Tarih Içinde Geleneksel Türk Sanat Müziği Ve Diğer Kültürlerle Etkileşimleri

Türkler, tarih boyunca çok geniş bir coğrafi alana yayılmış olup buralarda birtakım farklı müzik kültürleriyle etkileşim içine girmişlerdir Bu etkileşimler sonucunda Türk müzik kültürü pek çok koldan beslenmiş ve zengin bir yapıya kavuşmuştur Böylesine zengin bir kültür mirasının izlerini Geleneksel Türk Sanat Müziği’nin gerek terminolojisin-de gerek bu kültüre hizmet etmiş müzisyenlerinin etnik çeşitliliklerinde gerekse ses siste-minin temellerini oluşturan eski yazılı kaynakların diğer bazı kültürlerle bağlantısında so-mut olarak görmek mümkündür Son ikiyüz yıldır Batı’dan gelen kültürel etkilerin izleri ise ses ve çalgı müziği repertuarındaki eserlerle icra alanında kendini göstermektedir

Turks have spread to wide lands in the world and interacted with different music culture By the way Turkish music culture have reached very rich condition Such rich cultures evidences can be visible in terminology, music theory, music writtings and ethnic varieties of the musicians who served to this music of Traditional Turkish Art Music Traces caused by cultural effects which comes from western can be seen both vocal and instrumental music repertoire at last two centuries

Orta Asya'da göçebe hayat sürerken, komşu Çin, Moğol ve Hint müzikleriyle, Batı Asya'da Fars müziğiyle karşılaşan Türkler, İslamiyet'in kabulünden sonra, Arap ve Farslarla birlikte birtakım yeni müzik oluşumları meydana getirmişler, göçlerle Ortadoğu müzik kültürlerine güçlü Asya'lı dinamikler kazandırmışlardır

Türklerin Anadolu'ya yerleşmelerinden sonra Selçuklu döneminde çevre müzikleriyle etkileşimleri devam etmiş ve daha sonra Osmanlı döneminde özellikle İstanbul her yerden müzikçilerin akın ettiği, Doğu'nun en büyük müzik merkezi haline gelmiştir Ayrıca Balkanlar büyük müzik oluşumlarının ve sentezlenmeleri-nin yaşandığı bir bölge olmuştur Son birkaç yüzyıldır Batı'yla gelişen ilişkiler, müzikte başka yeni oluşumlara yol açmış ve bütün bu etkileşimler sonucunda ülke, zengin bir müzik mirası devralmıştır

Türk devlet ve topluluklarının tarih sahnesinde görülmeye başlamalarından itibaren, zamanla büyük bir coğrafyaya yayılmış olmaları ve özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminde daha da artarak devam eden etkileşimleri, ülkede birbirinden farklı kültürlerin yaşayıp kaynaşmasına, çok kültürlü oluşumların gerçekleşmesine doğal bir zemin hazırlamıştır

