Cumhuriyet Doneminin Favori Yapilari....

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Cumhuriyet’in kuruluşuyla birlikte Atatürk’ün de isteğiyle mimari bir hareket yaşanmıştı

"Milli mimari" adını taşıyan bu hareketin özelliklerini taşıyan binaların çoğu

bugün Cumhuriyet’in simgeleri olarak görülüyor

Jürimiz Cumhuriyet’in modernist ve yenilikçi mimarisini en iyi yansıtan 10 binayı seçerken listenin ilk sırasına Florya Atatürk Deniz Köşkü’nü yerleştirdi

Cumhuriyet’in kuruluşundan 60’lı yıllara kadar uzanan dönemde

devlet kurumlarının binaları ön plana çıkıyor

Çünkü o dönemde ekonomik güç de esas olarak devletin elindeydi

Özel sektör ancak 60’lardan sonra mimari eserlerde ön plana çıktı

O nedenle listemizde de resmi kurumlar ağırlıkta; yine de Ankara ve İstanbul’dan da birer apartman var

EN İYİ 10
1

Florya Atatürk Deniz Köşkü / İSTANBUL
2

Zeyrek Sosyal Sigortalar Kurumu Binası / İSTANBUL
3

Türk Tarih Kurumu Binası /ANKARA
4

Ankara Tren Garı / ANKARA
5

Anıtkabir / ANKARA
6

Bruno Taut Villası / İSTANBUL
7

Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesi / ANKARA
8

İstanbul Manifaturacılar Çarşısı İMÇ / İSTANBUL
9

Ankara Vakıf Apartmanı / ANKARA
10

Gümüşsuyu Üçler Apartmanı / İSTANBUL

siyasal ve bilimsel toplantılar için köşkün kullanılmasını özellikle istedi

En son 28 Mayıs 1938’te kaldığı bu köşkte aralarında İngiltere Kralı VIII

Edward ve Mrs

Simpson’ın da bulunduğu önemli konukları ağırladı

Diğer cumhurbaşkanlarının da ikamet ettiği köşk 1988’de TBMM’ye bağlı Milli Saraylar Daire Başkanlığı’na devredildi

restore edilerek Atatürk Müzesi haline getirildi

1930’ların modernist mimarisini yansıtan beyaz bina

denizden 70 metre içeride kazıklar üzerinde

İskele yoluyla da kıyıya bağlanıyor

"Milli Mimari" akımının öncülerinden olan Sedad Hakkı Eldem

O "devlet sanatçısı" ödülünü kazanan ilk mimardı

Ayrıca 1986 yılında Ağa Han Mimarlık Ödülü’nü de aldı

İstanbul Zeyrek’te 1962-1964 yıllarında yapılan SSK Kompleksi’nde

tarihsel çevreye uyum sağlayan bir mimari anlayış benimsendi

Geleneksek Türk mimarlığının yatay çatı çizgisi

geniş saçaklar

sıraya dizilmiş pencereler ve çıkmalar gibi öğeleri kullanıldı

Osmanlı mimarisinin niteliklerini çağdaş bir üslupta taşıyan yapı Eldem’in en önemli eserleri arasında gösteriliyor

"Uluslararası Ağa Han Mimari Ödülü"ne sahip olduğundan üzerinde fiziksel hiçbir değişiklik yapılamıyor

sadece tadilat gerçekleştirilebiliyor

Bina Atatürk’ün vasiyet gelirleriyle yapılmış

Binada belli başlı işlevsel hacimlerin bir avlu çevresinde toplanması

Osmanlı yapılarının içe dönük kişiliğini yansıtırken

İslami mimarinin bütünlüğü ilkesi de parçaların bütüne olan ilişkisini belirten bir düzenleme aracı olarak kullanılmış

Bina 1930’lardan bu yana

Ankara’da yapılan binaların ortak özelliği olan uluslararası üsluba bir tepki olarak nitelendiriliyor

dönemin önde gelen mimarlık akımlarının birleştirilerek kullanıldığını gösteriyor

