Bayat Ekmekleri Nasıl Değerlendirebiliriz

ekmek israfı - bayat ekmekle yapılan yemekler - bayat ekmek nasıl değerlendirilir

İnsanoğlu hayatını sürdürebilmek için yiyecekten giyeceğe, barınmaktan ısınmaya, taşıttan zorunlu kullanım eşyasına kadar bir çok şeye muhtaçtır Bu ihtiyaçlar içerisinde ekmeğin özel bir yeri vardır


Fakir veya zengin fark etmeden hepimizin günde üç öğün bıkmadan yediğimiz ekmeğin soframıza gelene kadarki hikayesine bir göz atalım Eskilerin nân-ı aziz dedikleri bu vazgeçilmez gıda; bugün 25-30 YKr civarında elde edebildiğimiz bu nimet, acaba sadece maddî değeri ile mi ölçülmelidir? Tohum olarak tarlaya atılmasından hasat edilmesine, değirmende un olmasına, hamur haline getirilerek pişirilmesine ve nihayet bize ulaşmasına kadar birçok insanın alın teri vardır


Bu büyük nimeti çarşıdan buğday alarak alıp kendimiz imal etmeye çalışsak, bu fiyata bu kalitede ekmek yapabilir miyiz? Ekmeği bize ucuz yedirmek için devlet çeşitli desteklemeler yapmaktadır Bilerek veya bilmeyerek çöpe attığımız ekmeklerde bütün bir milletin hakkı vardır Atalarımız ekmeğin önemini anlatabilmek için “Onda saçı bitmedik yetimin hakkı vardır” demişlerdir

Ekmek israfı ürkütücü boyutlarda


Günlük yaşantımızda büyük bir öneme sahip olan ekmeğe karşı maalesef gereken özeni gösteremiyoruz Yurdumuzun sadece üç büyük şehrinde yapılan ekmek israfı insanı dehşete düşürmektedir İzmir’de bir günde 550 bin kilo ekmek çöpe atılarak ziyan oluyor İstanbul’daki çöplerin 1/6’ini ekmek israfı oluşturmaktadır Bununla bütün Türkiye halkı bir hafta doyabilir Ankara’nın ekmek israfı İstanbul ve İzmir’den hiç de geri kalmamaktadır


Bu tablo günlük besin ihtiyacının yüzde 80’ine yakın kısmını ekmekten sağlayan bir millet için üzücü olduğu kadar dehşet vericidir de! Nüfusunun büyük çoğunluğu tarıma dayalı bir milletin israf yüzünden zaman zaman dışarıdan buğday alması ise açıklanması güç bir olaydır

Bayat ekmekle nefis yemekler


Atalarımız ekmeğe son derece hürmet göstermiş, sofrada ufalanan ekmek parçalarını atmayarak bayatlayan parça ekmekleri çorba ve diğer sulu yiyeceklerle tüketmişlerdir


Günümüzde ise ekmekler çok kolay bayatlatılmakta, bayat ekmekler rahatlıkla çöpe atılabilmektedir Halbuki alacağımız birkaç küçük tedbirle önce ekmekleri bayatlamaktan kurtarabilir, tüm önlemlere rağmen bayatlayan ekmeklerle çok nefis yemek ve tatlılar hazırlayabiliriz


Uzmanlar ekmek israfını önleyebilecek tedbirler arasında ‘Ev hanımlarının bayatlamış ekmeği değerlendirme konusunda bilgilendirilmesi ve teşvik edilmesini’ göstermektedirler Gerçekten de ev hanımları ekmeklerini bayatlatmayarak, bayatlayan ekmeklerini de çeşitli şekillerde değerlendirerek öncelikle ev ekonomisine daha sonra ülke ekonomisine küçümsenmeyecek katkılarda bulunabilirler


Çin’de bir pirinç tanesini çöpe atmanın büyük bir suç olduğunu ve şiddetle cezalandırıldığını duyduğumda oldukça şaşırmıştım Ancak biraz düşününce olayın gerçekten ciddi bir boyutunun olduğunu kavradım Pirinç, Çin’de en çok tüketilen gıda maddesi Her Çinli günde en az bir defa pirinç yemeği yemekte Çin’de yaşayan her bir insanın bir pirinç tanesini çöpe attığını varsaydığımızda her gün en az 1 milyar tane pirinç tanesi israf olacaktır Bu gerçekten de hiç küçümsenmeyecek bir rakam…


Küçükken rahmetli babaannem yemek yedikten sonra sofrada oluşan ekmek kırıntılarını bir araya toplar, parmağı ile tek tek toplayarak yerdi Bizi de ekmek kırıntılarını yememiz konusunda teşvik eder “Yediğiniz her bir ekmek kırıntısı karşılığında Allah size cennette bir huri verecek” derdi