Orta Asya’dan Osmanlı Dönemine Türk Müzik Kültürü

Orta Asya’daki Türk kavimleri, göçebe hayatın doğal bir sonucu olarak ilişkide bulundukları toplumlarla etkileşime girmişler ve kültürel alışverişler yaşamış-lardır Tarihsel zincir takip edildiğinde Türk müzik kültürünün, Orta Asya, Eski Anadolu- Akdeniz ve Ege-, İslam, Osmanlı ve son olarak Batı kültürü olmak üzere beş damardan beslenerek bugüne ulaştığı görülmektedirOrta Asya müziği ile ilgili ilk yazılı bilgiler Çin kaynaklarından elde edilmektedir Bu kaynaklara göre, Taşkent, Buhara ve Semerkant gibi şehirlerden Çin sarayına giden büyük çalgı takımları orada uzun zaman kalmışlar ve itibar görmüş-lerdir Özellikle Hun İmparatorluğu zamanında Çinlilerle ilişkiler artmış özellikle evlenmeler yoluyla, Türk ve Çin hükümdar aileleri arasında yakınlıklar doğmuş, dolayısıyla da kültürel anlamda etkileşimler yaşanmıştır Örneğin, 568 yılında Çin imparatoru Wu-ti ile evlenen bir Türk prensesinin, Su-ch’i-p’o adında Kuça’lı bir müzikçiyi de yanında Çin’e götürdüğü, tarihsel kaynaklarda bahsedilen bir olaydır Bu dönemde Hotan, Kuça, ve Turfan gibi ticaret merkezlerinden yayılan müzik akımları Çin’i çok etkilemiş, bilhassa Kuzey Çin’de Batı Türkistan müziği hakim olmuştur Eski Türk topluluklarıyla başta Çin olmak üzere diğer ülkeler arasında karşılıklı alıp verilen armağanlar arasında çalgı ve çalgıcıların bulunması da bu etkileşimleri artırmıştır Yine Hun İmparatorluğu döneminden itibaren Orta Asya’da görülen ve Osmanlı İmparatorluğu dönemine kadar intikal eden önemli bir gelenek de, ileride Mehter’e dönüşecek olan tuğ takımının kurulmasıdır Türk hükümdarlarının ege-menlik ve güç sembolü olarak davul ve sancağı kullanma töresi bu dönemden Os-manlı dönemine uzanmış, Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda Selçuklu Sultanı Gıyaseddin Keyhüsrev, Osman Gazi’ye bir tuğ ile bir davul göndermiştir Bu gele-nek, Osmanlı döneminde mehter müziğinin doğuşuyla sonuçlanmıştır Ünlü İpek Yolu boyunca Yakın ve Uzak Doğu arasındaki müzik ilişkile-rinde de Orta Asya önemli bir merkezdir Kervan yollarıyla birbirine bağlanan verimli alanlar üzerine kurulmuş yerleşim merkezleri arasında müzik enstrüman ve stilleri taşınmış, yayılmıştır III ve X yüzyıllarda bu önemli kültür ve sanat mer-kezleri arasında Sinkiang’da (Çin) Kaşgar, Kuça, Kotan ve Turfan, Özbekistan’da Semerkant ve Buhara gibi şehirler yer almaktadır4 VIII yüzyılın sonunda Arap akını istilasıyla başlayan İslami dönem Orta Asya’ya yeni bir Yakın Doğu’lu etki-sini getirmiştir Bu yüzyıldan itibaren İslamiyet yavaş yavaş Türkler arasında ya-yılmaya başlamış ancak, Türk topluluklarının kitleler halinde İslamiyet’i kabulü X yüzyılı bulmuştur X yüzyıl, Orta Doğu’da İslami ilimlerin en parlak devrini yaşa-dığı dönemdir Bu dönemde, ilim ve sanat hayatında hızlı bir yükselme başlamıştır Yakın ve Orta Doğu’da Arap ve İslam İmparatorluklarının parlak dönemlerinde gelişen medeniyetin genellikle Arap medeniyeti olarak bilinmesine rağmen bu medeniyet alınan yerlere çöllerden gelen Araplar tarafından hazır vaziyette getiril-memiş, fetihlerden sonra aralarında Müslümanların yanı sıra Hristiyan, Yahudi ve Zerdüştlerin de bulunduğu Arap, İran, Mısır gibi çeşitli toplumların el birliği ile geliştirilmiştir İslamiyet’in ilk yıllarından itibaren Arap, Grek, İran, Türk gibi milletlerin müzik unsurlarının birbirine karışması ile hızlı bir şekilde gelişip ilerle-yen yeni bir müzik yükselmeye başlamıştırTürklerin İslamiyet’i kabulü ile birlikte Arap ve Fars kültürlerinin etkileri dilde de görülmüş, Türkçe ile başta Arapça ve Farsça olmak üzere diğer bir takım diller arasında önemli alışverişler yaşanmıştır Dilde yaşanan bu etkileşimlerin izlerini bugün Geleneksel Türk Sanat Müziği’nin terminolojisinde de somut olarak görmek mümkündür Orta Asya’dan gelip, Anadolu’ya yerleşen Türkler, burayı yurt edinerek Avrupa, Asya, Afrika’da topraklarını genişletmişler ve burada yaşayan farklı kültürler ile İslam kültürünü harmanlayarak yeni bir medeniyet oluştur-ma yoluna gitmişlerdir VIII ve XIII yüzyıllarda gelişerek Endülüs’ten Çin’e ve Orta Afrika’dan Kafkaslar’a kadar geniş bir alanda yaygınlaşan Orta Doğu müzik kültürü, XIV yüzyılda zirveye ulaşmıştır XV yüzyılda ise artık yavaş yavaş eski önemini kay-betmeye başlamış ve başta Türkler, Araplar ve Farslar olmak üzere çeşitli Müslü-man toplumlar, daha kişisel karakterde kendi yapılarını kurmaya başlamışlardır IV yüzyıl sonu XV yüzyılda yaşanan bu değişimin etkilerini Osmanlı dö-neminde yazılmış ilk Türkçe müzik kitaplarında da görmek mümkündür Yusuf bin Nizameddin Kırşehri, Hızır bin Abdullah, Seydi gibi önemli kuramcıların eserleri bu dönemdeki yeni müzik oluşumlarını yansıtan eserlerdir

