Mitoloji Terimler Sözlüğü M

Mitoloji Terimler Sözlüğü M

Madon – Bir tellal Odysseusun sarayında ölümden zor kurtuldu

Maia – Atlas ile Pleionenin kızı Zeus ona gönül vermişti Kylleni dağında onunla evlendi ve Maia, Hermese ana oldu

Mainadlar – Dionysosun yanında gezen Bakkhalar (Lat Meanedler)

Maria – Erigonenin sadık köpeği, hanımının ölüsünün başından ayrılmadı, o da orada öldü

Makareos – Eleosun oğlu Kendi öz kardeşi Kanale ile sevişmiş ve ondan bir oğlu olmuştu Eolos, ahlaksız kızı ile namussuz oğlunun çocuğunu aç köpeklere yedirdi

Makhaon – Kahramanlık devrinin ünlü hekimi, Asklepiosun oğlu Podaleirosun kardeşi

Magnes – Medeanın hizmetinde çalışan genç bir adam, Medea tarafından mıknatısa çevrildi Nikandrosa göre, Magnes, genç bir çobanın adıydı Bir gün sürüsünü mıknatıslı bir dağda otlatırken ayakkabısındaki çiviler yüzünden oraya çakılı kaldı

Magnes – Eolos ile Anaterenin oğludur Lydiada bugün Magnisa denilen Magnesia şehrine o, adını verdi Mıknatısın çok bulunduğunu söyleyen Sipylus (Mağnisa Dağı) şehrin yakınındadır

Manlar – Romalılar, ölülerin ruhlarına Manlar, demişlerdir

Manto – Ünlü kahin Teiresiasın kızı Kör olan babasını elinden tutarak gezdiren Manto da babası gibi gaipten haber verirdi Bir ara Anadoluya sürgün olarak gönderilen Manto, yurdunun uğradığı felaketlere o kadar çok ağladı ki, gözyaşlarından Klaros( Ahmet Beyli) civarında büyük bir çeşme doğdu ve küçük bir gölcük oluştu

Marathon – Eski Yunanistanda Aatikada Atinada 18 kilometre uzakta bir şehrin adı Sahile yakın 10 kilometre uzunluğunda ve beş kilometre genişliğinde bir ova vardır ki, buraya Marathon sahrası denir Mitolojide burası, kahraman Theseusun öldürdüğü azgın boğa ile meşhurdur

Markis – Heranın süt annesi

Marpessa – Aresin torunu Evenosun kızı İdasla nişanlı iken Apollon, Marpessayı kaçırınca, İdas sevgilisi uğrunda Tanrı ile dövüştü Fakat Marpessa kısa bir sevgiden sonra Tanrının kendisini bırakıp gitmesinden korktuğu için İdasla evlendi

Mars – Savaş Tanrısı Arese Romalıların verdikleri ad

Marsyas – Phyrgialı bir Satiros veya Silen, bazıları da Phrygiada akan bu gün Çine Çayı denilen Marsyas ırmağının ruhu sayarlar

Mater Matura – Romalıların Şafak Tanrıçası

Meandros – Menderes nehrinin Tanrısı Okeanos ile Tethysin oğlu

Medea – Kolhkhid kralı Aeitesin kızı Sihirbaz Kirkenin yeğeni

Medeia – (Bak Medea)

Medusa – Phorkosun kızı olup üç Gorgondan biri

Megaira – (Lat Megaera) Uranosun kanından yaratılmış olan Erinylerden biri Bu kin ve nefret Tanrıları üç taneydi Adları (Barışmaz Öfke) Alekto, (Kan Gütme) Tirisphone, Nazar değdiren (Haset) Megaira

Megaklo – Lebos kralı Makarın kızı Babası çok haşin bir adamdı Annesini dövüyor, hırpalıyordu Megaklo, babasını ruhen yumuşatmak için bir çare aradı İlham perilerini hizmetçi diye babasının sarayına aldı Onlar Lir çalarak, şarkı söyleyerek kralı halim selim bir adam yaptılar

