Karadeniz Bolgesi...

Bölge adını komşu olduğu Karadeniz’den almıştır Bölgenin tümü doğal ekonomik ve beşeri özellikler bakımından benzer özellikler gösterir Ancak yer şekilleri iklim tarım yerleşme ve ekonomik etkinliklere bağlı olarak 3 bölüme ayrılmıştır Bunlar Batı Orta ve Doğu Karadeniz’dir


İlleri



İl merkezleri baz alındığında Karadeniz Bölgesi sınırları içerisinde kalan iller şunlardır:

• Amasya
• Artvin
• Bolu
• Çorum
• Giresun
• Gümüşhane
• Kastamonu
• Ordu
• Rize
• Samsun
• Sinop
• Trabzon
• Zonguldak
• Bayburt
• Bartın
• Karabük
• Düzce

Nüfus ve Yerleşme
Doğal koşullar nedeniyle nüfusun büyük bölümü kıyıda toplanmıştır İç kısımlar kıyılar kadar yoğun nüfuslu değildir
Nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının altındadır Fakat Orta ve Doğu Karadeniz bölümlerinin özellikle kıyı kesimlerinde nüfus yoğunluğu fazladır
Kıyı ovaları maden ve endüstri bölgeleri yoğun nüfusludur Bölgede doğal koşullar nedeniyle şehirleşme oranı düşüktür
Bölge nüfusunun yaklaşık %70'i kırsal kesimde oturur Türkiye genelinde en fazla kırsal nüfusa sahip bölgedir En önemli şehir merkezleri kıyı şeridindedir Bunlar Samsun Zonguldak ve Trabzon'dur Bölgedeki tarım alanlarının sınırlı oluşu hızlı nüfus artışı endüstrinin gelişmemesi açık deniz balıkçılığının yapılamayışı bölgeden diğer bölgelere (özellikle Marmara'ya) yoğun göçlere neden olmaktadır
Diğer bölümler göç verirken Batı Karadeniz göç almaktadır Sebepleri:Ereğli-Zonguldak taşkömürü havzalarının varlığı Karabük ve Ereğli'de demir -çelik endüstrisinin gelişmesidir
Orta Karadeniz Bölümü dışında iç kesimler seyrek nüfusludur Orta Karadeniz'de ise küçük ovaların iç kesimlerde de yer alması nüfusun kıyı ile dengelenmesini sağlamıştır
Bölgede iç kesimlerde toplu kıyıda dağınık yerleşme görülür Yurdumuzda dağınık yerleşmenin en fazla görüldüğü bölge Karadeniz Bölgesi bölüm ise Doğu Karadeniz BölümüdürBu durum yağışın bol arazinin engebeli olması ve tarım alanlarının dağınık olmasından kaynaklanır

Coğrafya

Akarsu ve Göller

Bölgenin en önemli akarsuları Çoruh (Türkiye'nin en hızlı akışlı akarsuyudur) Yeşilırmak Kızılırmak Bartın(Üzerinde ulaşımın yapılabildiği tek akarsuyumuzdur) ve Yenice ( Filyos) çayları ile bir bölümü bölgede yer alan Sakarya'dır
Kaynağını dağ sıralarının denize dönük yamaçlarından alan akarsular bol yağış ve eğim nedeniyle gürdür Ancak küçük dereler halindedir
Bölgede göller az ve küçüktür Başlıcaları; Tortum Sera Abant ve Yedigöller (heylan set gölleri) Uzungöl (alüvyon set gölü)'dür

