Disleksi

Disleksi Nedir?

Disleksi dinleme, konuşma, okuma, yazma, akıl yürütme ile matematik yeteneklerinin kazanılmasında ve kullanılmasında önemli güçlüklerle kendini gösteren bir öğrenme bozukluğudur İlkokula başlayan disleksili çocuklarda eğitim alabilecek zihinsel gelişim henüz tamamlanmadıgı için okuyamazlar, yazamazlar ve matematiksel işlemleri kavramada zorluk çekerler Ancak bu onların zeka düzeylerinde bir sorun olduğunu göstermez

Hatta zeka düzeyi çok yüksek çocuklarda da görülmektedir Fakat bazen hastalık farkedilmeyebilirDisleksililer zeka düzeyleri düşük olmadığı gibi özel yeteneklere de sahip olabilirler Buna önemli kanıt disleksili olduğu bilinen bilim adamları ve sanatçılardır: İzafiyet teorisini ortaya çıkaran büyük bilgin Albert Einstein, kalipso müziğinin kralı Harry Belafonte, büyük mimar, heykeltraş ve Mona Lisa’yı resim dünyasına armağan eden ressam Leonardo da Vinci, İrlandalı yazar Yeats, başta “Düşünen adam”olmak üzere pek çok önemli eserin sahibi heykeltraş Rodin, sinema oyuncusu Tom Crouse, şarkıcı ve sinema oyuncusu Cher disleksili ünlüler arasındadır

Disleksi’li çocuklarda dikkat bozukluğu da görülür Bu nedenle bu çocuklara bir uzman tarafından sistemli bir dikkat eğitimi verilmelidirSözel, işitsel, görsel eğitim metodları seçilmelidir Sınav sorularını çabuk okuyamazlar ve cevapları yazamazlar Bu nedenle bu çocuklara sözlü sınav yapılması daha etkin olur Çoktan seçmeli sınavlarda (test) daha başarılı olurlar

Disleksi Türleri:
Disleksi doğuştan gelen gelişimsel ve travmaya bağlı disleksi olarak ikiye ayrılır Doğuştan gelen disleksi doğum öncesi ,doğum sırasında ve doğum sonrası komplikasyonlara bağlı olarak üçe ayrılır

Doğum öncesi disleksiye, yetersiz ve dengesiz beslenme, gebelik sırasında geçirilen enfeksiyonlar ve bilinçsiz ilaç kullanımı etken olabilirUzun ve zor doğum plesenta anomalileri doğum sırasında oluşan disleksiye ,doğumdan sonra bebeğin nefes almasındaki gecikme ve geçirdiği ateşli hastalıklar da doğum sonrası oluşan disleksi sebeplerindendir Kalıtsal etmenlere bağlı olarakda disleksi ortaya çıkabilir

Beyin Kelimeleri Nasıl Okur?

Beyin üzerinde yapılan çalışmalar normal beyinlerin sağ beyin yarım küresinin sol beyin yarımküresine göre daha küçüktür Normal bir bireyde beyinin işleyiş şekli şöyledir :

Ses Birimi Üretimi:Beyinin bu bölümü sesli veya sessiz olarak kelimeleri seslendirmeye yardımcı olur Bu bölüm ayrıca kelimeleri oluşturan küçük sesleri analiz eder Bu bölüm daha çok yeni okumaya başlayanlarda daha aktiftir

Kelime Çözümleyiciler:Beyinin bu bölümü daha çok yazılı kelimelerin analizini yapar Bu bölümdekelimeyi oluşturan hece, ses ve harfler uygun bir şekilde seslendirilir

Otomatik Dedektör Bulucu:Beyinin bu bölümünün görevi kelimelerin otomatik olarak tanınmasını sağlamaktadır Otomatik bulucu aktive edilir ve okuyucu hızlı bir şekilde kelimeyi algılar

Bu durum disleksilerde daha farklıdır Sağ beyin yarımküresinin, sol beyin yarımküresine eşit büyüklükte ya da sol beyin yarım küresinin daha küçük olduğunu ortaya koyar Disleksilerin sol beyin yarımküresindeki farklılıkların bu bozukluğun nedeni olduğu düşünülüyor Disleksi okuma sorunu, yazmada meydana gelen ve matematiksel işlemlerde meydana gelen işlemler olarak ayrılır ve farklı adlar alır

Okuma sorunları reading disorder diğer adıyla DyslexiaYazma sorunu Disgraphia
Matematiksel işlemlerden kaynaklanan sorunlar dyscalculia terimleri ile adlandırılır

Disleksi üzerine çalışan ilk nörologlardan Samuel T Orton disleksinin sık karşılaşılan özelliklerini şöyle belirlemiştir

Yazılı kelimeleri öğrenme ve hatırlamada zorluk b ve d, p ve q harflerini, 6 ve 9 gibi sayıları ters algılama; kelimelerdeki harfleri yada sayıları karışık algılama, ne’yi en; 3’ü E; 12’yi 21 olarak algılamak gibi
Okurken kelime atlamak
Hecelerin seslerini karıştırmak ya da sessiz harflerin yerini değiştirmek, sıklıkla yazım hatası yapmak
Yazı yazmada zorluk
Gecikmiş ya da yetersiz konuşma
Konuşurken anlama en uygun kelimeyi seçmede zorluk
Yön (yukarı, aşağı gibi) ve zaman (önce, sonra, dün, yarın gibi) kavramları konusunda sorunlar
Elleri kullanmada hantallık ve beceriksizlik

Erken tanı bu çocukların gelecekte alacakları eğitimin tespiti açısından çok önemlidirBu konuda çocuğa yardımcı ve destek olunmalıdır
Bu da veli-öğretmen-psikolog işbirliği ile olmalıdır

Kaynak:Bilkent Üniversitesi