Megara – Attikada bir şehir adı

Megara – Thebai kralının kızı Heraklesin karısı oldu

Megera – (Mageira) – Üç hiddet Tanrıçasından ikincisinin adı (Erinyler)

Mela – Anadoluda, Lykiada bugünkü Tefenninin güneyinde Söğütlü denilen gölün eski adı Ovidiusa göre Latona, bu gölün kenarında kendisine su vermeyen köylüleri kurbağaya dönüştürdü

Melampus – Efsanevi Yunan doktoru ve sihirbazı Amythaon ile İdomenenin oğlu Buna Kara Ayaklı anlamına gelen Melampus adının verilmesinin sebebi, daha küçük bir çocukken annesi onu, yalınayak gezmeye alıştırmış olduğundan güneş, ayaklarını karartmıştı Melampus, kuşların dilinden bile anlardı Bir gün melampus, hizmetçileriyle beraber kırda gezerken ihtiyar bir meşe gördü Hizmetçiler, ana ve baba yılanları öldürerek yavruları aldılar Melampus, yavru yılanları, özenle büyüttü, bir gün, Melampus uyurken, büyüttüğü yılanlar geldiler Ünlü doktorun kulaklarına başlarını sokarak, dilleriyle içlerini temizlemeye başladılar Melampusun kulakları o kadar güzel temizlenmişti ki, uyanır uyanmaz en hafif sesleri işitmeye ve hayvanların konuşmalarını anlamaya başlamıştı O sırada kral Proteosun kızları, akıllarını bozmuşlar, kendilerini birer inek sanmaya başlamışlardı Melampus, bunları Elelbore, Çöpleme ya da Marolcuk denilen bitki ile tedavi ettiğinden, o günden sonra bu bitkinin adına Melampodium denildi

Melanios – Atalanteyi koşuda geçen kahraman

Melanippe – Eolosun kızı Poseidondan iki oğlu olmuştu

Melanthios – Odysseusun keçi çobanı Bir gün dilenci kılığında yurduna dönen Odysseusa karşı hayasızca davrandığı için önce burnu, kulakları kesilerek köpeklere atıldı Sonra elleri ve ayakları kesildi ve o halde ölüme terkedildi

Melantho – Odysseusun sarayında bulunan hizmetçi kadınlardan biri

Meleagros – Kalydon kralının kızı

Meliades – Ouranosun yeryüzüne damlayan kanından yaratılan periler

Melissa – Girit kralının kızı olan bir peri Amalthee ile beraber Zeusu büyüttü Bazıları, Amaltheenin sütü bol bir keçi, Melissanın da arı olduğunu söylerler Melissa tarafından beslendiği için Zeusun lakabı da Melisaeusdur

Melos – Deloslu bir delikanlı Kıbrısa gitti Kıbrıs kralı Kinyrasın oğlu Adonisiin Melos ile arkadaş olmasını istedi Bu iyi kalpli delikanılyı orada evlendirdi Pelia adındaki kızdan melosun bir oğlu oldu Ona da Melos adını verdiler Adonisi seven Aphrodite, onun arkadaşı baba Melosu da koruyordu Adonisi bir domuz öldürdü, Melos üzüntüden kendisini bir ağaca astı; o ağaca Rumca elma ağacı anlamına gelen Melos adını verdiler

Melpomene – İhlam perilerinden biri Trajedi ilham ederdi

Memnon – Eos (Şafak) ile Tithonosun oğlu Habeşlilerin kralı Troia muharebesinde Yunanlılarla savaşırken Akhilleus ile karşılaştı Bu iki güçlü kahraman çarpışırken her ikisinin de birer Tanrıça olan anneleri meraklandılar Acele Zeusa koştular Şafak Tanrıçası, Akhilleus tarafından öldürülen oğlunun ölümsüzlüğünü temin etti Onun için döktüğü gözyaşlarından her sabah çiy taneleri oluşmaktadır Bir rivayete göre Memnonun mezarı, Aesepous (Gönen Çayı) denize döküldüğü yerdedir

