Şehzade Mustafanın Öldürülmesi

Şehzade Mustafanın Öldürülmesi
[Osmanlıda Kadın Hakimiyeti]

Devlet idaresinde ilk defa kadın nü­fuzu, Kanuni’nin eşi Hürrem Haseki Sul­tan ile girmiş ve son derece zarar vermişÂ­tir Kanuni döneminde en liyakatli Veliaht-Şehzade olan, devlet adamları ile halk ve ordu tarafından çok sevilen Şehzade Mus­tafa’nın idamı, büyük bir hukuki haksızlık olduğu gibi devletin istikbali için de çok uğursuz bir olay olmuştur

Kanuni’nin (kızı Mihrimah Sultan’ın kocası) damadı Hırvat asıllı Rüstem Paşa ile (Ukrayna’da bir bölge olan) Rutenya’lı bir papazın kızı olup 9-10 yaşında esir alınan eşi Hürrem Sultan’ın (Aleksandra Lisovska) entri­kaları ve padişahı uzun yıllar içinde ya­nıltmaları ve inandırmaları sonucunda; Şehzade Mustafa nın olduruLmesi iLe devlet, bürokrasi, ordu ve toplum içinde sosyo-psikolojik yönden derin etkileri olan, devletin yıkılışının başlangıcı sayılabilecek hatalı eylem ve davranışlar meydana gel­miştir

Saray ve iktidar hırsı Osmanlı'ya mahsus bir şey değil Kadınlar arası rekabetin yol açtığı entrikalar da Sadece İtalyanların önde gelen ailelerinden Borgia'ları, ünlü Lukses'i hatırlamak bile bu hükme varmak için kâfi
Osmanlı hareminde yaşananlar için ise 'kışkırtılmışlık sonucu' demekte sakınca yok Kışkırtan da meçhul değil, belli: 2 Mehmet, yani Fatih Şayet Fatih, Osmanlı devlet yönetiminin esaslarını belirlediği ve kendisinden sonra asırlarca uygulanan Kanunname'sinde her padişahın tahta çıkışında erkek kardeşlerini öldürmesini kural haline getirmemiş olsa, hiç şüphe yok ki pek çok cinayet ve suikastın önü alınmış olurdu

Hürrem ve Mahidevran

Kardeş katline izin veren kurala rağmen Kanuni dönemine kadar gelişmelere haremin fazla dahli olmadı Saray kadınları 'mukadderat' diyerek kendileri için uygun görülenle yetindiler Bu süreç Hürrem'le son buldu O Topkapı Sarayı'na cariye olarak geldiğinde haremin hâkimi Kanuni'nin ilk eşi ve büyük oğlu şehzade Mustafa'nın annesi Mahidevran Hatun'du Göz kamaştıran güzelliğiyle Kanuni'nin ilgisini çektiği şüphesiz
Cihan padişahının ona "Sure-i Velleyl okurdum dün nemaz-ı şamda/Zülfün andım dilberin, nitdim, ne kıldım bilmedim" diyecek derecede aşkla bağlandığına da

Şehzade Mehmet'in doğumundan sonra Hürrem'in onun geleceği hususunda telaşa düştüğü, Kanuni'nin ardından şehzade Mustafa'nın tahta çıkmasına mani olamazsa oğlunun öldürülmesini kaçınılmaz son olarak gördüğünü düşünmek için her sebep var Babası Yavuz'un tahtı nasıl tehditle ele geçirdiğini bilen Kanuni'nin büyük oğlu hususunda evhama kapılmasını sağlamaktan ibaretti Hürrem'in rolü

İlk olarak büyük rakibi Mahidevran Hatun'dan kurtuldu Hürrem'in şehzade hakkında dedikodu yaydığını işiten başhaseki öfkesinden deliye döndüğü bir akşam Hürrem'e saldırıp onu haremin koridorlarında sürüklemek gafletinde bulundu Durumu öğrenen Kanuni gönlünü almak için Hürrem'i çağırdığında onun "Bende bakılacak yüz kalmadı" demesi yetti Mahidevran o gece Topkapı'dan Kütahya'ya şehzade Mustafa'nın yanına sürüldü

