Harita Bilgisi Nedir?-Harita Çeşitleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Harita Bilgisi Nedir?-Harita Çeşitleri

HARİTA BİLGİSİ
Dünyanın tamamının ya da belli bir kısmının kuşbakışı olarak ve belirlenmiş bir ölçek oranında küçültülerek bir düzleme aktarılmış haline harita denir

Harita çizilirken şu hususlara dikkat edilmelidir:

Haritayı hangi amaç doğrultusunda kullanacağımızı belirlemeliyiz
Bu amaç doğrultusunda bize uygun olan ölçeği seçmeliyiz
Haritaya uygun bir isim koymalıyız
Yönleri düzgün biçimde kullanabilmek için daima kuzeyi gösterir bir yön oku kullanmalıyız
Lejand bölümü olmalıdır

Lejand: Haritalarda kullanılan sembol ve işaretlerin ne anlama geldiğini gösteren tablodur

Plan: Plan en ayrıntılı haritalardır

Küçük alanlara ilişkin detaylı bilgi verir

Okullar

alışve*riş merkezleri

parklar plan ile gösterilirler

Kroki: Bir yerin kuşbakışı görünüşünün belli bir ölçeğe uymadan kabataslak çizimine denir

Ölçeksiz olduklarından harita değildir

Çoğu zaman bir yerin adresini tarif etmek için kullanılır

Uyarı: Planlarda ve haritalarda belli bir ölçeğe göre küçültme yapılırken kroki*lerde ölçek yoktur

HARİTA ÇEŞİTLERİ
I KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE HARİTALAR
Haritalar kullanım amaçlarına göre iki bölüme ayrılırlar

A) Genel Haritalar
Toplumun her kesimi tarafından kullanılan haritalardır

Topografya haritaları

atlas haritaları

duvar haritaları

ansiklopedik haritalar

şehir haritaları ve turist haritaları bu gruba girer

1- Fiziki Haritalar:
Yer şekillerini (dağ

ova

plato

vadi vb

) gösteren haritalardır

2- Siyasi ve İdari Haritalar:
Kıtaların

ülkelerin sınırlarını gösteren haritalar siyasi haritalardır

Ülke içindeki il

ilçe

kasa*ba ve köy gibi idari birimler arasındaki sınırları gösteren haritalara da idari haritalar denir

3- Beşeri ve Ekonomik Haritalar:
Nüfus miktarını

dağılışını

yoğunluklarını

göçleri

insanların milliyetlerini

dinlerini

dil*lerini

kültürlerine ait özelliklerin dağılışını gösteren haritalara beşeri haritalar denir

İnsanların ekonomik faaliyetlerini ve bu ekonomik faaliyetlerin gerçekleşmesi için gerek*li olan mal ve hizmetlerin dağılışını gösteren haritalara ekonomik haritalar denir

B) Özel Haritalar
Bu tür haritalar herhangi bir konuyu detaylarıyla gösteren

dolayısıyla uzmanlaşma isteyen haritalardır

Belirli bir alanda uzmanlaşmış kişi ya da kuruluşların özel amaçları için hazırlanmış jeoloji

meteoroloji

toprak

bitki örtüsü gibi haritaları kapsar

II ÖLÇEKLERİNE GÖRE HARİTALAR
A) Büyük ölçekli Haritalar
Büyük ölçekli haritalarda

yeryüzü şekilleri daha az küçültülerek düzleme aktarıldıkların*dan daha fazla ayrıntı gösterirler

1- Plan: Ölçekleri 1/20

000′e kadar olan haritalardır

Planların ayrıntı gösterme gücü daha fazladır

2- Topografya haritaları:
Ölçekleri 1/20

000 ile 1/200

000 arasında olan haritalardır

B) Orta Ölçekli Haritalar
1/200

000 ile 1/500

000 arasında değişen haritalardır

Duvar haritaları orta ölçekli haritalardır

C) Küçük Ölçekli Haritalar:
Ölçekleri 1/500

000′den daha küçük olan haritalardır

Atlaslar küçük ölçekli haritalardır

Büyük ve Küçük ölçekli haritalar arasındaki fark
Büyük Ölçekli Haritalar
Küçük Ölçekli Haritalar
Paydası küçüktür

