Türkiye'de Sanayi

Türkiye'de Sanayi
Topraktan ve ya toprak altından elde edilen hammaddeler,sanayi yolu ile tüketime elverişli hale getirilirsanayi adı altında toplanan farklı işlerden bir kısmı el ve tezgah işleri dırHer ikisinin de, belirli bir hammaddenin maddeye dönüştürülme işlemi yapılır Bu işlem yaplırkende iki önemli faktör devreye girer İşçi ve enerji, Bu iki faktörün yanında kapital ile hammaddenin imalata dönüştürülmesi hedeflenir Görüldüğü gibi geniş anlamı ile sanayi işlenmiş yada işlenmemiş maddelerin, fabrikada veya imalathanelerde işlenerek, kullanılır hale getirilmesidir

Önceleri, bütün hammaddeler elde veya tezgahlarda işlenir XVIIIyüzyıl sonlarına doğru buhar gücünün bulunması ve bu enerjinin sanayi de kullanılması ile doğan büyük endüstri,XIX Yüzyıl içinde egemen duruma geçti öyleki el tezgahları ve el sanatlarına dayalı küçük imalat sanayi kaybolmaya başladı

Büyük sanayi nin hızla gelişmesi sonucunda her ülke sanayisinin gelişmesine önem vererek ülkeler hammaddelerini kendileri işlemeye çalışmaktadırlar

ÜLKEMİZDE BÜYÜK SANAYİ’NİN KURULMASININ EVRELERİ:
Ülkemizde büyük sanbayinin kurulması çok eskiye dayanmaktadırBununla birlikte sanayi kuruluşu sırasında , gerekli koruma tedbirleri alınıp,yeni sanayi kollarının geliştirilmesi pek olası değildir Çünkü Osman lı devleti XVI yüzyılda Avrupa devletleri ile Kapitülasyonlar adı verilen anlaşmalar imzalamıştır Önceleri yararlı olan bu anlaşmalar daha sonraları Osmanlı devletinin gerilemesinde büyük rol oynamıştır Bunun sonucunda sanayiinin gelişmesine engel olmuştur

Bu dönemde ülke isteğini karşılayacak bir takım küçük kuruluşlar bulunmaktaydı Bunlar

*Toprak ürünlerini ülke içinde tüketebilecek hale getirmek için kurulanlar; yağ, sabun, değirmencilik, makarna, sebze ve konserve gibi
*Besin sanayi ile ispirto içki ve tütün sanayi
*Daha çok köylü ve askerin gereksinimini karşılamak üzere bazı dokuma işleri
*Dericilik
*Dışardan getirilmesi güç ve pahalı olan bazı yapı malzemesi hazırlanması, örneğin tuğla, çimento gibi
*Birkaç geni ve makine onarım evi

Bu kuruluşlardan hemen hiç biri ülke gereksinimini karşılayacak durumda değildi bir çoğu büyük fabrika olmaktan çok,yarı tezgah işi biçimindeydi Hiç biri Avrupa ile yarışacak durumda değildiAyrıca bu işletmelerin Büyük çoğunluğu yabancı yatırımlar ile kurulmuştur Lozan antlaşması ile, 1923 ‘de kapitülasyonlar kaldırılınca, ülkede sanayi alanında hafif kıpırdamalar başladı 5 yıl içinde, önce 1927 tarihinde Teşviki Sanayi kanunu çıkarıldı Bu kanun ile ülkede sanayi nın canlanması amaçlanmıştır 1929 ithal malları üzerinde gümrük vergisi kullanılmaya başlanılmıştır Daha sonra Sanayi ve Madden Bankası, 1933 te de Sümerbank adını almıştır

TÜRKİYE’DE SANAYİNİN GELİŞMESİ
Ülkemizde sanayi kısa sürede hem çok hızlı gelişmiş ve çeşitlenmiştir Ekonomimizde göze çarpan başlıca özeliklerden birisi budur Bu gelişme son 30-40 yıl içinde olmuştur Türkiye’de sanayiinin gelişimi nin başlangıcı Cumhuriyet olmuş ancak bunun gelişmesi ve çeşitlenmesi 1950 ‘den sonra olmuştur Ülkemizde bu gün sanayide çalışan nüfus %12 dır Ülkemizde ilk yılardan başlamak üzere sanayi alanaınadaki gelişmeler daha çok tarıma dayalı sanayi alanında olmuştur

