İklimin İnsan Ve Çevre Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

İklimin İnsan ve Çevre Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

İnsanların yaşantısını

ekonomik etkinliklerini belirleyen en önemli etken iklimdir

İklimin Doğal Bitki Örtüsüne Etkisi
Bir bölgede ormanın bulunması

alt ve üst sınırının belirlenmesi doğrudan iklimin kontrolü altındadır

Ormanın yataydaki (enleme bağlı) ve dikeydeki (yükseltiye bağlı) üst sınırını sıcaklık belirler

Yağış ise orman örtüsünün alt sınırını belirleyen önemli bir iklim elemanıdır

Ayrıca yağış miktarı ormanın yoğunluğu üzerinde etkindir

Bir yerde bitki örtüsündeki çeşitlilik de iklim elemanlarına bağlıdır

İklimin Tarım Koşullarına Etkisi
Bir bölgenin sıcaklık ve nem koşulları tarım ürünlerini

sulamaya duyulan gereksinimi etkilemektedir

Yaz kuraklığının belirgin olduğu bir yerde sulamaya duyulan gereksinim fazladır

Buna kuraklık sınırı denir

Tarımsal etkinlikleri sınırlandıran diğer bir etken de düşük sıcaklıktır

Sıcaklık kutuplara doğru ve yükseklere çıkıldıkça düşer

Belli bir yerden sonra tarımsal etkinlik sona erer

Ancak

bazı ürünler düşük sıcaklığa daha dayanıklı olduğundan tarım alanları kutuplara daha yakındır

UYARI : Tarımın yükselti sınırı

tropikal kuşakta 4000 m

Türkiye’de 2000 m civarındadır

İklimin Toprak Oluşumuna Etkisi
Bir bölgedeki toprağın türü

oluşum süresi ve derinliği iklimle yakından ilişkilidir

Değişik iklim bölgelerindeki topraklar birbirinden farklıdır

Örneğin nemli bir bölgede yağışlar ve yüzey suları ile toprağın içindeki kireç ve mineraller yıkanır

Çöllerde ise yağış azlığı nedeniyle topraktaki yıkanma minimum düzeydedir

İklimin Kara ve Deniz Sularına Etkisi
İklimin

karalardaki suların oluşumu ve özellikleri üzerinde önemli etkisi vardır

Akarsular

göller

yer altı suları ve kaynaklardan oluşan kara sularının fiziksel ve kimyasal özellikleri ile su potansiyelleri iklimle yakından ilişkilidir

İklim

akıntılar

denizlerin su sıcaklığı ve tuzluluk oranı üzerinde de etkilidir

İklimin Yer şekillerine Etkisi
Bir bölgede etkili olan dış güçler (akarsular

buzullar

rüzgarlar) bölgenin iklim koşullarına bağlı olarak değişir

Örneğin Türkiye’de akarsuların oluşturduğu yer şekilleri yaygınken

İsveç

Norveç gibi soğuk enlemlerdeki ülkelerde buzul şekilleri yaygın olarak görülmektedir

İklimin Nüfus ve Yerleşmeler Üzerine Etkisi
Yeryüzünde nüfusun dağılışı büyük ölçüde iklimin kontrolü altındadır

Nüfusun yatay dağılışı incelendiğinde

nüfusun yoğun olduğu ülkelerin Orta Kuşak’ta toplandığı görülür

Buna karşın sıcak ve kurak çöller ile kutuplarda nüfus yok denecek kadar azdır

Yerleşmelerin dikey dağılışı ise yükseltiye ve denize olan uzaklığa bağlıdır

Ayrıca nüfusa bağlı olarak yerleşmelerin yoğunluğu ve büyüklüğü de iklimle ilişkilidir

İklimin Konut Tiplerine Etkisi
Bir yerin iklim koşulları ile konut tipleri ve yapı malzemesi arasında yakın bir ilişki vardır

Örneğin kar yağışının etkin olduğu yerlerde evler dik çatı yapılırken

sıcak ve kurak iklim koşullarının etkin olduğu yerlerde kalın duvarlı

küçük pencereli ve düz çatılı yapılır

Kent yerleşmelerinde ise yapılaşma

iklim koşullarından bağımsızdır

İklimin Turizme Etkisi
Yıl boyunca sıcaklık koşullarının uygun olduğu kıyı bölgeleri deniz turizminin geliştiği yerlerdir

Örneğin Akdeniz’e kıyısı olan ülkelerde deniz turizmi çok gelişmiştir

Ayrıca yüksek dağlarda ve yüksek enlemlerdeki kar yağışına bağlı olarak yapılan kış turizmi de iklimin kontrolü altında gelişmiştir

UYARI : İklim özellikleri benzer bölgelerde;
doğal bitki örtüsü
tarımsal etkinlikler
akarsu rejimleri
konut tipleri ve yapı malzemesi
turizm etkinlikleri
insanların gereksinimleri (giyim beslenme) benzer özellikler gösterir