Paydası büyüktür

Küçültme oranı azdır

Küçültme oranı fazladır

Ayrıntısı fazladır

Ayrıntısı azdır

Hata oranı azdır

Hata oranı fazladır

Daha küçük alanları gösterir

Daha geniş alanları gösterir

Aynı alan çizildiğinde harita alanı daha büyük olur

Aynı alan çizildiğinde harita alanı daha küçük olur

ÖLÇEK: Haritadaki küçültme oranına ölçek denir

Ölçek

harita uzunluğu ile gerçek uzunluğun birbi*rine oranıdır

Bir haritanın ölçeği iki şekilde göste*rilir

Kesir Ölçek: Haritalarda uygulanan küçültme oranı ke*sirle ifade edilir

Kesir ölçekte pay daima 1 ile gösterilir

1/100 000

1/2 000 000 gibi paydadaki sayı

çizimin ne kadar küçültüldüğünü ifade eder

Kesir ölçeklerde

ölçek ile ölçek paydası arasında ters orantı vardır

Ölçeğin paydası bü*yüdükçe ölçek küçülür

ölçek paydası küçüldükçe ölçek büyür

Çizgi Ölçek: Küçültme oranının çizgi şeklinde gösteril*diği ölçeklerdir

Eşit aralıklara bölünmüş olan çiz*gi üzerinde

aralıkların gerçekte ne kadar uzaklı*ğa eşit olduğu belirtilir

20
0
20
40
60
80 km

1cm

Yukarıda verilen ölçekte

haritadaki 1 cm’lik uzunluk

arazide 2 000 000 cm’yi yani 20 km’yi göstermektedir

Haritalarda genellikle çizgi ve kesir ölçek birlikte kullanılır

Çizgi ölçek

kesir ölçeğe göre daha kullanışlıdır

Bunun nedeni harita

fotoğraf veya fotokopi ile küçültülüp büyütülse de çizgi öl*çeğin gösterdiği uzunlukların değişmemesidir

Çünkü bu işlem sırasında çizgi ölçek de aynı oranda küçültülmüş veya büyütülmüş olur