TÜRKİYE’DE SANAYİNİN GELİŞMESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER:
1-Çeşitli ve bol hammadde varlığı
2-Gerekli eneji için ülkemizde zengin taş kömürü ve yakınında demir yatakları bulunması Güçlü ve bol su kaynakları
3-Son yıllarda termik santrelerin doğal gaza dönüştürülme çalışmalarına önem verilmektedir
4-Hıdro-elektrik santralerine gelince; akarsuların suyun düşüş güçünden elektrik enerjisi sağlamak için son yıllarda büyük barajlar yapılmış ve bir kısmada yapılmaktadır

TÜRKİYE’DE SANAYİNİN BÖLGELERE GÖRE DAGILIMI:
Türkiye’nin sanayiinin coğrafi dağılımına bakıldığında, çok büyük bir dengesizliğin olduğunu görürüz sanayi etkinliklerinin coğrafi dağılışı bakımından, tüm ülke sanayisinin %60 ‘nın bulunduğu Marmara bölgesi başta gelir Bunun başlıca nedeni ülkemizin en büyük sanayi merkezi İstanbul’un bu bölgede yer almasıdır 1960 yıllarında ülkemizin sanayisinin 1/3 isrtanbulda bulunmaktaydı İstanbul öteden beri büyük nüfus kütlesi ile hem büyük bir tüketim pazarı hem de iş gücünün kolay sağlana bileceği bir merkezdirsanayicin ihtiyacı olan hammaddeninde buraya getirilmesi de kolaydır Ayrıca kapitalinde burada toplanması ve kentin Türkiye’de birinci ticaret merkezi oluşu da buna yardım etmiştir Bu durum ülkemizde daha cumhuriyetin ilk yılarında kendini belli etmişim İlk kuruluşlar doğrudan doğruya kentin içinde (Haliç kenarı gibi) ya da hemen yanı başında (Zeytinburnu-Bakırköy) kurulmuştur Daha sonra sanayi kuruluşları kent dışına yerleşmeye başladılar

Buğün’debu kuruluşlar bir taraftan kentin batısında Marmara kıyılarından itibaren içeriye doğru geniş bir yer alan alan üzerinde kurulmaktadır(Sefaköy-Halkalı gibi) diğer taraftan , kentin doğusundan itibaren,özelikle İzmit körfezi kuzey kıyıları boyunca gelişmeye başlayan sanayi, önceleri Kartal-Pendik-Tuzla hattında ,daha sonra da giderek,kıyı boyunca tüm körfezin kuzeyine yayılmıştır İzmit ve çevresinde oluşan sanayi ise, batıya doğru gelişerek İstanbul sanayi bölgesi ile birleşmiş ,doğuda ise ,yalnızca sapanca gölünün kuzey kıyıları dışında kesintiye uğramıştır Böylece ülkenin belki dev en yoğun sanayi bölgesi ,İzmit körfezi kuzey kıyısı boyunca ,bir yandan İstanbul ile birleşirken ,doğudan Köseköy-Uzun tarla yöresinde doğuya doğru giderek genişlemektedir

Marmara bölgesinin içindeki ikinci büyük sanayi bölgesi ise,Bursa Ovasında gelişmiştirÖzelikle dokuma ,gıda ve son yıllarda otomobil sanayiside bu yöredeki gemlik-İnegöl, Yenişehir gibi kentlerin çevresinde gelişmektedir daha güneyde ise ,yeni yeni gelişme gösteren Balıkesir sanayi bölgeside yer almaktadır

Trakya yöresine gelince,Bu yörenin en büyük sanayi merkezi Çerkezköy organize sanayi bölgesidir Tekstil ve boya sanayinin yaygın olduğu bu kesimde ,sanayi giderek genişleme eglimindedir Trakya da Çorlu, Alpulu, Edirne, Tekirdağ gibi kentlerin çevresinde,çeşitli sanayi kuruluşları serpişmiş durumdadır