İklim ve Bitki örtüsü

Bölgede Karadeniz iklim şartları etkilidir Her mevsim yağışlıdır Yıllık sıcaklık farkı azdır Yazları serin kışları ılıktır
Türkiye'nin en fazla yağış alan bölgesi Karadeniz'dir İl olarak Rize (2400 mm)en fazla yağış alan ilimizdir ( Sebebi güneyindeki yüksek dağların hakim rüzgar yönüne dik olmasıdır) Yıllık yağış miktarı 1500 mm kadardır
Dağlar kıyı kesimin nemli havasının iç kısımlara geçmesini engeller Bölgenin kıyı ile iç kesimleri arasında önemli iklim farkları görülür
Kıyıdan iç kesimlere doğru gidildikçe hem yağış oranı azalmakta hem de karasallık nedeniyle sıcaklıklar düşmektedir Karasal iklimin görüldüğü yerlerde yazlar sıcak kışlar soğuk ve kar yağışlıdır
Dağların yükselti ve doğrultusu nedeniyle Orta Karadeniz'de denizel iklimin yayılma alanı Doğu ve Batı Karadeniz'e oranla daha geniştir
Orta Karadeniz Bölümü'nde dağların iç kısımlardan başlaması nedeniyle yağış miktarında azalma görülür Yıllık yağış 700 mm'ye kadar iner Batıya doğru yağışlar tekrar artış gösterir yıllık 1000 mm'yi geçer
Doğu Karadeniz'in kıyı kesiminde kış sıcaklık ortalamaları fazla düşmediğinden burada narenciye (turunçgiller) tarımı yapılabilmektedir
Bölgede dağların denize bakan yamaçları bol yağış aldığından gür ormanlarla kaplıdır İç kısımlara gidildikçe soğuğa dayanıklı ağaç türleri ile bozkırlar bitki örtüsünü oluşturur Kıyıdan yamaç boyunca yükseldikçe sıcaklığın düşmesine bağlı olarak bitki örtüsünün değiştiği görülür Kıyıdan 800 metre yüksekliğe kadar olan alanda yayvan yapraklı ağaçlar 800 - 1500 metre arasında karışık yapraklı 1500-2000 metreye kadar olan alanda iğne yapraklı ağaçlar 2000 metreden sonra ise dağ çayırları görülmektedir
Bölgenin yağış dağılışında hakim rüzgâr gönü ile yamaçların konumu ve yükseltisi en önemli etkenlerdir Batı Karadeniz ile Doğu Karadeniz'in yıllık ortalama yağış miktarının Orta Karadeniz'den fazla olmasında; Batı ve Doğu Karadeniz'de kıyının hakim rüzgâr yönüne dik uzanması ve yükseltinin artması rol oynar Kıyılardaki yağış miktarının fazla ve düzenli oluşuna bağlı olarak; Akarsuların debileri yüksektir Tarımda sulama fazla gerekmez ve nadas tarımı çok az görülür Orman alanları geniştir Orman yangınları görülmez

Tarım

Her mevsim yağış görülmesi yaz kuraklığı isteyen ( buğday arpa yulaf çavdar mercimek pamuk) ürünlerin yetişmesini önlemiştir Kıyı kesimde tahılın yerini mısır almıştır

Kış mevsiminde Doğu Karadeniz'de kış ılıklığı fındık çay turunçgil zeytin gibi ürünlerin yetişmesini kolaylaştırmıştır İç bölgelerde yağış azlığı orman örtüsünün azlığına tahıl ve şekerpancarı gibi ürünlerin öne çıkmasına yol açar Bölgede çalışan nüfusun %70'i geçimini tarımdan sağlamaktadır En verimli tarım arazileri kuzeye bakan yamaçlarda görülür Bölgede yetişen başlıca tarım ürünleri şunlardır:

