Beylikler Dönemi Kültür Ve Medeniyet Nasıldır?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Beylikler Dönemi Kültür ve Medeniyet Nasıldır?

A DEVLET YÖNETİMİ
Anadolu Selçuklularında devletin başında Sultan adı verilen hükümdarlar bulunurdu

Şehzadelerin yetişme*sine önem verilirdi

Şehzadelere Melik adı verilirdi

Meliklerin en iyi şekilde yetişmesi için Atabey adı ve*rilen tecrübeli devlet adamları görevlendirilirdi

Devlet yönetiminde birinci derecede hükümdar so*rumlu idi

Devlet işleri Divanda görüşülürdü

Divana hükümdar veya vezir başkanlık ederdi

Ülke yönetim bakımından eyaletlere ayrılırdı

Eyaletle*re yönetici olarak Melik (Şehzade) veya vali atanırdı

Eyaletlerde askerlik işlerine Subaşılar adalet işlerine de Kadılar bakardı

Sınırlarda yarı bağımsız uç beyleri vardı

• Anadolu beyliklerinde de devlet yönetimi Anadolu Selçuklularına benzerdi

B ORDU
Anadolu Selçuklu Devleti‘nde ordu üç bölümden olu*şuyordu

1 Hassa askerleri : Doğrudan hükümdara bağlı olup maaşlı askerlerdir

2

İkta askerleri : Kendilerine maaş karşılığı toprak verilen devlet memurları ve komutanların yetiştirdiği askerlerdir

3 Türkmenler: Sınır boylarında bulunan uç beyle*rinin askerleridir

Ayrıca Emir-ül Sevahil denilen deniz komutanlarının denetiminde donanma gücü de oluşturulmuştur

• Beyliklerin askeri kuvvetleri genelde boy veya aşiretlerin kuvvetleri idi

C SOSYAL VE EKONOMİK HAYAT
• Halk şehirli köylüve göçebe olmak üzere üçe ayrılırdı

Göçebeler hayvancılık

köylüler tarım

şehirlerde yaşayanlar ise ticaret ve zanaat ile uğ*raşırlardı

Şehirlerde yaşayan esnaf ve sanatkarlar bir ara*ya gelerek dini ve ekonomik bir tarikat olan ahilik teşkilatınıoluşturmuşlardır

Her meslek grubu bir loncaya sahipti

Loncalar

büyük bir mesleki dayanışma gösterirlerdi

D TOPRAK
• Anadolu Selçuklularında toprak devletin malı sa*yılırdı

Dörde ayrılırdı

1 Has arazisi: Gelirleri hükümdar ve ailesine ait olan topraklardır

2 İkta arazisi: Hükümdar ve ailesine

devlet adamlarına ve sipahilere maaş karşılığı verilen arazi*lerdir

3 Vakıf arazisi: Çeşitli hayır

bilim ve sosyal ku*rumlar için ayrılan ve bağışlanan arazilerdi

4 Mülk arazileri: Şahıslara ait olan arazilerdir

Toprak sahibi miras olarak bırakabilirdi

E TİCARET
Anadolu Selçuklularında ticaret önemli bir geçim kay*nağı idi

Ticareti geliştirmek için;
• Tüccarların konaklamaları için han ve kervansa*raylar yapmışlardır

• Yabancı tüccarlara gümrük vergisinde indirim yapmışlardır

• Eşkıya ve korsanların baskınlarından zarar gören tüccarların zararlarının karşılanması gibi tedbirler almışlardır

Hastaların tedavisi için darüşşifalar(hastaneler)

yoksul ve kimse*sizlerin ihtiyacını karşılamak için imarethaneler (aşevleri) açmışlardır

F YAZI DİL EĞİTİM ve EDEBİYAT
Anadolu Selçuklu Devleti’nde resmi dil ve edebiyat dili Farsça idi

Halk ve beylikler Türkçe konuşmuşlardır

Eğitimin temel kurumları medreselerdir Anadolu’da ilk medrese Niksar’da Danişmentliler tarafından açıl*mıştır

Anadolu Selçukluları da medreseleri yaygınlaştırmışlardır

Bu dönemde yetişmiş

Mevlana Celaleddin-i Rumi

Hacıbektaş-ı Veli ve Yunus Emre birçok eserler bı*rakmışlardır

G BİLİM ve SANAT
Anadolu Selçukluları ve beylikler bilimin gelişmesi için çaba göstermişlerdir

Birçok medrese açılmıştır

Bu medreselerde hem dinî bilimler (Kur’an

tefsir

hadis

kelam

fıkıh

siyer gibi) hem de müsbet bilimler (ma*tematik

tıp

felsefe

coğrafya

tarih

sosyoloji ve gök bilimleri) de okutuluyordu

Türkler Anadolu’ya yerleştikten sonra Anadolu’nun imarı için Anadolu’yu eserlerle donatmışlardır

Ticaret yolları üzerine hanlar ve kervansaraylar şehirlere cami medrese kümbet türbe han hamam darüşşifa ve aşevleri gibi bir çok eserler yapmışlardır

Anadolu Selçuklularından ve beylikler döneminden günümüze kalan bazı önemli tarihi eser*ler şunlardır;
Konya‘daki Alaaddin Cami Sırçalı Medrese Sultan Hanı İnce Minare Karatay Medresesi Kayseri‘deki Çifte Kümbet Döner Kümbet Ulu Cami ve Darüşşifa Aksaray‘da Sultan Hanı Sivas‘ta Gök Medrese Erzurum‘da Çifte Minare gibi

