Kanuni Sultan Süleyman (1495-1566)

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Osmanlı padişahlarının onuncusudur (1495-1566)

Batılıların «Muhteşem» sıfatıyla andıkları Sultan Süleyman

Osmanlı padişahlarının en büyüklerinden biridir

25 yaşında tahta çıktı

46 yıl saltanat sürdü

Osmanlı tahtında en çok kalan padişah oldu

Cülus ve İlk Sefer

Babası Yavuz Sultan Selim'in ölümü üzerine Manisa'dan gelen Süleyman I

30 eylül 1520'de tahta çıktı (cülus)

Tahta çıkışının şerefine yeniçerilere üçer bin akçe; sipahi

silâhtar

gureba ve ulufecilere biner akçe ulufe dağıttı ve hepsinin gündeliklerine zam yaptı

Mısır ileri gelenlerini serbest bıraktığı gibi

babasının koyduğu «ibrişim yasağı»nı da kaldırdı

Bu yasak yüzünden zarara uğrayanlara yüklü ödenek verdirdi

Kanunî Süleyman

ilk seferini 1521 yılında Belgrat'a yaptı 29 ağustos 1521'de Belgrat'ı fethetti

Rodos ve Mohaç

Sultan Süleyman

ikinci seferini Rodos'a yöneltti

Rodos'u ele geçirerek uzun süreden beri burayı ellerinde bulunduran Saint-Jean şövalyelerinin varlığına son verdi

Dönüşte veziriazam Piri Mehmet Paşa'yı emekliye ayırıp yerine hasodabaşı Makbul İbrahim Paşa'yı veziriazamlığa atadı

Macarların ve Kutsal Roma-Germen imparatoru Karl V'in Osmanlı aleyhtarı davranışları üzerine üçüncü seferini gene Macaristan'a düzenledi

Mohaç Ovası'nda karşılaşan iki ordu arasında şiddetli ve kısa bir savaş oldu

Düşman büyük bir yenilgiye uğradı

Macaristan ve Budin fethedildi (1526)

Viyana önlerinde

Aradan çok zaman geçmeden Macaristan'a yeni bir sefer düzenlemek zorunda kalan Kanunî daha ilerilere giderek Viyana'yı kuşattı (1529)

Ama kış bastırdığı için kuşatmayı kaldırdı

1532'de Almanya üzerine yürüdü

ertesi yıl Almanlarla barış yapıldı

kral Ferdinand Macar tahtından vazgeçtiği gibi padişahın üstünlüğünü de kabul etti (1533)

İran seferleri

Batı barışından sonra doğuya dönen padişah

1533-1555 arasında İran üzerine birçok sefer düzenledi

Irak'ı

Tebriz'i ve daha birçok yeri İranlılardan aldı

Türk gölü: Akdeniz

Aynı yıllarda Türk donanması Preveze Zaferi'ni kazandığı gibi (1538)

Hint Denizi'ne de seferler yaptı

Barbaros Hayrettin Paşa ve Turgut Reis kazandıkları zaferlerle Akdeniz'i bir Türk gölü haline getirdiler

Kanunî son seferini Zigetvar'a yaptı ve bu seferde hastalanarak öldü (1566)

Cenazesi İstanbul'a getirilerek Süleymaniye Camii'nin yanındaki türbesine gömüldü

Kanuni

Sultan Süleyman büyük bir asker ve yönetici olduğu kadar

âdil bir hükümdardı da

Ünlü «Kanunname»sinde imparatorluk içindeki herkesin ceza hukuku bakımından eşit olduğu ve aynı suçtan ötürü aynı cezayı göreceği yazılıdır

Kanunî

ülkesini genişletmekle kalmadı

güzelleştirdi de

Büyük Mimar Sinan'a birçok bina yaptırarak adını tarihe yazdı

Kanunî Sultan Süleyman'ın bir portresi

Topkapı Sarayı Müzesi Padişah Portreleri Galerisi

İstanbul

Kanunî Sultan Süleyman'ın tuğrası

Topkapı Sarayı Müzesi Arşiv Dairesi

İstanbul

«Tuğra» Osmanlı padişahlarının imza yerine kullandıkları özel bir işarettir

«Nişancı»lar tarafından çizilen (çekilen) bu işaret

ferman

berat

gibi resmî belgelere konurdu

Önce sadece padişahın ve babasının adı yazılan tuğralara zamanla «han

el muzaffer daima

adlî

gazi» gibi sözcükler ve çeşitli süslemeler eklenmiştir

Damat İbrahim Paşa (1493-1536)

