Yabancı Sermayeli şirket Kuruluşu Nasıl Yapılır?

YABANCI SERMAYELİ ŞİRKET KURULUŞU

Türkiye’de ayrım gözetmeme ve eşit muamele ilkeleri geçerlidir Yabancı yatırımcılar yerli bir şirketle aynı konuma sahiptirler Yabancı sermayeli bir şirketin sermaye veya yönetim yapısı içinde Türk katılımcı olmasını gerektirecek herhangi bir hüküm bulunmamaktadır, bir şirket %100 yabancı sermaye ile kurulabilir Hemen hemen bütün sektörler yabancı yatırıma açıktır

Yabancı yatırımlar için izin verilmesi sisteminden izleme sistemine geçilmesi ve hem yerli hem de yabancı yatırımcıların iş kurulumu önündeki gereksiz muamelelerin ortadan kaldırılması suretiyle şirket kurulumu prosedürleri büyük ölçüde basitleştirilmiştir

Türkiye’deki Ana Ticari İşletme Nevileri
Türkiye’deki ana ticari işletme nevilerinin temel özellikleri aşağıda gösterilmektedir

- Anonim Şirketler

Bir anonim şirket, en az beş gerçek veya tüzel kişinin ortak olarak katılımıyla kurulur Bir anonim şirketin kuruluşu için gerekli asgari sermaye tutarı 50,000 YTL (37,000 Amerikan Doları) dır



Anonim şirket; kendine has bir ünvan ve sermayesi önceden belirlenip hisselere ayrılmış bir şirket türü olarak tanımlanabilir Anonim şirketlerin yapısı ve organizasyonu Türk Ticaret Kanunu’nda belirlenmiş hükümlere tabidir 250’den fazla hissedara sahip olan veya borsada kote edilmiş hisse veya tahvil çıkarmış anonim şirketler, Sermaye Piyasası Kurulu hükümlerine tabidirler



Anonim şirketlerin sermayesi, her biri eşit değerdeki hisselere bölünmüştür Anonim şirketin sermayesini temsil etmek üzere, ciro edilebilir mahiyette hisse senetleri çıkartılabilir Bu hisse senetleri hamiline veya nama yazılı olabilirler Şirket kuruluş sözleşmesinde, nama yazılı hisselerin el değiştirmesini kısıtlayıcı özel bir hüküm olmadığı sürece, bu tip hisseler yönetim kurulunun onayıyla başkasına devredilebilir Bununla birlikte, hamiline yazılı hisse senetleri Türk Ticaret Kanunu’ndaki hükümlere bağlı olarak, başkaca herhangi bir kısıtlamaya tabi olmaksızın başkasına devredilebilir
Anonim şirketlerde kararlar çoğunluk oyuyla alınır Ancak Türk Ticaret Kanunu’nda küçük hisse sahiplerinin haklarını koruyan bazı özel hükümler de bulunmaktadır



Anonim şirketlerde Yönetim Kurulu, şirketi temsil ve ilzam yetkisine sahiptir Yönetim Kurulu asgari üç üyeden oluşur Ancak temettü dağıtımı, yönetim kurulu üyelerinin ve denetçilerin atanması, sermaye artırımları ve esas sözleşmede belirlenmiş bulunan diğer önemli hususlar, Genel Kurul kararını gerektirir
Anonim şirketlerin daimi bir denetçisi olması gerekir ancak denetçinin yıllık genel kurul toplantılarında şirket hissedarlarına bazı raporlar sunmaktan başka özel bir görevi yoktur



İki tür kanuni yedek akçe bulunmaktadır Birinci yedek akçe, vergi sonrası karın yüzde beş’i kadar ayrılır Toplam birinci yedek akçe, ödenmiş sermayenin % 20’sine ulaşıncaya kadar ayrılabilir İkinci yedek akçe, sadece temettü dağıtımı yapıldığında ayrılır Ortaklara dağıtılan temettünün % 10’u tutarında ikinci yedek akçe ayrılır Bu ihtiyat akçesinin ayrılmasında bir tavan bulunmamaktadır

- Limited Şirketler

Limited şirketler en az iki en çok 50 ortaklı olmak üzere gerçek veya tüzel kişilerce kurulurlar Asgari sermaye tutarı 5,000 YTL (3,704 ABD Doları) dir

Limited şirketler bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteremezler
Limited şirketlerin yönetim ve temsili için, Ortaklar Kurulu ve Müdürler Kurulu olmak üzere iki organları bulunur Şirketin yönetim ve temsil yetkilerinin müdürlere devredilmesi mümkündür

