Maddenin Ayırt Edici Özellikleri Nedir

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Maddenin Ayırt Edici Özellikleri nedir

Özkütle (Yoğunluk):

Maddelerin 1 cm3’ünün gram cinsinden kütlesine öz kütle denir

Öz kütle (d) ile gösterilir

Kütle (m) ve hacim (V) arasında d=m/v bağıntısı vardır

Öz kütlenin birimi g/cm3 dür

Saf maddelerin (element ve bileşik) öz kütleleri sabittir

Karışımların öz kütleleri ise sabit değildir

Bir maddenin öz kütlesinden söz ederken sabit bir sıcaklıktaki öz kütlesinden söz edilmelidir

Sıcaklık değiştiğinde maddenin hacmi değişeceğinden öz kütlesi de değişir

Özellikle gazlardaki değişiklik daha belirgindir

Öz kütle

maddenin karakteristik özelliği olmasına rağmen yalnız öz kütlesi bilinen bir maddenin hangi madde olduğu anlaşılamayabilir

Bir maddenin hangi madde olduğunun anlaşılabilmesi için birden fazla ayırt edici özelliğinin incelenmesi gerekir

Aşağıdaki tabloda bazı maddelerin g/cm3 cinsinden öz kütleleri verilmiştir

Madde Öz kütle Madde Öz kütle
Altın 19

30 Zeytin yağı 0

910
Kurşun 11

30 Benzin 0

879
Bakır 8

92 Etilalkol 0

780
Demir 7

86 Oksijen 1

43

10–3
Alüminyum 2

70 Hava 1

29

10–3
Kloroform 1

49 Azot 1

25

10–3
Su (+4°C) 1

00 Helyum 1

78

10–4

Erime ve Donma Noktası:

Katı maddelerin ısıtıldığında sıvı hâle geçtiği sıcaklığa erime; sıvıların sıvı halden katı hale geçtiği andaki sıcaklığa donma sıcaklığı denir
Katı ve sıvılar için ayırt edicidir

Kaynama Noktası:

Isıtılan bir sıvının gaz fazına geçtiği sıcaklıktır

Kaynama sırasında sıvının buhar basıncı açık hava basıncına eşittir

Sıvılar ve gazlar için ayırt edici bir özelliktir

çünkü kaynama sıcaklığı yoğunlaşma sıcaklığına eşittir
- 1 atmosfer basınç altında -20°C sıcaklığa sahip bir buz parçasının ısıtılması olayının grafiği aşağıdadır

- Grafiğin II

ve IV

bölgelerinde hâl değişimi sırasında sıcaklıkta değişiklik yoktur

- I

III

ve V

bölgelerde sıcaklık artmaktadır

I

bölgede verilen ısı buzun ısınmasında

II

bölgede verilen ısı buzun erimesinde

III

bölgede verilen ısı suyun ısınmasında

IV

bölgede verilen ısı suyun buharlaşmasında

V

bölgede verilen ısı su buharının ısınmasında kullanılmaktadır

Kaynama Sıcaklığına Etki Eden Faktörler :
a) Açık Hava Basıncı : Kaynama sıcaklığı atmosfer basıncıyla doğru orantılı olarak artar ya da azalır

Yükseklere çıkıldıkça dış basınç düştüğünden sıvıların kaynama sıcaklıkları da düşer

b) Sıvının Cinsi : Kaynama sıcaklığı her sıvı için farklıdır

Örneğin saf su 100 0C de

C2H5OH 78 0C de kaynar

c) Sıvının Saflığı: Saf sıvılar sabit basınç altında her zaman sabit bir sıcaklıkta kaynarlar

Fakat sıvıya

sıvıda çözünebilen bir katı eklendiği zaman kaynama sıcaklığı yükseldiği gibi

donma sıcaklığı da düşer

Saf su 1 atm basınçta 100 0C de kaynadığı halde tuzlu su 100 0C nin üzerindeki bir sıcaklıkta kaynar ve kaynarken sıcaklık sabit kalmaz

Kaynama noktası buhar basıncıyla ters orantılı olup buhar basıncı yüksek olan sıvıların kaynama noktaları düşüktür

Alkolün kaynama noktası saf sudan düşük olup buharının yaptığı basınç saf sudan fazladır

Sıvının miktarı yada ısıtıcı kaynağın gücü kaynama sıcaklığını değiştirmez sadece sıvının kaynamaya başlaması için gerekli olan süreyi değiştirebilir

