Dunyamizin Kureye Benzediginin Kanitlari...

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

DÜNYA’NIN KÜREYE BENZEDİĞİNİN KANITLARI

1- Dünya’nın Ay üzerine düşen gölgesi yuvarlaktır

2- Uzaktan gelen bir geminin önce dumanını

sonra bacasını veya bayrağını daha sonra da geminin tamamını görmemiz

3- Bir noktadan çıkıp hep aynı yönde gidersek başladığımız noktaya geri dönmemiz

4-Uzaydan çekilen fotoğraflar

Dünya’nın küreye benzediğinin kesin kanıtıdır

DÜNYA’NIN ŞEKLİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERDEN BAZILARI
1- İlk insanlar bir tekerleğin üzerinde yaşadıklarını sanıyorlardı
2- Maya Uygarlığında ( MÖ–300 / MS–900 ) Mayalar Dünya’yı her birine bir ağaç ve bir kuş yakıştırdıkları dört bölüme ayırmışlar

3- Eski Yunan’ da matematikçi ve gök bilimci Miletoslu Thales’ e göre her şeyin ana maddesi suydu

Bir tepsi biçiminde olan Dünya da suda yüzmekteydi

4- Yunan bilgin Pythagoras ( Pisagor) gezegenlerin hareketlerinin dairesel olduğunu savunuyor

gök cisimleri ile Dünya’nın küre biçiminde olduğuna inanıyordu

YERYÜZÜNDEKİ
KARALAR

SULAR VE HAVA

Yerküre modelini incelediğimizde Dünya’nın karalar ve sulardan oluştuğunu görürüz

Yeryüzündeki karalar YER KABUĞUNU oluşturur

Yer kabuğuna TAŞ KÜRE denir

Yerküredeki mavi renkli kısımlar suları temsil eder

Suların bulunduğu kısma SU KÜRE denir

Dünya üzerinde bulunan büyük kara parçalarına KITA denir

Kıtaları ayıran büyük denizlere OKYANUS denir

Okyanustan küçük olan büyük su alanlarına DENİZ denir

Yeryüzünü dört parçaya ayırdığımızda 3 parçasını su

1 parçasını ise karalar oluşturur

Yani yeryüzünün ¾’ ü (DÖRTTE ÜÇÜ) sularla kaplıdır

Dünya gözle göremediğimiz ancak hissedebildiğimiz bir gaz tabakası ile sarılmıştır

Bu gaz tabakasına HAVA KÜRE denir

Canlılar için hayat kaynağı olan hava

bir tabaka halinde Dünya’mızı çevreler

Dünya’mızı saran hava tabakasına ATMOSFER denir

Su ve toprakta da hava bulunur

Solucan

köstebek ve bazı böcekler toprak altında yaşarlar ve toprakta bulunan havayı soluyarak yaşarlar

Tohumlar

toprakta bulunan hava sayesinde çimlenerek bitki haline dönüşür

Su altında yaşayan balıklar ve diğer su canlıları da sudaki havayı kullanır

Atmosferde Güneş’ten gelen zararlı ışınları filtre gibi süzen OZON tabakası vardır

Havada bulunan gazlar;
% 78 Azot gazı
% 21 Oksijen gazı
% 1 Karbondioksit ve diğer gazlar

duman

su buharı bulunmaktadır

Dünya’nın gözlemlenebilir 3 katmanı vardır

1- KARALAR ( TAŞ KÜRE)
2- SULAR ( SU KÜRE )
3- HAVA (HAVA KÜRE )

KAYAÇLARI MİNARELLERİ VE MADENLERİ TANIYORUZ

Karalar kayaçlardan oluşmuştur

Kayaçlar ise çeşitli minerallerin birleşmesi ile oluşmuş katı maddedir

Minarelerin çeşitliliği ve farklılığından dolayı kayaçların yapısal özellikleri

renkleri

sağlamlıkları birbirinden farklıdır

Minareler kayaçlara
*renk
* sertlik
*yumuşaklık
*parlaklık
*matlık gibi özellikler kazandırır

