Harita, Plan, Kroki, Çizim, Ölçek Hesaplama

Harita, Plan, Kroki, Çizim, Ölçek Hesaplama
Harita, Plan, Kroki

Dünya üzerindeki bir yerin kuşbakışı görünümü, kroki, plan ya da harita olarak düzleme aktarılır

Harita : Dünya'nın bütününün ya da bir bölümünün kuşbakışı görünümünün belli bir oranda küçültülerek düzleme aktarılmış şekline harita denir

Bir çizimin harita özelliği taşıyabilmesi için;

- Kuşbakışı görünüme göre çizilmesi,

- Arazi üzerindeki uzunlukların belli bir oranda küçültülmesi gerekir

UYARI : Kuşbakışı görünüm temel alınarak yapılan çizimlerin harita özelliği taşıyabilmesi için küçültme oranının (ölçek) bulunması gerekir

Plan : Bir yerin kuşbakışı görünümünün belli bir oranda küçültülerek düzleme aktarılmasıdır Plan bir tür büyük ölçekli haritadır

Kroki : Bir yerin kuşbakışı görünümünün ölçeksiz olarak düzleme aktarılmasıdır

Haritalarda Bozulmalar

Dünya'nın küreselliği harita çizimini güçleştirmektedir Dünya'nın tümü ya da bir bölümü düzleme aktarırken şekillerde, alanlarda, uzunluk ve açılarda bozulmalar olur Bu nedenle küresel yüzeyi düzleme aktarmak için çeşitli çizim yöntemleri geliştirilmiştir

Özellikle yeryüzü şekillerini gösteren haritalar tam olarak gerçeği yansıtmazlar Engebesi fazla, geniş alanların gösterildiği haritalarda hata payı artar Az engebeli, küçük alanların gösteriminde hata payı azalır

UYARI : Dünya'nın küreselliği harita çizimini zorlaştırır

- Engebeli ve geniş alanların gösterildiği haritalarda bozulmalar fazladır

- Engebesiz ve küçük alanların gösterildiği haritalarda bozulmalar azdır

Projeksiyon

Dünya'nın küreselliği nedeniyle, haritalarda ortaya çıkan hataları en aza indirmek için çeşitli yöntemler kullanılır Bunun için yerkürenin paralel ve meridyen ağının belirli kurallara göre düz bir kağıda geçirilmesi gerekir Bu sisteme projeksiyon denir

Projeksiyon Sistemleri

- Alan Koruyan Projeksiyon

Alan koruyan projeksiyon ile çizilen haritalarda, şekil, açı ve uzunluk oranları bozulur Ancak, paralel daireleri ile meridyenler arasındaki alanlar bozulmadan, orantılı olarak düzleme geçirilir Böylece gerçek alan korunmuş olur

- Açı Koruyan Projeksiyon

Açı koruyan projeksiyon ile çizilen haritalarda, meridyenler ile paraleller arasındaki 90°’lik açık iler kara ve denizlerin şekilleri korunur Ancak, bunların alanları bozulur Bu tip haritalarda kutup bölgelerine doğru gidildikçe, kara ve denizlerin alanı büyür

- Uzunluk Koruyan Projeksiyon

Uzunluk koruyan projeksiyon ile çizilen haritalarda, merkezden çevreye doğru tüm yönlerdeki uzunlukların oranı korunur Açı ve alan korunmaz

Harita Çizimi


Bir bölgenin haritası çizilirken öncelikle;

- Bölgenin enlem ve boylamının,

- Haritanın kullanım amacının,

- Haritanın küçültme oranının belirlenmesi gerekir

Harita yapımında kullanılacak çizim yöntemi, küçültme oranı ve harita işaretleri ise haritanın kullanım amacına göre belirlenir

Harita Elemanları

Tüm haritalarda bulunması gereken 5 temel eleman vardır Bunlar, enlem-boylam, ölçek, harita anahtarı (lejant), başlık ve çerçevedir

