İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde Devlet Yönetimi

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-02-2012

İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde Devlet Yönetimi
Devlet Yönetimi
Türk Devletlerinde Devlet Yönetimi

A

DEVLET YÖNETİMİ

İlk türk devletlerinde boylar federasyonu şeklinde bir öğütleme söz konusudur

Hükümdarlar çevitli unvanlar kulanmıştır

Hükümdar Unvanları:

Kağan
Han
Hakan
Tanhu
İdikut
İlteber
Şanyü

Hükümdarlıkyetkisini ilahi kaynaklı olduğuna ve Tanrı tarafından verildiğine inanılmıştır

KUT adı verilen bu yetkinin kan yoluyla hanedanın erkek uyelerine
geçtiği kabul edilmiştir

Hanedan içndeki tüm erkeklerin kut taşıdığı düşünüldüğünden ve ülke hanedan üyelerinin ortak malı kabul edildiğinden bu anlayış zamanla taht kavgalarının ortaya çıkmasına ortam hazırlamıştır

Hükümdarın Görevleri:

1

Orduya komuta etmek
2

Töreyi uygulamak
3

Adaleti sağlamak
4

Halkı korumak
5

Toy düzenlemek

Hükümdarın görevleri incelendiğinde türklere sosyal devlet anlayışınıngeçerli olduğu anlaşılmaktadır

Hükümdarlar çeşitli semboller kulanmışlardır

Hükümdarlık Sembolleri:

Sancak
Taht (Örgin)
Davul(Nevbet)
Tuğ
Sorguç(Kotuz)
Otağ(çadır)
Unvan alma

İlk Türk devletlerinde devlet işleyişinin görüşülüp karara bağlandığı büyük meclise Kurultay (Toy-Kengeş) adı verilmiştir

Meclisbelli zamanlarda toplanır, devlet meselelerini görüşür ve karara bağlanırdı

Kurultayda genellikle son zös hükümdara ait olduğundan meclis sedece danışma nitliğindedir

Kurultay üyeleri:

Hakan
Hatun (Katun)
Hanedan üyeleri
boy beyleri

NOT BİLGİ:

Türk devletlerinde kurultay üyeleri içinde din adamlarının görülmesi teokratik yapının olmadığının göstergesidir

Hatun adı verilen hükümdar eşleri de idarede söz sahibiydi

Hatunların kurultaya katılma, elçi kabul etme gibi birtakım haklarının bulunması, Türklerde kadınlara değer verildiğinin göstergesidir

ilk Türk devletlerinde düzenli bir veraset anlayışı görülmemiştir

Kut anlayışına da bağlı olarak ortaya çıkan veraset sisteminde hanedan üyesi her erkek tahta geçebilme hakkına sahip olmuş, bu durum sık sık taht kavkalarının yaşanmasına yol açmıştır

Türklede ilk teşkilatlanma asya hun devleti hukümdarı mete zamanında gerçekleştirilmiştir

İlk Türk devletlerinde ülke, doğu-batı (sağ-sol) şeklinde ikiye ayrılarak yönetilmiştir

Bu anlayışa ikili teşkilat adı verilmiştir

Gök Tanrı inancına göre güneşin doğduğu yer batıya göre üstün sayılmış, hakan ülkenin doğu kanadında otururken, batı kanadını yabgu unvanı ile hükğmdarın kardeşi yönetmiştir

İkiliteşkilat Türk devletlerinde federal bir yapı olduğunun göstergesidir

İkili teşkilatın uygulanmasında ülke yönetimini kolaylaştırmak ve yabuguyu yönetime ortak etmek gibi amaçlar bulunmaktadır

İslamiyet öncesi türk devletlerinde hükümdar çocuklarına tigin adı verilirdi

Tiginlerin tahta geçişlerinde veraset durumu, kurultayın ve beylerin ortak kararı etkili olmuştur

1

Türk Devletlerinin Yıkılışında Etkili Olan Sebebler

Ülke yönetimnde hanedanın erkek oyelerinin söz sahibi olmasının

İkili teşkilatın bölünmeye yol açması

Boylanın kendi siyası teşekküllerini oluştura bilmek için merkezden ayrılması

Dış güçlerin baskısı ve hiyleleri (Çin'nin Böl-Parçala-Yönet politikası)

