Konu: Madenlerin Kullanım Alanları Nelerdir?
Yalnız Mesajı Göster

Madenlerin Kullanım Alanları Nelerdir?
Eski 08-25-2012   #1
Prof. Dr. Sinsi
Varsayılan

Madenlerin Kullanım Alanları Nelerdir?



Madenlerin Kullanım Alanları Nelerdir?


Bakırın Kullanım Alanları Nelerdir?
Bakır üstün fiziksel ve kimyasal özelliklerinden dolayı endüstride yaygın olarak kullanılmaktadır Sektörlere göre bakırın tüketiminin dağılımı aşağıda verilmiştir:
Elektrik ve elektronik sanayi
İnşaat sanayi
Ulaşım sanayi
Endüstriyel ekipman
Diğerleri
Kimya
Kuyumculuk
Boya sanayi
Turistik eşya


--------------------------------------------------------------------------------


Kurşunun Kullanım Alanları Nelerdir? - Çinkonun Kullanım Alanları Nelerdir? - Kadmidyumun Kullanım Alanları Nelerdir?
Kurşun’un en önemli tüketim alanı akü imalatıdır Yeraltı haberleşme kablolarının kurşunla izolasyonu diğer önemli tüketim alanı olarak göze çarpar Korozyonu önleyen kurşun oksit boyalar çelik konstrüksiyonlarda kullanılır Kurşun tetraetil ve tetrametil benzin içinde oktan ayarlayıcı olarak kullanılan kurşun bileşikleridir Kurşun radyasyonu en az geçiren metal olması nedeniyle bu ışınlardan korunmada renkli televizyon tüplerinin yapımında ve mühimmat imalinde de önemli miktarlarda kullanılmaktadır
Çinko en çok galvanizlemede kullanılmaktadır İnşaat sektöründeki galvanizli saçlar ve konstrüksiyon malzemeleri ile elektrik ve diğer havai hat direkleri galvanizlemenin en çok kullanıldığı alanlardır Pirinç alaşımı ile bilhassa otomotiv sanayinde döküm kalıpları yapımında kullanılan çinko alaşımları çinko’nun kullanıldığı diğer önemli alanlardır Çinko oksit yağlı boya ve lastik üretiminde kullanılmaktadır
Kadmiyum özellikle deniz ve alkali ortam korozyonuna karşı mukavemeti nedeniyle demir çelik pirinç ve alüminyum kaplamasında kullanılmaktadır Kadmiyum kaplamaları elektrik elektronik otomotiv ve Uzay sanayisinde çok yaygındır Kadmiyumun en önemli kullanım alanı Ni - Cd Ag - Cd ve Hg - Cd pilleridirNormal Ni - Cd pilleri günlük hayatta kullanılan elektronik cihazlarda büyük kapasiteli olanları ise uçak ve gemilerde geniş bir tüketim alanı bulmuştur Kadmiyumun yoğun olarak kullanıldığı diğer bir alan da boya endüstrisidir
Kadmiyum bunlardan başka stabilizör olarak plastik ve sentetik elyaf sanayinde televizyon tüpleri ve florasan lamba imalinde nükleer reaktör kontrol sistemlerinde ve alaşımlarda kullanım alanı bulmuştur


--------------------------------------------------------------------------------


Demirin Kullanım Alanları Nelerdir?
Demir cevherinin tüketildiği iki ana üretim dalı yüksek fırın pik demir üretimi ile direk redüksiyon tesisleridir Demir cevheri yüksek fırınlara ya direk şarj cevheri olarak parça cevher halinde veya ince tozlar sinterlenerek sinter halinde veya daha ince tozların peletlenmesiyle pelet halinde kok kömür ve cüruf yapıcı katkı maddeleriyle birlikte verilerek kullanılır


