nefyetmelerinde kuvvet yoktur Çünkü, nefiy sırrıyla ittifakları kuvvetsizdir Bin nefyediciler, bir tek hükmündedir Meselâ: Bütün İstanbul ahalisi, Ramazanın başında Ayı görmediğinden nefyetse, iki şâhidin isbâtiyle o cemm-i gafirin nefiy ve ittifakı sukut eder L)(Nefiy dahi iki kısımdırBirisi: "Has bir mevkide ve hususi bir cihette yoktur" der Bu kısım ise, isbat edilebilir Bu kısım da bahsimizden hariçtirİkinci kısım ise: Dünyaya ve kâinata ve âhirete ve asırlara bakan imani ve kudsi ve âmm ve muhit olan mes´eleleri nefiy ve inkâr etmektir Bu nefiy ise hiçbir cihetle isbat edilmez Belki kâinatı ihata edecek ve âhireti görecek ve hadsiz zamanın her tarafını temâşâ edecek bir nazar lâzımdır; tâ o gibi nefiyler isbat edilebilsin Ş)
NEFY-İ EBED Bir daha dönmemek üzere nefyedip sürme
NEFY-İ MÜLK Bir malın başkasına ait olduğunu söyleme
NEFY EDÂTI Arabçada "Lâ", Farsçada "Nâ" gibi olumsuzluk bildiren edât
NEFYAN Vurma ânında yara ve cerahatten akan kan
NEFZ Saçma, yayma Neşretme * Silkmek * Nazar etme, bakma
NEGATİF Fr Mat: Sıfırdan küçük, önünde eksi işareti bulunan sayı Menfi * Gerçekteki karanlık ve aydınlık kısımları tersine gösteren fotoğraf camı veya filmi ( Bak: Menfi)
NEGÜHİDE f Çirkin, kötü
NEHA Pek akıllı adam * İhtiyacı terkeylemek (Güya kendi nefsi cihetinden menedilmiş demektir)
NEHABİK Bildikleriyle amel etmeyip halka da öğretmeyen
NEHABİR (Nühbur C) Kum yığınları, kum tepeleri
NEHAFE Tıksırmak, aksırmak * Nefes verip almak
NEHAFE Zayıflık
NEHAK Eşek anırtısı
NEHAKE(T) Bahadırlık, kahramanlık, şecaat * Keskinlik
NEHAMÎ Demirci
NEHAR (C: Enhür) Fecrin doğuşundan güneşin batışına kadar olan aydınlık * Toy kuşunun yavrusu * Altın
NEHAR-I EBYAZ Gündüzün beyazlığı, gündüze benzeyen beyazlık Beyazlığın parlaklığı
NEHAR-I ÖRFÎ Güneşin tuluundan gurubuna - doğuşundan batışına - kadar olan zaman
NEHAR-I ŞER´Î Fecr-i sadıktan güneşin batışına kadar olan müddet
NEHAREN Gündüzün Gündüz vakti
NEHARÎ Gündüzlü, gündüz ile alâkalı * Yatılı olmayan mekteb veya talebe
NEHAVE (Et) çiğ olmak
NEHB Yağma, yağmacılık, çapul * At oynatmak, koşturmak * Kahr ile bir kişinin malını elinden almak
NEHBE Kapmak
NEHBER Helâk olacak yer
NEHC Yol, usul * Doğru yol
NEHD İri gövdeli ve karınlı at
NEHDA´ İyi otlar yetişen kumlu arâzi
NEHDAN Dolu, dolmuş
NEHEC (C: Menâhic) Yol, tarik * İstikâmet
NEHEL Susuz olmak * İçmenin evveli * Yaşlı, ihtiyar * Semiz etli deve
NEHEM (Nehim - Menhum) Aç gözlü oluş şikemperver olmak Doymak bilmemek Bir şeye çok düşkün, şehvetli, haris
NEHENG (C: Nehengân) f Timsah
NEHENGÂN (Neheng C) f Timsahlar
NEHER Genişlik, bolluk * Nehir, ırmak
NEHHAB (Nehb den) Yağmacı, çapulcu
NEHHAC (Nehc den) Kılavuz, rehber, mürşid Doğru yolu gösterici
NEHHAL Toprak kazan, kazıcı
NEHHAM Yüksek ve gür sesli kimse * Arslan
NEHHAS Nehs´in mübalağası * Bir kişinin lakabı
NEHHAS Esirci
NEHHAT Yüce avazlı, gür sesli kişi
NEHHAT (NÜHHAT) Çalıştırılan sığır * İnce * Hımar, eşek * Sadaka toplamaya memur olan kişinin işini bitirdikten sonra ücretini alması
NEHİB (Nehb den) Korku, dehşet, ürküntü * Yağmacı, çapulcu
NEHİB İnlemekle ve ses ile olan ağıt
NEHİDE Kalın kaymak
NEHİF Zayıf
NEHİH Boğaz içinden gelen ses
NEHİK Bahâdır, kahraman * Arslan * Keskin kılıç * İyi huylu kimse
NEHİK Anırtı, eşek anırtısı
NEHİM Aç gözlü, doymaz * Yırtıcı * Arslan kükremesi
NEHİR Burun içinden çıkan ses, hırıltı
NEHİRE Çürümüş, ufalanmış, rüzgârla savrulur Delik deşik, göz göz olmuş * Rüzgâr estikçe ses verir kemik, çürümüş kemik (Nâhir de denir)
NEHİRE Ayın evveli
NEHİT İnlemek * Şiddetle teneffüs etmek, nefes alıp vermek
NEHİT Eşek anırtısı Hımar avazı
NEHİTE (C: Nehâyet) Tabiat
NEHİY Yasak etmek Menetmek * Gr: Emrin menfi şekli
NEHİZET Tabiat * At kulağına benzer dokunmuş nesne
NEHK Eşek bağırışı
NEHK Zayıf etmek, zayıflatmak * Eskitmek * Mübâlağa etmek
NEHME Hastaların ve çocukların yiyeceğe karşı olan hırsı, oburluğu
NEHMET Himmet, maksat, yüksek himmet Harislik şehvet
NEHNEHE Dar kaftan, dar elbise
NEHR Çay, ırmak * Vüs´at, bolluk Genişlik
NEHR-ÜS SEMA Samanyolu Kehkeşan
NEHR Boğazlamak, kesmek * Namazda sağ elini sol eli üzerine koymak * Sadr, göğüs
NEHREN Nehirden Nehir yoluyla
NEHREYN İki nehir
NEHRÎ (Nehriye) Nehirle ilgili, nehre ait
NEHS Çok yaramaz nesne
NEHS Kabzetmek, almak * Yılan sokması * Eti ön dişiyle almak
NEHSEK Yaban havucu
NEHŞ Yılan sokmak * Almak, kabzetmek * Ön dişiyle bir nesneyi ısırır gibi tutmak * Et almak
NEHŞEL Kurt, zi´b * Çakır * Erkek ismi
NEHT Yontmak Oymak
NEHT Çağırmak * Ses, avaz * Men´etmek, engel olmak
NEHUD f Nohut
NEHUR Burnuna vurmayınca veya burnuna parmak sokmayınca sütünü salıvermeyen deve
NEHUS (C: Nehâyıs) Gebe eşek
NEHUSET (Bak: Nühuset)
NEHVA Bir şey kasdetmek Bir şey söylemeği istemek * Bir şey yapmağa evvelden hazırlanmak
NEHY (Bak: Nehiy)
NEHYİ AN-İL MÜNKER Allah´ın haram kıldığı şeyleri işlemekten men´etmek, haram işleri yaptırmamak ve buna çalışmak
NEHZ Ayağa kalkmak, deprenip kalkmak, hareket
NEHZ Durmak, kıyam * Def´etmek, kovmak * Yakın olmak * Berkitmek için devenin memesine eliyle vurmak * Dolması için kovayı suya vurmak
NEHZ Süngü demirini inceltmek * Kemik üstündeki eti soyup gidermek * Çok et
NEHZ Vurmak Dövmek * Haykırmak
NEHZAT Hareket, davranma, kalkışma Yola çıkma

N Harfi

