08-31-2012
|
#2
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Cumhuriyetin İlanı Ve Halifeliğin Kaldırılması
4 ULAŞTIRMA HİZMETLERİ
A- DEMİRYOLLARI
-Türkiye'nin doğal yapısı ve ekonomik durumu göz önüne alınarak en uygun taşıtın tren olacağı düşüncesi ile
-I İzmir İktisat Kongresi'nde Demiryolu yapımına ağırlık veril*mesi kararlaştırılmıştı
-1925-38 yılları arasında hem mevcut demiryolu hatları millileştirilirken hem de yeni demiryolu hatları yapımına yönelindi Devlet'in ulaştırma politikası "yurdun dört bir etrafını çelik ağlarla örme" politikası olarak belirir
B- DENİZYOLLARI
-1 Temmuz 1926'da kabul edilen " Kabotaj Kanunu " ile Türk karasularında gemi işletme hakları Türkiye'ye geçmiştir
-Türk karasularında yolcu taşımacılığı devlet tarafından,yük taşımacılığı ise Türk özel sektörüne bırakılmıştır
C- HAVAYOLLARI
-İlk ulusal hava ulaştırma örgütü 1933 yılında kuruldu (THY)
-1938'de Devlet Hava Yolları Genel Müdürlüğü oluşturuldu
5- EKON0MIK ALANDA YAPILAN YENİLİKLER
A- GENEL İLKELER
-17 Şubat 1923'de Iİzmir İktisat Kongresi toplandı Kongrenin toplanma amacı ekonomik bağımsızlığı sağlamaktır Bunun için "Misak-i İktisadi" ye göre ulusal bir ekonomi politikası oluşturulmalıdır
-Devlet, ulusal bir ekonomi politikası oluşturmak için çalışmaları hemen başlatmasına rağmen 1929'a gelindiğinde bu çalışmalar başarısızlıkla sonuçlandı
Bunun nedenleri;
a) Sermaye eksikliği
b) Tecrübe (know-how) eksikliği
c ) Lozan Antlaşmasının mali hükümleri
d) 1929 Dünya Ekonomik bunalımının da etkisiyle 1929'dan itibaren devletçilik politikası uygulanmaya başlandı
B- TARIM
-1925'te aşar vergisi kaldırıldı
-Ziraat Bankası kuruldu
-Tarım-Kredi Kooperatifleri kuruldu
-Devlet üretme çiftlikleri açıldı
-Yüksek Ziraat Enstitüsü açıldı
-Toprak reformu yapılmaya çalışıldı
C- TİCARET
Türkiye İş Bankası kuruldu
-1926 ' da Ticaret ve Borçlar Kanunları çıkarıldı
-1926'da Kabotaj Hakkı tanındı
D- SANAYİ
1926 ' da Teşviki Sanayi Kanunu kabul edildi
-Teşvik-i Sanayi Kanunundan yararlanıp açılan ilk özel fabrika Uşak Şeker Fabrikası'dır
-1929'dan sonra devletçilik politikası uygulamaya konuldu
1933'de I Sanayi Planı, 1938'de IISanayi Planı uygulandı
-Etibank, Denizbank, Sümerbank kuruldu
-Araştırmalar için Maden Teknik ve Araştırma Enstitüsü (MTA) kuruldu
-Petrol 0fisi açıldı
6- ATATÜRK DÖNEMİNDE TÜRK DIŞ P0LİTİKASI
A- TEMEL İLKELER
-Atatürk döneminde oluşturulan Türk dış politikasının ana esasları;
a ) Bağımsızlık ilkesine dayanır
b ) Yayılmacı değildir Ulusal sınırlarımız içinde millet ve memleketin mutluluğu ve kalkınması göz önünde bulundurur
c ) Bağımsız1ığımıza ve toprak bütünlüğümüze saygılı devletler ile dostluk ilişkileri kurar
d ) "Yurtta barış , dünyada barış " ilkesini esas alır
e ) Barışçıdır
B- NÜFUS MÜBADELESİ (Değişimi ) S0RUNU