Ayrıca oymacılık nakkaşlık minyatür hat kakma*cılık halıve kilim dokumacılığı maden işçiliği de gelişmiştir

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Beylikler Dönemi Kültür Ve Medeniyet Nasıldır? Beylikler Dönemi Kültür ve Medeniyet Nasıldır? A DEVLET YÖNETİMİ Anadolu Selçuklularında devletin başında Sultan adı verilen hükümdarlar bulunurdu Şehzadelerin yetişmesine önem verilirdi Şehzadelere Melik* adı verilirdi Meliklerin en iyi şekilde yetişmesi için Atabey adı verilen tecrübeli devlet adamları görevlendirilirdi Devlet* yönetiminde birinci derecede hükümdar sorumlu idi Devlet işleri Divanda* görüşülürdü Divana hükümdar veya vezir başkanlık ederdi Ülke yönetim bakımından eyaletlere ayrılırdı Eyaletlere yönetici olarak Melik (Şehzade)* veya vali atanırdı Eyaletlerde askerlik işlerine Subaşılar adalet işlerine de Kadılar bakardı Sınırlarda yarı bağımsız uç beyleri vardı • Anadolu beyliklerinde de devlet yönetimi Anadolu Selçuklularına benzerdi B ORDU Anadolu Selçuklu Devleti‘nde ordu üç bölümden oluşuyordu 1 Hassa askerleri* : Doğrudan hükümdara bağlı olup maaşlı askerlerdir 2 İkta askerleri : Kendilerine maaş karşılığı toprak verilen devlet memurları ve komutanların yetiştirdiği askerlerdir 3 Türkmenler: Sınır boylarında bulunan uç beylerinin askerleridir Ayrıca Emir-ül Sevahil* denilen deniz komutanlarının denetiminde donanma gücü de oluşturulmuştur • Beyliklerin askeri kuvvetleri genelde boy veya aşiretlerin kuvvetleri idi C SOSYAL VE EKONOMİK HAYAT • Halk şehirli köylüve göçebe olmak üzere üçe ayrılırdı Göçebeler hayvancılık köylüler tarım şehirlerde yaşayanlar ise ticaret ve zanaat ile uğraşırlardı Şehirlerde yaşayan esnaf ve sanatkarlar bir araya gelerek dini ve ekonomik bir tarikat olan ahilik teşkilatınıoluşturmuşlardır Her meslek grubu bir loncaya sahipti Loncalar büyük bir mesleki dayanışma gösterirlerdi D TOPRAK • Anadolu Selçuklularında toprak devletin malı sayılırdı Dörde ayrılırdı 1 Has arazisi:* Gelirleri hükümdar ve ailesine ait olan topraklardır 2 İkta arazisi: Hükümdar ve ailesine devlet adamlarına ve sipahilere maaş karşılığı verilen arazilerdir 3 Vakıf arazisi:* Çeşitli hayır bilim ve sosyal kurumlar için ayrılan ve bağışlanan arazilerdi 4 Mülk arazileri: Şahıslara ait olan arazilerdir Toprak sahibi miras olarak bırakabilirdi E TİCARET* Anadolu Selçuklularında ticaret önemli bir geçim kaynağı idi Ticareti geliştirmek için; • Tüccarların konaklamaları için han ve kervansaraylar yapmışlardır • Yabancı tüccarlara gümrük vergisinde indirim yapmışlardır • Eşkıya ve korsanların baskınlarından zarar gören tüccarların zararlarının karşılanması gibi tedbirler almışlardır Hastaların tedavisi için darüşşifalar(hastaneler) yoksul ve kimsesizlerin ihtiyacını karşılamak için imarethaneler* (aşevleri) açmışlardır F YAZI DİL EĞİTİM ve EDEBİYAT Anadolu Selçuklu Devleti’nde resmi dil ve edebiyat dili Farsça idi Halk ve beylikler Türkçe konuşmuşlardır Eğitimin temel kurumları medreselerdir Anadolu’da ilk medrese Niksar’da Danişmentliler tarafından açılmıştır Anadolu Selçukluları da medreseleri yaygınlaştırmışlardır Bu dönemde yetişmiş Mevlana Celaleddin-i Rumi Hacıbektaş-ı Veli ve Yunus Emre birçok eserler bırakmışlardır G BİLİM ve SANAT Anadolu Selçukluları ve beylikler bilimin gelişmesi için çaba göstermişlerdir Birçok medrese açılmıştır Bu medreselerde hem dinî bilimler (Kur’an tefsir hadis kelam fıkıh siyer gibi) hem de müsbet bilimler (matematik tıp felsefe coğrafya tarih sosyoloji ve gök bilimleri) de okutuluyordu Türkler Anadolu’ya yerleştikten sonra Anadolu’nun imarı için Anadolu’yu eserlerle donatmışlardır Ticaret yolları üzerine hanlar* ve kervansaraylar şehirlere cami medrese kümbet türbe han hamam darüşşifa ve aşevleri gibi bir çok eserler yapmışlardır Anadolu Selçuklularından ve beylikler döneminden günümüze kalan bazı önemli tarihi eserler şunlardır; Konya‘daki Alaaddin Cami Sırçalı Medrese Sultan Hanı İnce Minare Karatay Medresesi* Kayseri‘deki Çifte Kümbet Döner Kümbet Ulu Cami ve Darüşşifa Aksaray‘da Sultan Hanı Sivas‘ta Gök Medrese Erzurum‘da Çifte Minare gibi Ayrıca oymacılık nakkaşlık minyatü*r hat kakmacılık halıve kilim dokumacılığı maden işçili**ği de gelişmiştir