|
Prof. Dr. Sinsi
|
Maide Suresinin Meali Açıklaması
Maide Suresinin Meali Açıklaması
Maide Suresi Hakkında Bilgi
Maide Suresi Nerde İnmiştir
Bütün Ayetleri
Medinede nazil olmuş olup 120 âyettir Hicrî 6 yılda Hz Peygamber (as)’ın Mekkelilerle yaptığı Hudeybiye anlaşmasından sonra nazil olmaya başlamıştır İhtiva ettiği birçok konudan biri olan ve “yemek sofrası” mânasına gelen Mâide, sûreye isim olmuştur
Bu sûre-i şerife sözleşmelere uymayı emrederek başlar Sonra haccın eda edilmesi, bazı yiyecekler, bazı içtimâî ilişkiler, dürüstlük gibi insanlığı yücelten faziletler, Yahudi ve Hıristiyanların ahitlerini ve dinlerini bozdukları, bununla beraber bazı mütevazi papazların müslümanlara sempati duymasının yanısıra Yahudilerin taassubunu, münâfıkların davranışlarını müteakip, tekrar hac ibadetinin edasıyla ilgili bazı hükümleri bildirir Toplam olarak sûre, on sekiz farz ihtiva etmektedir Ahitlerini yerine getireceklerin kıyamet günü alacakları ödül bildirilerek sûrenin başlangıcı ile sonu uyum içinde bitirilir
Bismillâhirrahmânirrahîm
1 – Ey iman edenler! Bağlandığınız ahitleri yerine getiriniz Haram kılındığı size bildirilenler dışında, davarların eti size helâl edilmiştir Şu kadar var ki, ihram halinde iken de av avlamak helâl değildir Allah dilediği şekilde hükmeder [5,3; 2,27]
Davarlar: deve, sığır, koyun ve keçidir Başka hayvanları öldürüp yiyerek beslenen etoburlar ile pençeli kuşların etleri haramdır
İhram: Kâbe’ye belli bir mesafede hac veya umre ibadetine başlama ve bunun bir alameti olarak da iki parça dikişsiz örtüye bürünme halidir İhram halinde, normal zamanda mübah olan bazı şeyler yapılmaz: tıraş olmak, cinsî ilişki, koku sürme, zararlı haşeratı öldürme, avlanma gibi
2 – Ey iman edenler! Ne Allah’ın şeairine, ne şehr-i harama, ne Kâbe’ye hediye olarak gönderilen kurbanlık hayvanlara, hele hele gerdanlık takılı kurbanlıklara, ne de Rabbinin lütfunu, ihsan edeceği kazancı ve O’nun rızasını arzulayarak Beyt-i Haram’a yönelenlere sakın hürmetsizlik etmeyin
İhramdan çıkınca isterseniz avlanın Sizin Mescid-i Haram’ı ziyaretinizi engellediler diye birtakım kimselere karşı beslediğiniz kin ve öfke, sakın sizin onlara saldırmanıza yol açmasın
Siz iyilik etmek, fenalıktan sakınmak hususunda birbirinizle yardımlaşın, günah işlemek ve başkasına saldırmak hususunda birbirinizi desteklemeyin Allah’a karşı gelmekten sakının Çünkü Allah’ın cezası çok şiddetlidir [2,194 217; 5,97; 9,13; 22,32]
Şeâir: Bir dini, bir milleti veya bir sistemi temsil eden nişane, amblem demektir Devlet bayrakları, askerî üniformalar, paralar gibi Bunlara yapılan hakaret cezalandırılır Kâbeyi ziyaret için giderken orada kurban edilmek üzere kişinin beraberinde götürdüğü kurbanlıklar da şeairdendir, zira Allah’a kulluğun nişanesidir Batıl yolda da olsa, dinî şeâire saygısızlık gösterilmesi yasaklanıyor Bu sûre indirildiğinde müslümanlar Mekke müşrikleri ve çevrelerinde diğer müşriklerle savaş halinde idiler Müşrikler, asırlık âdetlerine rağmen onların Kâbe ziyaretini engellemişlerdi Onların lâyık oldukları sert karşılığı vermeme konusunda müslümanlar uyarılıyorlar
3 – Size şunlar haram kılındı: Kendiliğinden ölen hayvan, kan, domuz eti, Allah’tan başkasının adına kesilen, henüz canı çıkmadan yetişip şartına uygun tarzda kestikleriniz müstesna; boğulmuş, bir şey vurularak öldürülmüş, yukarıdan yuvarlanmış, boynuzlanmış yahut canavar tarafından parçalanmış olup da ölen hayvanların etleri, putlara ait sunaklarda kesilen hayvanların etleri ve zar atarak, kumar oynayarak elde edilen etler
Bütün bunlar itaat dışına çıkıştır Artık bugün kâfirler dininizi söndürmekten ümitlerini kestiler Öyleyse onlardan korkmayın, Benden çekinin
İşte bugün sizin dininizi kemâle erdirdim ve üzerinizdeki nimetimi tamamladım Sizin için din olarak İslâmı beğendim
Kim günaha meyletmeksizin açlıktan bunalıp çaresiz kalırsa, haram olan etlerden yiyebilir Çünkü Allah gafurdur, rahimdir (affı ve merhameti boldur) [6,145; 5,90; 2,173] {KM, Çıkış 20,25; Levililer 11,7; Tesniye 27,5; 14,8; Resullerin işleri 25,20; 21,25; Matta 5,17}