-Lozan Antlaşmasına göre Batı Trakya 'daki Türkler ile İstanbul 'da*ki Rumlar dışında kalan azınlıklar karşılıklı olarak değiştirilecektir 1924'de başlayan nüfus değişimi, 1926'dan sonra giderek artmış 1930 'da tamamlanmıştır
Nüfus Mübadelesi sonucunda Yunanistan'dan bir milyonu aşkın Müslüman Türkiye'ye göç ederken Türkiye'den de bir buçuk milyonu aşkın Rum kökenli Hıristiyan Yunanistan'a göç etmiştirforumsinsinet Nüfus değişimi sırasında bazı aşırılıklara da kaçılmış, Türk kökenli olduğu halde Hıristiyan olan karamanlılar ile Rum kökenli olduğu halde Müslüman olan Giritliler karşılıklı olarak göç ettirilmişlerdir
Nüfus değişimi Türkiye ile Yunanistan arasında gerçekleştirildi
C- YABANCI 0KULLAR SORUNU
Yabancı okullar kapitülasyonlardan yararlanılarak açılmıştı
-Bağımsızdılar
-Lozan Antlaşmasında yabancı okulların varlığı bazı koşullarla kabul edildi 1
-1924 Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile yabancı okullar tüm öğretim kurumlarıyla birlikte Milli Eğitim Bakanlığı 'na bağlandı
-Lozan Antlaşması ve Tevhid-i Tedrisat Kanunu'na göre;
a) Türk Dili ve Edebiyatı, Türkçe, Coğrafya ve Tarih Dersleri Türkçe ile ve Türk öğretmenler tarafından okutulacak,
b ) Yabancı 0kul1ar MEB tarafından denetlenecek ve kontrol edilecekti
c ) Yabancı 0kullar Türk Kanunlarına uyacaklardı
-Tevhid-i Tedrisat ve Lozan Antlaşmasına uymayan yabancı okullar 1925'de kapatıldılar
D- TÜRK-IRAK SINIRI VE MUSUL S0RUNU
-Musul ve çevresi Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra İngilizler tarafından işgal edildi
Musul Misak-ı Milli sınırları içinde kabul ediliyordu
-Lozan Antlaşmasında sorun İngiltere ile Türkiye arasındaki ikili görüşmeler aracılığı ile çözümlenmesi kararlaştırıldı
1924'te İstanbul'da Haliç Konferansı toplandı Ancak bir sonuç alınamadı
-Brüksel 'de yapılan ikinci görüşmelerde Türkiye ile Irak arasında geçici bir sınır oluşturuldu (Brüksel Hattı)
Türkiye ile İngiltere görüşmelerden bir sonuç alamayınca sorunu çözmek için askeri harekata hazırlanmaya başladılar Bu sırada İngilizlerin de desteği ile Şeyh Sait isyanı çıktı Ayaklanma ile zor durumda kalan Türkiye 5 Haziran 1926 'da imzalanan Ankara Antlaşması ile Musul 'u İngiliz yönetimine bıraktı Antlaşmaya göre;
a) Hakkari Türkiye 'de, Musul İngiltere 'de kalacak
b) Musul Petrollerinden Irak'ın payına düşen kısmının % 10'u 25 yıl süreyle Türkiye'ye verilecekti
c) Türkiye bu alacağından İngiltere'ye ödeyeceği borçlar karşılığında vazgeçti
E- MİLLETLER CEMİYETİ VE TÜRKİYE'NİN MC 'ye GİRİŞİ
-Milletler Cemiyeti (Cemiyeti Akvam) IDünya Savaşı sonrasında Wilson İlkeleri gereğince Dünya'da kalıcı barışı sağlamak amacıyla ABD'nin öncülüğünde kuruldu (1920)
-Milletler Cemiyeti'nde 1924'ten itibaren İngiltere'nin etkinliği arttı
-1930'ların başında Almanya'nın Versailles (Versay) Antlaşmasına aykırı olarak silahlanmaya başlaması ve tehlike yaratması giderek dünyada işbirliği ihtiyacını doğurdu