NEİB Karga sesi * Ağaçtan yemiş indirmek * Süt sağmak
NEK´ Dizine ayağın arkasıyla vurmak * Def´etmek, kovmak
NEK´ Yarayı kaşımak * Soymak * Çok azap etmek, acı çektirmek
NEK´A Kalkan dikeni üstündeki kızıl kap * Her kırmızı olan şey
NEKAB Devenin tabanı aşınmak
NEKÂBET Dönme, vazgeçme, cayma
NEKABET Muayyen zümrelerin başları * Bir topluluğun vaziyetlerine nezâret etmek, kontrol
NEKABET-İ ULEMÂ Âlimlerin başı olma
NEKAD (C: Nukyud-Nikâd) Ayakları kısa, yüzü çirkin koyun * Büyümesi geç olan çocuk * Ağızda dişler çürüyüp ufanmak * Davarın tırnağı soyulup yüzülmek
NEKAHET Hastalıktan yeni kalkıp henüz iyileşmiş, iyiliğe yüz tutmuş olmak hâli Hastalıkla sıhhat arasındaki hâl * Fehmetmek, anlamak, bilmek * Seri intikal etmek Çok çabuk anlayış
NEKAİS (Nakise C) Nakiseler Noksanlar
NEKAİZ (Nakize C) Nakizeler Birbirine zıd şeyler
NEKÂL Şiddetli azab İşkence ve ukubet * İbret
NEKAM (A, uzun okunur) Bir kimseyi kötü bir fiilinden dolayı şiddetle cezalandırmak İntikam almak
NEKÂRE Güçlük, zorluk * Belirsizlik
NEKAVE(T) Her şeyin iyisi, seçkini * Temizlik, paklık
NEKAVET-İ VİCDÂN Vicdan temizliği
NEKÂYAT Çarklar * Vakitler
NEKAYİ´ (Nakia C) Ziyâfetler
NEKAZ (C: Enkâz) Her nesnenin kötüsü, kıymetsizi
NEKB Musibet ve kedere uğrama * Meyletmek, eğilmek * Udul etmek, vazgeçmek, haktan dönmek
NEKBA Esince adamı eğip düşüren rüzgâr Fırtına
NEKBE (C: Nekebât) şiddet, meşakkat * Bir şeyin kesilmesiyle olan cerahat
NEKBET (C: Nekebât - Nükub) Talihsizlik, şanssızlık, bahtsızlık * Musibet, felâket * Düşkünlük
NEKBETHANE f Tâlihsizlik yuvası * Mc: Dünya
NEKBETÎ f Tâlihsiz, bahtsız, şanssız, uğursuz
NEKBETZEDE f Felâket görmüş, musibete uğramış
NEKD (Nekâde) (C: Enkâd) Hayırsız olmak
NEKDA´ Sütü olmayan deve
NEKEB Hastanın iyileşmesi * Devenin omuzlarında olan bir hastalık
NEKED Sıkıntı, dert, keder Belâ, musibet
NEKEFE (C: Nüküf-Nükfân) Çene altında olan küçük bez
NEKEL Kuvvetli kişi
NEKES (Nâ-kes) Cimri, tamahkâr, hasis
NEKESAN Ardına dönmek
NEKF Göz yaşını yanağından parmağıyla silip gidermek * Kuyudan su çekmek * Arlanmak
NEKH (Nikâh) (C: Enkihe) Tezevvüc, evlenme, cimâ etme * Akit
NEKHET (Bak: Nükhet)
NEKİB (C: Nukabâ) Halkın iyisi * Kâhya * Kefil * Müfettiş, kontrolcü
NEKİB Deve, at ve eşek ayaklarının dâiresi
NEKİBE Nefsi mübârek
NEKİR Bilinmemiş olan Muayyen olmayan * Mezarda iki sual meleğinden birisinin adı (Diğerininki; münkerdir)
NEKİRE (C: Nekerât) Belirsiz
NEKİSE Hilâf, ters * Nefs
NEKKAD Bir şeyin iyisini kötüsünü seçen kimse * Paranın sağlamını kalpından ayıran * İmam, hatib ve kayyum gibi hizmet sahiblerinin, vazifelerine devam edip etmediklerini murakabe ve devam etmiyenlere tenbihat, icra ve devamsızlıkları tesbit eden vazifeli kişi
NEKKAR Ağaçkakan kuşu * Değirmenci * Çok hayırlı * Çok kokulu
NEKL Yular At gemi * Ezâ, cefâ etmeğe ve işkence yapmağa yarayan şey
NEKMET (Bak: Nikmet)
NEKR Zeki, akıllı kimse Pek zeyrek olan * Dehâ, fetânet
NEKRE Belirsiz olan * Çıban ve yaradan çıkan kan ve irin * Garip ve gülünç fıkralar * Hoş sohbet ve hazır cevap kimse * Gr: Belirtilmemiş isim, neye delâlet ettiği belli olmayan (harf-i tarifsiz) isim
NEKRE-İ MEVSULE İki kelime veya mânâyı birbirine bağlayan kelime
NEKRE-İ TÂMME Mübhem mânâ ifade eden kelime
NEKRE-GÛ f Tuhaf hikâyeler fıkralar anlatan Gülünç sözler söyleyen
NEKS Sözünden dönmek * Bozmak Çözmek * Üzmek * Dağıtmak * Münhal ve muhtel olmak
NEKS Çok çekinmek, kaçınmak
NEKS (NÜKÜS) Başaşağı etmek, ters döndürmek * Aynı hastalığın geri gelmesi (Bak: Nüks)
NEKŞ Kuyunun çamurunu temizlemek * Bir şeyi bitirmek Bir işden fâriğ olmak * Bir şey üzerine gelip toplanmak
NEKT (C: Nikât) Süngüyü yere vurmak * Taan etmek, çekiştirmek
NEKÜS (Nekis - Neküs) Baş aşağı etmek
NEKZ Vurmak * Kovmak, def´etmek * Yılan sokmak * Azalmak * Suyun, yer tarafından emilmesi
NEKZ Gayret etme, uğraşma, çok çabalama
NELL Yüz üstüne bırakmak
NEM f Rutubet, az yaşlık Hafif ıslaklık
NEM-İ DİDE Göz yaşı
NEMA Gelişme, büyüme * Uzamak, artmak, çoğalmak, üremek * Faiz
NEMADÂR f Çoğalan, ziyadeleşen Artan, büyüyen
NEMAİK (Nemika C) Mektuplar
NEMAİM (Nemime C) Dedikoducular, çekiştiriciler
NEMARIK (Nemraka C) Yastıklar
NEMAS Kılın ince olması
NEMAT (C: Enmut-Nimât) Usul, tarz * Yol, tarik * Örtü, ihram * Topluluk, insan cemaati * Döşek yüzü, yatak yüzü
NEMAT-I TAKRİR Söyleme tarzı
NEMÇE Tar: Osmanlılar tarafından Avusturya ve Avusturyalı mânasında kullanılan bir tâbir idi
NEMDAR f Nemli, ıslak, yaş, rutubetli
NE´ME Nağme, ses
NEMED f Keçe
NEMEDÎN f Keçeden yapılma
NEMED-PÂRE f Keçe parçası
NEMED-PUŞ f Keçe giyen Derviş
NEMED-ZÎN f At eğeri altına konulan keçe
NEMEK f Tuz Milh * Lezzet, tat * Bağlılık, hak
NEMEK-ÇEŞ f Tadına bakma, tatma
NEMEK-DÂN f Tuzluk, tuz kabı
NEMEK-EFŞAN f Tat veren Lezzetlendiren * Tuz serpen
NEMEK-HARAM f Tuz haini * Mc: Nankör
NEMEK-HELÂL f Tuz hakkı tanıyan Bağlı, sâdık kimse
NEMEKÎN f Tuzlu, lezzetli, tadı yerinde * Tuzlu gözyaşı
NEMEK-PERVER f Sâdık ve bağlı kimse
NEMEK-SUD f Tuzlanmış, tuza bastırılmış, tuzlu şey * Pastırma
NEMEK-ŞİNÂS f Tuz tanıyan * Mc: İyilik bilen
NEMEŞ Dağınık, parçalanmış şeyleri toplamak * Nakış hatları * Yüzde olan siyah ve beyaz noktalar
NEMF Küçük kurt (böcek)
NEMGA Çocukların beyni deprendiği yer * Dağ üstü
NEMİDANEM Bilmiyorum
NEMİDİDEM Görmüyorum
