Eklerle İlgili Kurallar

1 Soru eki her zaman ayrı yazılır: Öğreniyor musunuz? Ölür müsün, öldürür müsün? Kalem mi? İnsanlık öldü mü?
2 -ki aitlik eki ünlü uyumlarına uymaz ve daima bitişik yazılır: Yarınki, akşamki, yoldaki, yazıdaki, Turgut'unki
Birkaç örnekte ünlü uyumlarına uyar: bugünkü, dünkü, öbürkü
3 -ma /-me fiilden isim yapma eki ile biten kelimeler -a, -e, -ı, -i ekleriyle genişletildiğinde araya y koruyucu ünsüzü girer: kazanma-y-a, okuma-y-a, sevme-y-i
-mak / -mek ile bitenlere ise -a, -e, -ı, -i eklerinden biri gelirse -k ünsüzü yumuşar: yazmak-a > yazmağa, okumak-a > okumağa Ancak günümüzde y'li yazılışa doğru güçlü bir eğilim vardır
4 -ken (<iken) eki büyük ünlü uyumuna uymaz Getirildiği kelimenin ünlüleri kalın da olsa, ekin ünlüsü ince kalır: okurken, yazarken, durgunken, başlarken
5 İ- ek-fiili ayrı yazıldığında ünlü uyumlarına uymaz: okuyor idik, çalışacak imişiz, yorgun ise
Ancak, imek fiili bugün daha çok ekleşmiş olarak kullanılmakta ve ünlü uyumlarına uymaktadır: bakıyordu, süslenecekmiş, neyse, güzelmiş, alırsa
6 Ki bağlacı her zaman ayrı yazılır: demek ki , bilmem ki,
Geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer
Olmaz ki!
Böyle de yatılmaz ki! (Orhan Veli)
7 Da, de bağlacı ayrı yazılır Bu bağlacın ayrı yazılacağı çoğu kişi tarafından biliniyor ancak bulunma hâli ekiyle karıştırılıyor Bunları şöyle ayırt edebiliriz:
· Bağlaç olan da, de'nin -ta / -te şekli yoktur
· Bir isim, hâl eklerinden sadece birini alabilir Kelimede hâl eklerinden biri varsa bunu takip eden da, de bağlaçtır ve ayrı yazılmalıdır: Bu soruyu da bildi Size de selâmı var
· Hâl eki çıkarılacak olursa belirgin bir şekilde, cümlede kopukluk olur