Türkiye’de sanayi etkinlikleri bakımından ikinci sırayı Ege Bölgesi alır ki bunun nedenide bölge içinde ülkemizin ikinci sanayi merkezi durumunda olan İzmir kentinin bulunmasıdır Önemli, sanayi kuruluşları İzmir kentinin çevresinde toplanmıştır Bunun dışında dokuma ve gıda sanayi ağırlıklı pek çok kuruluş Aliağa, Aydın, Manisa, nazilli, İzmir, Ayvalık, Söke, dalaman yörelerinde gelişme göstermiştir

Türkiye nin üçüncü sanayi kümelemesi, Batı Karadeniz bölümündedir Özellikle Zonguldak yöresinde,madden kömürü varlığına dayanana bir toplanma vardır Ülkenin ilk ve en eski Demir çelik sanayi burada Karabük çevresinde gelişmiştir, bunu daha sonra Ereğli demir Çelik kompleksi katılmıştır Bu iki kuruluşunda bunlara bağlı yan sanayi ninde gelişmesi ile yöre ,yoğun bir ağır sanayi bölgesi olarak ortaya çıkmıştır

Bu üç bölgeden başka Türkiye de bugünkü durumda sanayi bölgeleri değil , coğrafi bölgeler içinde az çok dağılmış olan aktif sanayi merkezleri, gösterilebilir Başlıcalar; İç Anadolu bölgelesinde Ankara-Kırıkkale ve Eskişehir-Kayseri-Sivas yöreleri,Doğu Akdeniz bölümünde Adana-Mersin yöresi yani Çukurova Sanayi Bölgesi ile Gaziantep-Hatay sanayi bölgeleridir Ayrıca ,Orta Karadeniz de samsun yöresi ve hinterlandı,İç batı Anadolu da Kütahya-Afyon çevresi, Doğu Anadolu’da Malatya –Elazığ, Güneydoğuda Anadolu’da Diyarbakır yöresi,gelişme gösteren aktif yerel sanayi bölgelerdi olarak dikkati çeker

TÜRKİYE’DE SANAYİ KOLLARI
GİRİŞ:Bügun ülkemizde bulunan tüm sanayi kolları üzerinde ayrı ayrı durmaya ve bazıları büyük fabrika, pek çoğu ise atölye ölçüsünde olan sanayi kurumlarının,adlarını ve yerlerini teker teker belirtmeye olanak yoktur Dolayısıyla bu tür sanayi kuruluşlarının ,beli bir grup içinde toplayarak sınıflandırmak,niteliklerini ve yerlerini belirtmek, daha yararlı olacaktır

Bugün, Türkiye’deki sanayi etkinlikleri büyük ölçüde tarıma bağlı görünmektediryani sanayi hammaddesini çoğunlukla tarım ve hayvancılıktan alırİlerde de sanayi etkinliklerinin hangi yönden gelişirse gelişsin ham maddesi büyük ölçüde tarımsal ürünlere dayanan sanayiinin önemli yer tutacağı sanılmaktadır 1989 istatistik yılığına baktığımızda ,gerçekte en büyük payın tarımsal hammaddeye dayandığı görülmektedir

A- BESİN VE İÇKİ SANAYİ
Ülke ekonomisinde oldukça önemli bir yer tutan gıda sanayi,aynı zamanda en eski sanayi koludurTopraktan alınan tarımsal ürüne dayalı bu sanayi ,un ve unlu ürünlersüt ve süt ürünleri,konserve,şeker,çay,çeşitli yem sanayisi ile içki sanayisidir

