Prizmalarda Alan Ve Hacim Bağlantıları

Alt ve üst tabanları paralel eş şekillerden oluşan cisimlere prizma denir Yan yüzeyleri taban düzlemine dik olan prizmalara dik prizma adı verilir

Prizmalarda yan yüzeyleri birleştiren ayrıtlara yanal ayrıt denir

[AA'], [BB'], [CC'], [DD']

yanal ayrıtlardır

Dik prizmalarda yanal ayrıt cismin yüksekliğine eşittir

Cismin yüksekliğine h dersek

h = |AA'| = |BB'| = |CC'| = |DD'| olur

Prizmanın Hacmi

Hacim=Taban Alanı x Yükseklik

Dik prizmanın taban biçimi nasıl olursa olsun, yanal yüzeyi daima bir dikdörtgen olur Yanal yüzü oluşturan dikdörtgenin alt kenarı tabanın çevresi kadardır Diğer kenarı ise h yüksekliği kadar olur

Yanal Alan = Taban çevresi x Yükseklik Bütün dik prizmaların yanal alanı taban çevresi ile yüksekliğin çarpımıdır Bütün Alan ise yanal alan ile iki taban alanının toplamıdır

Tüm Alan = Yanal Alan + 2 Taban Alanı 1 Dikdörtgenler Prizması

Dikdörtgenler prizması yan yüzeyleri karşılıklı ikişer ikişer eş olan altı adet dikdörtgenden oluşan prizmadır Burada hacim, taban alanı olan (ab) ile yükseklik olan (c) nin çarpımıdır Alan ise (ab), (bc) ve (ac) yüzey alanlarının ikişer katlarının toplamıdır Dikdörtgenler prizmasında birbirine en uzak iki köşeyi birleştiren doğru parçasına cisim köşegeni denir

Cisim köşegeni daima prizmanın içinden geçer Yüzeylerinden geçmez Sadece bir yüzeyden geçen köşegene o yüze ait yüzey köşegeni denir Burada köşegenlerin uzunlukları

|AC'| = |A'C| = |BD'| = |B'D| = e (cisim köşegeni)

|BD| = f (Yüzey köşegeni) olsun Bu durumda

Hacim = abc

Alan =2(ab+bc+ac)

Alan = 2 (ab + bc + ac)

Cisim Köşegeni: e =Öa2 + b2 + c2

Yüzey Köşegeni: f = Öa2 + b2

Kare Prizma

Tabanı kare olan prizmalara kare prizma denir Yan yüzü dört adet eş dikdörtgenden oluşur

Hacim = a2 h Yanal Alan = 4 a h

Alan = 4ah + 2a2 Cisim köşegeni : e = Öa2 + a2 + h2

Küp

Bütün ayrıtları birbirine eşit olan dik prizmaya küp denir Tüm yüzeyleri kare dir

Hacim = a3

Alan = 6a2

Kübün yüzey köşegenleri birbirine eşittir

Yüzey köşegeni: f = aÖ2

Cisim köşegeni: e = aÖ3

Üçgen Prizmalar

Prizmalar tabanlarının şekline göre isim aldıklarından tabanı üçgen olan prizmalara üçgen prizma denir

Üçgen prizmalar tabanını oluşturan üçgene göre isimlenir

a Eşkenar Üçgen Prizma

Eşkenar üçgen prizmanın tabanları eşkenar üçgendir Yan yüzeyleri ise üç tane eş dikdörtgenden oluşurTabanı eşkenar üçgen olduğundan

Tabanı eşkenar üçgen olduğundan

Taban alanı Hacim Taban çevresi 3a olduğundan, yanal alan 3ah dır

Buradan tüm alanı

Tüm alan

b Dik Üçgen Prizma

Dik üçgen prizmanın tabanı dik üçgendir Yan yüzeyleri ise üç tane dikdörtgenden oluşur

Tabanı dik üçgen olduğundan

Taban alanı = Hacim Taban çevresi a + b + c olduğundan,

Yanal alan = (a + b + c) h

Tüm Alan = b c + (a + b + c) h

Silindir

Tabanı daire olan prizmalara silindir denir Silindirin yan yüzü dikdörtgen biçimindedir Dikdörtgenin bir kenarı yükseklik kadar, diğer kenarı ise taban dairesinin çevresi kadardır

Taban alanı= pr2

Hacim= pr2h Taban çevresi 2pr olduğundan yanal alan 2prh olur

Tüm alan = 2prh+ 2pr Bir dikdörtgen levha bir kenarı etrafında döndürüldüğünde silindir elde edilir

Düzgün Çokgen Prizmalar

Tabanı düzgün çokgenlerden oluşan prizmalara düzgün çokgen prizmalar deriz Taban ayrıtları birbirine eşittir Diğer dik prizmalarda olduğu gibi düzgün çokgen prizmalarda da yanal ayrıt aynı zamanda yüksekliktir

* Dik prizmalarda taban şekli ne olursa olsun, hacmin taban alanı ile yüksekliğin çarpımı ve yanal alanın ise taban çevresi ile yüksekliğin çarpımı olduğunu unutmayalım