Osmanlı Dönemi Türk Müzik Kültürünün Oluşumu

Çok derin bir geçmişten bugüne kadar uzanan Türk müzik kültürünün oluşumunda Osmanlı dönemi ayrı bir öneme sahiptir Osmanlı dönemine pek çok farklı kültürü harmanlayarak gelen Türk müzik kültürü, kendi kişisel karakterini XV yüzyılda oluşturmaya başlamıştır Bu yüzyılda, dönemin padişahlarının da himayesiyle ilim ve sanat hayatında çok parlak bir dönem yaşanmış, dünyanın çeşitli bölgelerinden bir çok müzisyen, Osmanlı ülke-sine gelerek başta İstanbul olmak üzere Edirne, Bursa gibi merkezlerde toplanmıştır İlim ve sanata gösterilen bu ilginin sonucunda Türk müzik tarihinin ilk Türkçe kitapları yazılmaya başlamış ve çok sayıda eser üretilmiştir Bu dönemden itibaren yazılan müzik yazmalarında Geleneksel Türk Sanat Müziği’nin çok kültürlü yapı-sının izlerini görmek mümkündür Bu kaynaklar, gerek müzik teorisinin dayandığı farklı kültürlere uzanan kökleriyle gerekse terminolojisiyle bu etkileşimlerin en somut örnekleridir Aşağıda müzik yazmaları ve bu yazmalarda yer alan farklı kül-türlere ait dil, bölge, soy, etnik grup,ses sistemi ve batı etkileri gibi unsurlar açıklanmıştır

