Göller ,Çeşitleri Ve Özellikleri Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Göller

Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Göller
Göl : Karalar üzerindeki çukur alanlarda birikmiş ve belirli bir akıntısı olmayan durgun su kütlelerine göl denir

Göller tek tek bulundukları gibi yan yana birden fazla da bulunabilirler

Göllerin yan yana bulundukları bölgelere göller yöresi denir
Göllerin Özellikleri Göllerin bulundukları bölgenin iklimi jeolojik ve jeomorfolojik özellikleri;
Gölün büyüklüğü : Dünya üzerindeki göllerin büyüklükleri değişkendir

Hazar Gölü Dünya’nın en büyük gölüdür

(424

000 km2)
Gölün beslenmesi : Göller

yağış suları

akarsular ve kaynaklar tarafından beslenir

Göllerin su seviyeleri beslenmeye bağlı olarak değişir

Bazı göller fazla sularını bir akarsu ile deniz boşaltır

Bu akarsulara göl ayağı ya da gideğen denir

Göle su taşıyan akarsulara ise geleğen denir

Örneğin Manyas ve Ulubat (Apolyont) gölleri bir akarsu ile sularını Marmara Denizi’ne boşaltır

Gölün derinliği : Tektonik ve krater göllerinin derinlikleri genellikle fazladır

Dünya’nın en derin gölü tektonik bir göl olan Baykal Gölü’dür

Göl suyunun tuzluluğu : Göl sularının içinde çözünmüş halde madensel tuzlar bulunmaktadır

Buharlaşma nedeniyle göl suyunun tuz yoğunluğu artar

Özellikle kapalı havzalarda yüzeyden akış olmadığı için göl suları tuzludur

Örneğin ülkemizdeki Burdur Gölü ve Tuz Gölü’nün suları tuzludur

Açık havza göllerinde ise

sular yüzeyden boşaldığı için madensel tuz oranı düşük

buna bağlı olarak sular tatlıdır

Göl suyunun sıcaklığı : Göl suyunun sıcaklığı

gölün bulunduğu enleme

iklim koşullarına ve mevsime göre değişir

Ayrıca gölün derinliği

gölün bulunduğu yükselti ve gölü besleyen sular da göl suyunun sıcaklığı üzerinde etkilidir

Göl suyunun hareketliliği : Göl suyunun hareketliliği üç nedene bağlıdır :
Gölün beslenmesine ve havzadaki iklim koşullarına bağlı oluşan seviye farkı nedeniyle su seviyesinde değişiklik olur

Göl yüzeyinde rüzgarlar etkisiyle dalgacıklar oluşur

Göl yüzeyinin bir bölümündeki basınç değişmeleri alçalma ve yükselme şeklindeki ritmik hareketlere neden olur

Bunlara duran dalga ya da seş (seiches) dalgaları denir

Göl Tipleri
Göller

göl çanağının oluşum özelliklerine göre yerli kaya gölleri ve set gölleri olarak iki ana bölümde toplanır

Yerli Kaya Gölleri
Göl çanağının çeşitli nedenlerle ana kaya üzerinde oluşturduğu göllerdir

Göl çanağını oluşturan etkene göre 4 gruba ayrılır

Tektonik Göller : Yerkabuğunun tektonik hareketleri sırasında oluşan çanaklardaki göllerdir

Volkanik Göller : Volkanik patlamalar ile oluşan çanaklardaki göllerdir

Krater gölü

kaldera gölü ya da maar gölü gibi çeşitleri vardır

Karstik Göller : Eriyebilen kayaçların bulunduğu yerlerde oluşan göllerdir

Buzul Gölleri : Buzullaşma döneminde buzulların aşındırmasıyla oluşan çanaklardaki göllerdir

Göl TipleriGöller

göl çanağının oluşum özelliklerine göre yerli kaya gölleri ve set gölleri olarak iki ana bölümde toplanır

Set Gölleri
Çöküntü çukurlarının

vadilerin ya da koyların önünün bir setle kapatılması sonucu oluşan göllerdir

Alüvyal Set Gölleri : Akarsuların yan kollarının taşıdıkları alüvyonlarla ana akarsuyun önünü kapatması ile oluşan göllerdir

Kıyı Set Gölleri : Deniz akıntılarının oluşturduğu kıyı kordonlarının koyların önünü kapatmasıyla oluşan sığ göllerdir

Bu göllere lagün adı da verilir

moren Set Gölleri : Buzullardan çıkan suların önünün moren setleri ile kapatılması sonucu oluşan göllerdir

Heyelan Set Gölleri : Akarsu vadisinin önünün

toprak kayması sonucunda toprak kütlesi tarafından kapatılmasıyla oluşan göllerdir

Volkanik Set Gölleri : Volkanik olaylar sırasında çıkan lavların bir çukurluğun önünü kapatmasıyla oluşan göllerdir

Yapay Set Gölleri : Akarsu vadisinin önünün yapay bir setle kapatılması ile oluşan baraj gölleridir