NEMİKA (C: Nemâik) Mektub Name
NEMİME Söz götürme Lâf taşıma Bir kimse aleyhindeki sözleri ifsad maksadıyla kendisine eriştirme
NEMİMEKÂR f Koğucu, fitneci, dedikoducu, münafık
NEMİN Fısıltı * Koğucu
NEMİR Tatlı su
NEMİR (C: Nümur) Kaplan
NEMİRE Dişi kaplan * Yün kaftan
NEMİS Bittikten sonra yine biten ot
NEMK Yazmak * Düzeltmek
NEMKEŞİDE f Islak, nemli, yaş, rutubetli
NEML Karınca
NEML SURESİ Kur´an-ı Kerim´de 27 Sure olup Süleyman Suresi de denir Mekkîdir
NEMLE Bir tek karınca * Vücutta olan karıncalanma
NEMM Birinin sözünü başkasına götürüp ikisinin arasını bozma Koğuculuk
NEMMAL Koğucu, dedikoducu, münafık
NEMMAM (Nemmas) : Koğuculuk ve nemimecilik eden Dedikoducu
NEMNAK f Nemli, yaş, ıslak
NEMNAKÎ f Nemlilik, ıslaklık, yaşlık, rutubet
NEMREKA (C: Nemârık) Yastık
NEMRUD Zâlim ve gaddar olarak tanınmış ve Allaha karşı kibir ve isyan ile büyüklük taslamış bir kralın ismidir Milâddan evvel 2640 yılında yaşadığı sanılmaktadır Peygamber İbrahim Aleyhisselâm zamanında yaşamış ve onu ateşe atarak yakmak istemiş, mu´cize ile İbrahim Aleyhisselâm ateşten kurtulmuştur Bâbil´in müessisi ve hükümdarı olup, en evvel hükümranlık ve tecebbür eden bu olduğu mervidir (Bak: Enaniyet)
NEMS Süt ve yağın ekşimesi * Ekşimek ve kokmak * Sırrı ketmetmek, gizlemek
NEMŞ f Hile, oyun, dalavere, desise
NEMY Kaldırmak * Yetiştirmek
NE´NEE Zayıflık
NE´NEHAVA Anason, kimyon
NENG f Ayıp, utanma, hayâ etme * Ün, şöhret, nam

N Harfi

NER f Erkek, er
NERBDAN f Merdiven (Neverdi bâm´dan alınmıştır Neverd; kıvrım, büküm; neverdiden; tayyetmek, dürmek; bam, ban; tavan mânalarına gelirler Üst kata merdivenle çıkıldığından, neverdibâm yerine hafifletilmişi olan nerdbân denilmiştir)
NERE f Dalga * Erkek
NERE-İ ÂB Su dalgası
NERGİS (Nerges - Nercis) İri papatya biçiminde ortası yeşil veya sarı, yaprakları gri ve sarı bir çiçek Suyu, uyuşturucudur Mahmur bakışı andırır
NERGİS-DÂN f Nergis saksısı
NERGİSÎ f Nergis biçiminde kesilip yapılan bir çeşit hamur işi
NERİMAN f Pehlivan, yiğit, kahraman
NERİMANÎ f Nerimanlık, kahramanlık, yiğitlik
NERM (Nermi - Nermin) f Yumuşak
NERM-ÂHEN f Gevşek şey
NERMDİL f Yüreği yumuşak Merhametli
NERMGÛ f Yumuşak sözlü
NERMÎ f Gevşeklik, yumuşaklık
NERMİN f Yumuşak
NERMİYET Yumuşaklık, gevşeklik
NERMLİGAM (Nerm-ligâm) f İtaatli, muti, söz dinler * Başı sert olmayan at
NERM NERM f Yavaş yavaş, âheste âheste
NERMSAZ f Yumuşak adam
NERRE-ŞİR f Erkek arslan
NESA (C: Ensâ) Uyluk başından tırnağa kadar varan bir damar * Te´hir etmek, sonraya bırakmak
NESAİ (Bak: Kütüb-ü sitte-i hadisiyye)
NESAİC (Nesice C) Dokumalar Dokunmuş kumaşlar Ette ve deride olan nescler, dokular (Bak: Nesc)
NESAİH (Nesâyih) (Nasihat C) Nasihatler, öğütler
NESAİK (Nesike C) Kesilen kurbanlar
NESAİM (Nesim C) Hafif ve lâtif rüzgârlar
NESAİS (Nesise C) Fesatlık için yapılan fısıltılar
NESAK Tarz, usul, yol, şekil, üslub
NESAK-I VÂHİD Tek şekilde, tek tarzda, tek biçimde
NESAKSÂZ f Tertib eden, düzenliyen, tanzim eden, düzen veren
NESAR (C: Nüsür - Ensür) Bir kuş adı Gerges de denir
NESC (Nesic) Dokunuş, dokuma * Canlı mahluklardaki hücrelerin, Allah´ın (CC) kudretiyle ve kanunu dâiresinde yanyana gelip birleşerek uzuvların yapılışı (Meselâ: Hayvanlarda deri, kemik, et vesâir kısımların yapılışı gibi)
NESCÎ Nesc ile alâkalı
NESCOLMAK Dokunmak, örülmek, örülü hâle gelmek Kumaş dokunması, bez dokunması (Canlıların vücudundaki nescolunmak gibi)
NES´E Veresiye alma Vade ile alma * Tehir etmek
NESEB Sülâle, hısımlık, karabet, soy Baba soyu, atalar zinciri * Vuslat
NESEBEN Soyca, sülâlece, soy bakımından
NESEBÎ Neseb ve soya âit Sülâle ile alâkalı
NESEL Davar sağıldıktan sonra meme başlarında arta kalan sütü * İki tarafı saf saf ağaçlar olan yol
NESEM Soluk ruh, nefes Rahatı mucib hâlet * Rüzgârın lâtif, hoş esmesi
NESEME (Nesme) : (C: Nüsüm) Nefs İnsanın ve her nesnenin başlangıcı
NESEVÎ (Neseviye) Kadına mensub, kadınla alâkalı, kadınlık
NESEVİYYET Kadınlık
NESF Bir yapıyı temelinden yıkma
NESFE Dökülmüş ve saçılmış un
NESG Gitmek * Almak * Ağaç kesildiğinde çıkan su * Vurmak * Dürtmek
NESH Ist: Şer´i bir hükmü yine şer´i bir emirle kaldırmaktır (İtikada ait olan ve zamanla değişmeyen hükümlerde nesih olmaz, bunlar sabit birer hakikattırlar) * Bir şeyin aynını kopya etmek, aynını çoğaltmak * İbtal etmek, hükümsüz bırakmak, değiştirmek * Nakletmek, kaldırmak, bir şeyi zâil kılmak (Güneşin, gölgeyi giderdiği gibi)
NESHÎ Nesihle alâkalı, neshe ait * Bir cins yazı
NES´Î Câhiliyet devrinde belirli vakti geciktirilmiş haram aylar
NESİ´ (C: Ensâ) Yolcuların ve misafirlerin konakladıkları menzilde düşürdükleri esvap * Unutkan * Unutulan Unutulmuş olmak
NESİ´ Te´hir, sonraya bırakma
NESİB Asil kadının vasfı * Edb: Kasidenin âşıkâne olan mukaddemesi
NESİC (C: Nüsüc) (Nesc den) Dokunmuş, nescolunmuş
NESİCE (C: Nesâyic) Dokunmuş, nescolunmuş şey
NESİE Veresiye almak Satın alınan şeyin bedelini vermeyip sonraya bırakmak
NESİF İki kişi arasındaki sır
NESİG Ter
NESİK Düzenli, tertibli, nizamlı * Süslü, bezenmiş, donanmış
NESİKE Hak yoluna kesilen kurban * Altın veya gümüş külçesi (Bak: Akika)
NESİL (Bak: Nesl)
NESİL Erimiş mumsuz bal
NESİL Kazıldığında çıkan kuyu toprağı
NESİM Hoşa giden, hafif ve lâtif esen rüzgâr
NESİM-İ NEVBAHÂR İlkbahar rüzgârı, tan yeli
