Hayatın Zekâtı, Adanmışlıktır

Hayatın Zekâtı, Adanmışlıktır




Çağımızın saygın ilim ve ihlâs erbâbından Mâhir İz Hoca: "Zekatı verilmiş mal zâyi’ olmaz! Ben maaşımı aldığım gün zekâtını da veririm…" dermiş Bir gün iki talebesi Erenköy’deki evine kendisini ziyarete gidiyorlar Bindikleri dolmuşta bir cüzdan bulunuyor, fakat kimse sahip çıkmıyor Bakıyorlar ki içinde Mâhir hocanın resmi ve kartı var; bir de bir me’mur maaşı kadar para Sahip çıkıyorlar, alıp götürüyorlar Maaşını yeni aldığını söyleyen Hoca, cüzdanı nasıl düşürdüğüne hayret ediyor Talebesi: “Hani hocam, zekâtı verilen mal zâyi’ olmazdı?” diye espri yapınca, cevabı yapıştırıyor: “İşte zâyi olmadı! Sizi ilâhî sevkle cüzdanımın yanına yolladı ve sizin elinizle de onu sahibine geri döndürdü”


Elhak doğrudur Aleyhisselâtü Vesselâm Efendimiz: “Zekâtı verilen mal helak olmaz Zekât vermeyen kavimden Allah yağmuru alır Mallarınızı zekâtla koruyun, hastalıklarınızı sadaka ile tedavi edin” buyurmuşlardır Mâhir İz Hoca’ların fazilet zeminli izini yedi kıt’aya yol yol döşeyenlerin mahareti ile bugün adeta dünya zekâtın arınma kurnası altında temizlenmektedir Hazreti Sahipkıran’ın mirası mukaddes emanetine sahip çıkanlarla, dünyaya kutsiyet mayası çalınmaktadır Kur’an ve Sünnet, Allah Rasulü’nden emanet “Emanete riayet etmeyenden ise kabul edilmez ne zekât, ne ibadet” (Müsned-i Bezzâr) Emanette emin olanın zekâtı makbul ve mahmûd Zekât ki malı korur, vereni de korur; malı arındırır, vereni de arındırır; özellikle de sahiplenme duygusundan Zekâtı ziyadesiyle veren bir toplum da ilahî koruma ve arınma altına girer


Asrımızın medar-ı iftiharıdır ki, bugün cimri zekâtı denilen kırkta bir’in üstünde veren diğergâm ruhlu zenginler, sergiledikleri cömertlikle, ferdî vecîbeleri olan zekât mükellefiyetlerini infâk seferberliği istikametinde eda ediyorlar ve böylece de kişisellikten sosyalliğe açılıyor ve mâlî cihat ufkunda mükellefiyetten muzafferiyete doğru yükseldikçe yükseliyorlar Ancak zekât, sadece fakirin zenginlerin malındaki hakkı değildir Belki en geniş manasıyla zekât, Allah’ın kullarına lutfettiği bütün nimetlerden bir kısmını onlardan değişik isimler altında başkalarına vermelerini emrettiği, eğer o emri tutarlarsa, buna mukabil o nimetleri nikmetlerden arındırdığı bir tezkiye ameliyesi, bir terbiye, bir terakkî ve bir tekarrub vesilesidir


Peygamber Efendimiz’in beyânıyla: "Herşeyin bir zekâtı (temizlenme vasıtası) vardır Cesedin zekâtı oruçtur" “Namazın zekâtı, teşehhüt ve bana salât okumaktır” [Deylemî, Firdevs, 5/392, Hadis No: 8527] “İlmin zekatı onu öğretmektir, yaymaktır” (Hz Ali) “Güzelliğin zekâtı, iffet ve namusu korumaktır” (Hz Ali) “Evin zekâtı, içinde misafir için bir oda bulunmasıdır” (Hz Osman)… “Yalnız malın ve mülkün değil, her işin ve oluşun (da) bir zekâtı vardır Nasıl ki alacakaranlık, gecenin, fecir gündüzün zekâtı gibidir Nasıl ki, gülümseme yüzün zekâtıdır Onu arıtır, ışıtır çünkü Nasıl ki, borçlunun gölge serinliğinden faydalanmaktan çekinmesi de bir nevi zekâtın zekâtıdır Nasıl ki takva da bir nevi, ibadetin zekâtıdır Bunun gibi sabrın da bir zekatı vardır Sabrın zekâtı cihattır” [Sezai Karakoç, Kıyamet Aşısı, s11, Diriliş Yayınları, İstanbul, 1986]