Baraj gölleri enerji üretmek

içme ve sulama suyu sağlamak

erozyonu önlemek

taşkınlardan korunmak amacıyla yapılır

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Göller ,Çeşitleri Ve Özellikleri Nelerdir? Göller Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir? Göller Göl : Karalar üzerindeki çukur alanlarda birikmiş ve belirli bir akıntısı olmayan durgun su kütlelerine göl denir Göller tek tek bulundukları gibi yan yana birden fazla da bulunabilirler Göllerin yan yana bulundukları bölgelere göller yöresi denir Göllerin Özellikleri Göllerin bulundukları bölgenin iklimi jeolojik ve jeomorfolojik özellikleri; Gölün büyüklüğü : Dünya üzerindeki göllerin büyüklükleri değişkendir Hazar Gölü Dünya’nın en büyük gölüdür (424000 km2) Gölün beslenmesi : Göller yağış suları akarsular ve kaynaklar tarafından beslenirGöllerin su seviyeleri beslenmeye bağlı olarak değişir Bazı göller fazla sularını bir akarsu ile deniz boşaltır Bu akarsulara göl ayağı ya da gideğen denir Göle su taşıyan akarsulara ise geleğen denir Örneğin Manyas ve Ulubat (Apolyont) gölleri bir akarsu ile sularını Marmara Denizi’ne boşaltır Gölün derinliği : Tektonik ve krater göllerinin derinlikleri genellikle fazladır Dünya’nın en derin gölü tektonik bir göl olan Baykal Gölü’dür Göl suyunun tuzluluğu : Göl sularının içinde çözünmüş halde madensel tuzlar bulunmaktadır Buharlaşma nedeniyle göl suyunun tuz yoğunluğu artar Özellikle kapalı havzalarda yüzeyden akış olmadığı için göl suları tuzludur Örneğin ülkemizdeki Burdur Gölü ve Tuz Gölü’nün suları tuzludur Açık havza göllerinde ise sular yüzeyden boşaldığı için madensel tuz oranı düşük buna bağlı olarak sular tatlıdır Göl suyunun sıcaklığı : Göl suyunun sıcaklığı gölün bulunduğu enleme iklim koşullarına ve mevsime göre değişir Ayrıca gölün derinliği gölün bulunduğu yükselti ve gölü besleyen sular da göl suyunun sıcaklığı üzerinde etkilidir Göl suyunun hareketliliği : Göl suyunun hareketliliği üç nedene bağlıdır : Gölün beslenmesine ve havzadaki iklim koşullarına bağlı oluşan seviye farkı nedeniyle su seviyesinde değişiklik olur Göl yüzeyinde rüzgarlar etkisiyle dalgacıklar oluşur Göl yüzeyinin bir bölümündeki basınç değişmeleri alçalma ve yükselme şeklindeki ritmik hareketlere neden olur Bunlara duran dalga ya da seş (seiches) dalgaları denir Göl Tipleri Göller göl çanağının oluşum özelliklerine göre yerli kaya gölleri ve set gölleri olarak iki ana bölümde toplanır Yerli Kaya Gölleri Göl çanağının çeşitli nedenlerle ana kaya üzerinde oluşturduğu göllerdir Göl çanağını oluşturan etkene göre 4 gruba ayrılır Tektonik Göller : Yerkabuğunun tektonik hareketleri sırasında oluşan çanaklardaki göllerdir Volkanik Göller : Volkanik patlamalar ile oluşan çanaklardaki göllerdir Krater gölü kaldera gölü ya da maar gölü gibi çeşitleri vardır Karstik Göller : Eriyebilen kayaçların bulunduğu yerlerde oluşan göllerdir Buzul Gölleri : Buzullaşma döneminde buzulların aşındırmasıyla oluşan çanaklardaki göllerdir Göl TipleriGöller göl çanağının oluşum özelliklerine göre yerli kaya gölleri ve set gölleri olarak iki ana bölümde toplanır Set Gölleri Çöküntü çukurlarının vadilerin ya da koyların önünün bir setle kapatılması sonucu oluşan göllerdir Alüvyal Set Gölleri : Akarsuların yan kollarının taşıdıkları alüvyonlarla ana akarsuyun önünü kapatması ile oluşan göllerdir Kıyı Set Gölleri : Deniz akıntılarının oluşturduğu kıyı kordonlarının koyların önünü kapatmasıyla oluşan sığ göllerdir Bu göllere lagün adı da verilir moren Set Gölleri : Buzullardan çıkan suların önünün moren setleri ile kapatılması sonucu oluşan göllerdir Heyelan Set Gölleri : Akarsu vadisinin önünün toprak kayması sonucunda toprak kütlesi tarafından kapatılmasıyla oluşan göllerdir Volkanik Set Gölleri : Volkanik olaylar sırasında çıkan lavların bir çukurluğun önünü kapatmasıyla oluşan göllerdir Yapay Set Gölleri : Akarsu vadisinin önünün yapay bir setle kapatılması ile oluşan baraj gölleridir Baraj gölleri enerji üretmek içme ve sulama suyu sağlamak erozyonu önlemek taşkınlardan korunmak amacıyla yapılır