1-UN VE UNLU ÜRÜNLER SANAYİ:
Besin maddeleri sanayisi içinde en yaygın sanayi kolunu oluşturan,undan yapılmış çok çeşitli sanayi bulunurBunlar arsında değirmencilik oldukça yaygındır Özelikle İç Anadolu bölgesinde Eskişehir, Konya, Ankara, ayrıca çok nüfuslu kentlerde; İstanbul, İzmir, Adana, Bursa vbyüksek kapasiteli un fabrikaları bulunurÜlkenin en büyük hacimli ürünü olan tahılı un haline getirmek üzere ,daha çok yerel tüketim bölgelerinde,su,motor ve rüzgar gücünden faydalanılarak kurulmuş,çoğu küçük ve orta kapasiteli değirmenlerde vardır

Elde edilen unlar, tarım dayalı sanayiinin oldukça geliştirdiği Konya, Eskişehir, Adana, Kayseri, Ankara vb pek çok kentimizde (başta makarna olmak üzere, bisküvi, nişasta,irmik gibi)besin sanayisinin gelişmesine yardımcı olmaktadır

2-KONSERVE VE SANAYİ:
Ülkede her an taze sebze ve meyvenin bulunabilmesi ,bu sanayiinin henüz gereği kadar yaygın gelişme göstermemiş olmasını temel nedenidirKonserve kullanımının,daha çok büyük kentlerde ve kışın gelişmektedir Sebze konserve üretim alanları ,Bursa ve Çanakkale gibi,sebzeciliğin yaygın ve yoğun yapıldığı illerimiz vardır Ayrıca ülkenin iyi kalitede ürün üreten yörelerinden ,örneğin, Bursa, İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük tüketim merkezlerinde meyve, reçel, marmelat ve sebze konserveleri, domates salçası fabrikaları ve atölyeleri bulunur Ayrıca Gelibolu, Erdek, Çanakkale gibi kentlerimizde balık konserveciliği yaygındır

3-SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SANAYİ:
Ülkemizde,hayvancılığın birinci derecede geçim kaynağı olan bölgelerimiz, örneğin Doğu Anadolu Bölgesinin Erzurum-Kars yöresi ile, Karadeniz bölgesinin Doğu Karadeniz Bölümü,(Özelikle Trabzon çevresi)süt ve süt ürünlerinin ,yoğun sanayi faaliyetlerinin yapıldığı bölgedir Hayvansal yağ ile peynir,sütün fazlaca elde edildiği bölgelerde,dağınık şekilde yapılır İnek sütünden elde edebilen yağ ve peynirler, kuzey ve kuzeydoğu bölgelerimizde aygın olduğu halde,koyun sütünden elde edilen ürünlerin Güneydoğu Anadolu’da (Urfa ve Diyarbakır) yaygındır

Yağ ticareti ile uğraşan komisyoncular,kalitesi genellikle birbirini tutmayan ürünleri toplayıp,büyük kentlere gönderir ve çok defa,oradaki kalitenin büsbütün bozuk hale gelmesine sebep olur Bu durum ve fiyat yüksekliği,son yıllarda,halkı, İstanbul,;İzmir,Adana gibi merkezlerde fabrikalar kurulmuş,bitkisel margarin tipi yağlar tüketmeye yöneltmektir
Tereyağı ve peynir yapımında çok dağınıktır Bunlardan birincisi,daha çok büyük tüketim merkezlerinin çevresinde,ikincisi Trakya,Güney Marmara (Bursa,Balıkesir) ve Kars yöreleri gibi ,sütü bol bölgelerde gelişmiştirAyrıca, İstanbul, İzmir, Adana ve Kars yöresinde gelişmiş ve fabrikalar kurulmuştur

4-ŞEKER FABRİKALARI VE SANAYİSİ:
Türkiye’de ilk şeker fabrikası,Alpullu’da kurulmuştur1926 da açılan ilk fabrika ile bunu izleyen üç fabrika(Uşak,Eskişehir,Turhal) 1935 ‘te devlet kontrolü altında toplanmıştır Bu fabrikalar olağanüstü çalışmalarla 1950 lere kadar ,ülkenin şeker ihtiyacını karşılayabilmiş ise de ,yakın bir devrede ,bu isteğin artmasına karşılık,üretimin 175-200 bin tonu geçmemesi,sorunun yeniden ele alınmasını gerektirmiş, önce 11 yeni fabrike(Adapazarı,Susurluk, Burdur, Konya, Kütahya, Amasya, Kayseri, Malatya, Elazığ,Erzurum,Erzican) daha sonra iki fabrika (Ankara ve Kastamonu) kurularak, bu sayı 17 ‘ye ulaşmıştır Bugün bu sayı,Erciş,Ilgın,Muş,Konya,Ereğli,afyon,Niğd e fabrikalarının açılması ile 23 olmuştur