Memnonidler – Esosun oğlu Memnonun cesedini yakan ateşten doğan efsanevi kuşlara verilen ad Pausanias ile Çanakkale boğazında oturanların anlattıklarına göre, her sene belirli bir günde, doğan büyüklüğünde ve siyah renkte olan bu kuşlar Memnonun üzerinde ot bitmeyen mezarına kanatlarını sürüyerek geçtikleri ve böylece mezarın toprağı ıslatarak oranın yeşermesini sağladıklarını yazmaktadır Onlar kanatlarını Gönen Çayında ıslatırlarmış Fakat bu şeyler Eosun acılarını dindirmediğinden, o her gün sabah vakti, oğlunun mezarının başında ağlamaktadır Bitkilerin üzerine düşen çiy taneleri şafak Tanrısının gözyaşlarıdır

Menadlar – (Bak Mainadlar)

Menal – Lakaniada bir dağın adı

Menelaos – Agamemnonun kardeşi; Helenanın kocası Karısını, Troialı Parisin kaçırması meşhur savaşa sebep oldu

Menippe – Orionun kızı ve Metiokhanın kızkardeşi Zeka Tanrıçası bu ik ikızkardeşe örgü öğretmiş; Aphrodite, onlara güzellik vermişti Bir ara memleketi veba hastalığı mahvediyordu Tanrılar bu iki kızkardeşin kurban edilmesi şartıyla hastalığı kaldıracaklarını bildirince, iki güzel kız, memleketin menfaati için seve seve kendilerini öldürdüler Hadesle karısı Kore, bu iki kızın faziletine hayran kaldılar ve onları birer yıldıza çevirdiler

Menestheus – Peleusun oğlu Atina kralı Theseus ihtiyarlayınca krallığı onun elinden aldı

Menoetios – Bir Titan oğlu

Menoikeus – Kreonun oğlu Thebaiyi kurtarmak için kendini şehrin surlarından aşağı attı

Menthe - (Nâne) – Cehennemler Tanrısı Hadesin gönlünü verdiği peri kızı Hadesin karısı Persephone, onu kıskandı, ayakları altına aldı ezdi Hades, sevgilisine acıdı da onu bildiğimiz güzel kokulu naneye çevirdi Bu olay Anadoluda Bithyniada Triphyle dağında oldu

Mentor – Alkimosun oğlu Odysseusun sadık dostu Athena, Mentor kılığına girerek Telemakhosa öğüt verirdi

Mercurius – (Mercure) – Romalıların, Tanrıların habercisi olan Hermese verdikleri isim

Merkur – (Merkurius) – Hermesin latince ismi

Merope – Pleiadlardan biri Atlasın kızı Fani bir insan olan Sisyphos ile evlendi O, bu yüzden kardeşleriyle beraber yıldız oldukları zaman onlara nazaran daha sönük kalmaktadır

Mesopotamia – Aphroditenin rahibelerinden birinin kızı Tigre (Dicle) ile Euphrate (Fırat) nehirlerinin kızkardeşi Üç delikanlı, Mesopotamiaya birden talip oldular Çünkü Aphrodite, ona dünyada pek az bakireye nasip olan harikulade bir güzellik vermişti Bostoros adında, dürüst bir adamın hakemliğini üç delikanlı kabul ettiler Hakem, üç talibi birden güzel kızın huzuruna çıkarttı, delikanlılardan biri Mesopotamiaya çok kıymetli bir kupa takdim etti, ikincisi onun güzel başına, elmaslarla, incilerle süslenmiş bir taç koydu Üçüncüsü gitti, sadece Mesopotamiayı kucakladı Hakem, güzel kızın üçüncüye verilmesini uygun buldu Fakat ötekiler bu teklifi kabul etmediler Kılıçlarını çektiler, birbirlerini öldürdüler Mesopotamia, bakire bir kız olarak kaldı