XV yüzyıldan itibaren Osmanlı döneminde yazılan müzik yazmaları ince-lendiğinde, eserlerdeki teorik yapının köklerinin önce Ortaçağ İslam dünyasının müzik kaynaklarına oradan da Grek dünyasında yapılmış çalışmalara uzandığı gö-rülmektedir İlk Türkçe müzik nazariyatının kuruluş ve oluşum evresi olan XV yüzyıldaki yazmalarda etkisi en fazla görülen eserler arasında Ortaçağ İslam dün-yasında yazılmış olan El-Kindi, Farabi ve İbn-i Sina’nın eserleri gelmektedir Bu yazmalar ise büyük ölçüde Grek mirası üzerine kurulmuştur Grek müzik teorisine ait eserlerin Ortadoğu’ya yayılmasında Büyük İskender’in Doğu seferi (MÖ IV yy) sırasında kurulan Grek bilim merkezlerinin etkisi büyük olmuştur İslamiyet’in yayılmaya başlamasından sonra İskenderiye, Anadolu, Suriye, Irak, ve İran’da bir çok bilim merkezi müslümanların eline geçmiştir 750- 1258 yılları arasındaki Ab-basiler döneminde eski Greklere ait bir çok bilimsel eser tercümeler yoluyla İslam dünyasına girmiştir Bu çeviriler arasında yer alan Aristoxe’nin Elementa Harmonica’sı (IV yy), Euclid’in Sectio Canonis’i (III yy), Nicamachus’un Enchiridion’u (II yy), Ptolemy’nin Harmonica’sı (II yy), Aristides Quintilianus’un De Musica’sı (IV yy) gibi eserler Ortaçağ İslam dünyasında yapılmış ilk eserlerin kaynağını oluşturmuştur8 Bu eserlerden Arapça’ya yapılan çevirilerde, Grek müzik teorisinde karşılaşılan bazı unsurlara Arapça isimler verilerek İslam felsefesine adapte edilmeye çalışılmıştır Yine XV yüzyılda, Osmanlı ülkesi dışında olan Semerkant ve Herat gibi sanat merkezlerinde yapılan çalışmalar da Osmanlı ülkesini etkileyen bir diğer unsur olarak ortaya çıkmaktadır Hüseyin Baykara ve Ali Şir Nevai gibi devlet adamlarının sanatı ve sanatçıları himaye etmesiyle bir çok bilim adamı, şair, res-sam, hattat ve müzisyen buralarda toplanmış, müzik ve diğer sanat alanlarında önemli gelişmeler yaşanmıştır Bu şehirlerde yapılan sanat çalışmaları Osmanlı ülkesinde büyük ilgi uyandırmıştır Bu bölgede, müzik nazariyatı ile ilgili çalışma-lar yapan en önemli kuramcı Abdülkadir Meragi’dir Meragi’nin eserleri, Osmanlı ülkesinde yazılan müzik nazariyatı kitaplarının temel kaynağı olmuş, XV yüzyıl-dan itibaren yazılan pek çok kitapta etkisi görülmüştür Müzik yazmalarında, teorik yapı alanında görülen bu etkileşimin izlerini, Geleneksel Türk Sanat Müziği’nin terminolojisinde de görmek mümkündür Bu terminoloji, Türklerin tarih boyunca yaşamış olduğu kimi zaman birbiriyle anlaşan kimi zaman çatışan bir çok farklı kültür ve insan topluluğunun yer aldığı geniş bir coğrafyayı ortaya koymaktadır Geleneksel Türk Sanat Müziği terminolojisinde, çeşitli kavim, soy, ülke, bölge, şehir adlarına ve farklı dillere ait bir çok sıfata rastlanmaktadır Bu terimlerin bazı-ları, Türklerin yaşadıkları bölgelerde karşılaşmış oldukları çeşitli topluluklarla ilgilidir Özellikle İslamiyet’in benimsenmesinden sonra bir çok Ortadoğulu Müs-lüman toplum arasında büyük yakınlaşma olmuştur Osmanlıların geniş bir coğraf-yada yayılması sonucunda da içinde Acem, Arap, Frenk, Hint, Kürt, Rum, Türk gibi adlar taşıyan bir çok müzik terimi ortaya çıkmıştırGeleneksel Türk Sanat Müziği’nde geniş bir coğrafya üzerinde bir çok şe-hir bölge ve ülke adı taşıyan terim mevcuttur Örneğin, Nihavend, Abdülkadir Meragi’nin (1360-1435) Camiü’l- Elhan ve Makasıdü’l-Elhan’ında9 , Buhari, Alişah bin Hacı Büke’nin (?-1500) Mukaddimetü’l- Usul’ünde10, Nişabur, Şiraz, Karabağı, Horasani, Kantemiroğlu (1673- 1723) tarafından yazılan Kitab-ı İlmü’l-Musıki Ala Vechi’l-Hurufat’ta11,12 yer alan bölge ve ülke adlarından sadece bir kaçıdır Bu makam adları, Ortaçağ sonlarına kadar İslam dünyasında IX ve X yüzyıl teorisyenlerinden Farabi (870-950), ve İbn-i Sina (980-1037) tarafından ele alınan, XIII yüzyılda, Safiyuddin Abdülmü’min Urmevi’nin (1217-1294) eserle-rinde sistematik bir biçimde işlenen ve daha sonra Kutbuddin Mahmut Şirazi, Abdülkadir Meragi, Ahmedoğlu Şükrullah, Ladikli Mehmed Çelebi tarafından takip edilen çok kültürlü Ortadoğu müzik sisteminin oluştuğu çok geniş bir coğrafi alanı ortaya koymaktadır 13Şehir ve bölge isimlerinden başka, Türklerin İslamiyet’i kabulünden sonra Arap ve Farslarla yakınlaşmasının sonucunda meydana gelen dil etkileşimi olmuş-tur Bir çok Arapça ve Farsça kelime bugün de Geleneksel Türk Sanat Müziği ter-minolojisinde kullanılmaktadır Yegah, Dügah, Segah, Kuçek ve Bozork gibi perde ve makam adları bunlardan birkaçıdır Günümüz Geleneksel Türk Sanat Müziği kuramında büyük ve küçük mücennep olarak verilen aralıkların sembolü olarak da Arapça büyük ve küçük manasındaki kebir ve sagir sıfatlarının ilk harfleri olan K ve S kullanılmaktadır Bütün bu terimler, zamanda derin mekanda geniş Türk müzik kültürünün farklı kültürlerle etkileşimlerini yansıtmaktadırBütün bu çok kültürlü unsurların Osmanlı geleneği içinde devam edip daha da beslenmesinde İstanbul’un ayrı bir önemi vardır Osmanlı dönemi müzik geleneğinin oluşmasında ve gelişmesinde en önemli merkez olan İstanbul’da, dokuzuncu yüzyıldan beri çeşitli müzik kültürleri ile türleri bir arada yaşamıştır Bugün, Bizans müziği diye de anılan ortodox kilise müziğinin yaşayan en eski örnekleri burada oluşmuş ve XV yüzyıl sonlarına kadar bu kültürün merkezi olma özelliğini korumuştur Dolayısıyla Geleneksel Türk Sa-nat Müziği’nin merkezi olan İstanbul’un çok kültürlü bu yapısı, Osmanlı’dan çok daha eskilere dayanmaktadır XV yüzyıldan itibaren ise Orta Doğu’nun seçkin sanat merkezlerinde faaliyet gösteren icracıları kendisine çekip Orta Doğu’nun yeni sanat merkezi olma rolünü üstlenmiştir Bu şehre gelen müzisyenler, yeni müzik türleri ve uslupları geliştirip, geliştirdikleri müziği ülkenin diğer bölgelerine sunmuşlardır14Fatih’in İstanbul’u fethiyle başlayan yeni oluşum sürecinde de Maveraünnehir’den, İran’dan Azerbaycan’dan ve Anadolu’nun musiki merkezle-rinden müzisyenler İstanbul’a gelmişler ve ileri gelen temsilcisi Abdülkadir Meragi’nin icra edip açıkladığı, Timurlu saraylarında dinlenen müziği bu şehre taşımışlardır15Rum, Yahudi, Ermeni gibi farklı etnik toplulukları içinde barındıran Os-manlı Devleti’nde din ve etnik fark gözetilmeksizin bu topluluklar yan yana yaşa-mışlar ve merkez İstanbul olmak üzere Türk müzik kültürünün gelişmesine önemli katkılarda bulunmuşlardır Geleneksel Türk Sanat Müziği’nde bugün hala isimleri yaşayan, gayrimüslim müzisyenler arasında tanburi İzak’ı, tanburi ve neyzen Oskiyan’ı, lavtacı Andon’u, Hristo’yu, Bimen Şen’i saymak mümkündür Ayrıca Ali Ufki, Dimitrie Cantemir, Hampartsum Limonciyan gibi bu geleneğe önemli katkılar sağlayan gayrimüslim müzisyenler de 17 , 18 , 19 yüzyıl repertuarını notaya alarak kaybolmaktan kurtarmışlardır