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	İklimin İnsan Ve Çevre Üzerindeki Etkileri Nelerdir? İklimin İnsan ve Çevre Üzerindeki Etkileri Nelerdir? İnsanların yaşantısını ekonomik etkinliklerini belirleyen en önemli etken iklimdir İklimin Doğal Bitki Örtüsüne Etkisi Bir bölgede ormanın bulunması alt ve üst sınırının belirlenmesi doğrudan iklimin kontrolü altındadır Ormanın yataydaki (enleme bağlı) ve dikeydeki (yükseltiye bağlı) üst sınırını sıcaklık belirler Yağış ise orman örtüsünün alt sınırını belirleyen önemli bir iklim elemanıdır Ayrıca yağış miktarı ormanın yoğunluğu üzerinde etkindir Bir yerde bitki örtüsündeki çeşitlilik de iklim elemanlarına bağlıdır İklimin Tarım Koşullarına Etkisi Bir bölgenin sıcaklık ve nem koşulları tarım ürünlerini sulamaya duyulan gereksinimi etkilemektedirYaz kuraklığının belirgin olduğu bir yerde sulamaya duyulan gereksinim fazladır Buna kuraklık sınırı denir Tarımsal etkinlikleri sınırlandıran diğer bir etken de düşük sıcaklıktır Sıcaklık kutuplara doğru ve yükseklere çıkıldıkça düşer Belli bir yerden sonra tarımsal etkinlik sona erer Ancak bazı ürünler düşük sıcaklığa daha dayanıklı olduğundan tarım alanları kutuplara daha yakındır UYARI : Tarımın yükselti sınırı tropikal kuşakta 4000 m Türkiye’de 2000 m civarındadır İklimin Toprak Oluşumuna Etkisi Bir bölgedeki toprağın türü oluşum süresi ve derinliği iklimle yakından ilişkilidir Değişik iklim bölgelerindeki topraklar birbirinden farklıdır Örneğin nemli bir bölgede yağışlar ve yüzey suları ile toprağın içindeki kireç ve mineraller yıkanır Çöllerde ise yağış azlığı nedeniyle topraktaki yıkanma minimum düzeydedir İklimin Kara ve Deniz Sularına Etkisi İklimin karalardaki suların oluşumu ve özellikleri üzerinde önemli etkisi vardır Akarsular göller yer altı suları ve kaynaklardan oluşan kara sularının fiziksel ve kimyasal özellikleri ile su potansiyelleri iklimle yakından ilişkilidir İklim akıntılar denizlerin su sıcaklığı ve tuzluluk oranı üzerinde de etkilidir İklimin Yer şekillerine Etkisi Bir bölgede etkili olan dış güçler (akarsular buzullar rüzgarlar) bölgenin iklim koşullarına bağlı olarak değişir Örneğin Türkiye’de akarsuların oluşturduğu yer şekilleri yaygınken İsveç Norveç gibi soğuk enlemlerdeki ülkelerde buzul şekilleri yaygın olarak görülmektedir İklimin Nüfus ve Yerleşmeler Üzerine Etkisi Yeryüzünde nüfusun dağılışı büyük ölçüde iklimin kontrolü altındadır Nüfusun yatay dağılışı incelendiğinde nüfusun yoğun olduğu ülkelerin Orta Kuşak’ta toplandığı görülür Buna karşın sıcak ve kurak çöller ile kutuplarda nüfus yok denecek kadar azdır Yerleşmelerin dikey dağılışı ise yükseltiye ve denize olan uzaklığa bağlıdır Ayrıca nüfusa bağlı olarak yerleşmelerin yoğunluğu ve büyüklüğü de iklimle ilişkilidir İklimin Konut Tiplerine Etkisi Bir yerin iklim koşulları ile konut tipleri ve yapı malzemesi arasında yakın bir ilişki vardır Örneğin kar yağışının etkin olduğu yerlerde evler dik çatı yapılırken sıcak ve kurak iklim koşullarının etkin olduğu yerlerde kalın duvarlı küçük pencereli ve düz çatılı yapılır Kent yerleşmelerinde ise yapılaşma iklim koşullarından bağımsızdır İklimin Turizme Etkisi Yıl boyunca sıcaklık koşullarının uygun olduğu kıyı bölgeleri deniz turizminin geliştiği yerlerdir Örneğin Akdeniz’e kıyısı olan ülkelerde deniz turizmi çok gelişmiştir Ayrıca yüksek dağlarda ve yüksek enlemlerdeki kar yağışına bağlı olarak yapılan kış turizmi de iklimin kontrolü altında gelişmiştir UYARI : İklim özellikleri benzer bölgelerde; doğal bitki örtüsü tarımsal etkinlikler akarsu rejimleri konut tipleri ve yapı malzemesi turizm etkinlikleri insanların gereksinimleri (giyim beslenme) benzer özellikler gösterir