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Harita Bilgisi Nedir?-Harita Çeşitleri Harita Bilgisi Nedir?-Harita Çeşitleri HARİTA BİLGİSİ Dünyanın tamamının ya da belli bir kısmının kuşbakışı olarak ve belirlenmiş bir ölçek oranında küçültülerek bir düzleme aktarılmış haline harita denir Harita çizilirken şu hususlara dikkat edilmelidir: Haritayı hangi amaç doğrultusunda kullanacağımızı belirlemeliyiz Bu amaç doğrultusunda bize uygun olan ölçeği seçmeliyiz Haritaya uygun bir isim koymalıyız Yönleri düzgün biçimde kullanabilmek için daima kuzeyi gösterir bir yön oku kullanmalıyız Lejand bölümü olmalıdır Lejand: Haritalarda kullanılan sembol ve işaretlerin ne anlama geldiğini gösteren tablodur Plan: Plan en ayrıntılı haritalardır Küçük alanlara ilişkin detaylı bilgi verir Okullar alışveriş merkezleri parklar plan ile gösterilirler Kroki:* Bir yerin kuşbakışı görünüşünün belli bir ölçeğe uymadan kabataslak çizimine denir Ölçeksiz olduklarından harita değildir Çoğu zaman bir yerin adresini tarif etmek için kullanılır Uyarı: Planlarda ve haritalarda belli bir ölçeğe göre küçültme yapılırken krokilerde ölçek yoktur HARİTA ÇEŞİTLERİ* I KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE HARİTALAR Haritalar kullanım amaçlarına göre iki bölüme ayrılırlar A) Genel Haritalar Toplumun her kesimi tarafından kullanılan haritalardır Topografya haritaları atlas haritaları duvar haritaları ansiklopedik haritalar şehir haritaları ve turist haritaları bu gruba girer 1- Fiziki Haritalar: Yer şekillerini (dağ ova plato vadi vb) gösteren haritalardır 2- Siyasi ve İdari Haritalar: Kıtaların ülkelerin sınırlarını gösteren haritalar siyasi haritalardır Ülke içindeki il ilçe kasaba ve köy gibi idari birimler arasındaki sınırları gösteren haritalara da idari haritalar* denir 3- Beşeri ve Ekonomik Haritalar: Nüfus miktarını dağılışını yoğunluklarını göçleri insanların milliyetlerini dinlerini dillerini kültürlerine ait özelliklerin dağılışını gösteren haritalara beşeri haritalar* denir İnsanların ekonomik faaliyetlerini ve bu ekonomik faaliyetlerin gerçekleşmesi için gerekli olan mal ve hizmetlerin dağılışını gösteren haritalara ekonomik haritalar* denir B) Özel Haritalar Bu tür haritalar herhangi bir konuyu detaylarıyla gösteren dolayısıyla uzmanlaşma isteyen haritalardır Belirli bir alanda uzmanlaşmış kişi ya da kuruluşların özel amaçları için hazırlanmış jeoloji meteoroloji toprak bitki örtüsü gibi haritaları kapsar II ÖLÇEKLERİNE GÖRE HARİTALAR A) Büyük ölçekli Haritalar Büyük ölçekli haritalarda yeryüzü şekilleri daha az küçültülerek düzleme aktarıldıklarından daha fazla ayrıntı gösterirler 1- Plan:* Ölçekleri 1/20000′e kadar olan haritalardır Planların ayrıntı gösterme gücü daha fazladır 2- Topografya haritaları: Ölçekleri 1/20000 ile 1/200000 arasında olan haritalardır B) Orta Ölçekli Haritalar 1/200000 ile 1/500000 arasında değişen haritalardır Duvar haritaları orta ölçekli haritalardır C) Küçük Ölçekli Haritalar: Ölçekleri 1/500000′den daha küçük olan haritalardır Atlaslar küçük ölçekli haritalardır Büyük ve Küçük ölçekli haritalar arasındaki fark Büyük Ölçekli Haritalar Küçük Ölçekli Haritalar Paydası küçüktür Paydası büyüktür Küçültme oranı azdır Küçültme oranı fazladır Ayrıntısı fazladır Ayrıntısı azdır Hata oranı azdır Hata oranı fazladır Daha küçük alanları gösterir Daha geniş alanları gösterir Aynı alan çizildiğinde harita alanı daha büyük olur Aynı alan çizildiğinde harita alanı daha küçük olur ÖLÇEK: Haritadaki küçültme oranına ölçek denir Ölçek harita uzunluğu ile gerçek uzunluğun birbirine oranıdır Bir haritanın ölçeği iki şekilde gösterilir Kesir Ölçek: Haritalarda uygulanan küçültme oranı kesirle ifade edilir Kesir ölçekte pay daima 1 ile gösterilir 1/100 000 1/2 000 000 gibi paydadaki sayı çizimin ne kadar küçültüldüğünü ifade eder Kesir ölçeklerde ölçek ile ölçek paydası arasında ters orantı vardır Ölçeğin paydası büyüdükçe ölçek küçülür ölçek paydası küçüldükçe ölçek büyür Çizgi Ölçek: Küçültme oranının çizgi şeklinde gösterildiği ölçeklerdir Eşit aralıklara bölünmüş olan çizgi üzerinde aralıkların gerçekte ne kadar uzaklığa eşit olduğu belirtilir 20 0 20 40 60 80 km 1cm Yukarıda verilen ölçekte haritadaki 1 cm’lik uzunluk arazide 2 000 000 cm’yi yani 20 km’yi göstermektedir Haritalarda genellikle çizgi ve kesir ölçek birlikte kullanılır Çizgi ölçek kesir ölçeğe göre daha kullanışlıdır Bunun nedeni harita fotoğraf veya fotokopi ile küçültülüp büyütülse de çizgi ölçeğin gösterdiği uzunlukların değişmemesidir Çünkü bu işlem sırasında çizgi ölçek de aynı oranda küçültülmüş veya büyütülmüş olur