NESİM-İ SEHER Lâtif sabah rüzgârları
NESİM-İ SUBH Sabah rüzgârı
NESİM-İ SUBH-DEM Sabah vakti esen rüzgâr, sabah rüzgârı
NESİMÎ Hafif hafif ve lâtif bir tarzda esen rüzgârla ilgili
NESİR Hayvan aksırması
NESİRE Kuyu toprağı
NESİS Aşırı derecedeki açlık * İnsan gücünün sonu İnsanın en son tâkati * Son nefes
NESİS Bir sıvının sızıp kabından dışarı çıkması
NESİSE (C: Nesâis) Fesatlık için yapılan fısıltı
NESK Bir kelâmı başka kelâma atfetmek
NESL Soy, sop Zürriyet, döl, kuşak * Halk * Çocuk hâsıl etmek * Kıl yolmak * Mumsuz, süzme bal
NESL Kuyudan toprak çıkarmak * Sadaktan ok çıkarmak
NESLAN Çok yelmek Evmek
NESLE Geniş gömlek
NESNAS Koğuculuk eden kişi * Maymun
NESME Fık: Satın alınan köle
NESNE şey, herhangi bir şey
NESR (Nesir) Çoğaltmak, saçmak, yaymak * Manzum olmayan söz veya yazı
NESR Hamele-i Arş´tan olan bir melek * Akbaba, kartal * Nuh kavminin putlarından birisinin ismi * Yarayı deşmek * Kuşun, eti didiklemesi * Birinin aleyhinde konuşmak * Güneyde bir parlak yıldız Buna Nesr-ül vâki´ denir Batıdaki yıldıza ise: Nesr-üt-Tair denir * Atın tırnağının içi veya tırnağın üstündeki et
NESRE Büyük geniş gömlek * Hayvanın tiksirip burnundan sümüğünü çıkarması * Menazil-i kamerden iki yıldız
NESREN Nesir olarak, manzum olmadan yazılan yazı * Çoğaltmak suretiyle
NESRİN Yabani gül
NESS Sürmek, sevk * Kurumak
NESS İfşa etmek, açıklamak * Gayret ve hamiyyet etmek
NESSABE Nesepleri iyi bilen kimse
NESSAC Dokuyucu, dokuyan, çuhacı
NESSAF Gagası büyük bir kuş
NESSAR Dağıtan, saçan, neşreden * Parlatan
NEST Sâkin olmak
NESTEİNU "Biz senden yardım, inayet dileriz, istiane ederiz" meâlinde duâ
NESTER (Nesteren-Nesterin-Nesterun) f Ağustos gülü, yaban gülü
NESTERİNZAR f Gül bahçesi Güllük
NESUC Üstünde yük doğru durmayan deve
NESV İzhar etmek, göstermek, açıklamak
NESY Unutma, nisyan * Unutulmuş
NESYEN MENSİYYEN Tamamıyla unutulmuş, tamamen hatırdan çıkmış
NEŞ´ Bir nesneyi zorla çekmek
NEŞ´ (NÜŞU´) Yiğit olmak * Yüksek olmak * Rüzgâr esmek * İyi ve hoş kokulu şeyler koklamak
NE´Ş şiddetle ve kahirle almak Zorla almak
NEŞA Nişasta
NEŞABET Okçuluk san´atı
NEŞAİD (Neşide C) Meşhur kaside ve beyitler, mısralar
NEŞAK Burna su ve sâire çekme Burunla çekme
NEŞAME Yüksek beyaz bulut
NEŞASA Beyaz yüksek bulut
NEŞASTEC Nişasta
NEŞAT Sevin Şen şâd ve hoşdil olmak Sürur, keyf * Bir iş işlemek Çalışmak
NEŞAT-ÂVER f Sevinç ve sürur getiren
NEŞAT-BAHŞ f Sevinç ve neşe bağışlayan
NEŞAT-EFZA f Neşe ve sevinç artıran
NEŞÂT-ENGİZ f Sevinç uyandıran
NEŞB (İğne ve diken) batma, girme
NEŞC (NEŞİC) (C: Enşâc) Sesli sesli ağlamak * Ses
NEŞD Talep etmek, istemek * Yüksek yerde düz yer olmak * Kaybolan şeyi aramak * Bir şeyi gereği gibi bilmek
NEŞ´E Gönül açıklığı, sevinç * Yeniden meydana gelmek Yeniden olan şey * Yiğit olmak * Yüksek olmak
NEŞ´E-İ UHRÂ Ölümden sonra mahşerde yeniden dirilmek Buna "Neş´e-i sâniye" de denir
NEŞ´E-İ ULÂ İlk hayat Ruhun bedene girmesi Dünyaya gelmek(Peygamber´in (ASM) emrettiği gibi, " Neş´e-i ulâyı gören adam, neş´e-i uhrâyı inkâr edebilir mi " Çünkü ikinci teşekkül, yâni ikinci yapılış birinci teşekkülden daha kolaydır İİ) (Bak: Taaccüb)
NEŞ´E-İ ULYÂ Ahiretteki yüksek dereceli hayat, âhiret hayatı
NEŞEB Mal, mülk
NE-ŞEBEM f Ben karanlık gece gibi nursuz değilim (meâlinde)
NE-ŞEBPERESTEM Karanlık ve zulümatı seven ve isteyen değilim
NEŞEF İçmek * Sinmek * İçine girmek, dühul etmek
NEŞEFE (C: Nüşüf) Ayağın kirini temizlemede kullanılan taş
NEŞ´E-NİSAR f Neşe dağıtan
NEŞER Dağılmış, intişar etmiş, münteşir
NEŞ´ET Meydana gelmek, vücuda gelmek Büyüyüp kat ve kamet sahibi olmak Yetişmek, ileri gelmek * Çıkmak Kaynak olmak
NEŞ´ET-İ UHRÂ (Bak: Neş´e-i uhrâ)
NEŞ´ET-İ ULÂ (Bak: Neş´e-i ulâ)
NEŞ´E-YAB f Keyifli, neşeli, sevinçli
NEŞF İçmek, suyu emerek içmek * Sızmak Sünger gibi sızmak * Suyu çekmek
NEŞG Aşk galebe edip haykırıp çağırmak * Tâlim etmek
NEŞİDE Manzume Şiir * Yüksek sesle okunan şiir * Darb-ı mesel (atasözü) derecesinde kullanılan meşhur beyit veya mısrâ
NEŞİDEHÂN f Neşide okuyan
NEŞİL Çömlekte pişmiş et
NEŞİR Dağıtma, yayma, herkese duyurma
NEŞİŞ Kaynayan şeyden çıkan ses
NEŞİT Neş´eli, sevinçli, şenlikli Faal
NEŞİTA Bir şeyin, aramaksızın bulunması * Ansızın bulunan nesne * Gâzilerin kastettikleri yere varamadan yolda buldukları ganimet
NEŞK Burna çekme
NEŞL Taan etmek * Cezbetmek, kendine çekmek
NEŞM Zerdali ağacı gibi bir ağaç * Bir çiçek cinsi
NEŞNEŞE Koyun derisini yüzmek * Zırh sesi * Su kaynarken ötüp ses çıkmak
NEŞR Neşretmek, yaymak, bir haberi fâşetmek, herkese duyurmak, şâyi kılmak * Başıboş cemaat * Bulutlu günde yel esmek * İzhar etmek * Katetmek * Mecnun veya hastaya duâ yazmak veya okumak
NEŞR-İ SUHUF Sahifelerin neşri * Haşirde, insanların hesab görülmek için dirildiklerinde amel defterlerinin meydana çıkarılıp herkesin amelinin belli oluşu( $ kelimesiyle ifade eder ki: Haşirde herkesin bütün a´mâli bir sahife içinde yazılı olarak neşrediliyor Şu mes´ele kendi kendine çok acib olduğundan akıl ona yol bulamaz Fakat, surenin işaret ettiği gibi, haşr-i baharîde başka noktaların nazîresi olduğu gibi, şu neşr-i suhuf naziresi pek zâhirdir Çünki: Her meyvedar ağaç ve çiçekli bir otun da amelleri var, fiilleri var, vazifeleri var Esmâ-i İlâhiyyeyi ne şekilde göstererek tesbihat etmiş ise ubudiyetleri var İşte onun bütün bu amelleri tarih-i hayatlariyle beraber umum çekirdeklerinde, tohumcuklarında yazılıp başka bir baharda, başka bir zeminde çıkar Gösterdiği şekil ve suret lisaniyle gayet fasih bir surette analarının ve asıllarının a´mâlini zikrettiği gibi dal, budak, yaprak, çiçek ve meyveleriyle sahife-i a´mâlini neşreder İşte gözümüzün önünde bu Hakimâne, Hafizâne, Müdebbirâne, Mürebbiyâne, Lâtifâne şu işi yapan O´dur ki, der: $Başka noktaları buna kıyas eyle Kuvvetin varsa istinbat et S)