Mestra – Erysikhthonun kızı Poseidonun sevgilisi, Mestarnın babası, Demeterin hışmına uğramış, sefalete düşmüştü Deniz Tanrısı ise Mestraya istediği şekle girebilme vasfını verince, o çeşit çeşit şekillere girerek, bazen bir inek, bazen bir geyik, bazen bir kuş olarak kendini sattırdı ve böylece babasını geçindirdi Bir gün babası onu bir tüccara satmıştı Tüccar onu gemiye bindirmiş, uzak ülkelere götürüyordu Mestra, tüccarın gözü önünde elinde olta tutan bir balıkçı oluverdi Mestraya Mnestra diyenler de vardır

****nira – Eleusis kralı Keleosun karısı, Demeteri evlerine aldılar

Metis – Hikmet ve tedbirlilik Tanrıçası Okeanos ile Tethysin kızı Zeusun ilk karısı olmuştu BaşTanrıdan bir kıza gebe kaldığı sırada ona dedi ki: “Rahmimde taşıdığım kızı doğurduktan sonra bir erkek çocuğa hamile kalacağım İşte o çocuk kainatın efendisi olacaktır” Bu haberle meraklanan Zeus, doğuracağını haber verdikten sonra çocuğun doğmasına mani olmak için, hemen sevgili karısını yuttu Fakat dokuz ay sonra başı çatlayacak gibi ağrımaya başlayınca Hephaistosa balta ile başını yardırdı ve oradan Zeka Tanrıçasını doğurttu Gerçekten, akıl ve zekak, kainatın efendisi olmadı mı?

Midas – Phrigianın meşhur efsanevi kralı Ona Eşek Kulaklı Midas da derler

Miletos – Anadoluda Miletus şehrini kuran ve adını veren kahraman Apollon ile Deionenin oğlu Minos, onu kovunca Anadoluya geldi ve Miletus şehrini kurdu Menderes nehrinin kızı, Kyane ile evlendi Ordan Kaunos ve Byblis adlarını taşıyan iki çocuğu oldu

Milon – Diolimosun oğlu olan Milon, Yunanistanın en meşhur atletlerinden biridir Krotonede doğmuş olan bu meşhur atlet Olimpiyat müsabakalarında altı defa birincilik kazanmıştı Krathis savaşında hemen hemen yalnız başına düşman ordusunu o bozguna uğrattı Görülmemiş bir kuvvete sahip olan Milon, eline bir nar alıyor ve parmaklarının arasında onu ezmeden o şekilde tutuyordu ki, en kuvvetli adamlar, avucundan meyvayı alamıyorlardı Yağlanmış ve kaypaklaşmış bir kaydırağın üzerinde ayakta durduğu halde kimse onu kımıldatamıyor, düşüremiyordu Başına sarık gibi kuvvetli bir ip sarıyor, sonra nefesini kesiyordu Bu zor idmanı yaparken kan alnına toplanıyor, ip etine gömülüyordu Sağ kolunu eli açık bir halde sırtına koyduğu zaman, baş parmağını kaldırıyor diğer parmaklarını birleştiriyordu Bu vaziyette hiç kimse, en kuvvetli pehlivan bile onun küçük parmağını diğer parmaklarının yanından ayıramıyordu Onun kuvveti gibi oburluğu da meşhurdu Bir oturuşta on kilo et, on kilo ekmek yiyor ve bir günde on beş pintes şarap içiyordu Bir gün dört yaşında bir boğayı omuzlarına alarak geniş bir spor sahasını baştanbaşa dolaşmış, sonra bir yumrukla taşıdığı boğayı öldürmüş ve o gün akşama kadar boğanın bütün etini yalnız başına yemişti Milon, hocası olan filozof Pythagorasın dersini dinlerken, bütün binayı tutan temel bir sütunun dibine oturmuştu O sırada sütun sarsılmaya başlamıştı Milon, hemen sütunu tuttu, sarsıntı durdu Orada bulunanların hepsi kaçıştılar Kahraman sonradan çöken kubbenin altından kendini kurtardı Milonun ölümü de tuhaf oldu Bir gün yolda giderken, çatlamış bir ihtiyar meşe gördü Çatlağı genişletmek için elini yarığa soktu, zorladı Fakat ihtiyar ağaç kuvvetli çıktı Elini kapana tutulmuş gibi bırakmadı Orada çakılmış gibi kalan ve bir türlü ayrılamayan Milonu, aç kurtlar parçaladılar