Hayatın zekâtı (bütünüyle tezkiyesi) ise o hayatı verene “adanmışlık”tır Hakk’a adanmışlık, bir zekât-ı külliyedir Onun da fedâkârlık ölçüsünde dereceleri vardır En zirvesi ise maddî-manevî, bedenî-ruhî sahip olunan bütün imkânların zekât ötesi zekâtını, belki bir Ebu Bekir edasıyla imkânların aslına kadar hepsini Allah yolunda harcamaktır ve karşılığında Allah ve Rasulü’nü kazanmaktır Atâullah İskenderânî’nin dediği gibi: “Mâze fekade men vecedeh ve mâze vecede men fekadeh O’nu bulan neyi kaybeder? O’nu kaybeden neyi bulur?” Hiçbir şeyi, hiçbir şeyi! Dünyanın zekâtı da, üzerinde hakka zahîr bir topluluğun bulunmasıdır O hakka arka çıkan topluluğun fıkdânı ile ilâhî korunma ve arınmadan mahrum kalan yerküre de kıyamete maruz kalacaktır


Kur’an, adanmış bir kulun infâkını, mahiyet ve mükafaatını şöyle haber veriyor: “İnfak ettiğimiz her şeyi, adadığınız her adağı, Allah mutlaka bilir ve mükâfatını verir Fakat zalimlerin âhirette yardımcıları olmaz Allah rızası için yaptığınız maddî yardımlarınızı açıkça verirseniz ne güzel! Ama bu hayırlarınızı saklı tutar ve muhtaçlara ulaştırırsanız, bu sizin için daha hayırlı olur Ve Allah bu sebeple bir kısım günahlarınızı affeder Allah, yaptığınız bütün şeylerden haberdardır” [Bakara 2/270-271] Bilvesile bu âyetlerdeki “açıktan verme” ile alakalı bir hususu hatırlatmakta fayda var:


Mâlî ibâdetlerimizden olan ferdî zekât ve sadakaları umumî infak ufku ve mâlî mücâhede burcunda eda ederken bazı durumlarda bunu açıktan yapmak daha faziletlidir Bir toplumda farz olsun, sünnet olsun bir ibadet eğer terk edilir olmuşsa, onu yeniden ihya etmek için o ibadetin açıktan yapılması efdaldir Yine eğer yapılan yardım kişinin şahsına ise, onun şahsiyetini rencide etmemek ve onurunu incitmemek için ona gizliden zekat, sadaka veya infakta bulunmak müstehaptır Yok eğer bir hayır Ümmet-i Muhammed’in umumî maslahatına ise, bu sefer herkesi ona ortak etmek ve gönülleri coşturmak için o infâkın insanların bilip görebileceği şekilde açıktan yapılması sünnet-i seniyyedir


Nitekim Allah Rasulü sallallâhü aleyhi ve sellem Efendimiz Ashab-ı Kiram’ı infakta bulunmaya çağırırdı; hatta bazen herkesin içinde bazı sahabilerine tek tek sorarlardı Mesela Tebuk seferi öncesi Rasul-i Ekrem, infak seferberliği başlatır ve “Ya Ebu Bekir, sen ne getirdin?” diye sorar “Malımın hepsini getirdim ya Rasulallah?” “Peki evdekilere ne bıraktın?” “Allah ve Rasulü’nü bıraktım!” Sonra “Sen ne getirdin ya Ömer?” diye sorar O da: “Malımın yarısını ya Rasulallah” der… İşte din, iman ve vatan müdafaası için yapılan umumî infaklardaki bu açıktan verme sünnet-i seniyyesi ve “Allah rızası için yaptığınız maddî yardımlarınızı açıkça verirseniz ne güzel!” [2/271] âyet-i kerimesi doğrultusunda çağın ehl-i hamiyet mü’minleri, imkanlarını birleştirerek bir “imece” neşvesi içerisinde cihanşümul bir seferberlik gerçekleştirmektedirler Bu münasebetle yakın-uzak akraba-i ta’likâtına açılır, dost ve arkadaş çevresine uzanır ve tanıdık-tanımadık herkesi, adeta bir sefere çağırıyor gibi bu büyük hayır kampanyasına iştirak etmeye gür bir sesle davet ederler


Elbette ki çok verebilmek önemlidir Kapıya gelen dilenciye yardım eder gibi, fakirleri istemek mecburiyetinde bıraktıktan sonra –bir de cimri ikramı ile- onları “kapıdan savma”nın iman kardeşliği ile hiçbir zaman te’lifi mümkün değildir Hele ihtiyaç, şahsî değil de, millî, manevî ve kutsî bir ihtiyaç ise Bir düşünelim: Tebuk seferinde 1000 deveyi yükleri ile birlikte cihad hazırlıkları için hibe eden Hz Osman’ın bu büyük infâkı karşısında Allah Rasulü o kadar razı olmuşlardı ki, dudaklarından şu cümleler dökülüvermişti: “Osman artık bundan sonra ne yapsa ona zarar vermez!” Demek ki her ne kadar verilen şeyde ihlâs her zaman için en önemli öz olma mevkiini korusa da, yani keyfiyet (nitelik) birinci dereceden önemli olsa da, kemmiyetin (niceliğin/sayının) önemsiz olduğunu söylemek mümkün değildir Hz Osman orada eğer 50-100 deve vermiş olsaydı, acaba Rasul-i Ekrem’i bu kadar sevindirebilecek miydi, sevindirip de hayatındaki belki de böylesine kaderdenk bir Nebevî müjdeye mahzar olabilecek miydi?


