Ziraat Terimleri Sözlüğü

[sıze=3]ziraat terimleri sözlüğü[/sıze]

-a-

adventif : Kök gövde , dal , sürgün veya çeliklerden oluşan köklerdir

Agregat : Toprağın teksel taneciklerinin bir araya gelerek (kümeleşerek) çeşitli yapıştırıcı maddelerle bağlanmaları sonucu oluşan ikincil yapı birimleridir

Akarisit : Akarlara karşı kullanılan tarımsal ilaçlardır

Antagonistik etki : Gübrelerde iki bileşimin birbirinin alımını engellemesi

antidot : Kelime anlamı panzehir olup, bir zehirin etkisini tamamen gideren veya kısmen hafifleten maddedir

Apomiksis : Tohumda döllenme olmadan meyve oluşumuna apomiksis denir

arz : Yeryüzü

-b-

bakteriyofaj : Bakteriler üzerinde yaşayan ve onlar üzerinde hastalık sebebi olan virüslerdir

Başkalaşım : Böcekler larva evresinden ergin evresine geçebilmek için birtakım değişikliklere uğrarlar, bu duruma başkalaşım denir

Bekleme süresi : Pestisitin kullanımından sonra ürünler üzerindeki kalıntı miktarının tolerans değerlerinin altına düşmesi için geçmesi gereken süreye denir

Bileşik yaprak : Birden fazla yaprakçıktan oluşan yapraklar için kullanılan terimdir

bonsai : Ağaçları özel saksılarda, özel tekniklerle budayarak, şekillendirerek ve bodurlaştırarak büyüterek estetik bir görüntü kazandırma sanatıdır

bordu bulamacı : Tarımda eskiden ve şimdide kullanılan bir kimyasal ilaçtır Bakır sülfat ve kireç karışımından oluşur

Brucus : Depolanan tahıllarda etkili bir zararlı

-c-

can suyu : Fidan ve fidelerin toprakta yeni yerlerine dikildiğinde verilen ilk suyun adıdır

-d-

damızlık : Kendilerinden döl almak üzere sürü içinden seçilmiş hayvan

doğal düşman : Bir zararlı ile beslenen zararlıyı tamamiyle ortadan kaldıran veya zararlının gelişmesini olumsuz yönde etkileyen canlı varlıklara denir

Dış karantina : ülkeler arasındaki tarımsal ürün alış verişinde, zararlı ve hastalık etmenlerinin yayılmasını önlemek için alınan yasal önlemlerdir

-e-

ekonomik zarar : Eşiği artan populasyon karşısında zararlının zarar yapacak düzeye ulaşmadan, populasyonu düşürme girişimlerinin gerekli olduğu düzeydir

Ekosistem : Bir bölgede farklı bitki veya hayvan populasyonlarının meydana getirdiği topluluk ve etrafındaki cansız çevreye ekosistem denir

Emprenye : Ahşabın içinde bulunan özsuyu vakumla çekerek yerine çürümeye ve böcek oluşumuna karşı basınçla koruyucu madde enjekte etme işlemidir "emprenye" maddesi çürümeyi önlediği gibi, ahşabı mantar, böcek, termit ve deniz kurdu gibi zararlılardan korur Emprenye'li ahşaptan üretilen bu direkler

diğer benzeri uygulamalara göre 10 kat daha uzun ömürlüdür çevre dostudur

etiyolleşme : Bitkinin yetersiz ışık koşullarında boğum aralarının uzaması

etki spektrumu : Kimyasal maddenin etkisine karşı duyarlı organizmaların sayısı, o kimyasal maddenin etki spektrumunu gösterir

Evapotranspirasyon : Bitkinin su tüketimi ve buharlaşma ile birlikte toplam su kaybıdır

Evcil hayvan : Insan eli altında döl verebilen ve insanlara ekonomık yarar sağlayan hayvanlara denir

