Paralel,Merdiyen,Ekvator Ve Dönencelerin Özellikleri Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Paralel

Merdiyen

Ekvator ve Dönencelerin Özellikleri Nelerdir?

Paralellerin Özellikleri :
Ekvator’a paralel uzanırlar
Çapları ve uzunlukları Ekvator’dan kutuplara doğru kısalır

Ekvator’dan kutuplara doğru sayısız paralel çizilebilir

Ancak değerlendirme kolaylığı bakımından birer derece aralıklarla çizildikleri varsayılır

Paralellerin 90 tanesi Kuzey Yarım Küre’de

90 tanesi Güney Yarım Küre’de bulunur

60

paraleller Dünya’nın küreselliğinden dolayı Ekvator’un yarısı uzunluğundadır

Birbirini izleyen 2 paralel arasındaki uzaklık her yerde yaklaşık 111 km’dir

UYARI : Dünya’nın geoid şekli nedeniyle 2 paralel arasındaki uzaklık Ekvator’dan kutuplara doğru artar

Örneğin

Ekvator ile 10 (kuzey-güney) enlemleri arasındaki uzaklık 110

596 m iken

890-900 (kuzey-güney) enlemleri arasındaki uzaklık 110

700 m’dir

Ancak birbirini izleyen 2 paralel arasındaki uzaklık pratikte 111 km olarak kabul edilmiştir

Özel Paraleller
Bazı paralellerin yerleri

güneş ışınlarının yere değme açısına bağlı olarak doğa tarafından belirlenmiştir

Bunlar :
Ekvator
Dönenceler
Kutup Daireleri
Kutup Noktaları
Ekvatorun Özellikleri
En uzun paraleldir

Güneşin önünden en hızlı geçen noktaların oluşturduğu paraleldir

3) Dünya’nın eksen çevresindeki dönüş hızı Ekvator’da yaklaşık 1670 km/saat’tir

Güneş ışınlarını 21 Mart ve 23 Eylül’de dik açıyla alır

Yıl boyunca sıcak olduğundan termik alçak basınç kuşağıdır

Yükseltici hava hareketleri görüldüğü için bol yağış alır

Gece ve gündüz süreleri yıl boyunca birbirine eşit ve 12′şer saattir

Dönencelerin Özellikleri
Yerleri

yer ekseninin eğikliğine bağlı olarak belirlenen Dönenceler

23027′ Kuzey ve Güney paralelleridir

Kuzey Yarım Küre’dekine Yengeç Dönencesi

Güney Yarım Küre’dekine Oğlak dönencesi denir

Orta kuşak ile Tropikal kuşağı birbirinden ayırırlar

Güneş ışınlarının düz zeminlere dik geldiği en son noktalardır

5

Yengeç Dönencesi 21 Haziran’da

Oğlak Dönencesi 21 Aralık’ta Güneş ışınlarını dik açı ile alır

Kutup Noktalarının Özellikleri
90

Kuzey ve Güney paralelleridir

Güneş ışınlarının düz zeminlere en dar açıyla geldiği yerlerdir

Sürekli soğuk olduğundan kutuplar ve çevresinde yıl boyunca termik yüksek basınç kuşakları oluşur

Aydınlanma çemberinin 21 mart ve 23 Eylül’de teğet geçtiği yerlerdir

Bir yıl içinde 6 ay sürekli gündüz

6 ay sürekli gece yaşanır

Çizgisel hızın sıfır

yerçekiminin en fazla olduğu yerlerdir

Kutup Dairelerinin Özellikleri
Yerleri

yer ekseninin eğikliğine bağlı olarak belirlenen Kutup Daireleri

66033′ Kuzey ve Güney paralelleridir

Kutup kuşağı ile Orta kuşağı birbirinden ayırırlar

Aydınlanma çemberinin yıl içinde yer değiştirdiği ve 21 Haziran ile 21 Aralık’ta teğet geçtiği paralellerdir

21 Haziran’da Kuzey Kutup Dairesi’nde

21 Aralık’ta Güney Kutup Dairesi’nde 24 saat gündüz yaşanır

Meridyenlerin Özellikleri
Bir kutuptan diğerine uzanan meridyenler de paraleller gibi sayısızdır

Ancak pratikte her 1 dereceden bir yay geçtiği varsayılarak

360 tane oldukları kabul edilmiştir

Birbirini izleyen 2 meridyen arasındaki uzaklık Ekvator üzerinde 111 km olarak kabul edilmiştir

Başlangıç meridyeni olarak Londra yakınlarındaki Greenwich kabul edilmiştir

Bir meridyenin

karşıt (anti) meridyeniyle arasında 180 meridyen fark vardır

UYARI : Meridyen yayları eşit uzunluktadır

Aralarındaki uzaklık Ekvator’dan kutuplara doğru azalır ve tüm meridyenle kutuplarda birleşir

