Asya Hunları,Asya Hunları Hangi Boydan Gelmektedir, Asya Hunları Hakkında Geniş Bilgi

Asya Hunları,Asya Hunları Hangi Boydan Gelmektedir, Asya Hunları Hakkında Geniş Bilgi
Asya Hunları,Asya Hunları Hangi Boydan Gelmektedir, Asya Hunları Hakkında Geniş Bilgi

ASYA HUNLARI Ana vatan coğrafyası içerisinde kurulan ilk büyük Türk Devleti Hun Devletidir Çin kaynaklarında Hiung-nu diye adlandırılan Hunlar ile ilgili ilk bilgiler MÖ I bin yıllarına kadar çıkmaktadır Ancak Çin kaynaklarındaki bilgiler, Hunların güçlenmeleriyle birlikte MÖ IV yüzyılın sonlarına doğru artmaktadır Bu tarihlerde Hunlar, Ötügen merkez olmak üzere Orhun bölgesi ve Altay dağları civarında oturuyorlardı M Ö III yüzyılın ikinci yarısına doğru Hiung-nu yani Hun boylarının Çin üzerindeki baskıları iyice artırmıştır Çinliler, kuzeyden gelen saldırılara karşı, çok eski devirlerden itibaren kuzey sınırı boyunca savunma duvarları yapmaya başlamışlardı Nihayet artan Hun saldırılarına karşı, sınırdaki bu duvarların birleştirilmesi MÖ 214 yılında tamamlanmış ve meşhur Çin Seddi ortaya çıkmıştırHunların bilinen ilk hükümdarı, Şanyü ûnvanını taşıyan, Tuman (Teoman)dır Hunlar, Tuman zamanında güçlü bir siyasî birlik olarak ortaya çıkmışlardır Tuman, oğlu Mete ile giriştiği siyasî mücadele neticesinde ortadan kaldırılmıştır (MÖ 209) Çin kaynaklarının Mete (Mao-tu) adını verdikleri bu büyük hakanın adının Türkçe karşılığının, Bagatur veya Bahadır gibi bir ad olduğu sanılmaktadır Mete, Hun tahtının meşru varisi olmasına rağmen, üvey annesinin kışkırtmasıyla, babası tarafından Hunların düşmanı olan Yüeçilere rehin olarak verilmişti Buradan kaçmayı başaran Mete, babasına karşı mücadeleye girişti Demir bir disiplin altında yetiştirdiği ordusuyla babasını yenerek ortadan kaldırmıştır Böylece MÖ209 yılında Hun çağının en parlak devri olan Mete devri de başlamış oluyordu Bu tarihî olay "Oğuz Kağan Destanı"nda, Oğuz Kağanın babasıyla yaptığı mücadeleye ilham olmuşturDevleti yeniden eşkilâtlandıran Mete, doğudaki Moğol-Tunguz kabileleri birliği Tung-hular'ın ısrarlı toprak taleplerine savaş ile karşılık verip onları perişan ettikten sonra, güney-batıya dönerek, İpek Yolu'na hâkim durumdaki Yüeçiler üzerine yürüdü Yüeçileri daha batıya sürdü Ardından Çin topraklarına giren Mete, Çin İmparatoru Kao-ti'nin 320 binlik tamamı piyadelerden oluşan ordusunu, Turan taktiği ile çember içine aldı İmparator, ancak Hunların bütün şartlarını kabul ederek kendisini ve ordusunu kurtarabilmiştir(MÖ201) Yapılan anlaşmaya göre Çin İmparatoru, Hunların yaşadığı bütün toprakları Hun devletine bırakmayı, yıllık vergi yanında yiyecek ve ipek vermeyi kabul etmek zorunda kalmıştır Bir süre sonra Mete, Isık göl etrafında oturan Vusunları hâkimiyeti altına aldı Böylece devletin sınırları, doğuda Mançurya'dan batıda Aral gölüne, kuzeyde Sibirya'nın içlerinden güneyde Çin Seddi ve Tibet'e kadar uzanmış oluyordu Mete bu sınırlar içinde yaşayan bütün konargöçer kavimleri bir bayrak altında toplamış ve MÖ 177'de Çin hükümdarına yazdığı mektupta "Eli ok ve yay tutan herkes Hun oldu" diyerek millet olma şuuruna