-f-

familya : Birçok ortak özellikleri nedeniyle bir araya getirilen cinslerin oluşturduğu topluluktur

Fenotip herhangi bir kalitatif yada kantitatif karakter yönünden bireylerin gözle görülebilen yada bir ölçü veya tartı birimiyle belirlenebilen özelliklerin

değeri o bireyin söz konusu karakter yönünden fenotipini oluşturur

Fertigasyon : Sulama suyu ile kimyasal gübrelerin toprağa uygulanması

fitopatoloji : Bitki hastalıklarını inceleyen bilim dalına fitopatoloji (phytopatology) denir

Fitotoksik : Etki özellikle kimyasal maddelerin (tarımsal ilaçların) bitki üzerinde meydana getirdiği zehir etkisidir

Fitotoksisite : Tarım ilaçlarının bitkiler üzerinde meydana getirdiği zehirli etkiye denir

Fiziksel mücadele : Kimyasal bileşikler kullanmadan, zararlıların normal fizyolojik davranışlarını bozmak veya çevre koşullarını onların

dayanamayacakları şekilde değiştirmek üzere uygulanan yöntemlere fizyolojik yöntem denirtoplamak, uzaklaştırmak, yakmak gibi

Flehman davranışı : Koçun kızgın koyunu izlerken başını kaldırması ve üst dudağını yukarıya kıvırması şeklinde göstermiş olduğu eşeysel hareket

Floem : Asimilasyon ürünlerini ileten doku

Fumajin : Bazı böceklerin salgıladıkları tatlımsı madde üzerinde gelişen saprofit funguslardır

g-

genişke : Koyun ya da keçi yavruladığında çobana verilen bahşiş

genotip : Bir bireyin zigot oluşumuyla birlikte sahip oldugu ,büyük ölçüde ömür boyunca değişmeden kalan bireyin taşidiğı genlerin tümüne denir

Gossypol : Pamuk bitkisinin tohum, yaprak, dal ve köklerinde bulunan polifenolik bir pigment (c3oh30o8)

-h-

havuzlama : Saplarından lif elde edilen bitkilerde, lif hüzmelerinin sapın diğer dokularından ayrılması işlemidir

Hayvan ıslahı : Hayvanlardan sağlanan verimleri artırmaya yönelik çabaların tümüne denir

Herbisit : Böcek öldürücü ilaç

hermafrodit : Hem erkek hem dişi organ bulunduran canlılara hermafroditdir

Huminleşme : Toprataki organi maddelerin parçalanması ile ortaya çıkan bir kısım ara ürünlerin, kendi aralarında reaksiyona girerek sentezlenmsi ile

koyu renkli ,kolloidal özellikteki polimer maddelerin oluşma işlemidir

Humus toprağa katılan bitkisel ve hayvansal kökenli organik maddelerin, toprakta parçalanmasından sonra geride kalan az veya çok ayrışmaya dayanıklı

organik maddelerdir

Hümik asit : Kısmen veya tamamı çürümüş bitki ve hayvan atıklarının oluşturduğu maddelerdir

-ı , i-

infiltrasyon : Genel anlamda suyun topraga girmesi olarak adlandirilir

Infiltrasyon orani : Suyun topraga girme orani veya bir topragin birim zamanda absorbe edebilecegi su miktari olarak tanimlanir

Intensite etmeni : Bitkilerin gelişme dönemlerinde belli zamanda toprak çözeltisinde bulunan bitki besin maddeleridir

ırk : Tür içinde de birbirine daha çok benzeyen hayvan gruplarına denir

-k-

kalibrasyon : Ilaçlamada kullanılan taşıyıcı madde (genellikle su) ile kullanılacak olan kimyasalın biri birine olan oranıdır

Kallus : Hücrelerin düzensiz bir şekilde yığılmaları ile oluşan dokudur

Kalıtım derecesi : Genotipik varyansın fenotipik varyanstaki payıdır

Kan tazeleme : Sürü düzeyinde genotipik varyasyonun artışını sağlamak için dişilerin aynı ırktan, ancak başka sürülerden üstün verim yeteneğine sahip erkeklerle çiftleştirilmesi

kapasite etmeni : Toprağın katı fazında bulunan bitki besin madde miktarına denir