Enlem-boylam : Haritası yapılacak alanın öncelikle enlem ve boylamları belirlenir Çünkü haritanın ölçeği, bu alanın genişliğine ve kullanım amacına göre belirlenir

Ölçek : Haritanın kullanım amacına göre belirlenmelidir

Harita Anahtarı (Lejant) : Haritada kullanılan özel işaretlerin ne anlama geldiğini gösteren bölümdür Her haritanın kullanım amacına göre farklı işaretler kullanılır

Başlık : Haritanın kullanım amacını belirtmeli, haritayı tanıtmaya yeterli, açık ve kısa olmalıdır

Çerçeve : Tüm haritalarda, haritası yapılacak alanı sınırlayan bir iç çerçeve ve diğer harita elemanlarını sınırlayan dış çerçeve çizilmelidir

Harita Ölçeği


Harita üzerinde belli iki nokta arasındaki uzunluğun, yeryüzündeki aynı noktalar arasındaki uzunluğa oranıdır

Diğer bir deyişle, gerçek uzunlukları harita üzerine aktarırken kullanılan küçültme oranıdır
Örneğin : Boğaz Köprüsü'nün gerçekte 1074 m olan iki ayağı arası uzaklık, ölçeği bilinmeyen bir haritada yaklaşık 05 cm gösterilmiştir Haritanın ölçeğini bulmak için harita üzerindeki uzunluğu gerçek uzunluğa oranlarız

Buna göre haritanın ölçeği yaklaşık 1/200000'dir

Ölçek = Harita Üzerindeki Uzunluk /

Arazi Üzerindeki Uzunluk (Gerçek Uzunluk)

Kesir Ölçek

Haritalardaki küçültme oranını basit kesirle ifade eden ölçek türüdür

1 / 25000 , 1 / 500000, 1 / 1000000 birer kesir ölçektir

Kesir ölçekte, pay ile paydanın birimleri aynıdır Uzunluk birimi olarak santimetre (cm) kullanılır

Örneğin : 1 / 1000000 ölçeğinde, arazi üzerindeki 1000000 cm (10 km)'lik uzunluk harita üzerinde 1 cm gösterilmiştir

Çizgi (grafik) Ölçek

Haritalardaki küçültme oranını çizgi grafiği üzerinde gösteren ölçek türüdür

Kesir ölçeğe göre düzenlenir ve santimetre (cm)'nin üstündeki tüm uzunluk birimleri kullanılır

Kesir Ölçeği Çizgi Ölçeğe Çevirme

Kesir ölçeği, çizgi ölçeğe çevirirken önce 1 cm'nin kaç km'yi gösterdiği bulunur

Örnek : 1 / 2500000 ölçeğinde 1 cm 25km'yi gösterdiğine göre çizgi ölçekte de 1 cm 25 km'yi göstermelidir

Bir doğru parçası çizilerek eşit aralıklara bölünür Üzerine, 1 cm 25 km'yi gösterecek şekilde değerler yazılır

Sıfırın sol tarafındaki aralık 25 km'den daha kısa uzunlukların ölçülmesine yarayacak biçimde bölümlenir

Çizgi Ölçeği Kesir Ölçeğe Çevirme

Çizgi ölçeği kesir ölçeğe çevirirken önce ölçeğin uzunluğunun, toplam kaç km'yi gösterdiği bulunur 1 cm'nin kaç km'yi gösterdiğini bulmak için orantı kurulur

Örneğin : Çizgi ölçeğin uzunluğu 5 cm'dir

5 cm 20 km gösterdiğine göre

1 cm x km'yi gösterir

x = 20 / 5 = 4 km

Bulunan değer cm'ye çevrilir

Buna göre kesir ölçek 1 / 400000'dir

UYARI : Çizgi ölçeği kesir ölçeğe çevirirken, grafiğin sonundaki uzunluk birimine dikkat etmemiz gerekir