5-İSPİRTO,RAKI,ŞARAP VE BİRA SANAYİ:
Bir sanayi hammaddesi olan ispirto,genellikle,şeker fabrikalarının melasında elde edilmektedir Ülkede üzümden ispirtolu(alkolü) içkiler yapan küçük imalathaneler ve fabrikalar çoğunlukla,İstanbul,İzmir,Ankara,Yozgat ve Kayseri’de bira fabrikalarıYozgat ve Kayseri de malt fabrikaları vardırŞarap fabrika ve yapım evleri,ülkenin birçok bölgesinde bulunmaktadır Özelikle,yerel üzümlerden elde edilen bu şarapların bir bölümü Tekel tarafından bir bölümü ise özel sektör tarafından üretilmektedirŞarap ürünümüzün, nitelik ve yüksek alkol derecesi ile ,dış piyasada alıcı bulmaktadır Bugünkü koşullarda,üzümlerimizin yalınızca % 5’i şarap üretiminde kullanılmakta olup,bu oranın ilerde artacağı sanılmaktadır

6-TÜTÜN SANAYİ:
Ülkemizde hem her yöresinde yetişen tütün ve buna dayalı sanayi,oldukça gelişmiştir Tekel İdaresi tarafından işletilmekte olan tütün özelikle Marmara Bölgesinde İstanbul da Cibalı ve Maltepe,Ege Bölgesinde İzmir,Akdeniz Bölgesinde Adana da ,Karadeniz Bölgesinde Samsun ve Tokat’a Doğu Anadolu’da Malatya da ve Bitlis’te işlenerek sığara olarak üretilmektedirBu fabrikalarda işlenen tütün daha sonra bir bölümü sigara halinde ülke içinde büyük bölümü ise harmanlanarak dış ülkelere satılmaktadır

7-BİTKİSEL YAĞ VE SABUN SANAYİ:
Ülkemizde bitkisel yağ olarak zeytin yağı,ay çiçek yağı,mısır özü yağı ve pamuk yağı kullanılmaktadırÜlkenin önemli yağlı hammaddesi olan zeytin yetiştiği bölgelerde çoğu küçük atölyeler halinde yağ presleri vardırBunların en fazla yoğunluk taşıdığı bölgeler Marmara ve Ege bölgeleridirBunlar arsında iki yöre bu üretimin yüksek orana eriştiği yerlerdir İlki Edremit, Ayvalık yöresi diğeri ise Gaziantep tirYüksek kapasiteli ve kaliteli zeytin yağı üretimi yapan bu yörelerde yağın asidi düşük olan kısmı doğrudan doğruya besin olarak tüketiliryüksek asitli pirina adı verilen küspeler ise sabun yapımında kullanılırBelirtilen bu yörelerde aynı zamanda sabunda üretilmektedir Ülkenin daha başka yağ ve sabun fabrikaları da vardırBunlar yağlı hammaddenin yetiştiği bölgede değil getirildiği liman kentlerinde örneğin İzmir,Mersin,İstanbul da kurulmuştur

Ülkenin özelikle Marmara ve Ege bölgeleri ile İç Anadolu ,Karadeniz in iç kısımlarında ve bazı Doğu Anadolu kapalı depresyonlarında üretilen ayçiçeğinden çiçek yağı küspesinden ise sabun yapılmaktadırSon yıllarda geliştirilen ve ara tarım ürünü olarak kullanılan soya fasulyesinden elde edilen soya yağıda giderek yaygınlaşmıştır