Atanmış müdür şirketi yönetmeye yetkili olur Müdürler, bir anonim şirketteki yönetim kurulu üyelerine benzer bir pozisyona sahiptir
Kuruluş sözleşmesinin değiştirilmesi, müdür ve denetçilerin (sadece 20’den fazla ortak olması durumunda denetçi gereklidir) ve kar dağıtımı, ortaklar kurulu kararını gerektirir
Limited şirketteki hisseler ciro edilemez ve hisselerin el değiştirmesi limited şirketin öteki ortaklarının onayını gerektirir Hisse devirlerinin, sermayenin en az %75’ini temsil edecek şekilde hissedarların en az %75’i tarafından onaylanması gerekir

- Şube

Yabancı bir şirketin şubesi ayrı bir tüzel kişilik olmayıp bağlı olduğu şirketin bir kuruluşudur Resmi işyeri ünvanı, bu kuruluşun bir şube olduğunu belirtmelidir Yabancı banka ve sigorta şirketlerinin şubeleri özel kurallara tabidir

Bir şubenin yükümlülükleri şube sermayesiyle sınırlı olmayıp esas şirketin varlıklarıyla sınırlıdır
Şubeler, Türkiye’de ikamet eden tam yetkili ticari temsilciler tarafından yönetilir
Şubeler, kanuni yedek akçe ayırma şartlarına tabi değildir Asgari sermaye şartı da bulunmamaktadır


- İrtibat Büroları

İrtibat bürolarının Türkiye’de özel bir statüsü vardır Herhangi bir ticari faaliyette bulunmalarına izin verilmemektedir Türkiye’deki faaliyetleri; Türkiye’deki yatırım imkanları hakkında bilgi toplamak ile pazar araştırması ve fizibilite çalışmalarıyla sınırlandırılmıştır

- Sınırsız Sorumlu Şirketler (Ortaklıklar)

Adi ortaklıklar (iş ortaklıkları) ve ticari ortaklıklar (Komandit Şirket ve Kollektif Şirket) vardır

Adi ortaklık, tüzel bir kişilik olmayıp sadece iş ortaklığı şeklinde bir grup girişimcinin biraraya gelmesi ile oluşur İki veya daha fazla kişi bir anlaşma çerçevesinde adi ortaklık kurabilirler Adi ortaklıkların kendilerine ait ticari ünvanları olmayacağı gibi, ticaret veya tapu siciline de kayıt olamazlar Bütün ortaklar eşit haklara sahiptirler ve borç ve yükümlülükler bakımından birlikte ve müteselsil olarak sorumludurlar Adi ortaklıkların yönetim ve işleyişini ayrıntılı şekilde tarif eden yasal bir çerçeve bulunmamaktadır

Ticari bir ortaklık, ortaklarından bağımsız tüzel kişiliğe sahip yasal bir varlıktır; sınırlı veya genel bir ortaklık komandite olabilir Sınırlı bir ortaklıkta (Komandit Şirket), genel ortaklar, ortaklığın borçlarına karşı tamamen yükümlü olmakla birlikte, borçlardan sadece ortaklıka koymuş oldukları sermaye miktarına kadar yükümlü olan bir veya daha çok ortak olabilir Bu tarz bir iş ortaklığı nadiren kurulmaktadır

Tescil İşlemleri


Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ve Ticaret Kanunu ile diğer bazı kanunlarda yapılan değişikliklerden sonra tescil ve kuruluş işlemleri çok büyük ölçüde basitleştirilmiştir Hem yerli hem yabancı yatırımcılar için karmaşık ve zaman alıcı prosedürler kaldırılmış ve yapılacak işlem sayısı azaltılarak aşağıdaki adımlara indirgenmiştir

Şirketin Tescili

Ticaret Siciline Kayıt



Aşağıdaki belgelerin Ticaret Sicil Memurluğu’na teslim edilmesi gerekmektedir (Ortakların gerçek veya tüzel kişi olmalarına bağlı olarak talep edilen evraklar değişebilmektedir)
• Noterden tasdikli şirket ana sözleşmesi
• Sermaye, ortaklar tarafından kuruluş anında yatırılıyorsa, bankadan alınmış ödeme makbuzu
• Taahhüt edilen sermayenin on binde dördü tutarında Rekabetin Korunması Fonuna yapılan ödemeyi gösterir banka makbuzu
• Şirketi temsil ve ilzam yetkisine sahip kişilerin imza sirküleri ve pasaport fotokopileri (Türk vatandaşları için nüfus sureti ve ikametgah senedi)
• Gerçek kişi olan hissedarların fotoğraf ve pasaport fotokopileri