--------------------------------------------------------------------------------


Kromun Kullanım Alanları Nelerdir?
Krom cevheri başlıca metalürji kimya refrakter ve döküm kumu sanayinde kullanılır
Metalurji sanayinde krom ; ferrokrom ferro-siliko-krom krom bileşikleri ekzotermik krom katkıları diğer krom alaşımları ve krom metali şeklinde tüketilir
Metalurji endüstrisinde krom cevherinin en önemli kullanım alanı paslanmaz çelik yapımında kullanılan ferrokrom üretimidir Paslanmaz çelik metal ve silah endüstrisinin çok önemli bir maddesidir Krom çeliğe sertlik kırılma ve darbelere karşı direnç aşınma ve oksitlenmeye karşı koruma sağlar Bu kapsamda kromun çeşitli alaşımları mermi denizaltı gemi uçak top ve silahlarla ilgili destek sistemlerinde kullanılır
Krom kimyasalları paslanmayı önleyici özellikleri dolayısıyla uçak ve gemi sanayinde yaygın olarak ; kimya endüstrisinde de sodyum bi-kromat kromik asit ve boya hammaddesi yapımında metal kaplama deri tabaklama boya maddeleri (pigment) seramikler parlatıcı gereçler katalistler boyalar organik sentetikler konserve yapma ajanları su işleme sondaj çamuru ve diğer birçok alanda tüketilir
Krom metali yüksek performans alaşımlarında Al Ti Cu alaşımlarında ısıya ve elektriğe dirençli alaşımlarda tüketilir
Kromun süper alaşımları yüksek ısıya dayanıklı randımanı yüksek türbin motorlarının yapımında kullanılmaktadır


--------------------------------------------------------------------------------


Boksitin Kullanım Alanları Nelerdir?
Boksit endüstride değişik alanlarda kullanılmaktadır Aşağıda belirtilen kullanım alanları kimyasal bileşimine bağlıdır
1 Alümina ve alüminyum üretiminde % 90 oranında kullanılmaktadır Boksitten metalik alüminyumun yanında bazen galyum ve vanadyum gibi yan ürünler de elde edilmektedir
2 Boksitten yapılan refrakter ürünler
Sentetik mullit
Yüksek alüminalı ateş tuğlası
Döküm maddeleri
Monolit; çimento demir-çelik ve tuğla sanayinde çimento sanayinde fırın tuğlası boşluklarını doldurması için
3 Boksitten yapılan kimyasal maddeler
Su temizlenmesinde kullanılan alüminyum sülfat
Sodyum alüminat
Ham petrol tasfiyesinde kullanılan Al-Klorür
Alüminyum hidrat
4 Boksitten yapılan aşındırıcılar
Zımpara kağıdı ve tozları
Bileme ( keskinleştirme) için zımpara taşı
Zımpara taşı silindirleri
5 Diğer tüketim alanları
Ham şekerin renginin giderilmesinde
Ham şekerin temizlenmesinde yağların filtrasyonunda
Çimento yapımında
Ferrokrom tesislerinde cüruf önleyici olarak


--------------------------------------------------------------------------------


Vanadyumun Kullanım Alanları Nelerdir?
Vanadyum en çok çelik endüstrisinde tüketilmektedir Otomobil endüstrisi uzay araçları ve uçak sanayinde titanyumlu alaşımlarla birlikte vanadyum kullanılmaktadır Sülfürik asit üretiminde katalizör olarak ayrıca seramik ve diğer kimya sanayinde tüketilen vanadyumun bu alanlardaki tüketim miktarı oldukça azdır Vanadyumlu alaşımlar kıyı ötesi petrol sondajları borularının yapımında kullanılmaktadır
Vanadyumun gelişen son kullanım alanları ise; gözlük camlarının sanayi ve büyük bina camlarının ultraviyole ışıklara karşı filtrasyonu sayılabilir


--------------------------------------------------------------------------------


Antimuanın Kullanım Alanları Nelerdir?
Antimuan endüstride metalik ya da türevleri şeklinde kullanılmaktadır Ancak türevleri şeklinde kullanımı çoğunluktadır