NEŞREN Yayılmak suretiyle, neşir yoluyla Yazarak, dağıtarak
NEŞRÎ Neşir ile alâkalı
NEŞRİYÂT Gazete, kitap, radyo ve sâir vasıtalarla neşrolunmuş, yayılmış şeyler
NEŞRİYÂT-I KÂZİBE Yalandan, uydurma sözler
NEŞŞ Kaynamak, galeyan * Her nesnenin yarısı * Davarın tezce derisini yüzüp etinden ayırıp çıkarmak * Yirmi dirhem * Karıştırmak
NEŞŞAB Okçu, ot atan
NEŞŞABE Ok yapıcılık, ok yapma sanatı
NEŞŞAF Bir şeyi kendine çeken * Emen
NEŞŞAL Pişmemiş yemeğe saldıran
NEŞT Yılan sokmak ve ısırmak * Bir yerden bir yere gitmek * Çözmek * Çıkarmak * İpi bağlamak
NEŞTER Ameliyat bıçağı Hekim bıçağı
NEŞUR Ziyadesiyle neşreden Fazla yayan Dağıtan
NEŞUT Bir balık cinsi * Kovası katı çekilmeyince su çıkmayan kuyu
NE-ŞÜKÜFTE f Açılmamış
NEŞV f Canlıların büyümesi, yetişmesi, boy atması * Yeniden hayata gelmek
NEŞVAN Sarhoş
NEŞVAR Davar gevişi
NEŞVAT (Neşvet C) Keşifler, neş´eler, sevinçler
NEŞVE (Nişve - Nüşve) Sevinç, keyif * Büyümek ve yetişmek * Koklamak * Rayiha * Bir şeyi tekrarlamak * Mest ve sarhoş olmak * İyice duyup vâkıf olmak
NEŞVEBAHŞ f Keyif ve neşe veren Neşelendiren
NEŞVEDÂR f Keyifli, neşeli
NEŞVEGÂH f Neşe ve keyif yeri
NEŞVEMEND f Keyifli, neşeli
NEŞVERÜBA f Neş´e verici
NEŞVET Keyif, neşe Sevinç sarhoşluğu
NEŞVEYAB f Neşeli, keyifli
NEŞV Ü NEMA Büyümek ve gelişmek
NEŞZ (C: Enşâz-Nişâz) Yüksek yer

N Harfi

NETA (Nütü´) Yaranın şişmesi * Yüksek olmak
NETAİC (Netayic) (Netice C) Neticeler
NETANE Çirkin kokmak, pis kokmak
NETB (NÜTÜB) Büyük olmak, gövdeli olmak
NETC Doğurmak
NETF Kıl yolma
NETG Alayla gülmek * Bir kimseyi ayıplamak
NETH Terlemek, sızmak
NETH Koparmak * Çıkarmak
NETİCE (C: Netâic) Son, gaye Semere, hülâsa * Döl, evlâd
NETİCE-İ HAYAT Hayatın neticesi ve gayesi
NETİCE-İ HİLKAT Yaratılışın sonu, gayesi Yaratılmanın neticesi
NETİCE-İ KELÂM Sözün kısası
NETİCE-İ MA´KÛSE Aksi netice, ters netice
NETİCEBAHŞ f Neticelendiren, sonuçlandıran Netice veren
NETİCEPEZİR f Son bulmuş, neticelenmiş
NETK Bir şeyi şiddetle çekmek ve cezbetmek
NETK Atmak * Yüzmek * Kendine çekmek, cezbetmek * Depretmek, silkmek, harekete geçirmek * Oğlu ve kızı çok olmak
NETL (NETEL) Önüne çekmek * Deve kuşu yumurtasının içini su ile doldurup bir yere gömmek
NETN Fena kokmak Kötü, kerih koku
NETNUN Bir ağaç cinsi
NETR Cezbetmek, kendine çekmek * Taan etmek, çekiştirmek * Bozulmak, fâsid ve zâyi olmak
NETS Deri yüzmek * Bir şeyin yerinden ayrılması
NETŞ Çıkarmak * Yolmak
NETUC Çıkma *Ağaç posası
NEUR Çivit
NEUZÜ "Sığınırız" meâlinde fiil
NEUZÜ-BİLLÂH Allah´a sığınırız, Allah korusun
NEV´ Çeşit, sınıf, cins * Taleb etmek Meyletmek, eğilmek İki yana sallanmak
NEV´-İ BEŞER İnsanlar, beşer nev´i
NEV f Yeni, tâze, cedid Son zamanda çıkmış
NEVA Bir yerden bir yere nakletmek * Hıfzetmek, korumak * Sohbet etmek
NEVA f Ahenk, ses, güzel sadâ, nağme, avaz * Musikide bir makam ismi * İntizamlı hâl * Azık, zahire, rızık
NEVA-Yİ NEY Ney sesi
NEVABIZ (Nâbıza C) Nabız damarları
NEVABİG (Nâbiga C) Şerefli ve ulu kimseler * Sonradan şâir olan kişiler
NEVABİT (Nabite C) Nebatlar Bitkiler * İmar ve ihdas * Dünya ahvâlinden habersiz * Taze, genç kimse
NEVACİZ (Nâciz C) Azı dişlerinin arkasındaki altlı üstlü bulunan dişler
NEVAD f Zarar, ziyan, hasar * Mahzen * Dil
NEVADE Torun
NEVADİ (Nâdi C) Toplantılar, meclisler
NEVADİR Az olanlar, nâdirler
NEVAFİL (Nâfile C) Farz ve vâcib olandan başka ibadetler Nâfile (yani sevab için kılınan) namaz veya tutulan oruçlar
NEVAFİS (Nefsâ C) Loğusalar Yeni doğum yapmış kadınlar
NEVAGER f Okuyucu, hânende
NEVAH Kül renkli beyaza benzer kumru gibi bir kuş cinsidir ve sesi gayet lâtiftir
NEVAHİ (Nahiye C) Taraflar, yanlar, nahiyeler
NEVAHİ-İ KAZA bir kazâya bağlı olan nahiyeler
NEVAHİ-İ MEKKE Mekke civarı Mekke´nin yakınları, nahiyeleri
NEVAHİ (Nehy den) Yasak edilmiş şeyler * Allah (CC)tarafından menedilmiş olanlar
NEVAHT f Okşama * Saz çalma
NEVAHTE f Okşanmış * Saz çalmış
NEVAHTEN f Çalgı veya saz çaldırmak
NEVAÎ f Ahenkle, makamla ilgili
NEVAİB (Naibe C) Musibetler, kazalar, belâlar
NEVAİB-İ EYYAM Günlerin belâları
NEVAİR (Naire C) Ateşler, alevler
NEVAİR (Naure C) Bostan dolapları
NEVAKET Hamakat, ahmaklık
NEVAKIS (Noksan C) Eksiklikler, noksanlar
NEVAKIS (Nâkis C) Başlarını devamlı olarak önlerine eğen adamlar
NEVAKİS (Nakus C) Çanlar İbadet vakitlerinde kiliselerde çalınan çanlar
NEVAL(E) Bahşiş Kısmet, tâli´, nasib * Yiyecek içecek * Bir tek porsiyon
NEVALE-ÇİN f Yiyecek toplayan, kısmetini alan
NEVAMİS (Namus C) Namuslar, kanunlar, şeriatlar (Bak: Desâtir)
NEVAMİS-İ İLÂHİYE İlâhî kanunlar (Bak: Şeriat-ı fıtriye)
NEV-AMUZ f Acemi Yeni alışan
NEV´AN Cins bakımından, çeşitçe * Biraz
NEV-A-NEV f Yeni yeni
NEV´AN-MA Bir dereceye kadar, bir bakıma göre, bir suretle
NEVAR (C: Niver) Ürkmek, korkmak
NEV-ARUS (C: Nev-arusân) f Yeni gelin