Karakter : Bir canlıda bulunan,gözle görülebilen yada herhangi ölçü veya tartı birimiyle belirlenip ifade edilebilen özelliklerin tümüne karakter yada ıra denir

Kaşektik yeterli gelişme gösterememiş, kötü kondüsyonlu hayvan

kimyasal mücadele kimyasal maddeler (tarımsal ilaçlar) kullanılarak zararlıların etkinliklerinin azalmasına veya yok edilmesine kimyasal mücadele denir

Klamidospor (chlamydospor) : Bazı funguslarda oluşturulan kalın çeperli , çevre koşullarına dayanıklı, eşeysiz devam sporlarıdır

Komplike : Karmaşık,ayrıntılı,detaylı

Kompozit çeşit : Değişik orjinli açık tozlanan çeşit,hibrit ve kendilenmiş hat gibi materyallerin belirli oranlarda karıştırılmasıyla elde edilen ve izole

parsellerde toplu seleksiyon ile genetik özellikleri korunan açık tozlanan çeşitlerdir

Konstitusyon : Hayvanların organ ve organ sistemlerinin karşıllıklı uyum ve denge içinde çalışmalarıyla ilgili olarak ortaya çıkan çevreye karşı

koruma yeteneğidir

Kontak etki : Tarımsal ilacların etki mekanizmasıdır Böceklere uygulanan tarınsal ilaçların deri yoluyla etkili olmasıdır

Kotonizasyon : Ketende havuzlama süresi geciktirildiğinde pektin parçalayıcı bakterilerin, lif hüzmelerinin içine girerek hüzmeleri parçalaması sonucu uzun

lifler yerine kısa, çürük ve kolaylıkla parçalanabilen liflerin oluşmasına denir

-l-

lezyon : Hastalığın yoğunlaştığı bitki dokusu

-m-

mira : Dört katlamalı ve toplam yüksekliği dört metre olan ahşap, tahta(lata)

mücadele yöntemi : Bir zararlı veya mevcut zararlıların etkinliğini azaltmak için çaba sarfederek izlenen yoldur

Marya damızlık dışı koyun

mineralizyon : Topraktaki organik maddenin parçalanarak inorganik maddeler haline dönüşmesi olayıdır

-n-

nekroz : Bitkide görülen ölü, esmer, kuru lekeler veya ölü bölgeler

Nematod : Hayvanlar aleminin nematoda şubesine bağlı olan vucutlarında herhangi bir segmentleşme olmayan, uzunlukları genellikle 2 mm cıvarında,

genişlikleri ise 20-100 mikron arasında olan canlılardır

Ninf : Pupa dönemi geçirmeden, ergin hale gelen böceklerlerin olgunlaşmamış formlarıdır

Nispi nem : Belirli bir sıcaklıkta havanın taşıdığı su buğarı miktarının o sıcaklıkta taşıyabileceği en yüksek su buharı miktarına oranı olup , % olarak

ifade edilir

Nivo : Arazide yükseklik ve yatay açı değerlerinin ölçülerek yeryüzündeki herhangi bir noktanın esas alınacak kıyas düzlemi veya röper noktasına

göre yükseklik değerlerinin bulunmasına yarayan alettir

-p-

parankima : Bitkinin hemen her organında bulunan ve bitkinin temel yapısını meydana getiren doku

Partenokarpi : Tohumsuz meyve oluşumuna partenokarpi denir

patojen : Enfeksiyona veya gıda zehirlenmesine neden olan mikroorganizmalardır

perkolasyon : Suyun toprak icerisinde asagi dogru hareketine denir

Pestisit : Bitki gelişmesini olumsuz yönde etkileyen hertürlü zararlıya karşı kullanılan zirai ilaçların tümüdür