Metalik Antimuan Kullanımı:
Metalik antimuan sağladığı avantajlar sebebiyle kurşun ve diğer metallerle alaşım oluşturmakta yoğun olarak kullanılmaktadır Akümülatör imali lehimcilik matbaa harfi imali askeri amaçlı malzemeler imalinde yaygın olarak kullanılmaktadır Yüksek saflıktaki antimuan yarı iletken olarak elektronik ve termoelektrik alet üreticileri tarafından intermetalik alaşım imalatında kullanılmaktadır

Metal Dışı (Ürünleri Şeklinde ) Kullanımı :
Antimuan’ın 2/3‘ünden fazlası türevleri şeklinde kullanılmaktadırTürevleri arasında sülfitler ve özellikle de oksitleri yaygın olarak kullanılmaktadır Antimuan penta sülfit lastik endüstrisinde vulkanizasyon ajanı olarak antimuan sülfit yangın kontrollerinde ve cephane imalatında kullanılmaktadır Antimuan trioksit plastikte metal kaplamada seramik ve emayede boya sanayinde beyaz boya maddesi olarak kullanılmaktadır Antimuan oksit tekstil plastik ve kimya endüstrilerinde yangın geciktirici olarak kullanılmaktadır


--------------------------------------------------------------------------------


Tungsten Kullanım Alanları Nelerdir?
Tungusten’in ilk önemli kullanımı tungsten-mangan çeliğinin yapımı ile ortaya çıkmıştır Tungsten maddeleri kullanımlarına göre 4 ana grupta toplanabilir:
1 Kesici ve kaplamaya dayanıklı maddeler
2 Öğütme ürünleri
3 Aletler die çelikleri süper alaşımlar demirsiz alaşımlar içindeki alaşım bileşeni
4 Çeşitli kimyevi maddeler ve metalürjik olmayan uygulamalar

Tungsten ürünlerinin kullanım alanları ise;
Tungsten karpit; madencilik ve petrol sanayilerinde matkaplarda delici ekipmanların kesici kısımlarında ve kırıcı makinelerde taşımacılık ve elektrik malzemeleri kaplamasında yaygın olarak kullanılmaktadır Saf tungsten metal tozundan yapılan öğütme ürünleri elektrik ve elektronik sanayinde kullanılmaktadır Tungsten teli elektrik lambalarında ve elektronik tüplerde katot olarak kullanılır Tungsten diskler otomotiv distrübütör noktalarında ve pek çok üründe bağlantı noktası olarak kullanılır Tungsten metali sıcak ve radyasyon kalkanı olarak x-ışını bileşenleri ve katot ışın tüpleri ve yüksek ısılı fırınlarda ısıtıcı madde olarak da kullanılmaktadır Tungsten özellikle uçak sanayinde ağır metal olarak kullanılmaktadır
Tungsten’in metalürjik olmayan uygulamaları ise;
Tekstil sanayinde kullanılan kimyevi maddeler boyalar matlaşmayan boyalar ve renkli gazlardır Bazı tungsten bileşikleri ışık yayarlar ve renk maddelerinde x-ışınlı ekranlarda televizyon tiplerinde ve florasans ışıklandırılmasında kullanılır Sodyum tungstat da paslanmayı engelleyici olarak ve tekstil sanayinde yanmaz madde olarak kullanılır


--------------------------------------------------------------------------------


Molibdenin Kullanım Alanları Nelerdir?
Molibden özel çeliklerde pik demirlerde nikel kobalt ve titanyum bazlı alaşımlarda kullanılan çok yönlü bir alaşım maddesidirMolibden alaşım elementi olarak pekiştirmede sağlamlık ve sertlik özelliği vermede aşınmaya dayanıklı çeliklerde döküm demirlerinde demirsi metallerde kullanılır
Molibden ihtiva eden alaşımları; paslanmaz çelik tüp ve boru şeklindeki aletlerin yapımında süper ısıtıcılarda çelik rezistanslarında petrol ürünlerinin elde edilmesinde ve kimyasal işlemlerde çok kullanılır
Kimyasal olarak çeşitli ve geniş kullanım alanları olan molibden boya maddesi olarak kumaş boyacılığında alkol ve formaldehit elde edilmesinde de molibden katalizörleri kullanılır
Ayrıca mıknatıs alaşımları döküm karpitleri su ve gaz geçirmeyi önleyici materyallerin imalinde ve son yıllarda da sürtünmeyi azaltıcı özelliğinden dolayı motorlu vasıtaların yağ ve greslerine eklenmektedir


