Amatör Gökbilimcilik

GÖKYÜZÜNDEKİ BÜYÜN YOLLAR

Gökyüzünde bazı gökcisimlerini bulmanın bazı kolay yolları vardır Bunun için bazı işaretçi yıldızlardan yararlanılır Kutupyıldızı'nın bu şekilde kolayca bulunduğunu bir çoğununuz bilirsiniz Kutupyıldızı pak parlak bir yıldız olmadığı ve içinde bulunduğu takımyıldız olan Küçük Ayı da pek belirgin bir takımyıldız olmadığı için, ilk bakışta kolay bulunamaz İşte burada Büyük Ayı Takımyıldızı yardıma yetişir Büyük Ayı, bir ayıdan çok kepçeye benzer Bu kepçenin kazana dala kenarını oluşturan iki yıldızdan, kepçenin içinin baktığı yöne doğru ilerlediğimizde, doğruca Kutupyıldızı'na gideriz

Büyük Kare, Büyük Ayı Takımyıldızı gibi, gökyüzüne başımızı kaldırdığımızda hemen tanıyıverebileceğimiz şekillerden biridir Birbirine yakın parlaklıklarda dört yıldızın oluşturduğu bu kareye “büyük” denmesinin nedeniyse, gökyüzünde gerçekten geniş sayılabilecek bir alan kaplamasıdır Büyük Kare, başlı başına bir takımyıldızı değildir; Kanatlı At Takımyıldızı'nın gövdesini oluşturur

Büyük Kare, pek de parlak olmayan yıldızlardan oluştuğu halde, gökyüzünde kolayca bulunabilir Bunun en önemli nedeni, çevresindeki ve içindeki yıldızların onu oluşturan yıldızlardan çok daha sönük olmalarıdır Sonbaharda Büyük Kare başucuna yakın, biraz güneyde yer alır Gökyüzüne baktığınızda onu kolaylıkla tanıyabilirsiniz

Karenin kuzeydoğu köşesini oluşturan yıldız, Alferatz ya da bir başka adıyla Sirrah, 21 kadir parlaklıktadır Kuzey batı köşeyi oluşturan yıldız, Scheat, kararsız değişken bir yıldızdır ve ortalama 24 kadirle parlar Güneybatı köşedeki yıldız, Markab, 25; güneydoğu köşedeki yıldız Algenib'se, 28 kadir parlaklıklardadır

Şimdi gelelim Büyük Kare'nin bize nasıl yardımcı olduğuna Karenin yıldızlarını kullanarak çizeceğimiz çeşitli doğrular, bizi gökyüzündeki bazı parlak yıldızlara götürür Çizeceğimiz neredeyse her doğru, bizi önemli bir yıldıza götürür

Önce, doğu kenarından kuzeye uzanan bir doğru çizerek başlayalım Çizdiğimiz bu doğru neredeyse 0h sağ açıklıkla çakışır Buradan, Beta (b) Kraliçe'nin hemen yanından geçerek Kutup Yıldızı'na gidilebilir Kraliçe Takımyıldızı da bu ay en iyi gözlenebilecek takımyıldızlar arasında yer alıyor Karenin aynı kenarını bu kez ters yöne, yani güneye doğru uzattığımızda, Balina Takımyıldızı'nın pek de parlak olmayan “parlak” yıldızlarından birine, b Balina'ya ulaşabiliriz

Şimdi gelelim batı kenara Bu kenarı gösterdiği doğrultuda izleyerek iyice güneye inersek, Güney Balığı'nda yer alan parlak yıldız Fomalhaut'a ulaşırız Yaklaşık bir kadir parlaklığa sahip olan bu yıldız Ekim ayında en yüksek konumuna ulaşıyor

Karenin güney kenarını batıya doğru uzattığımızda, Kartal Takımyıldızı'nda yer alan Altair'e ulaşırız Altair, Lir Takımyıldızı'ndaki Vega ve Kuğu'daki Deneb'le birlikte yaz üçgeninin köşelerini oluşturan yıldızlardan biridir Aynı kenarı ters yöne, doğuya uzattığımızda, Balina'nın parlak yıldızlarından, Menkar'a ulaşırız

Şimdi de köşegenlere bakalım Güneybatı köşesinden kuzeydoğu köşesine doğru çizeceğimiz köşegeni uzatırsak, Arabacı'da yer alan ve gökyüzünün en parlak yıldızlarından biri olan Kapella'ya ulaşırız Öteki köşegeni, güneydoğu köşesinden kuzeybatı köşesine doğru çizeceğimiz köşegeni, uzattığımızda, Kuğu'nun en parlak yıldızı Deneb'e ve biraz daha ilerlediğimizde, Çalgı'nın en parlak yıldızı Vega'ya ulaşırız

Sözünü ettiğimiz tüm bu yıldızlar, yukarıdaki gökyüzü haritasında görülebilir Ancak bunun gibi, gökyüzünün genel görünümünü veren haritalara bu türden yol gösterici çizgileri çizerseniz sizi biraz yanıltabilirler Çünkü, kubbe (yarım küre) biçiminde olan gökyüzünü kağıda aktarırken biçimi bir miktar bozulur Gökyüzüne bir cetvel ya da iki elinizle gerdiğiniz bir ip tutarsanız, bu yol göstericilerin gerçekte oldukça iyi yol gösterdiğini fark edersiniz