Termitlerin Gizli Dünyası

Termitlerin Kullandıkları Acil Durum TeknikleriHer termit kolonisi, yaşadığı bölgenin özelliklerine göre yöresel bir inşaat tekniği kullanır Olağanüstü durumlara karşı hemen uyum sağlar ve yeni taktikler geliştirirler Örneğin termitlerin havalandırma sistemi ciddi bir zarar gördüğünde, 48 saat içerisinde tepeciğin üzerine yeni binalar inşa edilir Bu binalar çok gözenekli, küçük şapkaları andırır ve termitler tarafından yeni kurulan havalandırma sistemini çalıştırırlar Böylece havalandırma sistemi, kolonide hiçbir sıkıntı yaşanmaksızın tamir edilmiş olur

Yanda yeraltına yapılmış yuvanın yeryüzüyle bağlantısının yüksek bacalar aracılığıyla sağlanması gösterilmektedir

Başka bir örnek olarak da Macrotermes ve Odontermes isimli termit türlerinin acil durumlar karşısındaki davranışlarını verebiliriz Bu termit türleri yuvalarını baca sistemi ile havalandırır Bu bacalar yere kadar uzanan havalandırma sütunlarına bağlıdır Tepesi açık olan havalandırma sütunlarının yerle birleştikleri noktada ise uçları kapalıdırHava geçirgen özelliğine sahip ince duvarlarla yuvadan tamamen izole edilmiş olan bu bacalarda tamirat ve inşaat dönemleri dışında termitlere rastlanmaz Yoğun yağışlar sırasında, termit yuvalarının bacaları genellikle çöker Bu tip bir durum karşısında termitler anında biraraya gelir ve tamirata başlarlarTermitlerin Doğal Nemlendiricileri
Termit yuvalarında havalandırmanın dışındaki bir başka önemli problem ise termitlerin su ihtiyacıdır Yuvalar için çok fazla su gerekmektedir, çünkü zar kadar ince derileri olan termitlerin sürekli olarak nemli bir atmosfere ihtiyaçları vardır Yuva için gerekli olan nem, %89-%99 oranındadır Termitler kendi tüketimlerinin yanısıra, bina yapımı esnasında ve harç yapımında da suya gereksinim duyarlarSahra Çölü'nde yaşayan bazı türler ise derinlerdeki suya ulaşmak için toprağı 40 m derinliğe kadar kazar ve suyun yuvalarına buharlaşarak ulaşmasını sağlarlar Diğer bazı türler de yuvalarına nemli kil toprakları taşıyarak su problemine çözüm bulur Bütün bunların yanısıra termit tepeciklerinin yapısı da nemliliği sağlamaya yardımcı olur Nem geçirmeyen kalın toprak ve kil tabakasıyla kaplı kalın duvarlar, buharlaşmayı önleyici etkiye sahiptirBuraya kadar verilen bütün bilgilerde görüldüğü gibi termitlerin davranışlarının istisnasız her aşamasında akıl, plan, hesaplama, muhakeme etme ve karar verme gibi özellikler vardır Ancak tüm bunları termitlere ait özellikler olarak değerlendirmek elbette ki mantıktan ve akılcılıktan uzaklaşmak olur Termitler bir bilince sahip olmayan dolayısıyla akıl göstermeleri, karar vermeleri, düşünmeleri mümkün olmayan canlılardır Öyleyse termitlerin davranışlarındaki bilincin kaynağı nedir?Termitlere bu akılcı planları yaptıran, ani durumlarda nasıl davranmaları gerektiğini onlara ilham eden, evrendeki canlı cansız tüm varlıkları yaratmış olan Allah'tırGöklerde ve yerde her ne varsa -isteyerek de olsa, istemeyerek de olsa- Allah'a secde eder Sabah akşam gölgeleri de (O'na secde eder) De ki: "Göklerin ve yerin Rabbi kimdir?" De ki: "Allah'tır" De ki: "Öyleyse, O'nu bırakıp kendilerine bile yarar da, zarar da sağlamaya güç yetiremeyen birtakım veliler mi (tanrılar) edindiniz?" De ki: "Hiç görmeyen (a'ma) ile gören (basiret sahibi) eşit olabilir mi? Veya karanlıklarla nur eşit olabilir mi?" Yoksa Allah'a, O'nun yaratması gibi yaratan ortaklar buldular da, bu yaratma, kendilerince birbirine mi benzeşti? De ki: "Allah, herşeyin yaratıcısıdır ve O, tektir, kahredici olandır" (Rad Suresi, 15-16)Termit Türlerine Göre Yuvaların ÖzellikleriTermitlerin yuvaları dış görünüş olarak da bulundukları yerin iklimine uygun bir yapıya sahiptir Örneğin tropik yağmur ormanlarında yaşayan bazı termit türlerinin yuvalarının tepelerinde çatılar hatta çatıların altında sallanan dam saçakları vardır Mantara benzeyen bu yuvalardaki saçakların ana görevi, yuvayı şiddetli yağmurlardan korumaktır Bu, tropikal bölge termitlerine özgü bir yuva şekildir Kurak bölgelerde yaşayan termitlerin hiçbiri bu teknikle yuva inşa etmezAfrika'daki termitlerin hiçbiri böyle büyük tepecik biçiminde yuvalar yapmaz Bazıları ağaç gövdelerine zarif yuvalar yapar, sonra bunları sağanak yağmurlardan korumak için üzerini kubbeyle örterler Yeraltı yuvaları da karmaşık yapıda olabilir Örneğin Kongo'da yaşayan Apicotermes gurgulifex türü, yerin 50 cm altında dev bir çam kozalağına benzeyen bir yuva yapar İçerisi, aralarında 1 mm kalınlığında duvarlar bulunan kat kat galerilerin içiçe olduğu karmaşık bir şekilden oluşur Bu katlar birbirlerine rampalarla bağlıdır Yuva, yabancı işgalci böceklere karşı yetişkin, kısır, büyük başlı, çeneli asker termitler tarafından korunur




