İnkilap Terimler Sözlüğü

- M -

Maarif: Öğretim ve eğitim sistemi
Mahiyet: Nitelik, vasıf, öz, asıl, esas İçyüz
Manda: I Dünya Savaşı'ndan sonra bazı az gelişmiş ülkeleri, kendi kendilerini yönetecek düzeye eriştirip bağımsızlığa kavuşturuncaya kadar Birleşmiş Milletler Cemiyeti adına yönetmek için bazı büyük devletlere verilen vekilik
Mandater: Mandacı
Manevra: Silahlı kuvvetler terimi olarak tatbikat
Mania: Engel
Masuniyet: Korunmuş olma durumu Dokunulmazlık
Medeniyet: Uygarlık
Medrese: İslam ülkelerinde genellikle İslam dini kurallarına uygun bilgilerin okutulduğu yer
Mektep: Okul
Metrepolit: Ortodokslarda patrikten sonra gelen ve bir bölgenin din işlerine başkanlık eden din adamı
Meşrutiyet: Hükümdarla yönetilen bir ülkede hükümdarn başkanlığı altında parlamento yönetiminde dayanan hükümet biçimi
Mezalim: Zulümler, haksızlıklar, kıyımlar
Milis: Savaş sırasında orduya yardımcı olarak toplanan silahlı halk gücü
Monarşizm: Monarşi yanlılarının siyasi öğretisi, tek erkçilik
Muahede: Antlaşma
Muasır: Çağdaş
Muhalif: Bir tutuma, bir görüşe, bir davranışa karşı olan, aykırı olan kimse Aykırı
Mukadderat: Yazgı
Musibet: Ansızın gelen felaket, sıkıntı veren şey Uğursuz
Müfreze: Türlü askeri görev ve hizmetlerin yapılması amacıyla küçük birliklerden, belli bir kuruluşa bağlı kalmadan geçiçi olarak oluşturulan grup
Mühimmat: Savaş gereçleri
Mülki İdare: İl ve ilçe yönetimi
Mülkiye: Devlet yönetimindeki sivil görevliler sınıfı
Müsavat: Eşitlik, denklik
Müstebit: Zorba
Müstenit: Dayanan, yaslanan
Müstevli: Bir yerli istila eden, yönetimi altına alan (kimse, devlet, ordu vb)
Müteakib: Sonra, arkadan, ardı sıra
Mütekabil: Karşılıklı
Mütareke: Ateşkes

- N -

Nâmüsait: Uygun olmayan, elverişsiz
Nasyonal: Ulusal
Nazır: Bakan, vekil
Nizam: Düzen Kural

- P -

Pakt: Antlaşma
Panislamizm: Bütün Müslümanları aynı yönetim altında toplama amacını güden politik akım ve hareket
Pantürkizm: Türkçülük
Pozitivizm: Olguculuk, araştırmalarını olgulara, deneylere, gerçeklere dayanan, fizik ötesi açıklamaları kuramsal olarak olanaksız ve yararsız gören Auguste Comte'un açtığı felsefe çığırı
Propaganda: Bir öğreti, düşünce veya inancı başkalarına tanıtmak, benimsetmek ve yaymak amacıyla söz, yazı vb yollarla gerçekleştirilen çalışma
Protesto: Bir davranışı, bir düşünceyi, bir uygulamayı haksız, yersiz, gereksiz bularak karşı çıkma, kabul etmeme Herhangi bir davranışın haksız, yersiz, gereksiz görülerek onaylanmadığını bildiren resmî açıklama

- R -

Rakım: Yükselti
Rejim: Yönetme, düzenleme biçimi, düzen Bir devletin yönetim biçimi
Riayet: Sayma, saygı, ağırlama, itibar etme Uyma, boyun eğme
Ricat: Gerileme, geri çekilme, geri kaçma
Rücu: Bir kişinin, hukuken diğerinin yerine geçerek üçüncü kişiler karşı onun haklarını ve sorumluluklarını devalması durumu
Rüştiye: Ortaokul derecesinde olan eğitim kurumu