güzel bir örnek vermiştir Büyük Hun Hakanı Mete'nin yönetim ve askerlik alanında yaptığı düzenlemeler, Türk devlet geleneğinde önemli bir başlangıçtır Sonradan kurulacak Türk devletleri de, bu gelenek üzerinde yeşereceklerdir Mete MÖ 174'te ölünce yerine oğlu Kiyük geçti Kiyük, Tanrı dağları civarını ellerinde tutan Yüeçiler'i, kesin olarak mağlûp ederek, batıya sürmüş, Yüeçilerin batıya göçü ise Batı Türkistan, Afganistan ve Hindistan için önemli sonuçlar doğuracak olan bir kavimler hareketine sebep olmuştur Mete'nin Çin ile yaptığı anlaşma, onun döneminde de devam etmiş ancak MÖ166 yılında Çin'e bir sefer düzenlemiştir Kiyük'un ölümünden sonra (MÖ160) Çin, politikasını değiştirerek, Hunlara üstünlük sağlamak için büyük reformlara girişmiş ve ordusunu Hunları örnek alarak yeniden tanzim etmiştir Ayrıca Hun siyasî birliğini içten parçalamak maksadıyla iç mücadeleleri ve bazı kavimleri kışkırtmıştır Bu faaliyetlerinin sonuçlarını almakta gecikmeyen Çin, Kiyuk'un oğlu Kun-şin (MÖ160-126) devrinden itibaren inisiyatifi ele geçirir Bu dönemden sonra gerileme dönemine giren Hun akınları kuzeyde durdurulurken, Çin'in karşı saldırıları ile İpek Yolu üzerindeki memleketler de birer birer elden çıkmaya başlamıştır İpek Yolu'nun kontrolünün Çinlilerin eline geçmesi Hunlar için tam bir yıkım olmuş, iktisadî ve siyasî bakımdan yaşanan zorluklar Hunların ikiye bölünmesiyle neticelenmiştir MÖ 58 yılında tahta çıkan Ho-han Ye'nin sıkıntıları aşmak için Çin'e tâbi olunması gerektiği fikrini savunması ve bunu ********lik sayan kardeşi Çi-çi'nin ona karşı çıkması üzerine Hunlar ikiye bölündüler Ho-han-ye Çin himayesini kabul edip, halkının bir kısmını Çin'in kuzey sınırındaki Ordos'a gönderirken, Çin'e bağlanmayı kabul etmeyen Çi-çi, kendine bağlı boylarla batıya çekildi (MÖ54 ) ve Çu-Talas boylarında bağımsızlığını ilân etti Çi-çinin kurduğu Batı Hun Devleti fazla ömürlü olamadı Çi-çi, Talas ırmağı boylarında kurduğu şehirde kalabalık Çin ordularının muhasarasına maruz kaldı Meydan savaşına alışkın olan Hun ordusu, kale savunmasında başarılı olamayarak, Çinliler tarafından imha edildi (M Ö 38) ve böylece batıdaki Hun devleti yıkılmış oldu Çin'e bağlanan Hunlar da kısa bir süre için güçlenmişlerse de MS48 yılında bu devlet de kuzey ve güney olmak üzere ikiye bölünmüştür Kuzey Hunları, batıdaki Hunlarla birleşirken, Güney Hunları Çin sınırına yerleşmiş ve MS216 yılına kadar varlıklarını sürdürmüşlerdir Çin hâkimiyetindeki 5 bölgede 19 boy hâlinde teşkilâtlanan Hunlar, gittikçe çoğalarak siyasî bir güç oluşturmuşlar ve nihayet 4yy'dan itibaren, Çin'deki iç savaşlardan da yararlanarak, Kuzey Çin'de dört devlet kurmuşlardır: 1-Kuzey Çin merkezli, Han ve Ön Chao devleti (304-329) 2-Kuzey-doğu Çin merkezli, Arka Chao devleti (319-351) 3-Kansu'da, Kuzey Liang devleti (401-439) 4-Ordos'ta, Hsia (407-431) Bu Hun devletlerinin ortak özelliği, hâkimiyetlerini Çin'in tamamında meşru kılmak maksadına sahip olmaları ve bu nedenle de Çin isimlerini seçmeleridirNitekim devlet anlayışı ve yaşayış bakımından bu devletler Hun karakterini muhafaza etmişlerdir