Minerva – (Minerve) – Zeka Tanrıçasına Romalıların verdikleri isim

Minos – Girit Kralı

Minotauros – İnsan vücutlu ve boğa başlı bir canavara verilen isim

Minyadlar – Orkhomenosun efsanevi kralı Minyasın üç kızına verilen isim Onların adları şöyleydi: Leukippe, Arsippe, Akithone Bu üç kızkardeş, şarap Tanrısına kıymet veremeyip, onun bayramlarına katılmadıklarından çok acayip bir cezaya çarpıldılar Şöyle ki: Herkes, Dionysos adına bayram yaparken bu üç kızkardeş evlerine kapanmış, günlük işleriyle uğraşıyorlardı Bir ara dinlenmek için taburelerine oturmuşlardı Birdenbire sarmaşıkların ve asmaların, oturdukları taburelerin etrafını sardığını görüldü Aynı zamanda tavandan, oluktan boşanırcasına şarap akmaya başladı Salonu esrarlı, tuhaf renkli bir ışık aydınlattı Müthiş yaygaralar duymaya başladılar Evin içinde davullar çalınıyor, flütler üfleniyordu Bir tarafta tuhaf meşaleler yanıyor, ulumalar, haykırmalar işitiliyordu Minyadlar korkarak kaçıştılar Fakat, Tanrıların intikamından kimse kurtulamaz Üç kızkardeş önce akıllarını kaybettiler, insan eti yemek arzusuyla çırpındılar, üçünden birinin, Leukippenin oğlu Hippaosu yakaladılar, parçalayıp yediler Sonra Hermes, bu üç kızkardeşi birer çeşit baykuş yaptı

Minyas – (Bak Minyler)

Minyler – (Minyae) – Önceleri Thessaliada oturan halk Bunları, efsanevi kralları Minyas aldı, Orkhomenosa göç ettirdi Argonautların çoğu Minylerdendir Minyasın üç kızına Minyadlar denir (Bu kelimeye bakınız)

Mnemosyne – Uranos ile Gaianın kızı Hatıra Tanrıçası, Rivayete göre, güzel bir kız olan Mnemosyneyi seven Zeus, onu elde etmek için yakışıklı bir çoban kılığına girmiş, onunla evlenmiş ve ondan dokuz Musa “İlham perileri” doğmuştur

Mnestra – Danaidlerden biri Kocası Egiusu öldürdü Erysikhtonun sabırlı ve vefalı kızının adının Mnestra olduğunu yazanlar da vardır

Moiralar – Kader Tanrıçaları Bunlara Parklar da denir Zeus ile Themisin kızları olup üç kızkardeştiler

Molpis – Elisli asil bir delikanlı, memleketini mahveden bir kıtlığı önlemek için gönüllü olarak kendisini Tanrılara kurban ettirdi

Momos – Alay, istihza ve hiciv Tanrıçası Gecenin kızı İnsanlar çoğalıp da sırtındaki yük fazlalaşınca “dünya” Yer, Zeusa şikayette bulundu Zeus, çoğalan insanları azaltmak için Thebai savaşını çıkarttı; fakat bu savaş işe yaramadı, nüfus yine fazlalaşıyordu Zeus, insanları yıldırımlarıyla vurmayı, tufanlarla boğmayı düşündü Fakat Momos, başTanrıya bir yol gösterdi: “Thetisi eş olarak fani bir insana verdi, ondan Helene adındaki fettan bir kız doğsun o, Avrupa ile Asyayı birbirine katar ve böylece insanlar azalır” dedi İşte Troia savaxı bu yüzden çıktı