Minareler kayaçların içindedir

Bunların bazılarına ulaşmak için toprağın derinliklerine inmek gerekir

Minareleri günlük hayatımızda birçok alanda kullanırız

Örneğin;
* Ampulün içindeki telin yapıldığı tungsten bir mineraldir

*Ayna yapımında silis ve gümüş mineralleri kullanılır

*Kurşun kalemin ucu grafit adlı mineralden yapılmıştır

*Tebeşir alçı taşı denilen mineralden yapılmıştır

*Günlük hayatımızın birçok yerinde kullandığımız alüminyum

çinko

demir

altın

kömür

bakır

kum taşı

granit

mermer birer mineraldir

Ekonomik değeri olan mineral

taş veya kayaçlara MADEN denir

Altın

elmas

kömür birer madendir

TOPRAK NASIL OLUŞTU?

Toprak kayaçların parçalanması sonucu oluşmuştur

Kayaçlar ise suyun

rüzgârın

iklim şartlarının ve bitki köklerinin etkisiyle parçalanmıştır

SUYUN ETKİSİ
*Akarsular taşları sürükleyerek birbirine çarpıp parçalanmasına neden olur

*Kayaçlardaki çatlaklar giren su donar ve kayaçları parçalar

RÜZGÂRIN ETKİSİ
*Rüzgârın etkisiyle kayaçlar kopar

parçalanır ve aşınır

PERİ BACALARI bu şekilde oluşmuştur

İKLİM ŞARTLARININ ETKİSİ ( ISI ETKİSİ)
*Güneş’in etkisiyle kayaçlar gündüz ısınır ve genişler

Gece hava soğuyunca kayalar büzüşür

Genişleme ve büzüşme kayaları çatlatır ve ufaltır

BİTKİLERİN KÖKLERİ
*Kayaçların çatlaklarına giren kökler burada büyüyüp kayaçların parçalanmasına neden olur

BÜTÜN BU OLUŞUMLARIN YANINDA BİTKİ VE HAYVAN ATIKLARI DA BU PARÇALARA KARIŞARAK TOPRAĞI OLUŞTURUR

EROZYON
Toprak aşınması da denir

Toprağın sürüklenip gitmesidir

Erozyon sonucunda toprak bitki yetiştirmeye uygun olan ve canlıların yaşadığı en verimli kısmı kaybeder

Erozyona;
*Yağmur suları
*Akarsular
*Eriyen kar suları
*Rüzgârlar sebep olur

EROZYONU ÖNLEMEK İÇİN
*Yamaçlar ağaçlandırılmalıdır

*Bentler ve barajlar yapılmalıdır

*Ormanlar korunmalı ve sayısı arttırılmalıdır

*Toprak eğimine ters sürülmeli

DÜNYANIN KATMANLARI
GÖZLEMLENEBİLİR KATMANLAR
1- HAVA KÜRE ( ATMOSFER)
Çeşitli gazların karışımından oluşmuştur