Binâenaleyh infakta ihlaslı olmak kaydıyla çokça vermek en idealidir Verilebilenin en çoğunu hibe etmek ve kendini zorlayarak tasaddukta bulunmak, akl-ı meâd bakımından daha isabetli, daha ma’kul, daha merğubdur Nitekim böyle infakta bulunan kimseye Cenab-ı Mevla: “Ey âdemoğlu sen bolca ver ki sana da bolca verilsin” [Buhari; Müslim] diye seslenir Demek ki veren, esasen kendisine veriyor, başkasına değil Akıllı insan, ölümden sonrasına hazırlık yapan insan değil midir? Büyük davalar, büyük masraflara, ağır bedellere ihtiyaç duyar Bir bakıma ne kadar infak, o kadar i’lâ-ı kelimetullahtır En hayırlı yolların dahi şerre sapakları olduğu üzere, bu hususta da bazı sapma noktalarına ve kayma zeminlerine işaret eden samimi bir kalemin muhasebeye çağıran şiirimsi kelamıyla mevzuya parantez açalım:


“Ey adayıp, adaklarına paha biçenler, Ve ey adaklarını en değersizinden seçenler! Adarken aldananlar, Aldanırken aldatanlar, Hesabını tek dünyalı zihniyette tutanlar, Gözleri doymayanlar, İnfak ederken parmak uçlarıyla tutanlar… Hz İbrahim’in adağına, Hz İsmail’e selam olsun! Ki o bedenini babası İbrahim’e, Canını Allah’a teslim etmekte bir an olsun tereddüt etmedi Siz ey kurban keserken İsmail’i unutanlar, İsmail sınavını vermeden, kurbana duranlar… Siz ey gözyaşlarının zekâtını veremeyenler, Zekâtını kırkta bire indirgeyenler, Alırken gözleri parlayıp, Verirken elleri titreyenler, İstemeye meyledip, Vermeye yeltenmeyenler… Siz ey… Adağını yerine ulaştıranlara burun kıvıranlar, Oturduğu yerden teoriler üretip, Pratikte kılını kıpırdatmayanlar…” -B A-


Ne diyelim: Cenâb-ı Mevlâ, bizleri edebiyat yapmaktan muhafaza buyursun, hakikati yaşamaya muvaffak eylesin Evet, hayatın zekâtı, yani şerlerden arındırılması için en sâlih vâsıta o hayatı verene adanmışlıktır Adanmışlık ki maddî-manevî bütün imkanları Hakk’ın yoluna armağan edebilmekle mümkündür ve hakiki imanın lâzım-ı gayr-ı müfârıkıdır O sebepledir ki Peygamber Efendimiz: “Kâmil mü’min, sonu Cennet oluncaya kadar hayır işlemeye doymaz” buyurmuşlardır [Tirmizi; İbn-i Hibbân] Kur’an “ricâl” (adamlar, er oğlu erler, yiğitler, kahramanlar) olarak anlattığı o adanmış ehl-i hamiyeti şöyle anlatır: Onlar “öyle kimselerdir ki, mallarında istemekten başka çıkar yol bulamayan yoksulların ve (muhtaç oldukları halde hallerini gizledikleri ve isteyemedikleri için) ihtiyaç içinde oldukları bilinmeyenlerin hakkı olduğunu kabul ederler (ve onların hakkını bir tarafa ayırırlar)” [Meâric 70/24]


Nûr’a gark olmuş öyle ricâlullah, “öyle yiğitler vardır ki, ne geçimleri adına sürekli icra ettikleri ticaret, ne de (günlük) alım-satım işleri, onları Allah’ı zikretmekten, (O’nun adını yüceltmek için ders halkaları oluşturmaktan), namazı bütün şartlarına riayet ederek, vaktinde ve aksatmadan kılmaktan ve zekatı tastamam ödemekten alıkoyamaz Onlar, kalplerin halde hale girip altüst olacağı, gözlerin dehşetten donakalacağı bir günden korkarlar Allah, onları en güzel amellerine göre mükafatlandıracak, üstelik onlara lütf u kereminden daha fazlasını verecektir Allah, her kimi dilerse ona hesapsız rızık bahşeder” [Nur, 24/37-38]


Hâsılı: Hakk’a, hakikate, eğitime ve barışa adanmış ruhlar, bütün varlıklarıyla beraber infâklarını da i’lâ-yı kelimetullah ufkunda eda ederler; diğergâmlık ve fedâkârlık çıtalarını üst üste yükseltirken, hususî kulluklarını da asla ve kat’a ihmal etmezler, şahsî füyûzât hislerinden fedâkârlığa mecbur kalırlarsa da, bunu “hayr-ı kesîr için şerr-i kalîl irtikap edilebilir” fehvâsınca mahcub ve mahzun olarak yaparlar; ve neticede ise hayatlarının küllî zekâtını en ideal biçimde verebilmeye bakarlar


Musa Hub