Yağmurdan
korunmak
amacıyla inşa
edilen mantar
yuvalar



Yuvanın dışında, galerilere açılan çok sayıda ince kanal vardır Termitlerin geçemeyeceği kadar dar olan bu kanallar, Macrotermes türünün bacalarındaki kanallar gibi gaz değişim sistemi işlevini görür Kanallar, yağmurun yuvaya girmesini önleyen ince çatılarla korunur Termitler yuvaya girip çıkarken tepedeki tüneli kullanırKuzey Avustralya bozkırlarının sürekli güneş altında olan kuru topraklarında ise "pusula termitler" (Omitermes meridionalis) adı verilen bir tür yaşar Pusula termitler, 5 metre yüksekliğinde ve 3 metre genişliğinde iki tarafından sıkıştırılmış kama şeklinde yuvalar yapar Bu yuvaların yerleşimi kuzey-güney yönündedir Yuvaların düz kenarları ise doğu ve batıya bakar Bu, son derece özel bir mimaridir Termitlerin neden böyle bir yuva yaptıkları, arazinin genel yapısı incelendiğinde daha net ortaya çıkar Bozkırlarda genellikle ağaç bulunmaz Dolayısıyla gölge sağlayacak bir yer de yoktur Eğer bu özel mimari olmasıydı termitler yuvalarında bütün gün güneş ışınlarına maruz kalacaklar, bu da ışıktan ve sıcaktan rahatsız olan termitler için zorluk olacaktı Ancak yuvanın bu mimari özelliği sorunu ortadan kaldırmıştır

Termitler yaşadıkları bölgenin şartlarına göre ihtiyaçlarını tam karşılayacak yuvalar inşa ederler Yandaki resimde Nasuti cinsi termitlerin yaptıkları yuvalardan biri


Bıçak kalınlığındaki termit tepecikleri öğle vakti dik gelen güneş ışınlarına çok az maruz kalırken diğer iki geniş cephesi de gündüz ve akşam ışınlarını yakalar Dolayısıyla yuvanın bir bölümü sıcak olurken diğeri daha soğuk olur Termitler özellikle soğuk havalarda, gündüzleri yuvalarının doğuya bakan kısımlarında, akşamları ise batı tarafına bakan kısımlarında toplanırBu yörelerde kaybolan kişiler termit yuvalarının yönüne bakarak rahatlıkla yollarını bulabilirler Tabi bu durumda kör termitlerin hiçbir yol gösterici alet olmadan, pusula kullanmadan yönlerini nasıl buldukları sorusunun da cevaplanması gerekir Düşünme ve muhakeme yeteneğine sahip olmayan bu küçücük canlılar nasıl olur da böyle bir hesabı yapabilirler?Kör termitler; mimari plan yapma, yuvanın yönüne göre güneşin etkisinin değişeceğini hesaplayabilme, sonra bunlara uygun yuva inşa etme ve bu yuvayı da dilediği şekilde kullanma gibi özelliklere sahiptir Bunların tümü bilinç gerektiren, akıl ve muhakeme yeteneğinin varlığına işaret eden davranışlardır Hatta termitler insanların bile yapamadıkları birşeyi yapmakta; hiçbir yardım almadan yönlerini doğru belirleyebilmektedirler Bu durumda termitlerdeki bu aklın kaynağının araştırılması gerekir ki bu aklın termitlere ait olmadığı ve kör tesadüfler sonucunda ortaya çıkamayacağı çok açıktır

Bıçak kalınlığındaki termit tepecikleri öğle vakti dik gelen güneş ışınlarına çok az maruz kalırken diğer iki geniş cephesi de gündüz ve akşam ışınlarını yakalar Dolayısıyla yuvanın bir bölümü sıcak olurken diğeri daha soğuk olur

Termitler de dünyadaki tüm canlılar gibi Allah tarafından yaratılmıştır Allah, insanların düşünüp ibret alması için böyle örnekler gösterir Akıl sahibi her insanın yapması gereken, düşünmek ve vicdanının sesini dinleyerek gördüğü her güzellikte Allah'a yönelmektir Çünkü Allah bağışlayandır, sonsuz adalet sahibi olandırRabbiniz sizin içinizdekini daha iyi bilir Eğer siz salih olursanız, şüphesiz O da, (Kendisine) yönelip döneni bağışlayıcıdır(İsra Suresi, 25)