Kanunî Süleyman

Manisa'da sancakbeyi iken hizmetine aldığı İbrahim'i hasodabaşı yapmıştı

Padişah olduktan üç yıl sonra da veziriazam yaptı (1523); kızkardeşi Hatice Sultan'la evlendirerek onu damat edindi

Mohaç

Alman ve İrakeyn seferlerine katılan İbrahim Paşa büyük yararlıklar gösterdi

Kazandığı itibar padişahın gözünü korkuttu

Süleyman onu bit ramazan gecesi Topkapı Sarayı'nda boğdurdu (1536)

Sultanahmet'teki İbrahim Paşa Sarayı'nı Kanuni onun için yaptırmıştı

Şehzade Mustafa (1515-1553)

Kanuni'nin büyük oğludur

Bilgili ve akıllı bir şehzade idi

en büyük oğul olması nedeniyle de tahtın vârisiydi

Padişahın gözdesi Hürrem Sultan

kendi oğullarından birini padişah yapabilmek için entrikalar çevirdi

Kanuni

oğlunun kendisini tahttan indireceğine inandırıldı

O da Iran Seferi'ne çıkarken

Amasya valisi olan Mustafa'yı bir fermanla çağırdı ve çadırına giren oğlunu oracıkta boğdurdu

Orduda ayaklanmalar olduysa da yatıştırıldı

Bu olayın üstüne birçok ağıt yazılmıştır

Sonradan Kanunî oğlu adına

bir anıt olarak

Şehzade Camii'ni yaptırmıştır

Hürrem Sultan'ın bir portresi

Osmanlı sarayına Kırım'dan getirilmiş Rus asıllı bir cariye olan Hürrem Sultan

Kanunî'nin gözdesi ve sonra da nikâhlı karısı oldu

Oğulları şehzade Selim ve Bayezit ile damadı Rüstem Pasa lehine olduğu kadar

pek çok siyasal konuda padişahı etkilediğine inanılır

Süleymaniye Camii'ndeki Kanunî Türbesinin yanında yer alan Hürrem Sultan Türbesi (1558)