Buhar basıncı madde miktarına bağlı değildir

Sadece sıvının cinsine ve sıcaklığına bağlıdır

Çözünürlük:

Doymuş çözeltideki 100 gram suda çözünmüş olan madde miktarı

o maddenin o sıcaklıktaki çözünürlüğüdür

Çözünürlük

çözücünün cinsine

çözünenin cinsine

sıcaklık

basınç ve ortak iyonun varlığına bağlıdır

Sıcaklığın değiştirilmesi maddelerin çözünürlüğünü değiştirir

Genellikle sıcaklığın artırılması ile katılarda çözünürlük artarken gazlarda azalır
Katı-sıvı-gazlar için ortak ayırt edici bir özelliktir

Genleşme:

Genleşme

ısıtılan cisimlerin

boyunda

yüzeyinde veya hacmindeki değişmedir

Genleşme katı ve sıvılar için ayırt edici bir özelliktir

Her katı ve sıvının farklı bir genleşme katsayısı vardır

Aynı şartlarda eşit hacimdeki iki gaz örneği özdeş ısıtıcılarda aynı sürede ısıtıldıklarında hacimleri eşit miktarda artar

Bütün gazların genleşme katsayısı (hacimlerinin 1/273’ü oranında) aynıdır ve bu sebepten gazlar için ayırdedici bir özellik değildir

Yandaki resimde sıcak su içerisindeki hava genleştiğinden balon şişerken

soğuk sudaki balonda değişiklik olmamaktadır

Esneklik:

Esneklik yalnız katılar için ayırt edici bir özelliktir

Sıvı ve gaz maddelerin esneme özellikleri yoktur

İletkenlik:

Üzerinden geçen elektrik akımına karşı maddelerin gösterdiği kolaylık iletkenliktir

Bir madde elektrik akımına karşı ne kadar az direnç gösterirse o kadar iyi iletkendir

Maddelerdeki elektrik akımı iletkenliği elektronların hareketi ve iyonların hareketi ile ilgilidir