--------------------------------------------------------------------------------


Nikelin Kullanım Alanları Nelerdir?
Kimya endüstrisinde; Nikel alaşımları olarak metal korozyonuna maruz yerlerde kostik solüsyonların dengelenmesinde ve petrol endüstrisinde
Fabrikasyon ürünlerde; Çatal bıçak takımları çekiç pense gibi aletlerle diğer birçok ev ve hastane aletlerinin yapımında
Uçak ve gemi endüstrisinde; Nikel süper alaşımları yüksek ısıda basınç ve korozyona dayanıklı olduğundan uçakların gaz türbinlerinde jet motorlarının yapımında ayrıca uçakların elektrolizle kaplanan bölgelerinde ve gemi yapımında tuz korozyonuna karşı engelleyici olarak
Motorlu araçlar ve parçalarında
Elektrikli makineler ve parçalarında
Yapı malzemelerinde sıvı ve katı yağlarda hidrojenerasyonu sağlamak üzere batarya ve yakıt hücrelerinde ve seramik malzemelerde emaye ile demir arasında bağlayıcı olarak kullanılır


--------------------------------------------------------------------------------


Kalayın Kullanım Alanları Nelerdir?
Kalay teneke yapımında kaplamacılıkta çeşitli alaşımlar lehim ve kimyasal madde yapımında kullanılır Otomotiv endüstrisinde de motor yataklarında kaporta radyatör yağ ve hava filtrelerinde kullanılır Uçak ve gemi endüstrisi ile elektronik ve elektrik sanayinde geniş bir kullanım alanı vardır Kimya sanayinde boya parfüm sabun poliüretan üretiminden diş macunu yapımına kadar geniş bir alanda tüketilir Bunların yanında matbaacılıkta mutfak malzemeleri ve cam endüstrisinde de kullanılmaktadır


--------------------------------------------------------------------------------


Altının Kullanım Alanları Nelerdir?
Altın’ın tüketildiği alanları sıralayacak olursak;
Kuyumculuk altın kaplama ve süsleme elektrik/elektronik diş hekimliği dekoratif kullanım
madalya yapımı resmi para külçe stoklarıdır
Ayrıca gümüş platin ve palladyum gibi metallerle alaşım halinde uzay endüstrisinde tekstil sanayinde altın tel ve iplik yapımında ve kimya endüstrisinde paslanmaya dayanıklı alet yapımında kullanılmaktadır


--------------------------------------------------------------------------------


Gümüşün Kullanım Alanları Nelerdir?
Gümüş’ün tüketildiği alanları sıralayacak olursak;
Fotoğraf sanayi elektronik para imali süs eşyası ve takı yapımı alaşımlar dişçiliktir Ayrıca yapay yağmur yağdırmakta ayna sırlarının yapımında bilgisayar röle kontaklarında pil yapımında da kullanılmaktadır


--------------------------------------------------------------------------------


Bor Madeninin Kullanım Alanları Nelerdir?
Çok geniş ve çeşitli alanlarda ticari olarak kullanılan bor mineralleri ve ürünlerinin kullanım alanları giderek artmaktadır Üretilen bor minerallerinin % 10'a yakın bir bölümü doğrudan mineral olarak tüketilirken geriye kalan kısmı bor ürünleri elde etmek için kullanılmaktadır
Bor mineralleri ve ürünlerinin kullanıldığı sanayi dallarına aşağıdaki gruplarda toplamak mümkündür
Cam sanayi
Seramik sanayi
Temizleme ve beyazlatma sanayi
Yanmayı önleyici (geciktirici) maddeler
Tarım
Metalürji
Nükleer uygulamalar
Diğer kullanım alanları
Borun cam sanayi ve diğer endüstrilerdeki kullanımına ilişkin bazı bilgiler aşağıda özetlenmiştir