Harita Türleri


Harita yaşamın her alanında yardımcı araçlar olarak kullanılır

Bir kentin imar planının çıkarılması, karayolu, demiryolu ya da köprü yapımı için en uygun yerin belirlenmesi, arkeoloji, coğrafya gibi birçok alanda araştırma yapılması sırasında haritalardan yararlanılır Haritalar konularına ve ölçeklerine göre ikiye ayrılır

Konularına Göre Haritalar

Konularına göre haritalar, kullanım amaçlarına göre genel haritalar ve özel haritalar olarak ikiye ayrılır

Genel Haritalar

Toplumun geniş kesimi tarafından kullanılabilen haritalardır

- Topoğrafya Haritaları

İzohips (eş yükselti) eğrisi yöntemi ile yapılır Araziyi ölçekleri oranında ayrıntıları ile gösterirler Ölçekleri 1 / 20000 ile 1 / 500000 arasında değişir 1 / 20000'den büyük ölçekli olanlar kadastro işlerinde ve askeri amaçlarla kullanılır Bu haritalardan ölçek, uzunluk alan ve eğim hesaplamada yararlanılır

- Fiziki Haritalar

Fiziki haritalar, yeryüzünün kabartı ve çukurluklarını gösteren orta ya da büyük ölçekli haritalardır

Fiziki haritalar hazırlanırken eş yükselti ve eş derinlik eğrileri geniş aralıklarla geçirilir Bu aralıklar çeşitli renklerle boyanır Yükseltiler genellikle yeşil, sarı ve kahverenginin çeşitli tonları ile, derinlikler ise açıktan koyuya mavi rengin tonları ile gösterilir

- Siyasi ve İdari Haritalar

Yeryüzünde veya bir kıtada bulunan ülkeleri, bir ülkenin idari bölünüşünü, yerleşim merkezlerini gösteren haritalardır Bu haritalardan uzunluk ve alan bulmada yararlanılır Ancak yer şekilleri hakkında bilgi edinilemez

- Duvar ve Atlas Haritaları

Eğitim ve öğretim amacına yönelik haritalardır Ölçekleri 1 / 1100000'dan daha küçüktür Dünya'nın tümünü, kıtaları veya ülkeleri gösterirler

Özel Haritalar

Belirli bir konu için hazırlanmış haritalardır Bu haritalardan bazıları şunlardır:

- Araziden Yararlanma Haritaları

Bir bölgede arazinin nasıl kullanıldığını gösteren haritalardır Bu haritalar yardımıyla ekili-dikili alanların, çayır ve mera alanlarının, orman alanlarının, bölünüşü ile kayalık, bataklık gibi kullanılmayan alanlar hakkında bilgi edinilir Tarımın türü ve tarım ürünleri de bu haritalarda gösterilir

- Ekonomi Haritaları

Dünya'nın bütününün ya da bir bölümünün ekonomik özelliklerini gösteren haritalardır Bu haritalar yardımıyla endüstri kuruluşlarının türü, sayısı, dağılışı, çalışanların sayısı hakkında bilgi edinilir

- Hidrografya Haritaları

Bir bölgenin su potansiyeli (akarsular, göller, yeraltı suları, kaynaklar) hakkında bilgi veren haritalardır Bu haritalar yardımıyla akarsuların drenaj tipi, akım miktarı, kanallar, göl sularının özellikleri, yeraltı sularının türü, kaynakların türü sayısı ve verimlilik derecesi hakkında bilgi edinilir

- İzoterm Haritaları

Bir bölgede, eş sıcaklıktaki noktaları birleştiren eğriye izoterm denir

İzotermler yardımıyla çizilen izoterm haritalarından, bir bölgedeki sıcaklık dağılışı hakkında bilgi edinilir

Sıcaklık dağılışını daha iyi gösterebilmek için, bu haritalar sıcaklık basamaklarına uygun olarak renklendirilir Sıcak yerler için kırmızının tonları soğuk yerler için mavinin tonları kullanılır

- Jeomorfoloji Haritaları

Bir bölgedeki şekillenme süreci yani iç ve dış güçlerin etkisiyle oluşan yer şekilleri hakkında bilgi veren haritalardır