NEVA-SAZ f Çalgıcı, okuyucu
NEVASİ (Nâsiye C) Alınlar * Bir topluluğun ileri gelenleri Ulular
NEVASİ İyi cins bir beyaz üzüm
NEVAT Çekirdek, hurma çekirdeği * Yirmi veya on adet * Bir veya on okka altın Beş dirhem altın * Düşman
NEVATIH şiddetler
NEVATIR Kirişi kesik olan yay
NEVATİ (Nevtî C) Gemiciler
NEVATİR (Nâtur C) Hamam hademeleri * Bostan bekçileri
NEVAYE Devenin semiz olması
NEV-AYİN f Yeni tarz, yeni üslub * Yeni üslub çıkaran
NEVAZ f Okşayıcı, taltif edici, iyi edici (Bak: Nüvaz)
NEVAZENDE f Okşayan, okşayıcı
NEVAZIC (Nâzıc C) Kıvama gelmişler, olgunlaşmışlar
NEVAZİL Nezleler * Hâdiseler Belâlar
NEVAZİŞ (Nüvaziş) f Okşayış, iltifat
NEVAZİŞGÂR f Gönül alan, okşayan İltifat eden
NEVAZİŞGÂRANE f Gönül alarak, okşayarak, iltifat ederek
NEVB Yakınlık * İsabet
NEVBAHAR f İlkbahar
NEVBAHAR-I ÖMR Ömrün ilkbaharı
NEVBAHARÎ f İlkbaharla ilgili
NEVBAVE f Yeni yeşillik * Turfanda yemiş * Hediye, armağan
NEVBE (C: Nüveb) Nöbet
NEVBENEV f Tâzeden tâzeye Yeniden yeniye
NEVBER f Turfanda meyve * Memeleri yeni belirmeye başlamış kız
NEVBET Nöbet, sıra Sıra ile görülen iş
NEVBETÎ f Mehter başı
NEVBET-ZEN f Belirli vaktin geldiğini bildiren, nöbet çalan
NEVBÜNYAN f Yeni yapılı, yeni yapılmış
NEVBÜRİDE f Yeni koparılmış, yeni kesilmiş
NEVCAH f Bir makama veya memuriyete yeni geçmiş olan * Tahta yeni oturmuş (padişah)
NEVCET Fırtına
NEVCİVAN f Genç, delikanlı
NEVCİVANÎ Gençlik, delikanlılık
NEVDEL Sarkık ve sülpük olmak
NEVE Torun
NEVED f Doksan 90
NEVEND (Nevende) f Postacı Atlı postacı * Hızlı giden at
NEVERD f Dönen, gezen, dolaşan
NEVESAN Kımıldama, hareket etme
NEVEY (Nevât C) Çekirdekler
NEVEYAT (Nevâ) Nüveler, çekirdekler
NEVF (C: Envâf) Hörgüç * Uzun ve yüksek olmak
NEVFEL Deniz, derya, bahr * Atâsı çok olan kişi Çok bahşiş dağıtan
NEVFELE Tuzluk
NEVFER Nilüfer çiçeği
NEVGÜŞADE f Yeni açılmış
NEVH Yükseltmek, yüceltmek * Kuvvetli ve kavi olmak
NEVH (NEVHA) Ağıt etmek * Bağırıp çağırarak sesle ağlamak
NEVHA Ölüye sesli ağlamak * Nağme ile güvercin ötmesi
NEVHAST Taze ve genç hayvan
NEVHAT Sakalı yeni çıkmış genç
NEVHEVES (C: Nevhevesân) f Bir işe yeni olarak ve büyük bir hevesle başlayan * Sık sık iş değiştiren Hevesi çabuk geçen
NEVHİZ f Genç, taze * Yeni çıkmış, yeni yetişmiş
NEV´Î Nev´e ait, çeşit ile alâkalı
NEVİ f Yenilik
NEV-İ BEŞER (Bak: Nev´)
NEV-İCAD f Evvelce yok iken sonradan yapılmış Yeniden meydana getirilmiş
NEVİD f Müjde, beşaret, iyi ve sevinçli haber
NEVİN f Yeni, yepyeni, yeni şey
NEV-İNAN f Acemi at, bineğe yeni alıştırılan at
NEVİS Kuvvet
NEV´İ ŞAHSINA MÜNHASIR Sadece şahsına benzer çeşit, başka benzeri olmayan Eşi bulunmaz olan
NEVK f Sivri uç
NEVK-İ MÜJGÂN Kirpiklerin ucu
NEVKA Ahmak, akılsız kimse
NEVKAR f Acemi İşe yeni başlamış
NEVL Yolcuların verdiği vapur parası Gemi kirâsı * Bahşiş, atiyye
NEVM Uyku Uyumak Rüya * Sönmek Sükun (Bak: Kaylule)
NEVM-ÂLUD Uykulu, uykuya bulaşmış, uyumuş
NEVMÎ Uyku ile alâkalı, uykuya âit
NEVMİD f Ümidsiz, me´yus, mükedder, cesareti kırılmış
NEVMİDÂNE f Ümitsizce, kederli ve ümidsiz olarak
NEVMİDÎ Ümidsizlik, cesaret kırıklığı
NEVNİHAL f Taze fidan, yeni filiz
NEVNİYAZ f İşe yeni başlayan
NEVPEYDA f Yeni çıkma
NEVR (C: Envâr) Parlaklık * Ağaç çiçeği Tomurcuk
NEVRAH f İlk olarak seyahata çıkan Yeni yolcu * Yeni yol
NEVREC (Nevâric) Kağnı
NEVRED f Gezen, yol alan, dolaşan
NEVRES (Nevrese) f Yeni yetişmiş, yeni yetişen, yeni biten * Genç, taze
NEVRES Su kuşlarından mavi renkli bir kuştur; başının yarısı siyah yarısı beyaz olur; güvercin büyüklüğündedir Su üstüne yakın uçar ve balık gördüğü gibi kapar
NEVRESİD f Yeni yetişmiş, yeni yetişme
NEVRESİDE f Yeni yetişmiş, yeni yetişme * Tâze, genç
NEVRESİDEGÂN (Nev-reside C) Yeni olgunlaşmağa başlamış olanlar, yeni yetişmeler Gençler, tazeler
NEVRESM f Yeni çıkma * Yeni moda
NEVRESTE (C: Nevrestegân) f Yeni yetişmiş, yeni bitmiş, yeni meydana gelmiş, yeni hâsıl olmuş
NEVROZ Fr Tıb: Sinir sistemi bozukluğu Sinirlilik hastalığı
NEVRUZ f Yeni gün İlkbahar Baharın ilk günü sayılan ve güneşin Hamel (Kuzu) burcuna girdiği 22 Marta rastlayan gün Bu tarihte gece ve gündüz müsâvi olur İranlıların yılbaşısıdır
NEVRUZİYE Nevruz gününe âit olan Hususan o gün için yazılan, söylenen manzume
NEVRÜSTE f Yeni yetişme
NEVS Tehir etmek, sonraya bırakmak * Kaçmak, firar etmek * Vahşi hımar, yabani eşek
NEVS Asılmış olan bir şeyin hareket etmesi, sallanması Hareket etme Deprenme
NEVSALE f Genç Küçük Tâze
NEVSEFER f Yeni yolculuğa çıkan
NEVŞ Bir şeyi el uzatıp almak ve istemek * Yürümek * Sür´atle deprenip kalkmak * Alıp yemek
NEVŞAH f Yeni dal * Yeni bitmiş geyik boynuzu
NEVŞE f Genç hükümdar * Yeni damat
NEVŞÜKÜFTE f Yeni açılmış (çiçek)
NEVT (C: Envât-Niyât) Bir yere asma Kaldırma
NEVTA Göğüste olur bir verem
NEVTÎ Gemici
NEV´UMMA Bir derece, bir suretle
NEV´UN MÜNHASIRUN FİŞ-ŞAHS Nev´i şahsına münhasır Başka bir benzeri olmayan
NEVÜR Çivit * Damga için kullanılan içyağı isi
NEVVAB Nâiblik eden Birinin yerine vekil olarak iş gören
NEVVAH(E) Ağlayan, çığlık koparan
NEVVAR(E) Nurlu, aydın Aydınlık
NEVZ (C: Envâz) Dere, vâdi
NEVZAD f Yeni doğmuş * Yeni doğmuş çocuk
NEVZEMİN f Yeni çeşit, yeni tarz
NEVZUHUR f Yeni çıkma Yeni zuhur etme

N Harfi

NEY Kamıştan yapılan damaksız düdük * Kamış kalem * Mc: Kâmil insan * Farsçada : Yokluk (Bak: Nay)