Türkiye’de her gün 12 milyon ekmeğin israf edildiğini duyduğumda rahmetli babaannemi bir kez daha hayırla yad ettim 12 milyon ekmek… İnsan biraz aklı selim ile düşününce bunun ne kadar büyük bir cinayet olduğunu anlayabilir

Ekmeğin saklanması


Günlük olarak kalan ekmeğin atıl duruma düşmemesi için en iyi yöntem buzdolabında ve derin dondurucuda saklanmasıdır Sadece bu yöntemle ekonomiye


çok büyük bir katkıda bulunulabilir Buzdolabında bekletilen ekmek, tüketileceği zaman çıkarılarak 60 derecenin üzerinde ısıtılması durumunda tekrar taze ekmek özelliğini alacaktır


Tahta ekmek dolabına ambalajsız olarak konulan ekmek, gevrekliğini korumasının yanı sıra bir süre sonra çok çabuk kuruyarak, kabuk kısmı çok sertleşmektedir Ekmek dolabına naylon poşet içinde konulduğunda ise çok fazla yumuşama olmaktadır 4 derecede saklanan ekmek, çabuk bayatlasa da kuruma ve küflenmeyi önleme açısından tercih edilebilir


Ekmek tüketirken dikkat edilmesi gereken hususlar


- Ekmeği kesinlikle açıkta bırakmamalıyız


- Sıcak ekmekleri soğuduktan sonra naylon torba içinde saklayabilirsiniz


- Ekmeğin yeterince soğumadan bırakılırsa buhar nedeniyle küflendiğini bilmeliyiz


- Yine bilmeliyiz ki ekmek tüketilirken, bazı kişiler kabuğunu sevdikleri için veya ekmek içi sıcakken hamur olduğundan önce ekmeğin kabuğunu koparıp yerler, bu durumda ekmek daha kolay bayatlar Çünkü su kaybı kolaylaşır, kuru, kolayca ufalanır


- Ekmeği bir öğünde tüketilecek kadar dilimlemeli, kalanı bütün olarak muhafaza etmeliyiz


- Soğuk ekmek kesinlikle bayat ekmek demek değildir Bir gün sonra bile ısıtıldığında tekrar yumuşak ve lezzetli bir hal aldığı için kolaylıkla yenebilir


- Ekmeği bozulmadan bozdolabında saklayabiliriz Böylece küflenmesini önlemiş oluruz Ancak tazeliği doğal olarak azalacaktır Bu ekmekler yine kızartılarak veya ısıtılarak rahatlıkla yenebilir


- Eğer derin dondurucumuz varsa ekmeği -21 derecede taze olarak uzun süre saklayabiliriz

Mevlana’dan


Ekmeğin zevkini, ancak aç kimse bilir; tok olan, o zevki, hiç bilmez! Ekmekçi dükkanındaki ekmeklerden dükkanın ne haberi vardır?


Ekmekçi aç olsaydı, ekmeği hiç satmazdı; seher rüzgârı gülün kıymetini bilseydi, onu saçıp dökmezdi!

Bayat ekmekle yapılan yemekler

Ekmek Dilimi

Malzeme


1 bayat ekmek, 3 yumurta, 1 kaşık nişasta, 3 kaşık un, 1 çay bardağı rendelenmiş az tuzlu peynir, 1 küçük demet maydanoz, 1 çay bardağı su, yeterince tuz, 1 su bardağı yağ

Hazırlanışı:


Un, yumurta ve nişasta ile birlikte bir telle güzelce çırpılır İçerisine bir çay bardağı


rendelenmiş peynir, ince kıyılmış maydanoz ve bir çay bardağı su katılarak hepsi birlikte güzelce karıştırılır


Diğer taraftan bir veya iki günlük bir bayat ekmek, birer santim kalınlıkta düzgünce


dilimler halinde kesilir (Peynirin tuzu, ekmeğin tuzu kâfi geleceğinden ekmek dilimi için pek tuz istemez)


Bir tavada bir su bardağı çiçek yağı kızdırılır Kesilen ekmekler, yumurtalı malzemeye


bulanıp çıkarılır, bekletilmeden hemen kızgın yağa atılır Ekmeklerin iki tarafı nar gibi


kızartıldıktan sonra sıcak olarak yenir

Ekmek Kavurması

Malzemesi:


1 adet bayat ekmek, 125 gram margarin, 1 çay bardağı su

Hazırlanışı:


Bayat ekmek parçaları lokma büyüklüğünde doğranır Tencerede kızartılmış yağ üzerinde kavrulur Ekmekler kavrulurken bir çay bardağı soğuk su üzerine serpilir İyice karıştırıldıktan sonra tencerenin kapağı kapatılıp 5 dakika pişirilir Daha sonra servis yapılır

Kalacuş

Malzemesi:


1 adet bayat ekmek, yarım paket margarin, 3 bardak su, 250 gram yoğurt, 1 baş kuru soğan