• Fındık : Trabzon Giresun ve Ordu başlıca üretim alanlarıdır Türkiye toplam üretiminin % 85'i bölgeden karşılanır
• Çay : Giresun'dan Gürcistan'a kadar olan kıyı şeridinde yetiştirilir Rize çevresinde yoğunlaşır Türkiye toplam çay üretiminin %100'ü bu bölgeden karşılanır Tabii ekim alanı en dar olan ürünlerimizdendir
• Tütün : Daha çok Orta Karadeniz Bölümü'nde (Samsun Amasya ve Tokat çevresi) yetiştirilir Ayrıca Batı Karadeniz'de Düzce dolaylarında da üretimi yapılır Türkiye toplam tütün üretiminin %13'ü bölgeden karşılanır
• Mısır : Bütün kıyı boyunca yetiştirilir
• Elma : Bölgede Amasya başta olmak üzere Kastamonu ve Tokat çevresinde yetiştirilir
• Şekerpancarı: Amasya Tokat Kastamonu çevresinde tarımı yapılmaktadır
• Keten-kenevir: Kastamonu başta olmak üzere Sinop Zonguldak çevresinde tarımı gelişmiştir
• Soya Fasulyesi: Ordu- Giresun çevresinde tarımı yapılmaktadır
• Zeytin: Soğuktan korunmuş Çoruh vadi oluğunda ( Artvin -Yusufeli) tarımı yapılır
• Turunçgiller: Kış ılıklığı sebebiyle Rize çevresinde tarımı yapılır
• Kivi: Son yıllarda Rize ve Trabzon çevresinde tarımı yapılmaya başlamıştır

Hayvancılık

Bölgede hayvancılık faaliyeti önemli bir ekonomik etkinliktir Kıyı kesiminde bitki örtüsünün gür olması yüksek dağ çayırlarının bulunması ve arazinin engebeli olması ve nemli iklim nedeniyle büyükbaş hayvancılık yapılırBölgenin kuzeyindeki Karadeniz balık potansiyeli bakımından zengindir Türkiye balık üretiminin yaklaşık % 80'i Karadeniz'den karşılanır Son yıllarda aşırı avlanma ve denizin kirlenmesi nedeniyle balık üretiminde düşme görülmüştür Karadeniz'de 200 m den daha derinlerde zehirli gazlar sebebiyle canlı hayatı yokturKüçükbaş hayvancılık bölgenin iç kesimlerindeki ovaların kenarlarında yaygındır Arıcılık faaliyetleri de bölgede gelişmiştir Özellikle Rize-Anzer yöresinin balları çok ünlüdür


Yeraltılı Zenginlikleri

• Taşkömürü : Ereğli - Zonguldak havzasından çıkarılır Önemli bir kısmı demir-çelik üretiminde enerji kaynağı olarak kullanılır Ayrıca Çatalağzı Termik Santralinde de taşkömürü kullanılmaktadır
• Bakır : Murgul ( Artvin) Küre ( Kastamonu)'de çıkarılmaktadır
• Linyit : Merzifon ( Amasya) ve Havza (Samsun) çevresinden çıkarılmaktadır
• Manganez: Demirin sertleştirilmesinde kullanılır Zonguldak-Ereğli ve Artvin-Borçka çevresinde çıkarılır

Endüstri

• Demir - çelik Endüstrisi : Divriği (Sivas)'den çıkarılan demir cevheri Samsun limanı vasıtasıyla taşınarak Karabük ve Ereğli'deki fabrikalarda işlenir
• Bakır Endüstrisi : Murgul (Artvin)'daki bakır cevheri bu yörede kurulan bakır fabrikasında işlenir Küre (Kastamonu)'de çıkarılan bakırlar ise Samsun bakır işletmelerinde işlenir ( Sebebi Samsun'un iç kesimlere olan bağlantısının kolay sağlanmasıdır)
• Şeker Endüstrisi : Karadeniz Bölgesi'nde üretilen şekerpancarı Turhal (Tokat) Suluova (Amasya) ve Kastamonu şeker fabrikalarında işlenir
• Tütün Endüstrisi : Karadeniz'in özellikle Orta Karadeniz Bölümü'nün tütünleri Samsun ve Tokat'taki sigara fabrikalarında işlenir
• Fındık İşleme Endüstrisi : Giresun çevresinde gelişmiştir
• Çay Endüstrisi : Rize ve yöresinde toplanmıştır
• Kağıt Endüstrisi : Aksu ( Giresun) Çaycuma (Zonguldak) ve Taşköprü (Kastamonu) da bulunmaktadır
• Kereste-tomruk Endüstrisi: En fazla Batı Karadeniz Bölümünde gelişmiştir (Sinop Bartın Zonguldak Bolu Düzce ve Kastamonu çevresinde)