NE´Y Uzak olmak
NEY´ Susuzluk * Meyletmek, eğilmek
NEYB Dişle ısırmak
NEYÇE f Küçük ney
NEYDELAN Kâbus denilen ağırlık ki uyku arasında olur
NEYELAN İsteğe ulaşma Arzulanan şeye vâsıl olma
NEYFAK Tilki derisinden olan kürk
NEYH Vücudun kemikleri taze iken pekişmek
NEYİSTAN f Kamışlık, sazlık
NEYK Cima etmek
NEYL Merama erme İsteğe ulaşma * Ulaşılan şey
NEYNÜFER Nilüfer çiçeği
NEYPARE f Kamış parçası
NEYRENC (C: Neyrencât) Tılsım
NEYRENCÂT (Neyrenc C) Tılsımlar
NEYRİB Koğuculuk, dedikoduculuk
NEYRUZ Yaz günü
NEYSEB Karıncaların birbirine bitişerek yol almaları
NEYSİTAN f Sazlık, kamışlık
NEYŞEKER f Şeker kamışı
NEYT Cenaze * Ölüm * Duâda tazarru etmek * Tıb: Kalbin asılı olduğu damar * Derinliği adam boyu miktarı olan kuyu
NEYT İnlemek * Şiddetle teneffüs etmek
NEYTAL (C: Neyatîl) Belâ, musibet, felâket, meşakkat * Kova * İçki ölçeği
NEYY Pişmemiş çiğ et vs * Devenin semiz olması * Semiz ve besili deve
NEYYİF Küsur Ziyade Artık Fazla * İhsan * Yakın
NEYYİR (Nur dan) Nurlu, parlak, ışıklı cisim * Yıldız Cisim halindeki nur * Güneş, şems
NEYYİR-İ ASGAR Ay Kamer
NEYYİR-İ A´ZAM Güneş, şems
NEYYİRAT (Neyyir C) Nurlular, nur saçanlar
NEYYİREYN Cisimlenmiş iki nur, yâni: Güneş ile Ay
NEYZ Çok olmak
NEYZAR f Kamışlık, sazlık
NEZ´ Halkı birbirine düşürmek, ifsâd, bozmak
NEZ´ Çekip koparmak, ayırmak * Can çekişmek * Çekip almak Kuyudan kovayı çekip çıkarmak * Saymak * Kaldırmak, yok etmek
NEZA´ Başta, alnın iki yanında saç olmayan açık yer
NEZAFET Temizlik, paklık, pakizelik
NEZAHET Ahlâk temizliği, temizlik * İncelik, rikkat
NEZAİR (Nazire C) Nazireler, benzerler, emsâl olanlar
NEZAKET Naziklik, incelik, zariflik Kaba olmamak Edeb, terbiye
NEZALE Sefillik * Hasislik
NEZARET (T) (Nazar dan) Bakmak, seyir, bakış * Nâzırlık etmek Göz etmek * Tenezzüh * Reislik * Vekillik, nâzırlık, bakanlık
NEZARE Azlık Kıllet
NEZARE Korkutmak
NEZARET (Nedâret) Tazelik Parlaklık Letafet
NEZAZA Az olmak, kıllet * Her nesnenin bakiyyesi, artığı ve âhiri
NEZB Çağırmak * Ses, sadâ, savt
NEZD f Yan Yakın Karib * Göre, nazarında, fikrince (Arapçadaki "ind" mânâsındadır)
NEZDİK f Yakın, karib
NEZE Hafif deve
NEZEL Menzil, mekân
NEZELE Akmak, seyelan
NEZEVAN Atlama, sıçrama
NEZF Kuyunun suyunu tamamen boşaltma * Aklı gitme, sarhoş olma Zevâle gitme
NEZG İfsad etmek, halk içine fitne ve fesad bırakmak Vesvese
NEZGA Taan etmek, çekiştirmek
NEZH (Nezih) Nezihlik, temizlik, saflık * Hiçbir kötü hareketi olmamak * Kerim, pak, pâkize
NEZİA (C: Nezâyı´) Aşiretinden başkasına nikâhlanmış olan kadın
NEZİB (NEZÂB) Geyik ve sair hayvanların cima zamanı çıkardıkları ses
NEZİF (Nezf den) Çok kan kaybından kuvvetsiz kalan kimse * Sarhoş kimse
NEZİH (Nezihe) Pâk, temiz (Bak: Nezh)
NEZİHÂNE f Temizce, iyice, güzelce
NEZİL Misafir İnen, konan
NEZİL Menzil, mekân
NEZİR (Nezr den) Bir iş için korkulacak bir şey söyleyip gözdağı vermek İlerdeki hesap için korkutmak ("Beşir" in zıddıdır) * Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselâmın bir vasfı olup Allaha (CC) inanıp itaat etmeyenlere cehennemden haber verdiği için "Nezir" denmiştir
NEZİRE Nezredilmiş olan şey, adak
NEZK Yaramaz söz * Süngü ile vurmak
NEZK $ Hafiflik * Acele * Sebkat
NEZLE (C: Nevâzil) Burnun akmasını mucib olan hastalık * Vücudun herhangi bir organından cerahat veya başka bir maddenin akması
NEZR Adak adamak * Fık: Cenab-ı Hakka ta´zim için mübah bir fiilin yapılmasını deruhde etmek, öyle bir işin yapılmasını kendi nefsine vacib kılmaktır
NEZR Suâlde ısrar etmek * Az miktar, azlık
NEZUR Evlâdı az olan kadın
NEZV Sıçramak
NEZZ Hafif zeki kimse * Susuz nadas
NEZZAM Nizâm veren, düzenleyen, tertipleyen
NEZZARE Seyirci, seyreden, bakan Nezaret eden, müfettiş, mürakabe ve kontrol eden Vekillik eden

N Harfi

NIHLE (C: Nihal) Millet * Yol * Diyânet * Bahşiş, atâ * Dâva
NIHV (NİHÂ) (C: Enhâ) Tulum Yağ tulumu
NIKBE (C: Nakıb) Zarar ve ayıp verecek derece eziyet
NIKK Kurbağa sesi
NIKMET (Bak: Nikmet)
NIKRİS (Nıkrîs) (C: Nekaris) Ayak ağrısı
NIKY İlik
NI´ME (C: Niam) Mal * Sanat
NISA´ Bir cins beyaz elbise
NISAF Bir şeyi tam olarak ikiye bölme
NISF Yarım, yarı
NISF-I KUTR Dairenin merkezinden geçen ve onu iki eşit kısma ayıran doğru çizginin yarısı Yarı çap
NISF-ÜL LEYL Gece yarısı
NISF-ÜN NEHAR Öğle vakti, gündüzün ortası * Meridyen
NISFET (Bak: Nasfet)
NISFİYET Yarımlık Yarı yarıya bölme
NISH (NISÂH) Terzilik * Bir şeyi temizleyip yaramazını içinden çıkarıp hâlis yapmak
NIT´ Ağız tavanının pütür yerleri
NITAB Baş * Boyun damarı
NITAF Ter
NITNIT Uzun boylu adam
NIZAR (C: Nuzarâ-Nizâr) Her nesnenin misli ve benzeri Nazir
NIZV (C: Nuzuv, Enzâ´) Gitmek * Sebkat etmek * Kesmek, kat´etmek * Çekip çıkarmak * Bırakmak * Zayıf deve * Eski elbise
Nİ f Nefy edatıdır (Bak: Na-Ne)
NİAC (Na´ce C) Dişi koyunlar
NİAL (Na´l C) Ayakkabılar, pabuçlar * Hayvanların ayaklarına çakılan demirler, nallar
NİAM (Ni´met C) İyilikler Yiyecekler Nimetler * Hidayetler
NİAM-I ESASİYE Esas nimetler, en lüzumlu maddeler İman, din gibi en kıymetli İlâhi ihsanlar
NİBAH Köpek havlaması
NİBAL Küçük tepe * (Nebl C) Oklar
NİBRAS (Süryânice) Lâmba, çıra
NİBZ Hurma ağacının dış kabuğu
NİCAD Kılıç bağı
NİCAF Kapının üst eşiği
NİCAR Asıl
NİDA´ Seslenmek, çağırmak, haykırmak, bağırmak Ses vermek * Gr: ünlem (!)