Mimar Sinan'ın eseridir

Kanunî Sultan Süleyman'ı sefer sırasında gösteren bir minyatür

Topkapı Sarayı Müzesi Arşiv Dairesi

İstanbul

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Kanuni Sultan Süleyman (1495-1566) Osmanlı padişahlarının onuncusudur (1495-1566) Batılıların «Muhteşem» sıfatıyla andıkları Sultan Süleyman Osmanlı padişahlarının en büyüklerinden biridir 25 yaşında tahta çıktı 46 yıl saltanat sürdü Osmanlı tahtında en çok kalan padişah oldu Cülus ve İlk Sefer Babası Yavuz Sultan Selim'in ölümü üzerine Manisa'dan gelen Süleyman I 30 eylül 1520'de tahta çıktı (cülus) Tahta çıkışının şerefine yeniçerilere üçer bin akçe; sipahi silâhtar gureba ve ulufecilere biner akçe ulufe dağıttı ve hepsinin gündeliklerine zam yaptı Mısır ileri gelenlerini serbest bıraktığı gibi babasının koyduğu «ibrişim yasağı»nı da kaldırdı Bu yasak yüzünden zarara uğrayanlara yüklü ödenek verdirdi Kanunî Süleyman ilk seferini 1521 yılında Belgrat'a yaptı 29 ağustos 1521'de Belgrat'ı fethetti Rodos ve Mohaç Sultan Süleyman ikinci seferini Rodos'a yöneltti Rodos'u ele geçirerek uzun süreden beri burayı ellerinde bulunduran Saint-Jean şövalyelerinin varlığına son verdi Dönüşte veziriazam Piri Mehmet Paşa'yı emekliye ayırıp yerine hasodabaşı Makbul İbrahim Paşa'yı veziriazamlığa atadı Macarların ve Kutsal Roma-Germen imparatoru Karl V'in Osmanlı aleyhtarı davranışları üzerine üçüncü seferini gene Macaristan'a düzenledi Mohaç Ovası'nda karşılaşan iki ordu arasında şiddetli ve kısa bir savaş oldu Düşman büyük bir yenilgiye uğradı Macaristan ve Budin fethedildi (1526) Viyana önlerinde Aradan çok zaman geçmeden Macaristan'a yeni bir sefer düzenlemek zorunda kalan Kanunî daha ilerilere giderek Viyana'yı kuşattı (1529) Ama kış bastırdığı için kuşatmayı kaldırdı 1532'de Almanya üzerine yürüdü ertesi yıl Almanlarla barış yapıldı kral Ferdinand Macar tahtından vazgeçtiği gibi padişahın üstünlüğünü de kabul etti (1533) İran seferleri Batı barışından sonra doğuya dönen padişah 1533-1555 arasında İran üzerine birçok sefer düzenledi Irak'ı Tebriz'i ve daha birçok yeri İranlılardan aldı Türk gölü: Akdeniz Aynı yıllarda Türk donanması Preveze Zaferi'ni kazandığı gibi (1538) Hint Denizi'ne de seferler yaptı Barbaros Hayrettin Paşa ve Turgut Reis kazandıkları zaferlerle Akdeniz'i bir Türk gölü haline getirdiler Kanunî son seferini Zigetvar'a yaptı ve bu seferde hastalanarak öldü (1566) Cenazesi İstanbul'a getirilerek Süleymaniye Camii'nin yanındaki türbesine gömüldü Kanuni Sultan Süleyman büyük bir asker ve yönetici olduğu kadar âdil bir hükümdardı da Ünlü «Kanunname»sinde imparatorluk içindeki herkesin ceza hukuku bakımından eşit olduğu ve aynı suçtan ötürü aynı cezayı göreceği yazılıdır Kanunî ülkesini genişletmekle kalmadı güzelleştirdi de Büyük Mimar Sinan'a birçok bina yaptırarak adını tarihe yazdı Kanunî Sultan Süleyman'ın bir portresi Topkapı Sarayı Müzesi Padişah Portreleri Galerisi İstanbul Kanunî Sultan Süleyman'ın tuğrası Topkapı Sarayı Müzesi Arşiv Dairesi İstanbul «Tuğra» Osmanlı padişahlarının imza yerine kullandıkları özel bir işarettir «Nişancı»lar tarafından çizilen (çekilen) bu işaret ferman berat gibi resmî belgelere konurdu Önce sadece padişahın ve babasının adı yazılan tuğralara zamanla «han el muzaffer daima adlî gazi» gibi sözcükler ve çeşitli süslemeler eklenmiştir Damat İbrahim Paşa (1493-1536) Kanunî Süleyman Manisa'da sancakbeyi iken hizmetine aldığı İbrahim'i hasodabaşı yapmıştı Padişah olduktan üç yıl sonra da veziriazam yaptı (1523); kızkardeşi Hatice Sultan'la evlendirerek onu damat edindi Mohaç Alman ve İrakeyn seferlerine katılan İbrahim Paşa büyük yararlıklar gösterdi Kazandığı itibar padişahın gözünü korkuttu Süleyman onu bit ramazan gecesi Topkapı Sarayı'nda boğdurdu (1536) Sultanahmet'teki İbrahim Paşa Sarayı'nı Kanuni onun için yaptırmıştı Şehzade Mustafa (1515-1553) Kanuni'nin büyük oğludur Bilgili ve akıllı bir şehzade idi en büyük oğul olması nedeniyle de tahtın vârisiydi Padişahın gözdesi Hürrem Sultan kendi oğullarından birini padişah yapabilmek için entrikalar çevirdi Kanuni oğlunun kendisini tahttan indireceğine inandırıldı O da Iran Seferi'ne çıkarken Amasya valisi olan Mustafa'yı bir fermanla çağırdı ve çadırına giren oğlunu oracıkta boğdurdu Orduda ayaklanmalar olduysa da yatıştırıldı Bu olayın üstüne birçok ağıt yazılmıştır Sonradan Kanunî oğlu adına bir anıt olarak Şehzade Camii'ni yaptırmıştır Hürrem Sultan'ın bir portresi Osmanlı sarayına Kırım'dan getirilmiş Rus asıllı bir cariye olan Hürrem Sultan Kanunî'nin gözdesi ve sonra da nikâhlı karısı oldu Oğulları şehzade Selim ve Bayezit ile damadı Rüstem Pasa lehine olduğu kadar pek çok siyasal konuda padişahı etkilediğine inanılır Süleymaniye Camii'ndeki Kanunî Türbesinin yanında yer alan Hürrem Sultan Türbesi (1558) Mimar Sinan'ın eseridir Kanunî Sultan Süleyman'ı sefer sırasında gösteren bir minyatür Topkapı Sarayı Müzesi Arşiv Dairesi İstanbul