Birbirini izleyen 2 meridyen arasındaki uzaklık; Ekvator üzerinde 111

322 m

(pratikte 111 km olarak kabul edilmiştir

45

(Kuzey – Güney) paralellerinde 78

850 m

90

(Kuzey – Güney) paralellerinde ise 0 m’dir

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Paralel,Merdiyen,Ekvator Ve Dönencelerin Özellikleri Nelerdir? ParalelMerdiyenEkvator ve Dönencelerin Özellikleri Nelerdir? Paralellerin Özellikleri : Ekvator’a paralel uzanırlar Çapları ve uzunlukları Ekvator’dan kutuplara doğru kısalır Ekvator’dan kutuplara doğru sayısız paralel çizilebilir Ancak değerlendirme kolaylığı bakımından birer derece aralıklarla çizildikleri varsayılır Paralellerin 90 tanesi Kuzey Yarım Küre’de 90 tanesi Güney Yarım Küre’de bulunur 60 paraleller Dünya’nın küreselliğinden dolayı Ekvator’un yarısı uzunluğundadır Birbirini izleyen 2 paralel arasındaki uzaklık her yerde yaklaşık 111 km’dir UYARI : Dünya’nın geoid şekli nedeniyle 2 paralel arasındaki uzaklık Ekvator’dan kutuplara doğru artar Örneğin Ekvator ile 10 (kuzey-güney) enlemleri arasındaki uzaklık 110596 m iken 890-900 (kuzey-güney) enlemleri arasındaki uzaklık 110700 m’dir Ancak birbirini izleyen 2 paralel arasındaki uzaklık pratikte 111 km olarak kabul edilmiştir Özel Paraleller Bazı paralellerin yerleri güneş ışınlarının yere değme açısına bağlı olarak doğa tarafından belirlenmiştir Bunlar : Ekvator Dönenceler Kutup Daireleri Kutup Noktaları Ekvatorun Özellikleri En uzun paraleldir Güneşin önünden en hızlı geçen noktaların oluşturduğu paraleldir 3) Dünya’nın eksen çevresindeki dönüş hızı Ekvator’da yaklaşık 1670 km/saat’tir Güneş ışınlarını 21 Mart ve 23 Eylül’de dik açıyla alır Yıl boyunca sıcak olduğundan termik alçak basınç kuşağıdır Yükseltici hava hareketleri görüldüğü için bol yağış alır Gece ve gündüz süreleri yıl boyunca birbirine eşit ve 12′şer saattir Dönencelerin Özellikleri Yerleri yer ekseninin eğikliğine bağlı olarak belirlenen Dönenceler 23027′ Kuzey ve Güney paralelleridir Kuzey Yarım Küre’dekine Yengeç Dönencesi Güney Yarım Küre’dekine Oğlak dönencesi denir Orta kuşak ile Tropikal kuşağı birbirinden ayırırlar Güneş ışınlarının düz zeminlere dik geldiği en son noktalardır 5 Yengeç Dönencesi 21 Haziran’da Oğlak Dönencesi 21 Aralık’ta Güneş ışınlarını dik açı ile alır Kutup Noktalarının Özellikleri 90 Kuzey ve Güney paralelleridir Güneş ışınlarının düz zeminlere en dar açıyla geldiği yerlerdir Sürekli soğuk olduğundan kutuplar ve çevresinde yıl boyunca termik yüksek basınç kuşakları oluşur Aydınlanma çemberinin 21 mart ve 23 Eylül’de teğet geçtiği yerlerdir Bir yıl içinde 6 ay sürekli gündüz 6 ay sürekli gece yaşanır Çizgisel hızın sıfır yerçekiminin en fazla olduğu yerlerdir Kutup Dairelerinin Özellikleri Yerleri yer ekseninin eğikliğine bağlı olarak belirlenen Kutup Daireleri 66033′ Kuzey ve Güney paralelleridir Kutup kuşağı ile Orta kuşağı birbirinden ayırırlar Aydınlanma çemberinin yıl içinde yer değiştirdiği ve 21 Haziran ile 21 Aralık’ta teğet geçtiği paralellerdir 21 Haziran’da Kuzey Kutup Dairesi’nde 21 Aralık’ta Güney Kutup Dairesi’nde 24 saat gündüz yaşanır Meridyenlerin Özellikleri Bir kutuptan diğerine uzanan meridyenler de paraleller gibi sayısızdır Ancak pratikte her 1 dereceden bir yay geçtiği varsayılarak 360 tane oldukları kabul edilmiştir Birbirini izleyen 2 meridyen arasındaki uzaklık Ekvator üzerinde 111 km olarak kabul edilmiştir Başlangıç meridyeni olarak Londra yakınlarındaki Greenwich kabul edilmiştir Bir meridyenin karşıt (anti) meridyeniyle arasında 180 meridyen fark vardır UYARI : Meridyen yayları eşit uzunluktadır Aralarındaki uzaklık Ekvator’dan kutuplara doğru azalır ve tüm meridyenle kutuplarda birleşir Birbirini izleyen 2 meridyen arasındaki uzaklık; Ekvator üzerinde 111322 m (pratikte 111 km olarak kabul edilmiştir 45 (Kuzey – Güney) paralellerinde 78850 m 90 (Kuzey – Güney) paralellerinde ise 0 m’dir