Lösemi Nedir Belirtileri, çeşitleri ve Testi Nasıldır

Lösemi, kan hücrelerinin özellikle de lökositlerin normalin üzerinde çoğalması ile kendini gösteren, vücuttaki kan üretim sistemini (lenfatik sistem ve kemik iliği) etkileyen bir kanser türüdür Lösemide, yüksek sayıdaki olgunlaşmamış ve malign hücrelerin normal ilik hücrelerinin yerini alır ve iliklerde hasar meydana gelir Bu sayede kan pıhtılaşmasında rol oynayan plateletler ve savunmada rol oynayan lökositlerin sayısı azalmaya başlar ve sonunda lösemi hastalarında zedelenmelerin ve kanamaların yoğun görülmesine neden olur Hastaların savunma mekanizması zayıflar kolay ve enfeksiyon kapma riski kolaylaşır Löseminin ilerleyen aşamalarda, kırmızı kan hücresi eksikliği anemiye, nefes darlığına neden olabilir


Kan kanserinin hücre tipine göre (myeloit, lenfoit gibi) ve hastalığın süresine göre (müzmin ve had) çeşitleri vardır Bazı tipler daha hızlı ve kötü bir gidiş gösterir Çocukluk çağında ise, lösemi tipleri diğer kanser tiplerine göre daha sık görülmektedir (Yüzde 35) Ülkemizde her yıl 16 yaşın altında 1200- 1500 yeni lösemili çocuk vakası bildirilmektedir


Lösemiler akut veya kronik olarak (mikroskoptaki görünüşlerine göre alt gruplara ayrılırlar) ve tümörün yayılım ve gelişim özelliklerine göre sınıflandırılırlar Genel olarak, akut lösemiler çocuklarda ortaya çıkarken, kronik lösemiler daha çok yetişkinlerde görülme eğilimindedirler


Akut ve Kronik Lösemi

Akut lösemide, kemik iliğinde olgunlaşmamış kan hücreleri hızlı bir şekilde üretilmekte ve bu nedenle sağlıklı-normal kan hücrelerinden sayıca daha fazla hale gelmektedir Bu anormal hücreler diğer organlara da yayılarak, organları fonksiyonlarını yapamaz hale getirebilir Kronik lösemi, görünüşte olgun; ancak normal olgun kan hücrelerinin yaptıklarını yapamayan kan hücrelerinin aşırı üretimi ile tanımlanabilir
Genel olarak, kronik lösemi, akut lösemiden daha yavaş ilerler KML hastaları tipik olarak 3- 5 yıl boyunca normaldirler, sonrasında ise AML benzeri bir tablo meydana gelir


Çocukluk Çağında Lösemi

Lösemiler hücre cinsine göre; ALL (Akut Lenfoblastik Lösemi) ve AML (Akut Myeloblastik Lösemi) olmak üzere 2 ana gruba ayrılır Kendi içlerinde de alt sınıflar tanımlanabilir Lösemi her yaşta görülebilen bir rahatsızlıktır Çocukluk çağında görülen lösemi ise, 2- 5 yaşlarında artmaktadır: Çünkü bu dönem çocuklarda lenf dokusunun en aktif olduğu dönemdir 1 yaşın altında ve 10 yaşın üstünde, yeni vakalarda tedaviye cevap azalmaktadır


Löseminin belirtileri

İlerleyici bir seyir gösteren löseminin belirtileri, anormal (habis) hücrelerin, kan yapıcı organlarda normal hücrelerin yapımını engellemesi sonucunda ortaya çıkar Normal alyuvarların yapımındaki azalma ile kansızlık (anemi); normal akyuvarların yapımındaki azalma neticesinde enfeksiyona yatkınlık, mikrobik hastalıklar ve ateş; kan pıhtılaşmasında rol alan kan pulcuklarının (trombositler) yapımındaki azalma ile çeşitli kanamalar (burun kanaması, diş eti kanamaları, cilt altı kanaması gibi) meydana gelir Ciltte sık sık çürükler meydana gelir veya kesik oluştuğunda kanama güçlükle durdurulur