'Tek kadın'lığa ulaştı

Artık Hürrem tek kadınıydı haremin Ve Padişah saray adetlerini kenara itip onun bir tür kraliçelik manasına gelen 'Haseki Sultan' sıfatını kullanmasına izin vermişti "Celisi halvetim, varım habibim, mahı tabanım/Mahremim, varım, güzeller şahı sultanım/Stanbulum, Karamanım diyarı milketi Rumum/Bedehşanım ü Kıpçağım ü Bağdadım, Horasanım" dediği kadının her isteğini yerine getirmekten zevk alıyordu Kanuni Güzel haseki de "Ey saba Sultanıma zarü perişan diyesin/Gül yüzünsüz işi bülbül gibi efgan diyesin" mısralarıyla karşılık veriyordu

Şehzade Mustafa'nın öldürülmesi emrini verişinde, sadrazam tayininde gözettiği onun telkinleri
oldu Hürrem sadece şehzade Mehmet beklenmeyen bir anda hastalanıp öldüğünde sarsıldı

Gelecek planlarını onun saltanat makamına geçmesi üzerine yapmıştı İkinci oğlu Selim ve üçüncü oğlu Beyazıd arasında tercih yapmak zorunda kaldı Ancak yaşlanmıştı iki oğlu arasındaki taht savaşını,
Beyazıd'ın öldürülmesini, Selim'in saltanatını göremedi

Safiye Sultan

Hürrem hep Kanuni sonrası sarayda Valide Sultan olarak hüküm süreceği günlerin hayalini kurmuştu Ancak yaşasaydı bile Selim'in erken ölümü üzerine tahta çıkan Sultan 3 Murad'ın eşi Safiye'yle yarışamazdı herhalde Venedik'e bağlı Korfu Valisi'nin kızıyken korsanlar tarafından kaçırılıp Osmanlı ülkesine getirilen Safiye genç kızlığa adım attığı yaşlarda Manisa'da şehzade Murad'ın hareminin gözdesiydi Ve onun ilk erkek çocuğunu dünyaya getirmiş olması dolayısıyla gözdeydi 3 Murad o denli düşkündü ki Safiye'ye babası ölüp tahta çıkmak için İstanbul'a geldiği gece onun derhal başkente taşınması emrini verdi Annesi Nur Banu'nun hayatının, oğlunun gözünü Safiye'den başka kadınlara çevirmeye çabalamakla geçtiğini söylersek abartmış olmayız Ama Safiye kocasının başka kadınlarla gönül eğlendirmesini sorun etmedi Murad'ın her eğlence gecesinin ardından bin bir özür dileyerek yanına geldiğini başta kayınvalidesi olmak üzere herkesin bilmesi ona yetti

Yıllar tek tek rakiplerini tasfiye etti Safiye'nin Onun da en büyük hayali Valide Sultanlık'tı Oldu da Sultan Murad'ın ölümüyle büyük oğlu şehzade Mehmed tahta çıktı Ve cülusuyla birlikte bütün erkek kardeşlerini öldürdü Safiye'den tek bir itiraz gelmedi Mehmed'i kendisine hayran yetiştirmişti, el'hak oğlu da onu yanıltmadı

İmparatorluğun en güçlü insanı oldu Safiye Ondan habersiz tek bir tayin yapılmıyor her atama
için ona hediye adı altında rüşvet veriliyordu Adına rüşvet işlerini takip edecek bir ekip kurmuş, kabaca tarife bile belirlemişti Onun para hırsı sarayda herkese bulaştı Sadrazam Koca Sinan Paşa öldüğünde mirası 600 bin altın lira, 3 milyon gümüş akçe, 29 çekmece elmas, 62 çekmece inci, 30 iri elmas ve kilolarca kıymetli taş, altın sofra takımları, zırhlar vs idi ve bu, devlet soyularak edinilmiş servetti

