Koprulu Kutuphanesi Hakkinda

Köprülü Kütüphanesi - Köprülü Kütüphanesi Hakkında Bilgi

İstanbul’un Çemberlitaş semtinde Divanyolu üzerinde Köprülü Külliyesi diye adlandırılan yapılar topluluğundan bugün bir sokakla ayrılmış bahçe içinde büyük bir odadan ibaret bir bina vardır Bu bina Osmanlı mimarisinin tipik örneklerinden ve İstanbul’un ilk bağımsız özgün kütüphane binası olan Köprülü Kütüphanesidir Sizlere bu yazımda Köprülü Kütüphanesi’ni tanıtacağım Köprülü Kütüphanesi; Köprülü ailesine ait geniş bir arazi üzerine kurulmuş bulunan Köprülü Külliyesi içerisine 1661 yılında vakıf kitaplık olarak Köprülü Fazıl Ahmet Paşa tarafından yaptırılmıştır 3 kütüphaneci 1 ciltçi ve 1 kapıcı kadrosu ile hizmete açılan kütüphanenin işlevindeki ilginç noktalar personeline yüksek ücret ödemesi çalışma günlerinin arttırılması evlere ve taşraya üç aydan altı aya kadar ilk defa bu kütüphaneden ödünç vermenin başlatılmış olmasıdır Bu uygulamalar daha sonra kurulan diğer kütüphanelere de örnek teşkil etmiş olması açısından önemlidir Önceleri Köprülü Külliyesi içinde yer alan kütüphane binası ile Köpr ülü Külliyesi arasından bugün Boyacı Ahmet Sokağı geçmiş olup günümüzde kütüphanenin üç tarafı yol ile çevrilidir Bahçe içinde büyük bir odadan ibaret kütüphane binası taş ve tuğla malzeme ile inşa edilmiştir Bina kare plânlı tek hacimli bir yapı olup köşelerdeki Türk üçgenleri üstünde yükselen sekizgen kasnaklı bir kubbe ile örtülüdür Kütüphanenin batı cephesini dört sütuna oturan yan yana üç küçük kubbe ile ortadaki kubbenin önünde yer alan iki sütunlu dördüncü bir kubbeden oluşan T plânlı bir giriş revakı kaplar 4 basamaklı giriş revakından sonra içten ve dıştan basık kemerli olarak düzenlenen giriş kapısından kütüphane mekânına girilir Yapı yanlarda altta birer üstte ikişer girişin karşısında ise altlı üstlü üçer pencere ile aydınlatılmıştır Pencereler tuğladan sivri boşaltma kemeri altında dikdörtgen açıklıklı olup dıştan küfeki taşı sövelidir İçte yalnızca alt pencereler mermer söveli olarak düzenlenmiştir Yapıda kubbe ortasında kubbe eteğinde ve içte kapı üzerinde bugün halen duran çok güzel kalem işi süslemeler vardır Kütüphanede 1872 ve 1911 yıllarında bazı tamirler yapılmıştır1911 tarihinde Evkaf Nazırı Hayri Efendi zamanında başlatılan tamiratta binaya elektriğin getirilmesi kitap dolaplarının yapılması minder ve rahlelerin kaldırılarak yerlerine masa ve sandalyelerin konulması sağlanmıştır Köprülü Kütüphanesi aileden yapılan bağışlarla hem zenginleşmiş hem de yönetimi sağlam temellere oturtulmuştur Medresenin ihtiyacı üzerine 1805’te 350 kitap satın alarak kütüphaneye bağışlayan mütevelli Mehmed Âsım Bey yeni gelir kaynakları göstermiş; ayrıca kütüphane ihtiyaçları ve personel ücretleri için nakit de ayırmıştır Kütüphanede aileden dört kişinin bağış koleksiyonu bulunmaktadır Bunlar Köprülü Mehmed Paşa Fazıl Ahmed Paşa Hacı (Hafız) Ahmed Paşa Mehmed Âsım Bey koleksiyonlarıdır Devrinde 2000’in üstünde yazma kitapla kurulan kütüphanenin kitap sayısı gelen yeni yayınlarla 6000‘ne ulaşınca yer darlığı sebebi ile 1982’den sonra yeni yayınlarla bir kısım diğer kitaplar Gökçeada Halk Kütüphanesi ve Süleymaniye Kütüphanesine devredilmiştir Günümüzde Köprülü Kütüphanesinin bünyesinde 2706 yazma ve 100 basma kitap bulunmaktadır Arapça Farsça ve Türkçe yazmaların arasında müelliflerinin kendi el yazıları ile yazılmış çok eski tarihli yazmalar İbrahim Müteferrika’nın bastığı kitapların hemen tümü ve eski su yolları haritaları yer almaktadır Yazmaların konuları çeşitli olup daha çok din tarih tıp ve musiki konularında eserler yer almaktadır Yazma ve basmalar için ayrı olarak hazırlanmış alfabetik (yazar kitap) ve İslâm Tarih Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) tarafından hazırlanan üç ciltlik Arapça baskılar katalogu mevcuttur Kütüphaneye başvurular doğrudan yapılabilmekte; mikrofilm fotoğraf türü istekler Süleymaniye Kütüphanesi’nde karşılanmaktadır Kütüphane Pazar ve pazartesi günleri kapalı diğer günler iş saatlerinde açıktır 1656-1710 arasında 6 sadrazam yetiştirmiş Köprülü ailesinin sonraki bireyleri taşra yönetiminde ve diplomaside görevler almakla birlikte başlangıçtaki etkinliğini bir daha elde edememişlerdir Köprülü ailesinin sadrazamlarının her biri adına İstanbul’da yapılmış cami han kütüphane mektep yalı türbe çeşme vb eserler bulunmaktadır Yakın tarihimizde ise 20yy’da ünlü Edebiyat tarihçisi ve siyaset adamı Fuad Köprülü (1890-1966) de 1950-1957 arasında İstanbul milletvekili ve dışişleri bakanı olarak Köprülülerin tarihsel kimliğini temsil etmiştir Fuad Köprülü’nün sahip olduğu zengin kitaplığının büyük bir kısmı bu gün Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesinde araştırmacıların hizmetindedir

Gazi İskender AKDOĞU Temmuz 2003
Yapı Kredi Kültür Sanat
Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi
Bülteni sayı: 10’da yayınlanmıştır