Hayvanın tezkiyesi, yani dine uygun boğazlanması nefes borusu, yemek borusu ile şahdamarları denilen iki kan damarının kesilmesidir Böylece hayvan kanın akmasına imkân verecek şekilde boğazlanır
Eğer boynun tamamı koparılır, yahut hayvanın boğazı sıkılarak veya başka şekilde öldürülürse bunlar, uygun boğazlama sayılmaz Zira bu durumda kan vücutta kalıp pıhtılaşır, ete yapışır
Burada haram kılınan şeyler: İnanç açısından veya maneviyat ve ahlâk açısından, bir de temizlik açısından haram kılınmıştır Sırf tıbbî yönden değerlendirmek isabetli olmaz Böyle olsaydı mesela ilkin zehir ve diğer öldürücü şeyler yasaklanırdı Oysa böyle bir yasak Kur’ân’da görülmez
Müşrikler, cansız tanrılarının görüşlerini almak için şöyle bir uygulama yaparlardı: Kâbe’de Hübel putunun yanında yedi fal oku bulunurdu Kişi, put bakıcısına kurban sunduktan ve bazı merasimlerden sonra oklardan birini çeker, üzerinde ne yazılı ise böylece güya tanrısal irâdeyi öğrenmiş olurdu
4 – Kendilerine nelerin helâl kılındığını sana soruyorlar De ki: “Bütün temiz ve iyi rızıklar size helâl kılınmıştır
Allah’ın size öğrettiğinden öğrenip eğittiğiniz avcı hayvanların sizin için tutup getirdiklerini yeyiniz ve üzerlerine Allah’ın adını anınız Allah’a karşı gelmekten sakının, çünkü Allah hesabı çabuk görür” [6,119; 7,157]
Kur’ân’ın indirildiği çevrede haramlar çok olduğundan o alışkanlıkla Hz Peygamber (as) dan âdeta bir helâller listesi istediler Kur’ân aksini yaparak, sadece mahdut haramları bildirerek gerisinin mübah olduğunu bildirmekle bir ınkılap yapmış oluyordu
5 – Bugün size temiz ve iyi şeyler helâl kılındı Ehl-i kitabın kestikleri ve diğer yiyecekleri size helâldir Sizin yiyecekleriniz de onlara helâldir
Namuslu, zinaya girmemiş ve gizli dostlar edinmemiş insanlar halinde yaşamanız şartıyla, müminlerden hür ve iffetli kadınlarla, Ehl-i kitaptan hür ve iffetli kadınlar da, mehirlerini verip nikâhladığınızda size helâldir
Kim imanı inkâr ederse bütün yaptığı işler boşa gider ve o âhirette de ziyana uğrayanlardan olur [2,236; 4,24-25]
Ehl-i kitabın besmele çekerek kestikleri temiz hayvanın eti helâldir Ehl-i kitabın namuslu kadınları da müslüman erkekle evlenebilir Âyetin sonu müslümanı uyarmaktadır
6 – Ey iman edenler! Namaza kalkmak istediğinizde yüzlerinizi ve dirseklere kadar ellerinizi yıkayın
Başlarınızı meshedip topuklarınızla birlikte ayaklarınızı da yıkayın
Cünüp iseniz tastamam yıkanın (boy abdesti alın) Eğer hasta veya yolcu iseniz veya tuvaletten gelmişseniz, yahut kadınlarla münasebette bulunmuş olup da su bulamazsanız temiz toprağa teyemmüm edin, (mânen arınma niyeti ile) ondan yüzlerinize ve ellerinize meshedin
Allah size güçlük çıkarmak istemez, fakat şükredesiniz diye sizi temizleyip arındırmak ve size olan nimetlerini tamama erdirmek ister [4,43]
Abdest ve guslü bildiren âyet budur Cinsel temas veya ihtilam sonucu manen kirlenen kişi gusleder Yıkanmadan namaz, tavaf, mescide girme, Kur’ân okuma gibi ibadetleri yapamaz
Ruh temizliğine beden temizliği de eklendiğinde hidâyet ve nimet tamamlanmış olur
7 – Allah’ın size lütfettiği nimeti ve sizin “duyduk ve itaat ettik, baş üstüne!” dediğiniz vakit, sizden aldığı sözünüzü hatırlayın Allah’a karşı gelmekten sakının Çünkü Allah sinelerde saklı bütün sırları bilir
Burada alındığı bildirilen “söz”, Hz Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem efendimizin, ashabından Akabe ve Hudeybiye’de almış olduğu biata işaret etmektedir
Ayrıca Hz Muhammed’in resûlullah olduğunu kabul ve ikrar eden her mümin, onun Allah tarafından getirdiği bütün hükümleri kabul ettiğine dair söz vermiş olmaktadır
8 – Ey iman edenler! Haktan yana olup vargücünüzle ve bütün işlerinizde adaleti gerçekleştirin ve adalet nümunesi şahitler olun
Bir topluluğa karşı, içinizde beslediğiniz kin ve öfke, sizi adaletsizliğe sürüklemesin
Âdil davranın, takvâya en uygun hareket budur
Allah’a karşı gelmekten sakının Çünkü Allah yaptığınız her şeyden haberdardır
9 – Allah iman edip makbul ve güzel işler yapanları affedip kendilerine büyük mükâfat vermeyi vaad etmiştir
10 – Kâfir olup âyetlerimizi yalan sayanlar ise cehennemliktir
|