Yer küreyi sarar

çevresinden uzaklaşmaz

Su buharı bu katmanda bulunur

Güneş’ten gelen zararlı ışınları engeller

Canlılar için gerekli gazları içerir

2- SU KÜRE
Taş küre ile iç içe olan katmandır

Su küreyi; okyanuslar

denizler

iç kesimlerindeki çukurlara suların birikmesiyle oluşan göller

akarsular ve yeraltı suları oluşturur

Canlılar için çok önemli yaşam kaynağıdır

Su kürenin yaklaşık YÜZDE BİRİ içme suyu olarak kullanılabiliyor

Kullanılan bu suya tatlı su da denilmektedir

3- TAŞ KÜRE ( YER KABUĞU )
Üzerinde canlıların yaşadığı katmandır

Çeşitli yapıdaki kayaçlardan oluşmuştur

Üst kısımları yer yer toprakla örtülmüştür

Yer yer yükselti

düzlük

ve çukurlardan oluşur

Kalınlığı her yerde aynı değildir

Okyanusların dibinde ince

dağlık bölümlerde kalındır

Yer kabuğunun derinliklerine inildikçe sıcaklık artar

GÖZLEMLENEMEYEN KATMANLAR

4-ATEŞ KÜRE ( MAĞMA TABAKASI) (MANTO)
Yer kabuğunun hemen altındaki tabakadır

Sıcaklığı çok yüksektir

Erimiş maddeler

sıkışmış gaz ve buharlardan oluşmuştur

Ateş kürenin akışkan bir yapısı vardır ve hareketlidir

Ateş küreyi oluşturan akışkan ve sıcak olan bu erimiş maddeye MAGMA denir

Magma zaman zaman yanardağlardan yeryüzüne çıkar

Magmanın yeryüzüne çıkmış haline LAV denir

5-AĞIR KÜRE (ÇEKİRDEK)
Dünya’nın en iç ve en kalın katmanıdır

En sıcak ve en ağır katman burasıdır

Sıcaklığı çok yüksek olmasına rağmen katı ve katıya yakın haldeki maddelerden oluşmuştur