Hastalığın diğer bazı bulguları ise, habis hücrelerin bazı organları işgal etmesine ve çeşitli kimyevi maddeler salgılamasına bağlanır Bütün bu hızlı hücre yapım ve yıkımı, kilo kaybı ve terlemeye de yol açar Hastalarda dalak genellikle büyümüştür ve lenf düğümlerinde de şişlikler tespit edilir Karında şişkinlik hissi vardır


Erken döneme ait belirtiler genelde gözden kaçmaktadır: Çünkü bu dönemdeki şikayetler nezle veya diğer sık gözlenen hastalık şikayetlerine benzer Halsizlik, kemik ve eklemlerde ağrılar, baş ağrıları, deride kızarıklıklar zayıflık ve yorgunluk, ateş, bazı nörolojik semptomlar, dişetlerinde şişkinlik ve kanamalar gibi…
Lösemi tanısı kan testleri ile netleştirilebilir Daha sonra kemik iliği biyopsisi, özel kan testleri ve genetik testler yapılır


Tedavi

Günümüzde uygulanan tedavilerin temel amacı, habis hücreleri ortadan kaldırmaktır Tedavi şekli, hastalığın tiplerine ve safhalarına göre değişiklik gösterir Radyasyon (Şua) tedavisi; çeşitli kanser ilaçlarının tatbiki; bağışıklama (veya bağışıklık sistemini güçlendirme) tedavisi (immünoterapi), kemik iliği nakli başlıca tedavi şekilleridir
Kemik iliği nakli, kriz (atak) atlatıldığı zamanda kişinin kendi hücrelerinin (ototransplantasyon) veya uygun bir vericinin hücrelerinin (allotransplantasyon) verilmesi ile olabilmektedir Hasta kayıplarının en önemli sebepleri ise, aşırı zayıflık, mikrobik hastalıklar, kanama ve işgale bağlı organ yetmezlikleridir

Lösemide kötü huylu blast hücreler çok hızlı çoğalırlar



Bunlar olgunluk ve çoğalma zamanlarına göre çeşitli evrelere ayrılırlar:



1) Mitoz, 2) G devresi, 3) S devresidir Tedavideki amaç; birbirinden farklı etkilerdeki ilaçların bir program çerçevesinde uzun süre kullanılarak tüm safhalardaki blastların öldürülmesidir
Yaklaşık 3 yıl süren tedavide 4 safha yer alır: 1- Yükleme Tedavisi (Balyoz Harekatı):
Birbirinden farklı 5- 6 çeşit ilaç damardan aynı anda verilir Amaç kötü huylu hücrelerin 2 ay içerisinde hızla öldürülmesidir Bu aşamada kötü huylu hücrelerin üstüne hızla gidilir


2- Pekiştirme Tedavisi (Jet Tesiri):

Paniğe kapılan, dağılan kötü hücreler hemen kendilerini korumak, direnebilmek için gizlenmekte ve çoğalmaya çalışmaktadır 3- 4 ay süren bu tedavide çok yüksek dozda ve birbirinden farklı tesirleri olan ilaçlar damardan verilmektedir İşte bu sırada maalesef vücuttaki faydalı hücreler de ölmekte, saçlar dökülmekte, ağızda yaralar çıkmaktadır


3- Önleyici Tedavi (İstihbarat):

Kemik iliğinde yenilmiş, parçalanmış, dağılmış düşman hücrelerinin beyin ve sinir sistemi ve üreme organlarına yerleşerek, sinsi sinsi faaliyete geçmelerini önleyici olan tedavi yöntemidir Bazı durumlarda radyoterapi de (ışın tedavisi) uygulanabilir


4- Yeniden Örgütlenmeye İzin Vermeyen Devamlılık Tedavisi:

Bu aşamada amaç, artık tamamen yok edilmiş kötü hücrelerinin vücudumuzda herhangi bir şekilde yeniden çoğalmalarını önlemektir En son blast yok edilinceye kadar, blastların tek tek bulunup parçalanması sağlanır Süreç yaklaşık 25- 3 yıl kadar devam eder