Elmalı, Kadışehri Lisan

LÄ°SAN
türkçe anadil olup başka lisan bilen görülmemiştir şivesi ahıska ağzı dır yörede kullanılmayan bazı kelimeleri vardır "dığa" -"yekdi" gibi tanımlara baktım internetten gürcüce falan "çocuk" demek bizdede yaramazlık eden çocuğa deniyor behcet dayı sık kullanırdı"cırbağa"küçük lakin yaman kimse-" mazannı"ortalığı karıştıran yerinde duramaya-"gamo" kendini beğenmişgibi leri erzurum kafkasya tarafı cümlelelri"tırakoş"muhtemelen pontustan rumca olup üçüçcü demek olup(triakos)batı dillerinde ingilizcede de zaten tri üç demek bu uzun ismail ve ahı yusuftan sonra ailenin üçüncü çocuğu olan küçükağa(mustafa)dayının lakabı idi
Özgün cümle ler
En komik cumle TISTIMBIL cumlesi olup karnı iyice doymus demektirTavatir = aşırı iyi(arapça Tevatürabartılı söylenti)Gavrik=Kavisli,c harfi biçiminde olanÄ°lıhdım kimi= balık istifi gibi ,aynı cins ÅŸeylerin bol miktarda birarada olmasıkavlanma = Büyüklenme (hükümdar sülalesi olan kayı lardan görünmeye çabalama)Devamsuz=saygısızAba=AnneAbal iii =AnneciiimAban gurban olsuuun=Seni çok seviyorum yavrucuÄŸumTavsur=FotoÄŸraf(arapca Tasvir)Nenculağız=nekadar azonculağız=okadar azOncağız=azıcıkEcük=AzNaalem et=ne kadarTille=BastonCala=mısır kapcuÄŸuHıncı hamur=sertbirÅŸeyi kalmamışHarmutlama=soÄŸuk suylan ılıştırmaKoçokollo=YaltaklanmaMusdurla nma=t enezül etmememe,büyüklenmeSitil=Küçük helkiÇalkama=AyranÇimecah=BanyoKağıtbez i=Pa tiskaSeklem=8Tenekeye kadar hububat alan çuval(Orta boy)Durik=Birkaç avuç tane alabilen torbaDöş=GöğüsDal=sırtGıç=AyakTa ÄŸar=Büyü k su küpüAmbardami=KilerTekir=TekerTuluh=deri sıvı kabıKüsgü=ManivelaPinnik=KümesPingel=F ollu kTar=TünekKenkül=Alına sarkan saçCerek= kol kalınlığında uzun aÄŸaçHaflenme=şüpheye düşme(Havf-Arapca Ä°ncitme korkusu)Åžitendirme=Aklına solmaCazı =ortalığı karıştıran huysuz kocakarıneceddin=neyaptınnedecen=neyapacan Terpenmek= harekete geçmekTap=KuvvetFer=EnerjiMecal=Ä°ÅŸ yapabilme gücüKunkul= omuzKafdar=günahkar UÄŸuz=UyuÅŸukCendek=Ä°skeletÖjbe=Ä°nat Åže rÄŸada=Yaramaz çocukHudiklenme=HuylanmaGıkırcım soÄŸuktan azaların duyarsızlaÅŸmasıKatalama= kovalamaDolukma=AÄŸlayacak gibi olmaTumulma=İçinde kaybolmaEyce=Ä°yiMedük=çayır patatesiPekleme=Temizleme(Pak lama)Ciliko soÄŸan=yenmesi iyi bir cins soÄŸanGıci=Sevimli kız çocuÄŸuHacil olmak= mahcup olmakGıllanma=YuvarlanmaCısgal= Parmaklıklı kapıGıjgırmış=Haddinden fazla ekÅŸimiÅŸHeleoti=Bıldırcıngavut=Un kavurmasıCil=Sulak alanlarda yetiÅŸen lifli bitkiÇılgısuz=utanmazArap davÅŸani=SincapKenç=süt deÄŸiÅŸimi(ingilizce çenc,fransızca ÅŸanj*ÅŸanjman=hız deÄŸiÅŸtirici)cepci=Postacı (celp*yerine ulaÅŸtırma,arapça)Elöpen=KertenkeleGonur= Sarı msı(nharfisağırn)Çapar=BozumsuÄ°pdi=Ä° lkF ırfılik=PervaneAdamakıllı=FevkaladePahı l=Çek ememezlik(Arapça-Buhl)GoÅŸik=LokmaÄ°girmi=YirmiÇise=ÇiÄŸ Ci nni=DeliHınik=Ses teli problemliTeÅŸi=Ä°p büküme aracıZibil=ÇöpBayah=DeminSoku=Bulgur dövme dibeÄŸiSeten=Bulgur dövme tekerleÄŸiVala=Gelin yüz örtüsüKofik=Gelin başı halkasıCılga=PatikeAlÄŸun=Su tüneliAÅŸuh=Davar eklem kemiÄŸiÅžal=PantolonBorani=Åžeker pancarı yemeÄŸiTaslama=Kabak temeÄŸiHaşıl=Çanak sos lu yemeklerHapek=sürgülü kapakZaÄŸar=Küçük köpek Pangulot=Kağıt para(Bank notfransızca)Yalloz=Haber taşıyanYalak=Tavukların su kabıYalak(mecazi)=YaltaklananYaver=Haksızl ığ ı destekleyenÄ°rgalanma=SallanmaMengüç=Sevims iz Zabun=ZayıfGamga=Küçük KazıkMıh=ÇiviEcene=El keskisiDaÅŸlama=GüreÅŸ te bir oyunDalap=Sığır çifleÅŸme belirtisiCoruh=Kuru diri insanCenik=Kavgadan yılmayanTavli=EtliGıtmir=CimriNıhız=C imri (BaÅŸka tanımı)Badal=Merdiven ayaklığı,basamak(Pedal)Cici=HoÅŸagiden oyuncakDavarcuh=Deri çıkınGaragura basdi=AteÅŸli hastalık hayal görmesiAl basdi=Lohusa hayal görmesi8Vücudun zayıf düşmesinden dolayı)Cadi=Mısır ekmeÄŸiEcinni=Psikolojik sorunluKıtirik ekmek=çıtır ekmekHış=Köpek tasmasıTor=Balık ağıÇipil=Çalı çırpıCılıp=Ä°nce esnek çubukSabunkırtigi=kullanılıp küçülmüş sabunParpazlanma=SendelemeOcakkaÅŸi=Ocak üstü rafŞüşelambası=camdan gaz lambasıGoÅŸat=TavanEymece=Vücudun eklam yariCavramak=Gayret etmekGavut=Un kavurmasıBangir=ZenginBögür=Göğüsün yan tarafıGöggeçemen=YeÅŸil kertenkeleCice=akraba hanımıGelinbacı=YengeEgiÅŸ=hamur kazıyıcısıGırggal=Pratik inek baÄŸlama aracıPetni=YemlikEvlek=öküzlerin bir kere eylenip dinlenene kadar sürülen ortalama tarla alanıgavar=Tarla içi kanalSüdük=ÇiÅŸKirpikli sahan=kenarı desenli tabakLengeri=derin tepsiGaftan=EntariLal=KonuÅŸma özürlü(Ahraz)Külek=AÄŸaç KapKerti=BayatKesgenme=Kesici aletle vurmaya kalkışmaKılıçlama=Çaprazına konumluGön=BüyükbaÅŸ derisiSazah=Ayaz rüzgarıKezbi=Yaprak bitiKösni=KöstebekŞüjük=Süt ürünleri atık suyuGomba=TaklaHaze=Tamıtamına(arapça"Haza a") Bilor=Mercek(ArapçaBillur,ÅŸeffaf)Dacuh=HÄ ±lk at garibesiDasdar=Ela dokuması sofra bezi(Yün)Cecim=El dokuması başörtüsü(Yün)Kumpe=Boynu kısa,kafası omuzlarna bitiÅŸik gibi olan Teknolojik cümleler Bükme =DireksiyonTütünnuh=EksozÅžiÅŸirik=Balon Cin arabasi=Bisiklet70 li yıllarda radyoda ajanstan duyduÄŸu zaman bir kadın kocasına "direksiyon deduÄŸu nedüüür diye sornca kocasıda "bükme" diye cevaplayınca anam bükme deseye ey diye sitem ediyordu sonra kitle iletiÅŸim araçları yaygınlaşınca resmi türkçe yerel cümleleri unutturdu Yarel teknolojiKüci=Hasır dokuma tezgahı çubuÄŸuKirkit=Dokuma yı sıklama aracı Sabunnuh=boynuzdan yapılmış mazı yaÄŸlama kabıMazı=KaÄŸnı tekerlek dingiliKaraçöy=kaÄŸnı okuna kurulan yükleme aracıNat=Tırpan sapıCaÄŸ=kaÄŸnı yan destek aÄŸacıGop=kaÄŸnı on ve arka tahtasıOk=KaÄŸnı ÅŸasi siBoyunduruk=KoÅŸum hayvanlarını kaÄŸnıya ya da saba a baÄŸlaran aÄŸaçÇitdemüri=Karasaban kazıcı ucuKılç=Karasaban