Populasyon : Sınırlı bir çevrede yaşayan aynı tür organizma topluluğuna populasyon denir

Predatör : Biyolojik mücadelede zararlılarla savaşta kullanılan faydalı böceklere predatör denir

preparat : Kimyasal mücadelede kullanılan tarımsal ilaçlar, etkili madde ve dolgu maddelerinden oluşan bir özel karışım halindedir Bu hazır durumdaki

ilaçlara preparat denir

-r-

rezidü (kalıntı) : Kullanılan ilacın belirli süre sonra kullanıldığı yüzeyde (ortamda) kalan miktarıdır özellikle insan ve çevre sağlığı bakımından önemli

olup, ppm ile ifade edilir

Rototiller : Tohum yatağı hazırlamak ve anız bozma işlemlerinde çok amaçlı olarak kullanılabilen toprak işleme makinası

-s-

sarı kıvrım : Tohumun çimlenmesinde toprak yüzeyine çıkmasını etkileyen olumsuz şartlar bulunmaktadırişte bu olumsuz şartların etkisiyle çimlenen tohum

toprak altında kalarak kıvrılır Buna sarı kıvrım olayı denir Sarı kıvrıma sert tabaka,kaymak tabakası ya da tohumun istenen ölçülerden daha derine ekilmesi

sarı kıvrıma sebep olur

Seleksiyon : Bir karakter yönünden populasyon ortalamasından üstün oldugu tahmini edilen bireylere döl verme şansı tanımaktır yani damızlık olacak

hayvanların seçimidir

Sentetik kompost : Kompost yapımında at gübresinin kullanılmadığı tamamen bitkisel artıklardan oluşan komposttur

Sistemik etki : Zirai ilaçların bitki iletken dokusu tarafından taşınarak hastalık ve zararlı etmenlerine karşı etkili olmasına denir

soil crust : Kaymak tabakası

sprout : Sürgün

stratifikasyon : Tohumların çimlenebilmesi için gerekli olan soğuklama ihtiyacına denir

-t-

toksik madde : Canlı organizmaya (insan ve sıcak kanlı hayvanlara) ağız, solunum, deri ve enfeksiyon yolu ile girdiğinde normal fizyolojik ve

biyokimyasal mekanizmaları bozan veya fazla miktarda canlının ölümüne sebep olan kimyasal maddelerdir

Toksite : Kimyasal maddelerin vücutta zarar verebilme potansiyeli diye tanımlanabilir

Tolerans (maksimum rezidü miktarı) : Kullanılan ilacın insan ve hayvan yiyeceği olarak tüketilen ürünler üzerinde göz yumulabilen kalıntı miktarı olup

ppm veya ppb ile ifade edilir Bu değerler üzerinde olan pestisit miktarı insan ve hayvanlar için zehirlidir

toprak profili : Toprağın katmanlarının dikine gösterilmesidir Yani toprağın dikine kesitidir

Total herbisit : Bütün yabancı ot ilacı

transpirasyon : Havanın emme kuvveti sayesinde bitkinin hava ile temasta organlarından dışarıya subuharı verilmesi olayı

Tropizma : Bitkilerin uyartılara karşı yönelmesi durumu

Tür : çevre kosulları ne olursa olsun değişmeden kalan belirli görüntüler yönünden birbirine benzeyen ve bu özellikleri döle geçiren,çiftleştiklerinde

döl verim yeteneğine sahip(fertil,doğrugan)döller veren bireylerin olusturdugu gruplara tür denmektedir

-v-

viroloji : Virüsleri inceleyen bilim dalıdır

-z-

zonal : Büyük alanları kapsayan demektirörneğin zonal iklim:büyük alanların iklimi

Zorunlu bitki besin elementleri : Bazı elementlerin yokluğunda bitki hayatını sürdüremezişte bu besin elementlerine zorunlu bitki besin elementleri denir