Sanat Tarihinin Unutulan Kadınları Geri Dönüyor

Sanat tarihinin unutulan kadınları geri dönüyor

Biri Van Gogh diğeri Duchamp soyismini taşıyan iki kadının erkeklerin gölgesinde verdikleri mücadele sanatta varolmak isteyen pek çok kadın için esin verici bir ışık tutuyor


Bala Gürcan Madra
Sanat tarihinin unutulan kadınları geri dönüyor
Sanat tarihinde kadınların yüzyıllar boyunca erkek sanatçıların gölgesinde kaldığı artık herkesin bildiği bir gerçek Ancak bu durum yalnızca kadın sanatçıları değil, sanat dünyasının her alanında rol oynayan kadınları da etkiliyor Özellikle son yıllarda dünya genelindeki müzeler, bu adaletsizliği tersine çevirmek için etkin biçimde çalışıyor ve sanat tarihinde arka planda kalmış kadınların hikâyelerini yeniden gün yüzüne çıkarıyor




Bu bağlamda Amsterdam’daki Van Gogh Müzesi, Vincent van Gogh’un yaşamında çok önemli bir yere sahip olan ancak uzun yıllar göz ardı edilen bir kadını öne çıkarıyor: Jo van Gogh-Bonger Jo, Van Gogh’un kardeşi Theo’nun eşiydi ve bugün Van Gogh’u dünyanın en büyük sanatçılarından biri olarak tanımamızın ardında onun yıllar süren mücadelesi yatıyor Van Gogh’un sanatı, o dönemde birçok kişi tarafından anlaşılmamış ve takdir edilmemişti Ancak Jo, sanatçının eserlerini ticari birer ürün olarak değil kültürel bir miras olarak değerlendirdi ve bunun etrafında stratejik bir yapı kurdu



Jo van Gogh-Bonger

İki kardeşin erken yaşta yaşamını yitirmesinin ardından Jo, Van Gogh’un sanatsal mirasını sahiplendi ve tüm yaşamını bu mirası dünyaya tanıtmaya adadı Van Gogh’un ünlü mektuplarını yayımladı, Hollanda ve dünyanın farklı yerlerinde sergiler düzenledi, özel koleksiyonerlere ve etkili galericilere stratejik satışlar yaparak sanatçının bugünkü ününün temellerini attı Müzedeki sergide Jo’nun, ünlü Amsterdamlı ressam Isaac Israels tarafından yapılmış portreleri yer alırken kaleme aldığı yüzden fazla mektup da ziyaretçilerle buluşuyor Bu belgeler, Jo’nun Van Gogh ailesindeki kritik rolünü ve dönemin sanat dünyasındaki konumunu anlamamıza yardımcı oluyor

DADA HAREKETİNDE ÖNEMLİ BİR KİŞİ
Benzer bir çaba Zürih’te de yürütülüyor Kunsthaus Zürich’te açılan Suzanne Duchamp retrospektifi, Marcel Duchamp başta olmak üzere üç erkek kardeşine kıyasla sanat tarihinde geri planda kalmış bu önemli sanatçıyı yeniden keşfetmeye odaklanıyor Suzanne Duchamp, “Paris Dada” hareketinin önemli bir figürüydü ve modernizmin gelişiminde kritik bir rol oynamıştı Ancak sanat dünyasının erkek egemen yapısı nedeniyle genellikle bağımsız bir sanatçı olarak kabul görmemiş ve yaşamı boyunca ünlü erkek kardeşlerinin ve sanatçı eşi Jean Crotti’nin gölgesinde yaşamak zorunda kalmıştı

ImageSuzanne Duchamp

Suzanne Duchamp’ın yaşamöyküsü, kadın sanatçıların tarihten nasıl silindiğinin çarpıcı bir örneğidir Sanatçının yaşamına ilişkin bilgilerimiz oldukça sınırlıdır çünkü Avrupa ve Amerika’da dağınık halde bulunan bazı mektuplar dışında kişisel günlük veya not bırakmamıştır Bu belge eksikliği, kadınların sanat kanonundan dışlanmalarına ek olarak, Duchamp’ın yeterince tanınmamasının da temel nedenlerinden biri olmuştur New Yorklu galerici Francis M Naumann gibi isimler, Suzanne’ın sanat tarihindeki hak ettiği yeri alabilmesi için uzun yıllar mücadele etmek zorunda kalmıştır

Bu iki sergi gösteriyor ki sanat tarihini yeniden yazmak ve daha kapsayıcı hâle getirmek artık müzelerin öncelikli hedefleri arasında yer alıyor Kadınların hem sanatçı hem de sanat hamisi ve koleksiyoner olarak üstlendikleri roller giderek daha görünür hale geliyor Bu değişim, yalnızca geçmişin adaletsizliklerini telafi etmek değil gelecekteki kuşaklar için daha eşitlikçi bir sanat dünyası inşa etmek açısından da son derece önemli