Kut yetkisinin ölümsüz etkisi

09-02-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde Devlet Yönetimi İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde Devlet Yönetimi Devlet Yönetimi Türk Devletlerinde Devlet Yönetimi A DEVLET YÖNETİMİ İlk türk devletlerinde boylar federasyonu şeklinde bir öğütleme söz konusudur Hükümdarlar çevitli unvanlar kulanmıştır Hükümdar Unvanları: Kağan Han Hakan Tanhu İdikut İlteber Şanyü Hükümdarlıkyetkisini ilahi kaynaklı olduğuna ve Tanrı tarafından verildiğine inanılmıştır KUT adı verilen bu yetkinin kan yoluyla hanedanın erkek uyelerine geçtiği kabul edilmiştir Hanedan içndeki tüm erkeklerin kut taşıdığı düşünüldüğünden ve ülke hanedan üyelerinin ortak malı kabul edildiğinden bu anlayış zamanla taht kavgalarının ortaya çıkmasına ortam hazırlamıştır Hükümdarın Görevleri: 1Orduya komuta etmek 2Töreyi uygulamak 3Adaleti sağlamak 4Halkı korumak 5Toy düzenlemek Hükümdarın görevleri incelendiğinde türklere sosyal devlet anlayışınıngeçerli olduğu anlaşılmaktadır Hükümdarlar çeşitli semboller kulanmışlardır Hükümdarlık Sembolleri: Sancak Taht (Örgin) Davul(Nevbet) Tuğ Sorguç(Kotuz) Otağ(çadır) Unvan alma İlk Türk devletlerinde devlet işleyişinin görüşülüp karara bağlandığı büyük meclise Kurultay (Toy-Kengeş) adı verilmiştir Meclisbelli zamanlarda toplanır, devlet meselelerini görüşür ve karara bağlanırdı Kurultayda genellikle son zös hükümdara ait olduğundan meclis sedece danışma nitliğindedir Kurultay üyeleri: Hakan Hatun (Katun) Hanedan üyeleri boy beyleri NOT BİLGİ: Türk devletlerinde kurultay üyeleri içinde din adamlarının görülmesi teokratik yapının olmadığının göstergesidir Hatun adı verilen hükümdar eşleri de idarede söz sahibiydi Hatunların kurultaya katılma, elçi kabul etme gibi birtakım haklarının bulunması, Türklerde kadınlara değer verildiğinin göstergesidir ilk Türk devletlerinde düzenli bir veraset anlayışı görülmemiştir Kut anlayışına da bağlı olarak ortaya çıkan veraset sisteminde hanedan üyesi her erkek tahta geçebilme hakkına sahip olmuş, bu durum sık sık taht kavkalarının yaşanmasına yol açmıştır Türklede ilk teşkilatlanma asya hun devleti hukümdarı mete zamanında gerçekleştirilmiştir İlk Türk devletlerinde ülke, doğu-batı (sağ-sol) şeklinde ikiye ayrılarak yönetilmiştir Bu anlayışa ikili teşkilat adı verilmiştir Gök Tanrı inancına göre güneşin doğduğu yer batıya göre üstün sayılmış, hakan ülkenin doğu kanadında otururken, batı kanadını yabgu unvanı ile hükğmdarın kardeşi yönetmiştir İkiliteşkilat Türk devletlerinde federal bir yapı olduğunun göstergesidir İkili teşkilatın uygulanmasında ülke yönetimini kolaylaştırmak ve yabuguyu yönetime ortak etmek gibi amaçlar bulunmaktadır İslamiyet öncesi türk devletlerinde hükümdar çocuklarına tigin adı verilirdi Tiginlerin tahta geçişlerinde veraset durumu, kurultayın ve beylerin ortak kararı etkili olmuştur 1 Türk Devletlerinin Yıkılışında Etkili Olan Sebebler Ülke yönetimnde hanedanın erkek oyelerinin söz sahibi olmasının İkili teşkilatın bölünmeye yol açması Boylanın kendi siyası teşekküllerini oluştura bilmek için merkezden ayrılması Dış güçlerin baskısı ve hiyleleri (Çin'nin Böl-Parçala-Yönet politikası) Kut yetkisinin ölümsüz etkisi