NİDAL (Nizâl) Özür beyan ederek bir zararı def etmek
NİDD Aynı, eş Benzer, denk
NİDRE Et parçası
NİFA´ Menfaat, fayda
NİFAK Müslüman gibi görünüp kâfir olmak İki yüzlülük * Bozuşukluk, ara açılmak * Dinde riyâ etmek * İhtiyaca sarf olunacak şeyler
NİFAKÎ Nifakla alâkalı
NİFAR İntikal etmek, göçmek * Dağılıp kaçmak * Ürkme, korkma, çekinme * Nefret gösterme
NİFAS Yeni doğurmuş kadının hâli Loğusalık Böyle bir kadına "Nüfesâ" da denir Hanefi Mezhebine göre bu hâl kırk gün devam eder
NİFAZ Çocuğa sarılan bez Çocuk bezi
NİGÂH (Nigeh) f Bakmak, nazar etmek Bakış
NİGÂH-I GAZAB Öfkeli bakış, kızgınlık bakışı
NİGÂH-I HAYRET Hayret bakışı
NİGÂH-I TEDKİK Araştırma bakışı, tedkik etme nazarı
NİGÂH-I TEGAFÜL Hâli ve gayeyi anlamazlıktan gelen bakış
NİGÂHBAN Bekçi Gözcü Gözleyen
NİGÂHBANÎ f Bekçilik, gözcülük
NİGÂHDAR f Bekçi, gözcü * Koruyucu, muhafaza eden, saklayıcı
NİGÂL f Ateşli kömür parçası
NİGÂR f Güzel yüzlü sevgili * Nakış Resim * Nakşeden * Put, sânem * Resmi yapılmış, resmedilmiş
NİGÂRENDE f Ressam
NİGÂRHANE f Resim ve heykeller bulunan yer Resim ve heykel sergisi * Ressamların çalıştıkları atölye * Puthâne * Güzelleri çok olan yer
NİGÂRİN f Resim gibi güzel sevgili * Resimlerle ve nakışlarla süslü
NİGÂRİSTAN f Resim ve heykel sergisi * Güzelleri çok olan yer * Puthane
NİGÂRİŞ f Resim yapma Tasvir yapma
NİGÂŞTE f Resmolunmuş Musavver * Yazılmış
NİGEH (Bak: Nigâh)
NİGEHBÂN f Gözcü, gözetici, bekçi
NİGEHBÂNÎ f Bekçilik, gözcülük
NİGEHDÂR f Gözcü, bekçi * Saklayıcı, koruyucu
NİGEH-ENDÂZ f Bakan, bakıcı, bakıveren
NİGERAN f Bakıveren, bakıcı
NİGİN f Mühür, hâtem * Yüzük
NİGİNDÂN f Yüzük mahfazası, yüzük kutusu
NİGİNSÂY f Mühür kazıcı Hakkak
NİGU f Güzel, iyi, hasen
NİGUHÂH f Hayır temenni eden, iyilik isteyen
NİGUHİDE f Çekiştirilmiş, zemmolunmuş, gıybet edilmiş
NİGUHİŞ f Çekiştirme, gıybet, zemm
NİGUN f Tersine dönmüş, altüst olmuş, başaşağı * Ters, uğursuz, aksi
NİGUNBAHT f Tâlihi ters dönmüş, tâlihsiz, şanssız
NİGUNSÂR f Başaşağı
NİH f (Nihâden: "Koymak" mastarından emir kökü) Koy * Memleket, şehir, belde
NİHA (NİYÂHA) Yas tutmak
NİHAB (Nehb C) Çapullar, yağmalar
NİHAD f Huy, tabiat, hilkat, bünye, yaratılış
NİHADE f Konmuş, konulmuş
NİHADÎ f Yaradılışta olan, fıtrî
NİHAF (Nahif C) Cılız, zayıf kimseler
NİHAÎ (Nihâiye) Sona ait, son ile alâkalı, sonuncu
NİHAL f Taze, düzgün Fidan, sürgün
NİHAL-İ ZARİF İnce, güzel dal
NİHALAN (Nihal C) f Taze fidanlar, sürgünler
NİHALE f Yeni, taze fidan * Avcı korkuluğu * Sahan altlığı * Döşenecek şey Döşeme
NİHALÎ f Sahan altlığı
NİHALİSTAN f Fidanlık
NİHAN f Gizli, saklı Bulunmayan Mevcut olmayan * Sır
NİHANHANE f Saklanacak yer Mağara, bodrum, mahzen
NİHANÎ f Gizlilik, saklılık
NİHAS Asıl Tabiat
NİHAS Kağnı tekerleğinin etrafına takılan çenber, yuvarlak demir * Kavafların kullandığı nesne
NİHAVEND İran´ın batı tarafında meşhur bir şehir adı * Musikide bir makam
NİHAVENDÎ f Nihavend şehrine ait Nihavendli
NİHAYET Son, uç, son derece * Çok
NİHAYET-İ AZM Kemik ucu
NİHAYET-ÜL EMR İşin nihayetinde, işin sonunda Netice
NİHAYET-ÜN NİHAYE En sonunda Akıbet
NİHAYET-PEZİR Son bulan Nihâyet bulur olan
NİHLE Cenab-ı Hakk´ın ihsanı Atıyye * Millet * Yol Tarik * Diyânet Mezheb
NİHRİR (C: Nahârir) Tecrübeli, bilgili, fâzıl, âlim, mâhir kimse
NİHVAR f Gururlu, kibirli, kendini beğenmiş adam
NİHY Gölcük
NİJAD f Nesil, soy, neseb * Cibilliyet, tabiat
NİJM f Bazı kış sabahları inen koyu sis
NİK f İyi, güzel, hoş
NİK Ü BED İyi ve kötü
NİK (C: Niyâk) Dağın yüksek yeri, dağ tepesi * Kızgın, hiddetli, gadaplı kimse
NİKAB Yüz örtüsü, peçe, perde
NİKABE (NEKABE) Kâhyalık * Ululuk
NİKÂBET Rüzgârın ters yönlerden esmesi
NİKÂH Evlenme Şeriata uygun şekilde evlenme * Resmi evlenme muâmelesi (Bak: Mücâhede)
NİKÂH-I DÂHİLÎ İçerden evlenme, akrabadan kız alma
NİKÂH-I HÂRİCÎ Dışardan evlenme, akraba hâricinden kız alma
NİKÂH-I MUT´A Bir zamanlık, geçici nikâh olup meşru değildir
NİKÂH-I SAHİH Sıhhat şartlarını cami´ olan nikâh
NİKAHTER (Nik - ahter) f Tâlihli, şanslı, mutlu
NİKÂL f Ateşli kömür parçası
NİKÂL Dizgin demiri
NİKAL Devenin suyu içip gittikten sonra gelip yine içmesi
NİKAM (Nikmet C) İntikamlar, öc almalar
NİKAN (Nik C) f İyiler, iyi kimseler
NİKAR İnat Kin
NİKAŞE Nakış yapma san´atı Nakışçılık
NİKAT (Nokta C) Noktalar
NİKÂT (Nükte C) Nükteler İnce mânâlar * İnce mânâlı, şakalı ve zarif sözler
NİKÂYET Düşmanı kılıçtan geçirme
NİKBAHT (Nîk-baht) f Bahtlı, tâlihli, şanslı
NİKBAZ (Nîk-bâz) f Davranışları ve işleri iyi olan
NİKBİN (Nîk-bin) f İyi gören, iyimser, her şeyi iyi tarafından gören
NİKDA Yaş kanbel otu
NİKENDİŞ (Nîk-endiş) f Her vakit iyilik düşünen Herkesin iyiliğini istiyen
NİKFERCAM (Nîk-fercâm) f Sonu, âkıbeti hayırlı ve iyi olan
NİKHASLET (Nîk-haslet) f Ahlâkı ve huyu iyi olan
NİKHU f Güzel huylu, iyi huylu
NİKÎ f İyilik, iyi olma
NİKKİRDAR (Nîk-kirdâr) f Hareket ve davranışları iyi ve beğenilir olan
NİKL (C: Enkâl) Köstek * Kayd * Dizgin demiri
NİKMANZAR (Nîk-manzar) f Görünüşü ve manzarası güzel olan
NİKMET Şiddetli ceza Hoş olmayan muamelelerle olan mücâzat
NİKNAM f İyi nam kazanmış, iyi ünlü
NİKNİHAD (Nîk-nihâd) İyi huylu
NİKS Ters doğan çocuk * Zayıf ve cılız adam
NİKS Elbisenin ve örülmüş şeylerin eskilerini bozup gidermek, tekrar yine iplik yapmaya kabil olanı ip eğirip yenilemek
NİKTER (Nik-ter) f Çok beğenilmiş, çok iyi
NİK-TERİN f Çok iyi, hepsinden iyi olan
NİKU Güzel, iyi, hoş
NİKUBAHT f Bahtı açık
NİKUKÂR f İşleri doğru ve iyi olan, iyi işli
NİKUYÎ f Güzellik, iyilik
NİKZ (C: Enkaz) Bina yıkıntısı