Mopsos – Mantonun oğlu

Moria – Anadoluda, Lydialı bir kadın Bir gün Morianın kardeşi Tylos, şimdiki adı Gediz Çayı olan Hermusun kenarında geziniyordu Dalgınlıkla bir yılana dokundu Yılan, delikanlıyı soktu ve öldürdü Moria uzaktan kardeşinin başına gelen felaketi gördü Toprağın oğlu olan Damasen adındaki devi imdada çağırdı Dev, kökünden söktüğü kocaman bir ağaçla yılanı ezdi Ezilen yılanın eşi o sırada ormana doğru sürünerek kaçtı, biraz sonra ağzında bir otla koştu geldi Ezilen eşinin ağzına bu otu koyunca ölü yılan dirildi Moriada koştu, yılanın getirdiği ottan buldu, onunla, ölen kardeşini diriltti Bu otun adı, muhtemelen Balis idi

Mormo – ya da Mormolyke – İnsanları korkutmak için Hekatenin emrinde olan korkunç bir kadın hayaleti Sütanneler çocuklarını Mormo ile korkuturlardı

Morpheus – Rüyaların Tanrısı Hypnos (uyku) ile gecenin oğlu

Moyskhlos – Lemnos adasında, Hephaistosun çırakları olan Kabirlerin yeri

Musagetes – Musaların rehberi, anlamına gelen bu kelime Apollonun lakabıdır

Musaios – Orpheusun dostu, öğrencisi ya da hocası hatta bazıları oğlu sayarlar Annesi Selenedir Musaiosu ilham perileri büyüttüler Büyük bir müzik üstadı olup hastaları müzik ile tedavi edermiş

Musalar – İlham perileri

Muses – Samos adasında Perseusun kurduğu şehir

Myrmidonlar – Myrmidonlar, Aigina adasında yaşayan insanlardı Eskiden karınca oldukları için çok çalışkandılar Akhilleusla birlikte Troia, savaşına katılmışlar, cesaretlerini göstermişlerdi Vaktiyle, Zeus adaya adını vermiş ve bir peri kızıyla sevişmişti Onların bu sevişmeleri sonucunda Aiakos adlı bir oğlu olmuştu Hera bu olayı öğrenince çılgına döndü, adada bulduklarının hepsini öldürdü Bunun üzerine Aiakos bir tapınağa gitti BaşTanrıya yakardı, ağladı, sızladı Bütün adamları, bütün ada halkı yok edilmişti Zeus candan yalvaran oğlunun yalvarışlarına ilgisiz kalamaıd Aiakos tapınakta Zeusa yalvarırken gözüne yerdeki karıncalar ilişti: O zaman onların çokluğuna imrendi, “Ne olur, Zeus” dedi “Şu karıncalar insan olsunlar adayı şenlendirsinler” O anda gökyüzünde bir yıldırımın sesi gürledi Ertesi sabah Aikos muazzam bir insan kalabalığının çıkardığı sese benzer bir uğultuyla uyandı “Ne oluyor?” diye pencereye koştu Sokaklar, insanla dolup taşıyordu Zeus kimsesiz kalan oğlunun yakarışlarını kabul etmiş karıncaları insan yapmıştı Bu olaydan sonra Aigina halkına Myrmidonlar dendi Bu kelime Yunanca karınca anlamına gelir

Myrrha – Kıbrıs adası kralı Kinyrasın kızı Kral kendi öz kızıyla evlendi de bu iğrenç aşktan Adonis doğdu ve kral da Mersin ağacına çevrildi

Myrtilos – Arabacı Oinomaos yıldızı Arabacıydı, yıldız oldu

Mysterialar – Açık olmayan, gizil yapılan tapınmaya bu ad verilir, en meşhurları:

i Lleusisdeki Demeter, tapınağında

ii Orphiklerin mistreriaları

iii Kabirlerde Ne oldukları iyice bilinmeyen, bu Tanrılara özellikle Lemnosda, Samathrakede gizli tapınılırdı