Bu haritalarda faylar, yamaçlar, vadi türleri, birikinti konileri, sekiler, ovalar ve daha bir çok yer şekli taranarak gösterilir Yer şekillerinin kolay ayırt edilmesi amacıyla bu haritalar renklendirilir

- Nüfus Haritaları

Dünya'nın bütününde ya da bir bölümündeki nüfusun dağılışı ve özellikleri hakkında bilgi veren haritalardır Bu haritalarda nüfus dağılışı noktalama ile gösterilir Nüfus yoğunluğu haritaları ise renklendirilir

- Toprak Haritaları

Bir bölgenin toprak özellikleri ve dağılışları hakkında bilgi veren haritalardır Bu haritalardan, yetiştirilecek ürünlerin belirlenmesi, buna bağlı olarak topraklardan daha iyi verim alınabilmesi gibi bir çok konuda yararlanılır

Ölçeklerine Göre Haritalar


- Büyük Ölçekli Haritalar

Ölçekleri 1 / 200000'e kadar olan bu haritalarda :

• Küçültme oranı azdır

• Ayrıntı fazladır

• Birim düzlemde gösterilen gerçek alan küçüktür

• Eşyükselti eğrileri arasındaki yükselti farkı azdır

Planlar ve topoğrafya haritaları bu gruba girer

- Orta Ölçekli Haritalar

Ölçekleri 1 / 200000 ile 1 / 1000000 arasında olan haritalardır

Ayrıntılar, büyük ölçekli haritalar göre daha azdır

- Küçük Ölçekli Haritalar

Ölçekleri 1 / 1000000'dan daha küçük olan haritalarda;

• Ayrıntı en azdır

• Küçültme oranı en fazladır

• Birim düzlemde gösterilen gerçek alan büyüktür

• Eşyükselti eğrileri arasındaki farkı fazladır

Duvar ve atlas haritaları bu gruba girer

Haritalarda Yer şekillerinin Gösterilmesi

Haritalarda Kullanılan Çizim Yöntemleri

Yeryüzü şekillerini harita üzerine aktarmak için kullanılan yöntemler;

- Kabartma Yöntemi

Kabartma yöntemi ile yapılan haritalarda, yükseltiler belli oranda küçültülür

Yer şekilleri kabartılarak gösterilir

- Gölgelendirme Yöntemi

Gölgelendirme yönteminde, Güneş ışınlarının yer şekilleri üzerine 45 derece açı ile geldiği kabul edilerek arazi yapısı gösterilir Bu yöntemde gölgelerin açık veya koyu oluşu arazinin eğimi hakkında bilgi verir

Gölgelerin koyulaştığı yerlerde eğim azalır Yer şekilleri ayrıntılı bir şekilde gösterilemediği için günümüzde yardımcı bir yöntem olarak kullanılır

- Tarama Yöntemi

Tarama yöntemi ile yapılan haritalarda, yer şekilleri kısa, kalın, sık ya da ince, uzun, seyrek çizgilerle taranmış olarak gösterilir

Eğim arttıkça taramaların boyları kısalır, sıklaşır ve kalınlığı artar Eğimin az olduğu yerlerde ise taramalar uzar, seyrekleşir ve incelir Taramanın yapılmadığı yerler ise düzlükleri göstermektedir

Tarama yöntemi ile harita yapımının zor olması, yükselti, eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması gibi nedenlerden dolayı bu yöntem günümüzde kullanılmamaktadır

- Renklendirme Yöntemi

Eşyükselti eğrileriyle birlikte kullanılan bu yöntemde yükselti ve derinlik basamakları renklerle gösterilir Fiziki haritalarda yükseltiler genellikle, yeşil, sarı ve kahverenginin çeşitli tonları, derinlikler ise açıktan koyuya mavi rengin tonları ile gösterilir

UYARI : Fiziki haritalarda kullanılan renkler, yer şekillerini göstermez Yükselti ve derinlik basamaklarını göstermek için kullanılır