Cam Sanayi
Bor pencere camı şişe camı vb sanayilerde ender hallerde kullanılmaktadır Özel camlarda ise borik asit vazgeçilemeyen bir unsur olup rafine sulu/susuz boraks borik asit veya kolemanit/boraks gibi doğal haliyle kullanılmaktadır Çok özel durumlarda potasyum pentaborat ve bor oksitler kullanılmaktadır Bor ergimiş haldeki cam ara mamulüne katıldığında onun viskozitesini arttırıp yüzey sertliğini ve dayanıklılığını yükselttiğinden ısıya karşı izolasyonunun gerekli görüldüğü cam mamullerine katılmaktadır

Seramik Sanayi
Emayelerin vizkozitesini ve doygunlaşma ısısını azaltan borik oksit % 20'ye kadar kullanılabilmektedir Özellikle emayeye katılan hammaddelerin % 17-32'si borik oksit olup sulu boraks tercih edilir Bazı hallerde borik oksit veya susuz boraks da kullanılır Metalle kaplanan emaye onun paslanmasını önler ve görünüşüne güzellik katar Çelik alüminyum bakır altın ve gümüş emaye ile kaplanabilir Emaye aside karşı dayanıklılığını arttırır Mutfak aletlerinin çoğu emaye kaplamalıdır Banyolar kimya sanayi teçhizatı su tankları silahlar vb de kaplanır Seramiği çizilmeye karşı dayanıklı kılan bor % 3-24 miktarında kolemanit halinde sırlara katılır

Temizleme ve Beyazlatma Sanayi
Sabun ve deterjanlara mikrop öldürücü (jermisit) ve su yumuşatıcı etkisi nedeniyle % 10 boraks dekahidrat ve beyazlatıcı etkisini artırmak için toz deterjanlara % 10-20 oranında sodyum perborat katılmaktadırÇamaşır yıkamada kullanılan deterjanlara katılan sodyum perborat (NaBO2H2O23H2O) aktif bir oksijen kaynağı olduğundan etkili bir ağartıcıdır

Yanmayı Önleyici (Geciktirici) Maddeler
Borik asit ve boratlar selülozik maddelere ateşe karşı dayanıklılık sağlarlar Tutuşma sıcaklığına gelmeden selülozdaki su moleküllerini uzaklaştırırlar ve oluşan kömürün yüzeyini kaplayarak daha ileri bir yanmayı engellerler Bor bileşikleri plastiklerde yanmayı önleyici olarak giderek artan oranlarda kullanılmaktadır Bu amaç için kullanılan bor bileşiklerinin başında çinko borat baryum borat bor fosfatlar ve amonyum fluoborat gelir

Tarım
Bor mineralleri bitki örtüsünün gelişmesini artırmak veya önlemek maksadıyla kullanılmaktadır Bor değişken ölçülerde birçok bitkinin temel besin maddesidir Bor eksikliği görülen bitkiler arasında yumru köklü bitkiler (özellikle şeker pancarı) kaba yoncalar alfa alfalar meyve ağaçları üzüm zeytin kahve tütün ve pamuk sayılmaktadır Bu gibi hallerde susuz boraks ve boraks pentahidrat içeren karışık bir gübre kullanılmaktadır Bu da suda çok eriyebilen sodyum pentaborat (NaB5O85H2O) veya disodyum oktaboratin (Na2B8O13) mahsulün üzerine püskürtülmesi suretiyle uygulanmaktadırBor sodyum klorat ve bromosol gibi bileşiklerle birlikte otların temizlenmesi veya toprağın sterilleştirilmesi gereken durumlarda da kullanılmaktadır