dikey kazığıMaluh= karasaban pimiMuylu=KaÄŸnı tekeri pimiGabdo= Saman sürükleme düzeneÄŸiTapan=Tarla düzeltme aracıKotan=Pulluk Tarımsal cümlelerÇit=Karasaban Dıhız=Tava gelmemiÅŸMalama=kaba samanTığ=saman tane yığınıTec=samandan arınmışhububat yığınıHavzal=hububattaki ot tohumlarıHagos=Kotan ya da sabanın son iziÇit=KarasabanKolik öküz= boynuzları gösteriÅŸsiz öküzÇıtak öküz=Boynuzları gösteriÅŸli öküzCamuÅŸ=MandaBalak=bebek mandaGodik=biraz büyümüş mandaTosga=büyümüş mandaComba=genç mandaEramük=YaÅŸlı manda(diÅŸi)Kartal=yaÅŸlı manda(erkek)ÇoroÅŸ= birden fazla çift koÅŸum hayvanını tarım aracına koÅŸmak(süper güçlü kaÄŸnı)ZoÄŸ=BiçilmiÅŸ ekin demetiDüge=Büyük danayaÅŸar dana= büyük dana(erkek) Sesli deÄŸiÅŸimli cümleler Söbe=SobaSöyteri=SoytarıTeref=TarafDe mür =DemirEÅŸg=AÅŸkDelmük=DemlikKöynek=Göm lek Keküç=ÇekiçMeymun=MaymunComart=Cömert Tut =DutKefaze=KepazeKöynek=GömlekKeküç=à ‡ekiç Degirman=DeÄŸirmenÄ°liyoli=UluyolBöön=B ugün Büyük sesli uyumlu cümleler Terazi=TereziÅžakir=ÅžekirTaze=TezeMuhamme t= MehmetÅžerafettin=ÅžerefettinYaani=YaniMà ¼ca adele=MucedeleBu Tarz bizim genetik gıtlak yapımızı ve karekterimizi belli eden esas tır çünkü bize düzeltip kısaltın diyen yok niye böyle yapıyoruz demekki tabiatımız böyle
Deyimler
Yateruh aşşağı=rahat geçiniyoruz demek Tilkiler pahır sıçer=hava çok soğuk ,kuru ayaz Karali gögli yakacam=öyle göveceğimki vücudunda morartılar ve çürükler oluşacak Hanedar adam=yemek ikram etme erdemine sahip insan Mendilsüz oyner= Söz dinlemiyor,istediğini elde etmek için hücum ediyor Taaaooooo= iyi ama iş işten geçti anlamına Gelürsem deli ineen danasını çığnaduukimi cığnarım=Gelirsem fena döğerim Ergişilerin yanına beni bağırtma ula= Namehrem erkeklerin yanında bağırtma (suçumuzdan dolayı annemiz yakalamaya çalışırken ) Geçi dağda kıl çuvalda= Ortada verilşiş söz ya da ödenmiş para yok(Proje aşamasında)Boz daş beni BANGİR etdi=Değirmen beni okadar zengin etti ki holdink gibi oldum(beyazımsı taş un öğüte öğüte)"Yongayla kaşınmak"parasızlık çekmek demektirYüregim böyüdi= uyku öncesi dalgınlaşmakDesinner hışonun hançarı var=gösteriş için iş yapmaSizleri görünce kakat olerim=sizlerin başarılarını görrdükçe sevinç ve gururumdan uçuyorumGort yaldurer=Zor işler yaptırıyor(GortCil dediğmiz zor yalunan bitkinin diğer adı)Gün verer işşıh vermer=Baskı uyguluyorZırzayı zorler=Kendisine kapalı olanı istemekte ısrar ediyorMedder düşdüm=gücüm tükendiCigerli=DuygusalSiçandan doğan davarcuh keser=Genetik kod una göre davranırHarmana giren porsuh dirgene dayanur=Süreç içinde açığa çıkarAyahlari şal toher=Telaşlı,Ayakları dolaşıyorBene turap turap oleller=Bana alçakgönüllü davranıyorlar(Turab,Arapça ,toprak)dabanıma gav yaktı=isteğini benden almak için acele ettirdi

Kaynak : Wikipedia

Gıkırcım: Telli çalgı , keman