NOT: Yeryüzünden içe yani merkeze doğru gidildikçe sıcaklık artar

ÇEVRE KİRLİLİĞİ
Doğada bulunan hava

su ve toprağın sanayi atıkları

kimyasal maddeler

evsel atıklar

bilinçsizce kullanılan teknolojik ürünler sonucu kirlenmesi olayıdır

Kirlenmiş bir çevrede canlılar yaşayamaz

KİRLİLİĞİ ÖNLEMEK İÇİN

*İnsanlar eğitilmeli

*Fabrika ve sanayi tesislerin bacalarında filtre kullanılmalı

*Fabrika ve sanayi tesislerine arıtma tesisleri kurulmalı

*Ev ve iş yerlerinde kaliteli yakıtlar kullanılmalı

*Motorlu taşıtlarda çevreci yakıtlar geliştirilmeli

*Kimyasal maddelerin

tarım ilaçlarının ve her türlü atığın

kanalizasyonların akarsu ve denizleri kirletmesi önlenmeli

*Toprakta çürümeyen plastik ve naylon atıklar ile pil

hastane atıkları ve nükleer atıkların toprakla teması önlenmeli

* Geri dönüşümlü malzemeler kullanılmalı

*Ağaç dikilmeli ve ormanlar korunmalı

*Bilinçsizce sanayileşme önlenmeli

*Erozyona karşı önlemler alınmalı

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Dunyamizin Kureye Benzediginin Kanitlari... DÜNYA’NIN KÜREYE BENZEDİĞİNİN KANITLARI 1- Dünya’nın Ay üzerine düşen gölgesi yuvarlaktır 2- Uzaktan gelen bir geminin önce dumanını sonra bacasını veya bayrağını daha sonra da geminin tamamını görmemiz 3- Bir noktadan çıkıp hep aynı yönde gidersek başladığımız noktaya geri dönmemiz 4-Uzaydan çekilen fotoğraflar Dünya’nın küreye benzediğinin kesin kanıtıdır DÜNYA’NIN ŞEKLİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERDEN BAZILARI 1- İlk insanlar bir tekerleğin üzerinde yaşadıklarını sanıyorlardı 2- Maya Uygarlığında ( MÖ–300 / MS–900 ) Mayalar Dünya’yı her birine bir ağaç ve bir kuş yakıştırdıkları dört bölüme ayırmışlar 3- Eski Yunan’ da matematikçi ve gök bilimci Miletoslu Thales’ e göre her şeyin ana maddesi suydu Bir tepsi biçiminde olan Dünya da suda yüzmekteydi 4- Yunan bilgin Pythagoras ( Pisagor) gezegenlerin hareketlerinin dairesel olduğunu savunuyor gök cisimleri ile Dünya’nın küre biçiminde olduğuna inanıyordu YERYÜZÜNDEKİ KARALAR SULAR VE HAVA Yerküre modelini incelediğimizde Dünya’nın karalar ve sulardan oluştuğunu görürüz Yeryüzündeki karalar YER KABUĞUNU oluşturur Yer kabuğuna TAŞ KÜRE denir Yerküredeki mavi renkli kısımlar suları temsil eder Suların bulunduğu kısma SU KÜRE denir Dünya üzerinde bulunan büyük kara parçalarına KITA denir Kıtaları ayıran büyük denizlere OKYANUS denir Okyanustan küçük olan büyük su alanlarına DENİZ denir Yeryüzünü dört parçaya ayırdığımızda 3 parçasını su 1 parçasını ise karalar oluşturur Yani yeryüzünün ¾’ ü (DÖRTTE ÜÇÜ) sularla kaplıdır Dünya gözle göremediğimiz ancak hissedebildiğimiz bir gaz tabakası ile sarılmıştır Bu gaz tabakasına HAVA KÜRE denir Canlılar için hayat kaynağı olan hava bir tabaka halinde Dünya’mızı çevreler Dünya’mızı saran hava tabakasına ATMOSFER denir Su ve toprakta da hava bulunur Solucan köstebek ve bazı böcekler toprak altında yaşarlar ve toprakta bulunan havayı soluyarak yaşarlar Tohumlar toprakta bulunan hava sayesinde çimlenerek bitki haline dönüşür Su altında yaşayan balıklar ve diğer su canlıları da sudaki havayı kullanır Atmosferde Güneş’ten gelen zararlı ışınları filtre gibi süzen OZON tabakası vardır Havada bulunan gazlar; % 78 Azot gazı % 21 Oksijen gazı % 1 Karbondioksit ve diğer gazlar duman su buharı bulunmaktadır Dünya’nın gözlemlenebilir 3 katmanı vardır 1- KARALAR ( TAŞ KÜRE) 2- SULAR ( SU KÜRE ) 3- HAVA (HAVA KÜRE ) KAYAÇLARI MİNARELLERİ VE MADENLERİ TANIYORUZ Karalar kayaçlardan oluşmuştur Kayaçlar ise çeşitli minerallerin birleşmesi ile oluşmuş katı maddedir Minarelerin çeşitliliği ve farklılığından dolayı kayaçların yapısal özellikleri renkleri sağlamlıkları birbirinden farklıdır Minareler kayaçlara renk sertlik yumuşaklık parlaklık matlık gibi özellikler kazandırır Minareler kayaçların içindedirBunların bazılarına ulaşmak için toprağın derinliklerine inmek gerekir Minareleri günlük hayatımızda birçok alanda kullanırız Örneğin; Ampulün içindeki telin yapıldığı tungsten bir mineraldir Ayna yapımında