Ses Dalgalarının Özellikleri Ve Sesin Algılanması

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-27-2012

KULAK
Sesleri algılayan duyu organımız kulaklarımızdır

Kulak üç temel kısımdan oluşmuştur:

Dış kulak
Orta kulak
İç kulak

Kulağın her bir kısmı özel bir amaçla sesi algılamak için çalışmaktadır

Dış kulak ses dalgalarını toplayıp orta kulağa iletmekten; orta kulak aldığı ses dalgalarının enerjisini değiştirerek sıkıştırılmış dalgalar şeklinde iç kulağa iletmekten sorumludur

İç kulak ise aldığı bu ses dalgalarını sinir sinyallerine dönüştürerek beyne gönderir ve beyinde sesin algılanıp yorumlanması gerçekleşir

DIŞ KULAK

Dış kulak kulak kepçesi ve kulak kanalı olmak üzere 2 kısımdan oluşmuştur

Kulak kepçesi özgül şekli sayesinde ses dalgalarını toplamaktan sorumludur

Bu yapı ayrıca, sesin gelme yönünü ayırdetmemizi de sağlar

Kulak kepçesinden giren dalgalar yaklaşık 2 cm uzunluğunda olan kulak kanalından geçerek kulak zarına gelir

Bu aktarım esnasında, kulak kanalı ve kulak kepçesinin yapısından dolayı, özellikle 3000 Hz frekansındaki sesler, şiddetleri artırılarak orta kulağa gönderilir (dış kulağın transfer fonksiyonu)

Esas olarak basınç dalgaları olan ses dalgaları, kulak zarına çarparak titreşmesine neden olurlar

Dış kulağın transfer işlevinin ses dalgalarına etkisi

‘m’ ve ‘p’ ile gösterilen eğriler sırasıyla kulak yolu ve kulak kepçesinin farklı ses frekanslarına nasıl etki ettiğini göstermektedir

Bu iki etkinin toplamı ise ‘t’ ile gösterilen eğriyle temsil edilir

Buna göre kulak kepçesi ve dış kulak yolu, yaklaşık 3000 Hz (3kHz) frekansa sahip ses dalgalarını diğerlerine oranla daha şiddetli biçimde orta ve iç kulağa yansıtmaktadır

ORTA KULAK

Orta kulak, kulak zarı ve birbirine eklemlenmiş 3 tane kemikçikten oluşan hava dolu bir boşluktur

Bu 3 kemik dıştan içe doğru sırasıyla çekiç (malleus), örs (incus) ve üzengi (stapes)’dir

Kulak zarı oldukça gergin bir yapıdır ve zarın titreşim frekansı gelen ses dalgasının frekansı ile aynıdır

Kulak zarı çekiç kemiği ile bağlantılı olduğundan, zarı titreştiren ses dalgaları aynı zamanda çekiç kemiğini de titreştirir ve çekicin hareketi diğer iki kemiği (örs ve üzengiyi) de hareket ettirir

Üzengi tabanının iç kulaktaki oval pencereyle bağlantılı olması sayesinde, bu titreşimler iç kulağa iletilir

İşitme sisteminin anatomisi ve orta kulak kemikleri

Orta kulaktaki üç kemik adeta bir kaldıraç gibi çalışarak sesin şiddetini arttırarak iç kulağa iletirler

“Kaldıraç teorisi”ne göre ses dalgaları büyük alanlı kulak zarından küçük bir alana sahip olan üzengiye geldiğinde yoğunlaşır ve ses yaklaşık 15-20 defa büyütülerek iletilir

Orta kulak boşluğu, geniz (farinks) boşluğuna “Eustachi [östaki] borusu” (tuba auditiva) denen bir kanal ile bağlıdır

Bu bağlantı geniz ve orta kulak boşlukları arasında bir basınç eşitleyici görevi görür

Bu tüp herhangi bir nedenle tıkandığı takdirde basınç eşitlenemez ve bu kulak ağrısı gibi problemlere neden olabilir

Orta kulaktaki kemikçiklerin bağlantılı olduğu kaslar (m

tensor timpani; m

stapedius) bazı durumlarda kasılarak kokleayı aşırı yüksek seslerden koruma ve gürültülü ortamlarda düşük frekanslı seslerin maskeleme işlevi görürler

İÇ KULAK

İç kulak, denge ile ilişkili olan ‘vestibüler sistem’ ve işitme merkezi olan ‘koklear sistem’i içeren karmaşık yapılı bir bölgedir