Elementlerden metaller elektrik akımını iletir

ametaller iletmez

İyonik bağlı katı kristaller elektrik akımını iletmezler

Bunlar sıvı hâlde ve sulu çözelti hâlinde elektrik akımını iletirler

Çözeltilerde elektrik
akımı iletkenliği
Işık yananlar iletir

Saf Su NaCL Çözeltisi HCL Çözeltisi Sekerli Su

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Maddenin Ayırt Edici Özellikleri Nedir Maddenin Ayırt Edici Özellikleri nedir Özkütle (Yoğunluk): Maddelerin 1 cm3’ünün gram cinsinden kütlesine öz kütle denir Öz kütle (d) ile gösterilir Kütle (m) ve hacim (V) arasında d=m/v bağıntısı vardır Öz kütlenin birimi g/cm3 dür Saf maddelerin (element ve bileşik) öz kütleleri sabittir Karışımların öz kütleleri ise sabit değildir Bir maddenin öz kütlesinden söz ederken sabit bir sıcaklıktaki öz kütlesinden söz edilmelidir Sıcaklık değiştiğinde maddenin hacmi değişeceğinden öz kütlesi de değişir Özellikle gazlardaki değişiklik daha belirgindir Öz kütle maddenin karakteristik özelliği olmasına rağmen yalnız öz kütlesi bilinen bir maddenin hangi madde olduğu anlaşılamayabilir Bir maddenin hangi madde olduğunun anlaşılabilmesi için birden fazla ayırt edici özelliğinin incelenmesi gerekir Aşağıdaki tabloda bazı maddelerin g/cm3 cinsinden öz kütleleri verilmiştir Madde Öz kütle Madde Öz kütle Altın 1930 Zeytin yağı 0910 Kurşun 1130 Benzin 0879 Bakır 892 Etilalkol 0780 Demir 786 Oksijen 14310–3 Alüminyum 270 Hava 12910–3 Kloroform 149 Azot 12510–3 Su (+4°C) 100 Helyum 17810–4 Erime ve Donma Noktası: Katı maddelerin ısıtıldığında sıvı hâle geçtiği sıcaklığa erime; sıvıların sıvı halden katı hale geçtiği andaki sıcaklığa donma sıcaklığı denir Katı ve sıvılar için ayırt edicidir Kaynama Noktası: Isıtılan bir sıvının gaz fazına geçtiği sıcaklıktır Kaynama sırasında sıvının buhar basıncı açık hava basıncına eşittir Sıvılar ve gazlar için ayırt edici bir özelliktir çünkü kaynama sıcaklığı yoğunlaşma sıcaklığına eşittir - 1 atmosfer basınç altında -20°C sıcaklığa sahip bir buz parçasının ısıtılması olayının grafiği aşağıdadır - Grafiğin II ve IV bölgelerinde hâl değişimi sırasında sıcaklıkta değişiklik yoktur - I III ve V bölgelerde sıcaklık artmaktadır I bölgede verilen ısı buzun ısınmasında II bölgede verilen ısı buzun erimesinde III bölgede verilen ısı suyun ısınmasında IV bölgede verilen ısı suyun buharlaşmasında V bölgede verilen ısı su buharının ısınmasında kullanılmaktadır Kaynama Sıcaklığına Etki Eden Faktörler : a) Açık Hava Basıncı : Kaynama sıcaklığı atmosfer basıncıyla doğru orantılı olarak artar ya da azalır Yükseklere çıkıldıkça dış basınç düştüğünden sıvıların kaynama sıcaklıkları da düşer b) Sıvının Cinsi : Kaynama sıcaklığı her sıvı için farklıdır Örneğin saf su 100 0C de C2H5OH 78 0C de kaynar c) Sıvının Saflığı: Saf sıvılar sabit basınç altında her zaman sabit bir sıcaklıkta kaynarlar Fakat sıvıya sıvıda çözünebilen bir katı eklendiği zaman kaynama sıcaklığı yükseldiği gibi donma sıcaklığı da düşer Saf su 1 atm basınçta 100 0C de kaynadığı halde tuzlu su 100 0C nin üzerindeki bir sıcaklıkta kaynar ve kaynarken sıcaklık sabit kalmaz Kaynama noktası buhar basıncıyla ters orantılı olup buhar basıncı yüksek olan sıvıların kaynama noktaları düşüktür Alkolün kaynama noktası saf sudan düşük olup buharının yaptığı basınç saf sudan fazladır Sıvının miktarı yada ısıtıcı kaynağın gücü kaynama sıcaklığını değiştirmez sadece sıvının kaynamaya başlaması için gerekli olan süreyi değiştirebilir Buhar basıncı madde miktarına bağlı değildir Sadece sıvının cinsine ve sıcaklığına bağlıdır Çözünürlük: Doymuş çözeltideki 100 gram suda çözünmüş olan madde miktarı o maddenin o sıcaklıktaki çözünürlüğüdür Çözünürlük çözücünün cinsine çözünenin cinsine sıcaklık basınç ve ortak iyonun varlığına bağlıdır Sıcaklığın değiştirilmesi maddelerin çözünürlüğünü değiştirir Genellikle sıcaklığın artırılması ile katılarda çözünürlük artarken gazlarda azalır Katı-sıvı-gazlar için ortak ayırt edici bir özelliktir Genleşme: Genleşme ısıtılan cisimlerin boyunda yüzeyinde veya hacmindeki değişmedir Genleşme katı ve sıvılar için ayırt edici bir özelliktir Her katı ve sıvının farklı bir genleşme katsayısı vardır Aynı şartlarda eşit hacimdeki iki gaz örneği özdeş ısıtıcılarda aynı sürede ısıtıldıklarında hacimleri eşit miktarda artar Bütün gazların genleşme katsayısı (hacimlerinin 1/273’ü oranında) aynıdır ve bu sebepten gazlar için ayırdedici bir özellik değildir Yandaki resimde sıcak su içerisindeki hava genleştiğinden balon şişerken soğuk sudaki balonda değişiklik olmamaktadır Esneklik: Esneklik yalnız katılar için ayırt edici bir özelliktir Sıvı ve gaz maddelerin esneme özellikleri yoktur İletkenlik: Üzerinden geçen elektrik akımına karşı maddelerin gösterdiği kolaylık iletkenliktir Bir madde elektrik akımına karşı ne kadar az direnç gösterirse o kadar iyi iletkendir Maddelerdeki elektrik akımı iletkenliği elektronların hareketi ve iyonların hareketi ile ilgilidir Elementlerden metaller elektrik akımını iletir ametaller iletmez İyonik bağlı katı kristaller elektrik akımını iletmezler Bunlar sıvı hâlde ve sulu çözelti hâlinde elektrik akımını iletirler Çözeltilerde elektrik akımı iletkenliği Işık yananlar iletir Saf Su NaCL Çözeltisi HCL Çözeltisi Sekerli Su