Osmanlı döneminde 18 yüzyılda yaşanan kültürel etkileşimlerin anlamlı bir göstergesi de 1730 dolaylarında İstanbul’da Doğu musikisi üzerine yazılmış olan Tanburi Küçük Artin’in kitabıdır Batı Ermenileri topluluğuna bağlı müzisyen ve şair olan Artin’in yazmış olduğu bu kitap, makam dizilerini ve şedlerini anlatır, usullerden bahseder Kullandığı notalama sistemi ise Ermeni alfabesinden seçilmiş harfler ile nota süresini göstermeye yarayan bu harfler üzerine konulmuş bir takım işaretlerdir Artin’in bu notalama yöntemi neum’ları ve alfabe işaretlerini Türk müziği kuralları temelinde birleştiren karma bir yöntemi andırır16 ,17Aynı dönem-de, buna benzer şekilde Türk müziği eserlerinin Bizans notasıyla yazılma eğilimine de sık sık rastlanmaktadır Kyrillos Marmarinos’un 1749’da yazmış olduğu müzik risalesi Türk müziği ile Bizans müziği arasındaki kültürel etkileşimin bir örneğidir Marmarinos, yazdığı müzik kitabının sonuna Türk Müziği ile ilgili bir bölüm ek-lemiş ve Türk müziği sistemini nota örnekleriyle tanıtmıştır Bu durum, Türk mü-zik kültürü ile Rum müzik kültürü arasındaki etkileşimlerin açık bir göstergesidir18Bütün bu etkileşimlerle Geleneksel Türk Sanat Müziği, pek çok damardan beslenen yapısına bir yenisini yine Osmanlı döneminde eklemiş ve bu etkinin yan-sımaları günümüze kadar ulaşmıştır 18 yüzyılda Lale Devri ile başlayan batı kül-türünün etkisi, bugün Geleneksel Türk Sanat Müziği’nin özellikle çalgı müziğinde daha ağırlıklı olarak hissedilmektedir Osmanlı ülkesine Batı müziğinin ilk girişi, XVII yüzyılın sonlarından iti-baren Batı’nın üstünlüğü ve Kuzey’de Rus devletinin doğuşu ile kendi aleyhine bozulan kuvvetler dengesini düzeltmek için Batı’ya dönmek zorunda kalan Osman-lı devlet politikasının bir sonucu olarak gerçekleşmiştir Bu dönemden önce de bazı Batı müzisyenleri İstanbul’a gelmiş olsalar bile makamsal ezgilerde kayda değer bir Batı etkilenmesinden söz edilemez Örneğin, XVI yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman’ın hükümdarlığı döne-minde Fransa Kral’ı I François, Osmanlı ülkesine bir müzik grubu göndermiş an-cak sadece birkaç kere dinlenilen bu grup daha sonra ülkede tutulmayıp geri gönde-rilmiştir20 XVIII yüzyıldan sonra ise padişahların birçoğu Batı müziğini dinleyip himaye etmişler ve opera, bale gibi batı gösteri sanatları ile keman, viyolonsel, piyano gibi batı çalgıları Osmanlı ülkesine girmeye başlamıştır Öyle ki, bu sazlar Fasl-ı Atik ve Fasl-ı Cedid olarak ikiye ayrılan fasıl topluluğunda, yeni fasıl gru-bunda yer alan sazlar içine girmişlerdir Fasl-ı Atik’de geleneksel sazlar çalınırken, Fasl-ı Cedid’de ud, kanun, ney gibi sazların yanında keman, viyolonsel, gitar, trombon gibi Batı çalgıları da kullanılmaya başlamıştır Osmanlı ülkesinin Batı ile gelişen ilişkilerinden doğan bir diğer etkileşim ise Batı bando müziğinin Osmanlı sarayına girmesidir Muzıka-yı Humayun’un kurulmasıyla neticelenen Bando müziğinin bu kültüre girişi, Osmanlı ülkesinde Batı ezgilerinin daha sık duyulmasına neden olmuştur Açık havada çalınan marş-lar, valsler, mazurkalar, polkalarla Batı müziği yaygınlaşmaya başlamıştır Muzıka-yı Humayun’u kurmakla görevli Giuseppe Donizetti’den sonra onun görevine geti-rilen Callisto Guatelli, öğrencilerini Türk müziğinin aralık ve özelliklerini göz önünde bulundurarak Batı tekniğiyle marşlar bestelemeye teşvik etmiştir21 Yakla-şık son ikiyüz yıldır Batı müziğinden gelmekte olan etkiler, Geleneksel Türk Sanat Müziği bestecilerini etkilemiş, Hammamizade İsmail Dede Efendi(1777- 1845), Tanburi Cemil Bey (1871-1916), Refik Talat Alpman (1894-1947), Şerif Muhiddin Targan (1892- 1962), Münir Nurettin Selçuk (1900-1981), Reşat Aysu (1910-1999) gibi önemli isimler, içerisinde Batı müziği etkileri bulunduran eserler bestelemiş-lerdir Akorlar, arpejler, kromatik pasajlar, çift sesli ezgiler Geleneksel Türk Sanat Müziği’nin melodilerine girmiş, bu etki çalgı müziğinde daha belirgin bir şekilde kendini göstermiştir