Vergi Dairesine Kayıt

Kayıt olunacak gün veya kayıt tarihinden bir gün önce, şirketin merkezinin yerleşik bulunduğu yerdeki vergi dairesine başvuru yapmak gerekmektedir Vergi kayıt numarası alınır ve şirketin yasal defterleri noter tarafından onaylanır
Noterden tasdikli kira kontratıyla birlikte imza sirküleri ilgili vergi dairesine teslim edilmelidir



Bu kayıt işlemlerini müteakip kuruluş prosedürleri tamamlanır ve şirket faaliyetlerine başlayabilir Yukarıdaki kayıt işlemleri tahminen 2-3 işgünü içinde tamamlanmaktadır
Şube Kaydı
Sanayii ve Ticaret Bakanlığına Başvuru
Şubenin bağlı olduğu ana şirketin yönetim kurulu veya yetkili organlarının şube açılmasına ilişkin kararının Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na teslim edilmesi gerekir



Ticaret Sicili’nde Tescil ve İlanı


Ticaret Sicil Memurluğuna aşağıdaki belgelerin teslim edilmesi gerekmektedir (ana şirketin yapısı ve yerleşik bulunduğu ülkeye göre, talep edilen belgeler farklılıklar gösterebilmektedir)


• Yönetim kurulu veya yetkili organın Türkiye’de bir şube açılmasına dair kararı
• Şubeyi temsil ve ilzam yetkisine sahip kişinin imza örneği ve pasaport fotokopisi (Türk vatandaşları için nüfus sureti ve ikametgah senedi)
• İmza sirküleri yerine geçen, Türkiye’deki yetkili temsilciye verilmiş vekaletname
• Ana şirketin bağlı bulunduğu ticaret odasından belge
Vergi Dairesine Kayıt
Şube için kayıt prosedürü şirketlerle aynıdır

İrtibat Bürosu Kayıt İşlemleri

İrtibat bürosunun kayıt prosedürü kısaca şöyledir:
• Hazine Müsteşarlığı Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne müracaat
• Vergi dairesine müracaat

Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’nden izin alınmasından sonraki bir ay içinde vergi dairesine başvuruda bulunulmalıdır İrtibat bürosunun kendisi vergiye tabi olmayıp çalışanlar da gelir vergisinden muaftır ancak gerçek kişilere yapılan kiralama ödemelerinden doğan vergi yükümlülükleri ve maaş ödemelerinde yapılacak damga vergileri için vergi dairesi kaydı gerekmektedir

Mevcut Bir Şirketin Devir Alınması

Önceden bir izin veya onaya ihtiyaç duyulmaksızın, yabancı bir yatırımcı, halihazırda mevcut bir şirketin hisselerini tamamen veya kısmen satın alabilir Mevcut bir firmanın yabancı bir yatırımcı tarafından devir alınmasına ilişkin özel bir düzenleme veya bir kısıtlama yoktur
Yabancılar, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında serbestçe hisse senedi de alabilirler

Anonim bir şirketin hisselerinin satın alınmasında geçerli genel şartlar şöyledir:

• Hisse senetlerinin basılı olduğu durumda, hisse senedi kupürlerinin satıcı tarafından alıcıya ciro edilmesi ve teslim edilmesi
• Hisse senetlerinin basılı olmadığı durumda, yazılı hisse devir sözleşmesi yapılması
• Hisselerin kaydına dair Yönetim Kurulu kararının ortaklar pay defterine kayıt edilmesi
• Hisselerin yeni sahibinin adına ortaklar pay defterine kayıt edilmesi
• Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne bildirimi

Bir sınırlı sorumlu firmanın limited şirketin hisselerini satın alınmasında geçerli genel şartlar şöyledir:

• Alıcı ve satıcı arasında yazılı ve noterden tasdikli sözleşme yapılması
• Hisse devrinin, şirketin tüzel kişiliğine yazılı olarak bildirilmesi
• Sermayenin en az %75’ini temsil edecek şekilde hissedarların en az %75’inin onayı
• Hisse devrinin Ticaret sicilinde tescil ve ilanı
• Ortaklar pay defterine kayıt edilmesi
• Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne bildirimi