- İzohips (Eş yükselti) Eğrisi Yöntemi

Bu yöntemle yapılan haritalarda yer şekilleri izohipsler yardımıyla gösterilir

İzohips (Eş yükselti) Eğrisi

Deniz seviyesinden aynı yükseklikteki noktaları birleştiren eğriye eş yükselti (izohips) eğrisi, aynı derinlikteki noktaları birleştiren eğriye eş derinlik (izobath) eğrisi denir

İzohips Aralığı (Eş Aralık)

İzohipsler haritaların ölçeğine uygun olarak belirlenen yükselti aralıkları ile çizilir Bu aralığa izohips aralığı ya da eş aralık denir

İzohipslerin Özellikleri

• İzohipsler iç içe kapalı eğrilerdir

• Her izohips, kendisinden daha yüksek izohipslerin çevresini dolaşır

• Dik yamaçlarda izohipsler sık geçer

• Eğimin azaldığı yerlerde izohipsler seyrek geçer

• Doruk nokta ya da üçgen ile gösterilir

• Çevresine göre çukurda kalan yerler yani çanaklar, içe doğru çizilen oklarla gösterilir

UYARI : Kıyı çizgisinden 0 m eğrisi geçer Her eğri, kendisinden daha yüksek izohipslerin çevresini dolaşır İzohipslerin sıklaştığı yerlerde eğim artar

Haritalarda Yer şekillerinin Gösterilmesi

Yer şekillerinin gösteriminde en çok kullanılan yöntem izohips yöntemidir

İzohips yöntemi ile yapılan haritalarda izohipslerin uzanışına göre, tepe, sırt, boyun, yamaç, vadi, delta gibi yer şekillerini harita üstünde tanımlamak mümkündür

Tepe : Bir doruk noktası ve onu çevreleyen yamaçlardan oluşmaktadır

Sırt : İki akarsu vadisini birbirinden ayıran ve birbirine ters yönde eğimli yüzeyleri birleştiren yeryüzü şeklidir Sırtların üzeri düz olabileceği gibi keskin de olabilir

Boyun : Birbirine ters yönde açılmış iki akarsu vadisinin en yüksek, iki doruk arasındaki alanın en alçak yerine boyun denir Buralara bel ya da geçit de denir

Yamaç : Yeryüzündeki eğimli yüzeylerdir

Vadi : Akarsuyun açtığı, sürekli inişi bulunan, uzun, doğal oluktur

Delta : Akarsuyun taşıdığı maddeleri denize ya da göle ulaştığı yerde biriktirmesi ile oluşan yeryüzü şeklidir

UYARI : İzohipslerin "V" şeklini aldığı yerlerde, açık taraf akarsu akış yönünü gösterir Akarsuların delta oluşturdukları yerlerde, izohipsler deniz veya göl yüzeyine doğru çıkıntı yapar

İzohipsin "V" şeklini aldığı yerlerde yükselti "V" nin açık ucuna doğru artıyorsa sırt, sivri ucuna doğru artıyorsa vadi vardır

Boyun olabilmesi için, karşılıklı iki tepe arasında, birbirine ters yönde uzanan iki akarsu vadisinin bulunması gerekir

Profil Çıkartma

Topoğrafya yüzeyinin düşey düzlemde yaptığı ara kesite topoğrafik profil denir

Haritalarda yeryüzü kuşbakışı olarak görüldüğü için profil, yer şekillerinin yandan görünüşü hakkında bilgi verir

Profil eş yükselti eğrisi yöntemi ile yapılan haritalardan yararlanarak çizilir

Harita Hesaplamaları


Gerçek Uzunluğu Hesaplama

Gerçek uzunluk, diğer bir deyişle arazi üzerindeki uzunluk,

Gerçek Uzunluk = Ölçek (Payda) * Harita Uzunluğu

formülü ile ya da doğru orantı kurularak hesaplanır

Örnek : 1 / 850000 ölçekli bir haritada A - B kentleri arası 8 cm ölçülmüştür Buna göre iki kent arasındaki kuş uçuşu uzaklık kaç km'dir?

