Türkiyede Basınç Ve Rüzgarlar

Türkiye'de Basınç ve Rüzgarlar
Türkiye’de mevsimlere, deniz ve karalara ve yerel ısınma farklarına bağlı olarak oluşan basınç merkezlerinin yanı sıra, Türkiye’nin dışında oluşan ve Türkiye’yi etkisine alan gezici basınç merkezleri de bulunmaktadır

Türkiye’yi en çok etkileyen basınç merkezleri şunlardır:
a) Sibirya Antisiklonu: Sibirya üzerinde oluşur Türkiye’yi kışın etkiler Soğuk ve kar getirir 60° enlemleri çevresinde oluşmasına rağmen, soğumadan dolayı termik kökenlidir

b) Asor Antisiklonu: Atlas Okyanusu üzerindeki Asor Adaları çevresinde, 30° DYB alanına bağlı olarak oluşur Kış mevsiminde Sibirya antisiklonu ile birleşerek Türkiye üzerinde etkili olduğunda İzlanda siklonu Türkiye’ye sokulamaz Bunun sonucunda da ülkemizde kışlar soğuk, sert ve kar yassı, geçer

c) Basra Siklonu: Basra Körfezi çevresinin aşırı ısınmasıyla oluşur Samyeli rüzgârları vasıtasıyla Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde etkili olur Havadaki nemi kurutarak sıcaklık ve buharlaşmayı arttırır 30° Kuzey enlemi çevresinde oluşmasına rağmen, ısınmadan dolayı termik kökenlidir Türkiye’de yaz mevsiminde etkilidir

d) İzlanda Siklonu: İzlanda üzerinde oluşur Türkiye’de kışın ve ilkbaharda etkili olur Etkili olduğunda Türkiye’de kışlar ılık, kısa ve yağmurlu geçer 60° enlemleri çevresinde oluştuğu için dinamik kökenlidir

RÜZGÂRLAR
Türkiye’ye, kuzeybatı, kuzey ve kuzeydoğudan esen rüzgarlar enlemin etkisiyle, hava sıcaklığını düşürürler Güneybatı, güney ve güneydoğudan esen rüzgarlar ise hava sıcaklığını yükseltirler

a) Soğuk Yerel Rüzgârlar:
Karayel: Balkanlar’daki yüksek basınç ve Basra Körfezi’ndeki alçak basınç sonucu oluşur Kuzeybatıdan soğuk ve kuru olarak eser Kış mevsiminde Marmara Bölgesi ile Batı Karadeniz’de sıcaklıkları azaltarak kar yağışına neden olur

Yıldız: Kuzeyden eser Karadeniz üzerinden geldiği için soğuk ve nemlidir Karadeniz Dağları’nda yağış bırakır

Poyraz: Marmara, Karadeniz ve İç bölgelerimize kuzeydoğudan esen soğuk, kuru bir rüzgârdır Doğu Avrupa’daki yüksek basıncın etkisi sonucunda oluşur Kışın sıcaklıkları azaltarak kar yağışına neden olur Yaz poyrazı ise serin ve kuru olarak eser

Ege Denizi’nde, yazın poyraz benzeri rüzgârlar tam kuzeyden eserler Eski Yunanlılar bu rüzgârlara, ticaret rüzgârı anlamında Etesia demişlerdir Bugün de, Dünya literatüründe Ege Denizi’nde yazın kuzeyden esen rüzgârlara etezyen denilmektedir

b) Sıcak Yerel Rüzgârlar
Lodos: Kuzey Afrika’daki yüksek basınç ve Hazar Denizi’ndeki alçak basınç sonucu oluşur Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde etkilidir Akdeniz’den geldiği için nemli ve sıcaktır İç kesimlere sokulurken yükseltinin etkisiyle soğuyarak yağışa neden olur Kış mevsiminde etkili olduğu bölgelerde, sıcaklığı arttırarak kar erimelerine neden olur

Kıble: Güneyden eser İç kesimlerimizde etkili olur Akdeniz Bölgesi’nde nemli ve sıcak, iç kesimlerde ise, kuru ve sıcak olarak eser

Keşişleme (Samyeli): 30° enlemi çevresindeki dinamik yüksek basıncın etkisi sonucu oluşur Suriye Çölü’nden Güneydoğu Anadolu’ya doğru eser Sıcak ve kurudur Bitkiler üzerinde kurutucu etkisi vardır