Bir sonraki bölümde, iç kulakta sesi algılamayı sağlayan yapıları inceleyeceğiz

08-27-2012	#3
Prof. Dr. Sinsi	Ses Dalgalarının Özellikleri Ve Sesin Algılanması KULAK Sesleri algılayan duyu organımız kulaklarımızdır Kulak üç temel kısımdan oluşmuştur: Dış kulak Orta kulak İç kulak Kulağın her bir kısmı özel bir amaçla sesi algılamak için çalışmaktadır Dış kulak ses dalgalarını toplayıp orta kulağa iletmekten; orta kulak aldığı ses dalgalarının enerjisini değiştirerek sıkıştırılmış dalgalar şeklinde iç kulağa iletmekten sorumludur İç kulak ise aldığı bu ses dalgalarını sinir sinyallerine dönüştürerek beyne gönderir ve beyinde sesin algılanıp yorumlanması gerçekleşir DIŞ KULAK Dış kulak kulak kepçesi ve kulak kanalı olmak üzere 2 kısımdan oluşmuştur Kulak kepçesi özgül şekli sayesinde ses dalgalarını toplamaktan sorumludur Bu yapı ayrıca, sesin gelme yönünü ayırdetmemizi de sağlar Kulak kepçesinden giren dalgalar yaklaşık 2 cm uzunluğunda olan kulak kanalından geçerek kulak zarına gelir Bu aktarım esnasında, kulak kanalı ve kulak kepçesinin yapısından dolayı, özellikle 3000 Hz frekansındaki sesler, şiddetleri artırılarak orta kulağa gönderilir (dış kulağın transfer fonksiyonu) Esas olarak basınç dalgaları olan ses dalgaları, kulak zarına çarparak titreşmesine neden olurlar Dış kulağın transfer işlevinin ses dalgalarına etkisi ‘m’ ve ‘p’ ile gösterilen eğriler sırasıyla kulak yolu ve kulak kepçesinin farklı ses frekanslarına nasıl etki ettiğini göstermektedir Bu iki etkinin toplamı ise ‘t’ ile gösterilen eğriyle temsil edilir Buna göre kulak kepçesi ve dış kulak yolu, yaklaşık 3000 Hz (3kHz) frekansa sahip ses dalgalarını diğerlerine oranla daha şiddetli biçimde orta ve iç kulağa yansıtmaktadır ORTA KULAK Orta kulak, kulak zarı ve birbirine eklemlenmiş 3 tane kemikçikten oluşan hava dolu bir boşluktur Bu 3 kemik dıştan içe doğru sırasıyla çekiç (malleus), örs (incus) ve üzengi (stapes)’dir Kulak zarı oldukça gergin bir yapıdır ve zarın titreşim frekansı gelen ses dalgasının frekansı ile aynıdır Kulak zarı çekiç kemiği ile bağlantılı olduğundan, zarı titreştiren ses dalgaları aynı zamanda çekiç kemiğini de titreştirir ve çekicin hareketi diğer iki kemiği (örs ve üzengiyi) de hareket ettirir Üzengi tabanının iç kulaktaki oval pencereyle bağlantılı olması sayesinde, bu titreşimler iç kulağa iletilir İşitme sisteminin anatomisi ve orta kulak kemikleri Orta kulaktaki üç kemik adeta bir kaldıraç gibi çalışarak sesin şiddetini arttırarak iç kulağa iletirler “Kaldıraç teorisi”ne göre ses dalgaları büyük alanlı kulak zarından küçük bir alana sahip olan üzengiye geldiğinde yoğunlaşır ve ses yaklaşık 15-20 defa büyütülerek iletilir Orta kulak boşluğu, geniz (farinks) boşluğuna “Eustachi [östaki] borusu” (tuba auditiva) denen bir kanal ile bağlıdır Bu bağlantı geniz ve orta kulak boşlukları arasında bir basınç eşitleyici görevi görür Bu tüp herhangi bir nedenle tıkandığı takdirde basınç eşitlenemez ve bu kulak ağrısı gibi problemlere neden olabilir Orta kulaktaki kemikçiklerin bağlantılı olduğu kaslar (m tensor timpani; m stapedius) bazı durumlarda kasılarak kokleayı aşırı yüksek seslerden koruma ve gürültülü ortamlarda düşük frekanslı seslerin maskeleme işlevi görürler İÇ KULAK İç kulak, denge ile ilişkili olan ‘vestibüler sistem’ ve işitme merkezi olan ‘koklear sistem’i içeren karmaşık yapılı bir bölgedir Bir sonraki bölümde, iç kulakta sesi algılamayı sağlayan yapıları inceleyeceğiz