Orantıyla Çözüm :

Ölçeğe göre, arazi üzerindeki 850000 cm haritada 1 cm gösterilmiştir

1 cm 850000 cm'yi gösterdiğine göre

8 cm x cm'yi gösterir

x = 8 * 850000 / 1 = 6800000 cm

cm'yi km'ye çevirmek için 5 basamak sola doğru gitmek gerekir

6800000 cm = 68 km'dir

Formülle Çözüm :

Gerçek Uzunluk = Ölçek * Harita Uzunluğu

Gerçek Uzunluk = 850000 * 8

Gerçek Uzunluk = 6800000 cm = 68 km'dir

Haritadaki Uzunluğu Hesaplama


Harita üzerindeki uzunluk

Harita Uzunluğu = Gerçek Uzunluk / Ölçek (payda)

formülü ile ya da doğru orantı kurularak hesaplanır

Örnek : Arazi üzerindeki 180 km'lik uzunluk 1 / 900000 ölçekli haritada kaç cm ile gösterilir?

Orantıyla Çözüm :

1 / 900000 ölçeğinde,

1 cm 9 km'yi gösteriyorsa

x cm 180 km'yi gösterir

x = 1* 180 / 9 = 20 cm'dir

Formülle Çözüm :

Ölçeğe göre, arazi üzerindeki 90000 cm haritada 1 cm gösterilmiştir

Harita Uzunluğu = Gerçek Uzunluk / Ölçek (payda)

Harita Uzunluğu = 18000000 / 900000

Harita Uzunluğu = 20 cm'dir

Haritadaki Uzunlukların Karşılaştırılması


İki harita uzunluğunun karşılaştırılması esasına dayanan sorular ters orantı kurularak ya da iki aşamalı olarak çözülür

Örnek : 1 / 750000 ölçekli bir haritada A-B noktaları arasındaki uzaklık 12 cm ölçülmüştür Aynı uzaklık

1 / 150000 ölçekli bir haritada kaç cm ile gösterilir

Çözüm l :

1 / 750000 ölçekli haritada 12 cm'lik uzaklık, 1 / 1500000 ölçekli haritada x cm gösterilir

Ölçekler arasında 750000 / 1500000 oranı bulunduğuna göre harita uzunlukları arasında 12 / x oranı vardır

x = 75000 * 12 / 1500000 = 6 cm'dir

Çözüm 2:

1 haritadan yararlanarak gerçek uzaklığı bulalım

1 cm 75 km'yi gösteriyorsa,

12 cm x km'yi gösterir

x = 12 * 75 / 1 = 90 km'dir

2 haritadan yararlanarak haritadaki uzunluğu bulalım :

15 km'yi 1 cm gösteriyorsa

90 km'yi x cm gösterir

x = 90 * 1 / 15 = 6 cm'dir

İzdüşümsel Alanın Hesaplanması


İzdüşümsel alan, yer şekillerinin izdüşümünün alınması ile hesaplanan alandır Arazi üzerindeki gerçek alan hesaplamalarında ise yer şekilleri yüzölçümü dikkate alınır Bu nedenle bir yerin izdüşümü alanı ile gerçek alanı arasındaki fark yardımıyla arazinin engebeliliği hakkında bilgi edinilebilir

İzdüşüm alanı ile gerçek alan arasındaki fark fazla ise, arazinin engebesi de fazladır

İzdüşümsel alan,

İzdüşümsel Alan = Ölçek (Payda)2 * Haritadaki Alana

formülü ile ya da doğru orantı kurularak hesaplanır

Örnek : 1 / 700000 ölçekli bir haritada bir adanın kapladığı alan 15 cm2 olduğuna göre adanın izdüşümsel alanı kam km2 dir?