Tarih boyunca yaşamış oldukları geniş coğrafik alan sebebiyle, birbirinden farklı toplumlarla etkileşime giren Türkler’in müzik kültürü, Orta Asya, Anadolu, İslam, Osmanlı ve Batı müzik kültürlerinin harmanlanmasıyla Türkiye Cumhuri-yet’ine uzanmıştır Osmanlı döneminde XV yüzyılda, kökleri Ortaçağ İslam dün-yasına ve oradan da Greklere kadar uzanan ilk Türkçe müzik nazariyatı çalışmala-rının yapılması, XVII yüzyıldan itibaren Geleneksel Türk Sanat Müziği’nde Os-manlı’ya ve İstanbul’a özgü yeni bir üslubun oluşması ve XVIII yüzyıldan itibaren Batı etkilerinin yaşanması Geleneksel Türk Sanat Müziği’nde yansımaları fazlaca görülen olaylardır Teori, terminoloji ve icra alanında somut bir şekilde izlenebilen bu yansımalar, Geleneksel Türk Sanat Müziği’nin çok kültürlü yapısını da gözler önüne sermektedir Yapısında mistik ve dinamik unsurları bir arada barındıran bu müzik türü, bu yapısıyla araştırmacılar için daima ilgi ve merak konusu olmuş, üzerinde pek çok tartışma yapılmıştır