Mehter (Osmanlı Devleti Askeri Mızıkası)

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Osmanlı Devleti'nin askeri mızıkası

Kısaca mehter denen mehterhane veya mehter takımı Osmanlı Devleti'nin askerî mızıka kuruluşudur

Padişaha özgü olanına «Mehterhanei Hümayun» veya «Mehterhanei Hakanî» denirdi

Ortaçağ'da

Îslâm devletlerinde bağımsızlığın üç maddî simgesinden biri de askerî mızıka takımı idi

Bunların üçüne birden «sikke vü tabl-u alem» denirdi

Sikke

madenî para

tabi

davul

alem de sancak veya bayrak anlamına gelir

Îslâm devletlerinin hepsinde sultanların

hattâ bir ilde valilik yapan şehzade ve emirlerin mehter takımları vardı

Kuruluş olarak Mehter Osmanlılara Selçuklulardan geçmiştir

Hattâ Selçuklu sultanı Alâeddin Keykubat III'ün uçbeyi Osman Gazi'ye saltanat ve bağımsızlık simgesi olarak «tabl-u alem» (davul ve sancak) gönderdiği söylenir

Mehterhane

Osmanlı Devleti'nde mehterhane Yeniçeri Ocağı'nın bir parçasıydı

Evliya Çelebi'nin yazdığına göre XVII

yy

ın ortalarında İstanbul'daki Mehterhanei Hümayun'da 300 sanatkâr vardı ve bunların hepsi askerdi

Bundan başka Yedikule

Eyüp

Kasımpaşa

Galata

Tophane ve Boğaziçi hisarlarında ayrı mehter takımları vardı

Buralarda sabah ve akşam vakitlerinde bu mehter takımları iki «nöbet vururlar»

yani konser verirlerdi

Mehterhanei Hümayun savaşta orduyla birlikte bulunur

çaldığı ezgilerle askere şevk ve heyecan verir

düşmana korku salardı

1826 yılında Yeniçeri Ocağı kaldırılınca ona bağlı olan mehterhane de kaldırılarak yerine batılı biçimde bir mızıka takımı (Mızıkayı Hümayun) kuruldu

1911'-de bu kuruluş «Mehterhanei Hakanî» adıyla yeniden düzenlendi

Mehterhane Birinci Dünya Savaşı'nda ve Kurtuluş Savaşı sırasında da hizmet gördü

Ama Cumhuriyet yönetiminin kurulmasıyla birlikte ortadan kalktı

Mehter Müziği

Mehterhanede çalınan Türk askerî müziği kös

davul

nakkare

kudüm

zurna

nefir

nısfiye

zil

zilli maşa ve bunlara benzer özel çalgılarla çalınır

Bir mehterde bu çalgılardan eşit sayıda birkaç takım birarada bulunur

Dokuz kat mehter denen en kalabalık çalgılı mehter takımı padişahlara özgüydü

Mehter takımınca çalınan eserlerin bir kısmı sözlü müzik (mehter marşları

türküler v

b

)

bir kısmı da çalgı müziği tarzındadır

Mehterde usul vurma (tempo) âletleri ve nefesli sazlar önemli yer tutar

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Mehter (Osmanlı Devleti Askeri Mızıkası) Osmanlı Devleti'nin askeri mızıkası Kısaca mehter denen mehterhane veya mehter takımı Osmanlı Devleti'nin askerî mızıka kuruluşudur Padişaha özgü olanına «Mehterhanei Hümayun» veya «Mehterhanei Hakanî» denirdi Ortaçağ'da Îslâm devletlerinde bağımsızlığın üç maddî simgesinden biri de askerî mızıka takımı idi Bunların üçüne birden «sikke vü tabl-u alem» denirdi Sikke madenî para tabi davul alem de sancak veya bayrak anlamına gelir Îslâm devletlerinin hepsinde sultanların hattâ bir ilde valilik yapan şehzade ve emirlerin mehter takımları vardı Kuruluş olarak Mehter Osmanlılara Selçuklulardan geçmiştir Hattâ Selçuklu sultanı Alâeddin Keykubat III'ün uçbeyi Osman Gazi'ye saltanat ve bağımsızlık simgesi olarak «tabl-u alem» (davul ve sancak) gönderdiği söylenir Mehterhane Osmanlı Devleti'nde mehterhane Yeniçeri Ocağı'nın bir parçasıydı Evliya Çelebi'nin yazdığına göre XVII yyın ortalarında İstanbul'daki Mehterhanei Hümayun'da 300 sanatkâr vardı ve bunların hepsi askerdi Bundan başka Yedikule Eyüp Kasımpaşa Galata Tophane ve Boğaziçi hisarlarında ayrı mehter takımları vardı Buralarda sabah ve akşam vakitlerinde bu mehter takımları iki «nöbet vururlar» yani konser verirlerdi Mehterhanei Hümayun savaşta orduyla birlikte bulunur çaldığı ezgilerle askere şevk ve heyecan verir düşmana korku salardı 1826 yılında Yeniçeri Ocağı kaldırılınca ona bağlı olan mehterhane de kaldırılarak yerine batılı biçimde bir mızıka takımı (Mızıkayı Hümayun) kuruldu 1911'-de bu kuruluş «Mehterhanei Hakanî» adıyla yeniden düzenlendi Mehterhane Birinci Dünya Savaşı'nda ve Kurtuluş Savaşı sırasında da hizmet gördü Ama Cumhuriyet yönetiminin kurulmasıyla birlikte ortadan kalktı Mehter Müziği Mehterhanede çalınan Türk askerî müziği kös davul nakkare kudüm zurna nefir nısfiye zil zilli maşa ve bunlara benzer özel çalgılarla çalınır Bir mehterde bu çalgılardan eşit sayıda birkaç takım birarada bulunur Dokuz kat mehter denen en kalabalık çalgılı mehter takımı padişahlara özgüydü Mehter takımınca çalınan eserlerin bir kısmı sözlü müzik (mehter marşları türküler vb) bir kısmı da çalgı müziği tarzındadır Mehterde usul vurma (tempo) âletleri ve nefesli sazlar önemli yer tutar