Özellikle Ege ve Akdeniz de pamuk çekirdeğinden çiğit çıkarılan pamuk yağı mısır özü yağı yer fıstığı yağı da lokal olarak üretilen ve tüketilen yağlardırOrdu da soya yağı fabrikası vardırTuvalet sabunu daha çok büyük tüketim merkezlerinden İstanbul ve İzmir de kurulan fabrikalarda üretilmektedir

8-DİĞER BESİN SANAYİSİ:
Tarımsal hammaddede kullanılan besin sanayisi kolları arasında çay ve yem sanayisini de saymak gerekirÇay sanayisi üretim bölgesi olan Doğu Karadeniz kıyılarında kurulmuş olan çok sayıda fabrika ve atölyelerde yoğunlaşmıştırSayısı her sene artmasına karşılık fabrikalar yetişememekte,toplanan yaş yaprakların hemen hazırlanması gerekli olduğundan yeniden bir çok fabrika kurulmaktadırKuru çay üretimi her yıl giderek artmaktadır

Yem sanayisine gelince hayvancılığımızın verimli olabilmesi için son yıllarda bu konuya önem verilmeye başlandıBüyük kentlerde mezbaha ve besin sanayisi artıklarını,balıkçılık merkezlerinde tüketim artıklarını değerlendirmek için İstanbul,Trabzon,İzmir,Samsun, Ankara,Adapazarı da vb fabrikalar kurulmuşturBu fabrikalar daha sonra yaygınlaşarak Eskişehir,Bandırma ve Mersin gibi çeşitli yerlerde de açılmaya başlamıştır

B- DOKUMA VE GİYİM SANAYİSİ
Türkiye’de dokuma sanayisi son otuz-kırk yıllıda büyük gelişme göstermiş dış piyasalarda da etkili duruma gelmiştirÜlkemizde dokuma sanayisinin bütün çeşitleri vardırBugün büyük fabrikalar halinde çalışan devlete ait kuruluşlara son dönemde sayıları çok artan özel sektöre ait fabrikalar nedeniyle dokumacılık her yönden ilerlemiştir

1-DOKUMA SANAYİSİ
Ülkede dokuma sanayisi için gerekli tüm maddeler bulunmasına karşın yakın zamana kadar bunların az işlediği ve bu yüzden kumaş ve daha başka dokumalar için dış piyasaya muhtaç kalınmaktaydıÇünkü önceleri ülkede bulunan hammaddelerle örneğin yerli pamuk ile –ancak kaba Amerikan kumaşı yerli yün ile ise şayak adı verilen yünlü kumaş dokunulmaktaydı Ülkede kaliteli kumaş dokuması için gerekli hammaddenin niteliği değiştirildiuzun lifli ince dokunabilecek pamuk türleri geliştirildiKaliteli yün ve yapağı önce ithal edildi daha sonra ülke içinde melezleme sistemi ile bu hammaddede de üretilmeye başladıböylelikle evvelce kurulmuş yünlü ve pamuklu dokuma fabrikaları genişletildiği gibi yenileri de kuruldu Böylece dokuma sanayisi büyük bir gelişme göstermiş ülke gereksinimi dışında ihraca tada geçilmiştir Bugün ülke içinde dışardan sipariş alınarak Avrupa’nın ünlü kumaş firmalarına kumaş dokunarak ihraç edilmektedir

Pamuklu dokuma sanayiisin de İstanbul ,Adana gibi merkezlerde ki kuruluşlara Cumhuriyet döneminde Kayseri,Nazilli,Malatya,Konya Ereglisi ve daha sonrada Erzincan, Denizli, Adana, Tarsus, Antalya, Aydın, Manisa , İzmir, Karaman, Uşak,Adıyaman gibi kentlerde yenileri katılarak çeşitli iplik üretim ile tülbent,patiska,basma ,poplin gibi pamuklu dokumalar yapılmaya başlanmıştır Bundan şile gibi bazı kasaba ve köylerde de pamuk ipliğinden el tezgahlarından bez ve kumaş dokunmaktadır