Safiye durumu padişaha açıklayıp babaannesinden şikâyet ettiği için şehzade Mahmud'a düşman oldu Bütün gücüyle, oğlunun tahta göz koyduğuna padişahı inandırıp katli için ferman çıkartmaya uğraştı Ve bunu başardı da 3 Mehmed annesinin kışkırtmasıyla evlat katili olduğunu anlayıp hayata küstü ve altı ay sonra öldü

Safiye torunu Ahmed'den yana umutsuzdu Şehzadelerin kendisinden nefret ettiklerini biliyordu 54 yaşındaki Valide Sultan'dan hayatı boyunca yaptıklarının acısını çıkaracak ve onu mumla aratacak bir namzet de yoldaydı

Kösem: Önde giden

Safiye Sultan, torunu tahta çıkarken kendince tedbirliydi aslında Sultan Ahmed daha 14 yaşındaydı, annesi Handan Haseki, kayınvalidesinin korkusundan oğluyla hiç ilgilenmemişti Ama hiç kimse onun daha tahta çıkmadan, cülus hazırlıkları yapılırken sarayın izbe bir köşesinde gözüne ilişen kendi yaşında bir kıza gönlünü kaptıracağını da hesap etmemişti

3 Mehmed'in ölümü üzerine hareme çağrılan kadın hafızın yanında getirdiği evlatlıktı Kösem Muhtemelen Rum asıllıydı Sultan Ahmed onunla evlenmeden tahta çıkmamakta inat etti Haremde biribirinden güzel kadınların olduğu anlatıldı, olmadı; sünnet olmadığı hatırlatıldı, tutmadı "Şimdi nikâh yapılsın düğün sonra olsun" dedi

Osmanlı hanedan geleneğinde nikahlanmak yoktu ama "emir büyük yerden gelince" çaresiz herkes boyun eğdi Karıkoca mutlu yaşadılar aslında

Sultan Ahmed ondan başka kadına bakmadı Dindar bir insandı, dönemin evliyası Aziz Mahmud Hüdai Hazretleri'ne bağlanmıştı Fatih'ten bu yana hiçbir padişahın el süremediği kanunu o değiştirdi Kardeş katlini yasakladı ve Osmanoğullarından yaşca en büyük erkeğin saltanat makamına geçmesini kural haline getirdi

14 sene sürdü

Kösem'le aralarındaki aşk öylesine ateşliydi ki sarayın içinde birbirlerinden uzak kaldıkları zamanlarda mektuplaştıkları biliniyor

"Sabah yanımdan ayrılırken yüzünüz biraz buruktu, acaba sizi gücendirecek bir şey mi yaptım"; "Dünya işleriyle alakalı olarak çağrılınca elceğizimle yaptığım kahveyi yarım bıraktınız, ağlamaktan gözlerime kan oturdu" türünden notlardı hepsi

14 yıl sürdü bu sevda 1 Ahmed midesinden rahatsızlandı ve beklenmedik zamanda öldü Kösem acısını yaşayamadan hâkimiyetini yitirmeme mücadelesine atıldı 4 Murad'ı tahta çıkarana kadar iki padişahı ihtilal üzerine ihtilalle safdışı etti

İlki 'Deli' lakabıyla anılan Mustafa'ydı, ikincisi Genç Osman 4 Murad 13 yaşında tahta çıktığında Kösem resmen 'Saltanat Naibi' oldu Ve imparatorluğu yönetti Padişahların kadın düşkünü
olmaları yüzünden yaşananları bildiği ve Murad'ın, annesinin iktidarını sınırlayacak bir aşk macerası yaşamasından korktuğu için "Arslanım, padişahlar sureti ve siyreti mahbub nedimlerle bade-i gülfama iltifat
edegelmişlerdir" (yüzü ve huyu güzel sadık erkek hizmetlilerle içip eğlenmeye) telkinleriyle yetiştirdi Sultan Murad'ı