- S -

Salahiyet: Yetki
Saltanat Şurası: Savaş, barış gibi fevkalade konularda devlet adamlarıyla ilim irfan sahibi insanların görüşlerini almak üzere bizzat padişahın da hazır bulunduğu üst düzey toplantıdır
Seferberlik: Bir ülkenin silahlı kuvvetlerini savaşı hazır duruma getiren, ülkenin ekonomisini, yönetimini ve savaş gereklerine uyacak duruma sokan hazırlık ve önlemlerin tümü Bu durumun ilan edildiği veya savaşın sürdüğü dönem
Sempatizan: Duygudaş
Senato: Bazı ülkelerde yaş ve eğitimlerine göre seçilmiş parlamento üyelerinden oluşan meclis Üniversite yasasına göre seçilen ve rektör başkanlığında toplanan yüksek karar organı Senatörlerin toplandıkları yer Eski Roma'da özellikle soylulardan oluşan yöneticiler meclisi
Seyrisefain: Dolanma, dolaşım Gemicilik, denizcilik
Söylev: Bir topluluğa düşünceler, duygular aşılamak amacıyla söylenen uzunca çoşkulu ve güzel söz, nutuk, hitabe
Statü: Bir kimsenin, bir kurum veya bir toplum içindeki durumu Kadro bakımından bağlı olduğu durum, pozisyon Tüzük
Statüko: Sürer durum
Statükocu: Süregelen durumu korumaya meyilli olan Değişime direnen
Stratejik: İzlemsel Önemli
Suistimal: Görev, yetki vb kötüye kullanma

- Ş -

Şeamet: Uğursuzluk
Şerait: Şartlar, koşullar
Şeyhülislam: Osmanlı Devleti'nde, kabinede sadrazamdan sonra yer alan ve genllikle din işlerinden sorumlu olan üye

- T -

Taahhüd: Söz verme, yüklenim
Taarruz: Saldırı
Taassup: Bağnazlık
Tahkik: Soruşturma
Tahvil: Devletin veya özel bir kuruluşun ödünç para almak için çıkardığı, değişik dönemlerde bellirli oranlarda faiz getiren yazılı senet Değiştirme, çevirme, döndürme, dönüştürme
Tasarruf: Bir şeyi istediği gibi kullanma yetkisi, kullanım Tutum Para biriktirme, artırım
Taziye: Ölen kimsenin yakınlarına başsağlığı dileme, taziyet
Teali: Yükselme, yücelme
Tecelli: Belirme, görünme, ortaya çıkma, zuhur etme, meydana çıkma
Teçhizat: Silah dışındaki savaş gereçleri, donatı
Tehcir: Göç ettirme, göm etmesine sebep olma, sürme
Temerküz: Bir yerde toplanma
Terhis: Askerlik ödevini bitirenleri ordudan bırakma
Tevhit: Allah'ın birliğine inanma, bir sayma, bir olarak bakma Tek tanrıcılık Birkaç şeyi bir araya getirme, birleştirme
Tezahür: Belirme, görünme, gözükme, ortaya çıkma, oluşma Belirti
Topyekün: Eksiksiz, toplam, toplu olarak
Totaliter: Demokratik halk ve özgürlüklerin baskı altında tutulduğu, bütün yetkilerin bir elde veya küçük bir yönetici grubunun elinde toplandığı demokratik olmayan (devlet düzeni), bütüncül
Turancılık: Osmanlı Devleti'nin son yıllarında ortaya çıkmış olan, Osmanlılık ve İslamcılık akımları karşısında bütün Türklerin tek vatanda ve bayrak altında birleştirilmesini amaçlayan akım, Panturanizm
Tümen: Tugayla kolordu arasında yer alan birlik, fırka
Tüzük: Herhangi bir kurumun veya kuruluşun tutacağı yolu ve uygulayacağı hükümleri sırasıyla gösteren maddelerin hepsi, nizamname, statü

- Ü -

Üniforma: Aynı işi yapanların giydikleri, tüzükle belirtilmiş, bir örnek giysi Silahlı kuvvetlerin resmi giysisi
Üniter: Birlikçi, birlikten yana, birleştirici (siyaset) Merkeziyetçi
Ültimatom: Bir devletin başka bir devlete verdiği ve hiçbir tartışma veya karşı koymaya yer bırakmaksızın, tanıdığı sürede isteklerinin yerine getirilmesini istediği nota

- V -

Veladetihümayun: Padişahın doğum günü kutlamaları

- Y -

Yegâne: Biricik, tek