Yün sanayiisinmde ise yün ipliği ,yünlü kumaş ile batan ye ve kilim gibi dokuma işleri ile trikotaj gibi örme işleri yer alırHereke İstanbul Fes hane gibi eski yünlü dokuma fabrikaları genişletilip nitelikleri geliştirilmiştirBursa da Merinos fabrikası kamu sektörünce açılmış ülkenin en büyük yünlü kumaş fabrikalından biridirAyrıca İstanbul da ve İzmir de özel sektörce yeni fabrikalar kurulmuşturBu büyük kuruluşlar daha çok dışarıdan gelen Merinos yünlü ipliğini kulanırllarÖrme trikotaj sanayisi ise başta İstanbul olmak üzere bazım kalabalık nufüslü kentlerde yoğunlaşmıştır

Bursa ve İstanbul gibi kentlerde oldukça önemli bir yer tutan ipek dokumacılığı son yıllarda yapay ipliklerin ortaya çıkması ile giderek yerini yapay lifli dokumacılığa bırakmaktadırÖncelleri dışarıdan ithal yolu ile gelen yapay lifler son yıllarda Türkiye de de üretimine başlanmıştırBaşta İstanbul olmak üzere bazı kentlerde yapay liften kumaş dokunmakta perde,çorap vb maddeler üretilmektedir

2-HALICILIK
Halıcılık Türkiye de ünlü ve çok eski bir el sanatı dır yerli yünlerin kalitelileri ve yerli Boyacılık ile teşvik görmüş olan halıcılık birinci ve ikinci dünya savaşları sırasında bir hayli geriledikten sonra yeniden gelişmeye başlamıştır ve de uzun yıllardan bertiş oldukça faal halıcılık merkezleri vardırBunların dokudukları halı ,kilim ve seccadeler niteliğiyle birbirinden ayrılırTezgah sayısı bakımından başta Isparta gelirIsparta halıları gerek kente gerekse çıvar köy ve kasabalarda ki tezgahlarda dokunduktan sonra Isparta’ya getirilerek yıkanır ve son hazırlıkları yapılır

İkinci büyük halı üretimi alanı Uşak tırYakın çevresinde ki Gördes de ,Demirci,Kula gibi kentler de birer halıcılık merkezleridirÜlkede diğer merkezler arsında,Kayseri-Bünyan,Konya ve Sivas sayılabilirBunlar dışında,İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da bir çok yerde,halı ve keçe tezgahları vardırHalıcılık,büyük sanayi etkinlikleri arasında,son yıllarda,giderek daha fazla yer almaya başlamıştır

3-GİYİM (KONFEKSİYON)SANAYİSİ:
Yukarıda belirtilen pamuklu,yünlü,doğal ve yapay ipekli kumaşlardan yararlanılarakülkede etkin bir giyim sanayisi gelişmiştirBaşta İstanbul olmak üzere,ülkede 1989 istatistiklerine göre 40000’nin üzerinde elbise,çamaşır,kazak,vb gibi konfeksiyon atölyeleri ve üretim merkezleri vardırDaha çok orta ve küçük çaplı kuruluşlardan oluşan giyim sanayi,giderek gelişen,büyüyen ve bağımsız bir sektör olmaktadır

4-DERİCİLİK VE DERİ SANAYİSİ:
Dericilik ülkede oldukça yaygın bir iş koludurBugün,büyük ölçüde dışa dönük üretim yapar gibi görünen bu sektöre ait fabrika ve atölyelerin %80’i İstanbul’da toplanmıştırBilinen kuruluşların pek çoğu küçük işletmelerde olup, Beykoz Deri ve Kundura Fabrikası gibi,birkaç büyük kuruluş da vardırBu sanayi kolunda gerekli iyi cins işlenmiş deri ve kösele cinsleri yurt dışından gelmektedirdışarıya da ham deri satılmamaktadırAncak,son birkaç yıldır, bu sektörde oldukça hızlı atılımlar vardır Deriler,gerek içeride,gerekse dışarıdan getirilerek burada işlenmekte ve deri ye dayalı konfeksiyon sanayii, oldukça hızlı bir şekilde gelişmektedir