Bölge maden kömürü bakır orman ve deniz ürünleri çay fındık tütün demir - çelik keten - kenevir pirinç soya fasulyesi bakımından ülke ekonomisine önemli bir katkı sağlar
Yer şekillerinin ulaşımı engellemesi doğal limanlardan yoksun olması ana ulaşım yollarına sapa kalması Karadeniz Bölgesi'nin gelişimini yavaşlatmıştır

Turizm
Karadeniz Bölgesi'nin turizm potansiyellerinin başında tabii güzellikler gelir Karadeniz kıyıları çok çeşitli bitki ve ağaçlar ile bunların oluşturduğu manzaralara sahiptir Yaylacılık faaliyetleri son yıllarda gelişen turizm faaliyetlerinden biridir Bolu Kartalkaya'da ve Ilgaz Dağları'nda kış turizmi yaygındır Abant gölü ile Yedigöller çevresindeki sayfiye yerleri Bolu Düzce Kızılcahamam kaplıcaları Amasra Cide Sinop Trabzon ( Sümela Manastırı) ve Amasya'da ( Kral mezarları) yer alan tarihi eserler Karadeniz Bölgesi'nin turizm potansiyellerini oluşturur
Çoruh nehrinde rafting yapılmaktadır
Her mevsim yağışlı olmasından dolayı deniz turizmi gelişmemiştir




Bölümleri1 Doğu Karadeniz Bölümü
Gürcistan sınırından başlayarak Ordu'nun doğusundaki Melet çayına kadar uzanır Karadeniz'in en dağlık ve yükseltisinin en fazla olduğu bölümüdür
En fazla yağış alan kıyı ile iç kesim arasında farklılığın en fazla olduğu bölümdür
Heyelan olayının en fazla olduğu bölümdür
Tarımda makinalaşmanın en az geliştiği bölümdür
Kırsal nüfusun ve dağınık yerleşme şeklinin en fazla olduğu bölümdür
Bölümün en gelişmiş kentleri Rize ve Trabzon'dur Doğu Karadeniz'in Türkiye ekonomisine en önemli katkıları tarım alanındadır 2 Orta Karadeniz Bölümü
Melet çayından Sinop'un doğusuna kadar uzanır Doğu Karadeniz Bölümü'ne göre güneye daha fazla sokularak Tokat ve Çorum illerinin büyük bölümleri ile Amasya ilinin tamamını içine alır
Yer şekilleri Doğu ve Batı Karadeniz'e oranla daha sadedir Dağların yükseltisi azalmış ve dağlar içeriye çekilmiş durumdadır Bunun sonucunda tarım alanları ve ulaşım çok gelişmiştir En gelişmiş şehri Samsun'dur
Bölgenin en az yağış alan kıyı ile iç kesim arasında farklılığın en az olduğu bölümdür
Türkiye ekonomisine katkısı daha çok tarım alanındadır 3 Batı Karadeniz Bölümü
Kızılırmak deltasının batı kenarından başlayıp Adapazarı ve Bilecik'in doğusuna kadar uzanır Bölüm genel olarak dağlıktır
En gelişmiş şehri Zonguldak'tır Orman ürünleri ve ormancılık önemli gelir kaynağıdır Bolu ve Düzce çevresinde çok sayıda kereste fabrikası bulunmaktadır Zonguldak çevresi maden çıkarımı Ereğli -Karabük çevresi maden işletmeleri ile Türkiye ekonomisine önemli katkıda bulunur