Metalurji
Boratlar yüksek sıcaklıklarda düzgün yapışkan koruyucu ve temiz çapaksız bir sıvı oluşturma özelliği nedeniyle demir dışı metal sanayinde koruyucu bir cüruf oluşturucu ve ergitmeyi hızlandırıcı madde olarak kullanılmaktadırBor bileşikleri elektrolit kaplama sanayinde elektrolit elde edilmesinde sarf edilmektedir Borik asit nikel kaplamada fluoboratlar ve fluoborik asitler ise; kalay kursun bakır nikel gibi demir dişi metaller için elektrolit olarak kullanılmaktadırAlaşımlarda özellikle çeliğin sertliğini artırıcı olarak kullanılmaktadır Bu konuda ferrobor oldukça önem kazanmıştır Çelik üretiminde 50 ppm bor ilavesi çeliğin sertleştirilebilme niteliğini geliştirmektedir

Nükleer Uygulamalar
Atom reaktörlerinde borlu çelikler bor karbürler ve titan bor alaşımları kullanılırPaslanmaz borlu çelik nötron absorbani olarak tercih edilmektedir Yaklaşık her bir bor atomu bir nötron absorbe etmektedir
Atom reaktörlerinin kontrol sistemleri ile soğutma havuzlarında ve reaktörün alarm ile kapatılmasında (B10) bor kullanılır

Diğer Kullanım Alanları
Ahşap malzeme prezervasyonu için sodyum oktaborat kullanılır % 30'luk sodyum oktaborat çözeltisi ile muamele görmüş tahta malzeme yavaş yavaş kurutulursa bozunmadan ve küllenmeden uzun süre kullanılabilir Silisyum üretiminde bor triklorür polimer sanayinde esterleme ve alkilleme işlemlerinde ve etil benzen üretiminde bor trifluorür katalizör olarak kullanılmaktadır Bor karbür ve bor nitrür; döküm çeperlerinde yüksek sıcaklığa dayanıklı (refrakter) malzeme püskürtme memelerinde de aşınmaya dayanıklı (abrasif) malzeme olarak kullanılan önemli bileşiklerdir Araçların soğutma sistemlerinde korozyonu önlemek üzere boraks antifiriz karışımına katkı maddesi olarak da kullanılır Tekstil sanayi inde nişastalı yapıştırıcıların viskozitlerinin ayarlanmasında kazeinli yapıştırıcıların çözücülerinde proteinlerin ayrıştırılmasında yardımcı madde boru ve tel çekmede akılcılığı sağlayıcı madde dericilikte kireç çöktürücü madde olarak boraks kullanılmaktadır


--------------------------------------------------------------------------------


Tronanın Kullanım Alanları Nelerdir?
Soda külünün pek çok kullanım alanı mevcut olmakla beraber en fazla cam sanayinde hammadde olarak kullanılmaktadır

Diğer kullanım alanları şunlardır;
Kimya sanayinde çeşitli maddelerin üretiminde; sodyum tripolyphosphate sodyum silikat sodyum kromit ve sodyum dikromat sodyum bikarbonat sodyum karbonat peroxhdydrate sodyum seskikarbonat sodyum hexacyanoferrate chlorinemonoxide Deterjan sanayiinde; su tasfiyesinde baca gazı desülfürizasyonunda selüloz ve kağıt sanayinde alümina üretiminde sondaj çamurlarında galvaniz kaplama banyolarında kurşun rafinasyonunda bakır flotasyon konsantrelerinden telleryum'un geri kazanılmasında rafine edilmiş diatomitin üretiminde fotoğrafçılıkta bromine'in üretiminde tar'ın distilasyonunda hidrojen sülfitin geri kazanılmasında döküm kumlarında tekstil sanayinde
Cam endüstrisi dünya soda külü tüketiminde % 46'lık bir payla en önemli kullanım alanı durumundadır Bunu % 21 gibi bir payla kimya sanayi takip etmektedir


--------------------------------------------------------------------------------


Sodyum Sülfatın Kullanım Alanları Nelerdir?
Sodyum sülfat kağıt cam deterjan ve tekstil sanayinde kullanılmaktadır


--------------------------------------------------------------------------------


Tuzun Kullanım Alanları Nelerdir?
Tuzun kullanıldığı önemli yerler;
İnsan gıdası
Hayvan beslenmesi
Kimya ve diğer sanayiler
Karayollarının kara ve buza karı tuzlanmasıdır
Alıntı Yaparak Cevapla