-1932 Haziranında Türkiye M Cemiyeti’ne davet edildi 18 Temmuz 1932'de ise M Cemiyeti'nin üyesi oldu
F- BALKAN ANTANTI (9 ŞUBAT 1934 )
-Güçlenen Almanya ve İtalya'nın dünya barışını tehdit eden yayılmacı emelleri ve silahlanmaları Antant 'ın kurulmasının en önemli nedenidir
-Türkiye 'nin öncülüğünde kuruldu
-9 şubat 1934 'te Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında kuruldu
-Bulgaristan Antant 'a katılmadı
1937 'de Yugoslavya'nın ayrılması ve kısa bir süre sonra IIDünya Savaşı'nın başlamasıyla ortadan kalktı
-Türkiye bu Antant ile Batı sınırlarını güvence al tına almaya çalıştı
G- M0NTRÖ (M0NTREUX) SÖZLEŞMESİ : (20 Temmuz 1936)
NEDENLERİ
a) İtalya'nın Habeşistan'a sığınması
b) Japonya’nın Milletler Cemiyeti'nden ayrılması
c ) Almanya 'da Nazilerin iktidara gelmesi
-Boğazların denetiminin Türkiye'ye verilmesini zorunlu kılıyordu
-Türkiye'nin başvurusu sonucu Lozan Antlaşmasını imzalayan devletler 10 Nisan 1936'da Montrö'de toplandı Görüşmeler sonunda 20 Temmuz 1936'da Montrö Sözleşmesi imzalandı
Sözleşmeye göre;
a) Boğazlar Komisyonu kaldırılıp yetkileri Türkiye'ye verildi
b) Türkiye'ye Boğazları silahlandırma yetkisi verildi
c) Ticaret gemilerine geçiş serbestliği tanınırken savaş gemilerine kısıtlama getiriliyordu
-Sözleşme ile Boğazlardaki egemenlik hakkı Türkiye'ye bırakıldı
H- SADABAT PAKTI
NEDENİ
-Habeşistan'ı işgal eden İtalya'nın Ortadoğu'ya doğru genişlemesidir
-9 Temmuz 1937 'de Türkiye 'nin öncülüğünde Türkiye-İran-Irak ve Afganistan tarafından kuruldu
-Türkiye Pakt ile Doğu ve Güneydoğu sınırlarını güvenceye aldı
İ- HATAY S0RUNU
-1918 Mondros Ateşkes Antlaşmasından kısa bir süre sonra önce İngiliz, sonra Fransızların işgaline uğrayan Hatay 1921 Ankara Antlaşması ile Özerk bir yönetime kavuşmuş, Lozan Antlaşması ile de Türkiye sınırları dışında kalmıştı
-1936'da Fransa Suriye'den çekilmeye başlayıp Hatay'ın yönetimini de Suriye'ye bırakmak isteyince Hatay sorunu gündeme geldi
-Türkiye Fransa ile yaptığı görüşmelerden bir sonuç alamayınca sorunu Milletler Cemiyetine başvurdu
-M Cemiyeti'nden bir sonuç alınamayınca Fransızlarla yeniden M Cemiyeti'nin kontrolünde görüşmeler başlatıldı MC'nin de onayı ile Hatay Anayasası hazırlanarak seçimlere gidildi
-2 Eylül 1938'de bağımsız Hatay Devleti kuruldu
Bağımsızlık sağlandıktan sonra Hatay Meclisi Türkiye Kanunlarını teker teker Hatay Kanunları olarak kabul etti
-Hatay Meclisinin Türkiye 'ye katılma kararı almasından sonra Fransa ile 23 Haziran 1939 'da imzalanan Ankara Antlaşması ile Hatay'ın Türkiye'ye katılması Fransa tarafından kabul edildi 7 Temmuz 1939'da da TBMM Hatay'ın Türkiye'ye katılma kararını onaylayıp aynı gün Hatay ilinin kurulmasını kabul etti
-Hatay ilinin kurulması ile Türkiye açısından Hatay sorunu çözümlenmiş oldu
|
|
|
|