Orantıyla Çözüm :

Ölçeğe göre, 1 cm 700000 cm'yi göstermektedir

1 cm2 49 * 1010 km2 yi gösterdiğine göre,

15 cm2 x km2'yi gösterir

x = 15 * 49 * 1010 = 735 * 1010 cm2 dir

cm2'yi km2'ye çevirmek gerekir 735 * 10 cm2 = 735 km2'dir

Formülle Çözüm :

İzdüşümsel Alan = (Ölçek Paydası)2 * Haritadaki Alan

İzdüşümsel Alan = (700000)2 * 15

İzdüşümsel Alan = 49 * 1010 * 15 = 735 * 1010 cm2

cm2'yi km2'ye çevirmek gerekir 735 * 1010 cm2 = 735 km2'dir

Haritadaki Alanı Hesaplama

Haritadaki alan,

Haritadaki Alan = Gerçek Alan / Ölçek (Payda)2

formülü ile ya da doğru orantı kurularak hesaplanır

Örnek : Gerçek alanı 5904 km2 olan göl 1 / 1200000 ölçekli haritada kaç cm2 gösterilir

Orantıyla Çözüm :

Ölçeğe göre ;

1 cm 12 km'yi göstermektedir

1 cm2 144 km2'yi gösteriyorsa

x cm2 5904 km2'yi gösterir

x = 5904 / 144 = 41 cm2 dir

Formülle Çözüm :

Haritadaki Alan = Gerçek Alan / Ölçek2 (Payda)

Haritadaki Alan = 5904 / (12)2

Haritadaki Alan = 5904 / 144 = 41 cm2

UYARI : Haritalardaki alan hesaplanırken ölçek paydasının karesi mutlaka alınmalıdır

Ölçek Hesaplama


Harita ve arazi üzerindeki uzunlukların verildiği sorularda ölçek,

Ölçek (Payda) = Harita Uzunluğu / Gerçek Uzunluk

formülü ya da doğru orantı kurularak hesaplanır

Örnek : Arazi üzerindeki 84 km'lik uzunluk, ölçeği bilinmeyen haritada 7 cm gösterildiğine göre, haritanın ölçeği nedir?

Orantıyla Çözüm :

84 km cm'ye çevrilir

7 cm 8400000 cm'yi gösteriyorsa

1 cm x cm'yi gösterir

x = 1 * 8400000 / 7 = 1200000 cm'dir

Ölçek : 1 / 1200000'dir

Formülle Çözüm :

Ölçek (Payda) = Harita Uzunluğu / Gerçek Uzunluk

Ölçek (Payda) = 7 / 8400000

Ölçek (Payda) = 1200000 cm

Ölçek : 1 / 1200000'dir

Ölçek Hesaplama

Harita ve arazi üzerindeki alanların verildiği sorularda ölçek

Ölçek (Payda) = Haritadaki Alan / Gerçek Alan kesrinin karekökü

formülü ya da doğru orantı kurularak hesaplanır

Örnek : Gerçek Alanı 4375 km2 olan bir göl, ölçeği bilinmeyen haritada 7 cm2 gösterildiğine göre haritanın ölçeği nedir?

UYARI : Harita ve arazi üzerindeki alanların verildiği sorularda ölçeği hesaplarken kare kök almayı unutmayınız

Eğim Hesaplama :


Eğim : Topoğrafya yüzeyinin yatay düzlemle yaptığı açıya eğim denir

Eğim,

Eğim = Yükseklik (m) * 100 / Yatay Uzaklık

formülü ile hesaplanır

Örnek : A - B arasındaki uzaklık 1 / 600000 ölçekli haritada 4 cm gösterilmiştir Aralarındaki yükselti farkı 1200 m olduğuna göre, A ile B arasındaki eğim binde (%o) kaçtır?

Çözüm A B arasındaki gerçek uzaklık;

4 * 6 = 24 km olduğuna göre,

Eğim = Yükseklik Farkı (m) / Yatay Uzaklık (m) * 1000

Eğim = 1200 / 24000 * 1000

Eğim = %o 50'dir

UYARI : Eğim yüzde (%) olarak hesaplanırken 100 ile, binde (%o) olarak hesaplanırken 1000 ile çarpılır