Hazırlanışı:


Bayat ekmek, küpler şeklinde bıçakla kesilerek derin bir kaba konulur Margarin tavada kızdırılır Soğan, kızgın yağda pembeleşinceye kadar kavrulur Çalkanarak ayran kıvamına getirilen yoğurt ve su, yağ ve soğanın bulunduğu tavaya ilave edilir Birkaç dakika kaynatıldıktan sonra, oluşan karışım derin kapta bulunan doğranmış bayat ekmeklerin üzerine dökülür Kabın kapağı kapatılır Bir süre ateşin üzerinde tutulur ve hemen servise sunulur

Siron

Malzemesi:


1 adet bayat pide, yarım paket margarin, 1 bardak su, 2 su bardağı yoğurt

Hazırlanışı:


Kibrit kutusu büyüklüğünde pideler bıçakla kesilir Tepsiye dik gelecek şekilde dizilir Dizildikten sonra yarım paket margarin eritilir 1 bardak su eriyen yağın üzerine dökülür ve kaynatılır Burada oluşan yağlı su, kesilmiş ve tepsiye dizilmiş pidelerin üzerine dökülür Daha sonra 2 su bardağı yoğurt çırpılarak bu hazırlanan pidelerin üzerine uygun şekilde yayılarak dökülür Kabın kapağı örtülerek hafif ateşte ısıtılır ve servise sunulur

Peynirli bayat ekmek köftesi

Malzeme:


1 bayat ekmek, yarım kalıp beyaz peynir, 1 demet maydanoz, 2 yumurta, 1 adet soğan, tuz, köfte baharı, pul biber

Hazırlanışı:


Bayat ekmek, üzerine su serpilerek nemlendirildikten sonra ufalanır Ufalanan ekmeğin içerisine yarım kalıp sert beyaz peynir rendelendikten sonra 1 demet maydanoz doğranır; 2 yumurta kırılır; 1 adet orta boy soğan rendelenir; tuz, köfte baharı ve pul biber katılır


Bu karışım yoğrularak köfte şeklinde parçalara ayrılır Köfteler önce una, sonra çırpılmış yumurtaya, daha sonra galeta ununa bulanıp kızgın yağda kızartılır

Bayat ekmekle yapılan tatlılar

Ekmekli puding

Malzemeler:


1 bayat ekmek, 250 gram frenk üzümü, yarım kilo böğürtlen, 1,5 çay bardağı şeker,


1 çay kaşığı vanilya, 1 yemek kaşığı limon suyu

Hazırlanışı:


Ekmeğin kabukları temizlendikten sonra yarısı 1 cm kalınlığında dilimlere ayrılır Ekmeğin diğer yarısından 8 cm çapında bir yuvarlak kesilir Yuvarlak parça dibi çiçek şeklinde bir kek kalıbına yerleştirilir Şeker, böğürtlen, frenk üzümü ve vanilya, üzerlerine limon suyu ilave edilerek 5 dakika kısık ateşte karıştırılır Hazırlanan karışım kaba boşaltıldıktan sonra üzerleri ekmek dilimleriyle kaplanır Üzeri folyo ile sarılıp buzdolabında bir gece dinlendirilir Kalıp servis tabağına ters çevrilip frenk üzümü, krem şanti ve böğürtlen ile servis yapılır


Bayat Ekmek Tatlısı


Malzemeler:


5-6 dilim bayat ekmek içleri, 2 su bardağı toz şeker, 1 kaşık margarin, 3 adet yumurta, 2 su bardağı süt, 1 adet limon kabuğu rendesi, 1 paket vanilya

Hazırlanışı


Şekerden iki kaşık ayırıp, kalanı ile kıvamlı şurubu hazırlayınız Bayat ekmek içlerini


sütle ıslatınız Yumuşayınca ezerek koyu bir bulamaç yapınız Erimiş yağa yumurtaları katıp, karıştırınız Sonra bu karışıma ekmekleri ilave ediniz


Küçük yağlanmış tepsiye karışımı koyup, yayınız Üzerine ayırdığınız şekerleri


dökünüzIsıtılmış orta hararetli fırında katılaşıncaya kadar pişiriniz


Fırından çıkarıp, üzerine ılık şurubu dökünüz İstenilen şekilde kesip, servis yapınız


Bademli ekmek dilimleri

Malzeme:


1 bayat ekmek, 1 kutu krema, 2 yumurta, tereyağı, bal, badem

Hazırlanışı:


Bayat ekmek dilimleri, krema ve yumurta ile hazırlanan karışıma batırılarak ıslatılır Islatılmış ekmeklerin iki tarafı da, kızdırılmış tereyağında kızartılır Kızarmış ekmeklerin üzerine bal sürülür Servis tabağına dizilen ballı ekmeklerin üzerine kıyılmış badem serpilir