silis ve gümüş mineralleri kullanılır Kurşun kalemin ucu grafit adlı mineralden yapılmıştır Tebeşir alçı taşı denilen mineralden yapılmıştır Günlük hayatımızın birçok yerinde kullandığımız alüminyum çinko demir altın kömür bakır kum taşı granit mermer birer mineraldir Ekonomik değeri olan mineral taş veya kayaçlara MADEN denir Altın elmas kömür birer madendir TOPRAK NASIL OLUŞTU? Toprak kayaçların parçalanması sonucu oluşmuştur Kayaçlar ise suyun rüzgârın iklim şartlarının ve bitki köklerinin etkisiyle parçalanmıştır SUYUN ETKİSİ Akarsular taşları sürükleyerek birbirine çarpıp parçalanmasına neden olur Kayaçlardaki çatlaklar giren su donar ve kayaçları parçalar RÜZGÂRIN ETKİSİ Rüzgârın etkisiyle kayaçlar kopar parçalanır ve aşınır PERİ BACALARI bu şekilde oluşmuştur İKLİM ŞARTLARININ ETKİSİ ( ISI ETKİSİ) Güneş’in etkisiyle kayaçlar gündüz ısınır ve genişler Gece hava soğuyunca kayalar büzüşür Genişleme ve büzüşme kayaları çatlatır ve ufaltır BİTKİLERİN KÖKLERİ Kayaçların çatlaklarına giren kökler burada büyüyüp kayaçların parçalanmasına neden olur BÜTÜN BU OLUŞUMLARIN YANINDA BİTKİ VE HAYVAN ATIKLARI DA BU PARÇALARA KARIŞARAK TOPRAĞI OLUŞTURUR EROZYON Toprak aşınması da denir Toprağın sürüklenip gitmesidir Erozyon sonucunda toprak bitki yetiştirmeye uygun olan ve canlıların yaşadığı en verimli kısmı kaybederErozyona; Yağmur suları Akarsular Eriyen kar suları Rüzgârlar sebep olur EROZYONU ÖNLEMEK İÇİN* Yamaçlar ağaçlandırılmalıdır Bentler ve barajlar yapılmalıdır Ormanlar korunmalı ve sayısı arttırılmalıdır Toprak eğimine ters sürülmeli DÜNYANIN KATMANLARI GÖZLEMLENEBİLİR KATMANLAR 1- HAVA KÜRE ( ATMOSFER) Çeşitli gazların karışımından oluşmuştur Yer küreyi sarar çevresinden uzaklaşmazSu buharı bu katmanda bulunurGüneş’ten gelen zararlı ışınları engellerCanlılar için gerekli gazları içerir 2- SU KÜRE Taş küre ile iç içe olan katmandır Su küreyi; okyanuslar denizler iç kesimlerindeki çukurlara suların birikmesiyle oluşan göller akarsular ve yeraltı suları oluşturur Canlılar için çok önemli yaşam kaynağıdır Su kürenin yaklaşık YÜZDE BİRİ içme suyu olarak kullanılabiliyor Kullanılan bu suya tatlı su da denilmektedir 3- TAŞ KÜRE ( YER KABUĞU ) Üzerinde canlıların yaşadığı katmandır Çeşitli yapıdaki kayaçlardan oluşmuştur Üst kısımları yer yer toprakla örtülmüştür Yer yer yükselti düzlük ve çukurlardan oluşur Kalınlığı her yerde aynı değildirOkyanusların dibinde ince dağlık bölümlerde kalındır Yer kabuğunun derinliklerine inildikçe sıcaklık artar GÖZLEMLENEMEYEN KATMANLAR 4-ATEŞ KÜRE ( MAĞMA TABAKASI) (MANTO) Yer kabuğunun hemen altındaki tabakadır Sıcaklığı çok yüksektir Erimiş maddeler sıkışmış gaz ve buharlardan oluşmuştur Ateş kürenin akışkan bir yapısı vardır ve hareketlidir Ateş küreyi oluşturan akışkan ve sıcak olan bu erimiş maddeye MAGMA denir Magma zaman zaman yanardağlardan yeryüzüne çıkar Magmanın yeryüzüne çıkmış haline LAV denir 5-AĞIR KÜRE (ÇEKİRDEK) Dünya’nın en iç ve en kalın katmanıdır En sıcak ve en ağır katman burasıdır Sıcaklığı çok yüksek olmasına rağmen katı ve katıya yakın haldeki maddelerden oluşmuştur NOT: Yeryüzünden içe yani merkeze doğru gidildikçe sıcaklık artar ÇEVRE KİRLİLİĞİ Doğada bulunan hava su ve toprağın sanayi atıkları kimyasal maddeler evsel atıklar bilinçsizce kullanılan teknolojik ürünler sonucu kirlenmesi olayıdır Kirlenmiş bir çevrede canlılar yaşayamaz KİRLİLİĞİ ÖNLEMEK İÇİN İnsanlar eğitilmeli Fabrika ve sanayi tesislerin bacalarında filtre kullanılmalı Fabrika ve sanayi tesislerine arıtma tesisleri kurulmalı Ev ve iş yerlerinde kaliteli yakıtlar kullanılmalı Motorlu taşıtlarda çevreci yakıtlar geliştirilmeli Kimyasal maddelerin tarım ilaçlarının ve her türlü atığın kanalizasyonların akarsu ve denizleri kirletmesi önlenmeli Toprakta çürümeyen plastik ve naylon atıklar ile pil hastane atıkları ve nükleer atıkların toprakla teması önlenmeli Geri dönüşümlü malzemeler kullanılmalı Ağaç dikilmeli ve ormanlar korunmalı Bilinçsizce sanayileşme önlenmeli *Erozyona karşı önlemler alınmalı