Çatı bitimi ve pencere altlarını belirleyen yatay bordürler

dikey merdiven pencereleri de o yılların diğer mimarlık özellikleri arasında

1

derece tarihi eser konumunda

İçinde Atatürk Konutu ve Demiryolları Müzesi

Ankara Açık Hava Buharlı Lokomotif Müzesi

Demiryolu Müzesi ve Sanat Galerisi yer alıyor

bugünkü adı Anıttepe olan bölgede

Projesi 1941’de düzenlenen

yerli ve yabancı 49 projenin katıldığı bir yarışmada seçildi

Prof

Emin Onat ve Doç

Orhan Arda’nın çalışmasının uygulanmasına karar verildi

1944’te başlayan inşaat 10 Kasım 1953’te tamamlandı

İnşaatında Türkiye’nin muhtelif yerlerinden getirtilen taş ve mermerler kullanıldı

750 bin metrekare genişliğindeki bir alanda aslanlı yol

tören meydanı ve mozole adı verilen bölümlerden oluşuyor

Aslanlı yol girişinde milleti temsil eden insan heykelleri ve yol boyunca 24 aslan heykeli var

Tören meydanının çevresinde kolonatlar

sanat galerisi ve Atatürk Kurtuluş Savaşı Müzesi

mozolenin içinde ise şeref holü ve Atatürk’ün sembolik lahdi yer alıyor

Almanya’nın önemli mimarları arasında sayılıyor

Ancak Nazi yönetiminin başa gelmesiyle önce Japonya’ya oradan da Türkiye’ye geldi

Japon ve Türk mimarisinin ortak özelliklerini keşfedip

iki mimariyi harmanlayan Taut

Türkiye’de iki yıl gibi kısa bir süre kalmasına rağmen

Atatürk’ün katafalkı ve Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesi gibi önemli eserlere imza attı

Kendisi için yaptığı ve 1938’te bitirdiği Taut Evi

İstanbul Ortaköy’deki Ali Vafi Korusu’nun içinde yer alıyor

Boğaziçi Köprüsü’nün Avrupa yakası ayağından bakıldığında Japon mimarisinden etkilenen çatısıyla ayırt ediliyor

Bu evi yaptıktan kısa bir süre sonra ölen Taut’un mezarı Edirnekapı Şehitliği’de

Atatürk’ün adını koyduğu ve özel bir misyon yüklediği bilim merkezlerinden

1935-1940 yılları arasında Evkaf Apartmanı’nda faaliyetini sürdüren fakültenin bugünkü binasının planı

Bruno Taut tarafından çizildi

1936’da 195 öğrenci ile öğretime başlayan DTCF

1946’ya kadar Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet göstermiş

bu tarihten sonra da Ankara Üniversitesi’nin bünyesinde yer almış

DTCF Sümerce ve Hititçe’den Latince ve Yunanca’ya antik ve modern diller

coğrafya

felsefe

psikoloji

sosyoloji

antropoloji gibi sosyal bilimler alanında eğitim veriyor

Fakültede 18 bölüm ve 71 anabilim dalı mevcut

2 bin 300 işyeri
1960’ta İstanbul Belediyesi tarafından tüm sektörleri biraraya getiren bir alışveriş merkezi olarak tasarlandı

Proje için açılan yarışmayı ünlü mimarlar Doğan Tekeli

Sami Simsa ve Metin Hepgüler kazandı

Tek blok yerine

birbirine eklenmiş bloklardan oluşmasına karar verildi

İMÇ

boş bir alana kurulurken çevresindeki Süleymaniye Külliyesi dikkate alınarak tasarlandı

6 blok ve 2300 işyerinden oluşuyor

İMÇ Blokları Kuzgun Acar

Füreya Koral

Bedri Rahmi Eyüboğlu

Eren Eyüboğlu

Yavuz Görey

Ali Teoman Germaner

Sadi Diren ve Nedim Günsur gibi önemli sanatçıların yapıtlarıyla süslü

Geçen yıl İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan Tarihi Yarımada’yı koruma amaçlı Nazım Uygulama İmar Planı çerçevesinde konut alanı ilan edildi

Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi’nin ünlü mimarlarından Kemalettin Bey’e ait

İnşası 1930’da tamamlandı

İlk 20 yılında iş hanı ve ardiye olarak kullanılan mekan

boks ve güreş maçlarına da ev sahipliği yaptı

1947’de içinde Küçük Tiyatro Sahnesi perdesini açtı

Bina bugün Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü olarak hizmet veriyor

Bünyesindeki Küçük Tiyatro ve Oda Tiyatrosuyla da tiyatroseverlerin karşısına çıkıyor

Orhan Veli Kanık ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın da bir dönem yaşadığı yer olarak biliniyor

Bina

temelde bir bodrum ve zemin katıyla dışarıya doğru taşan dört kattan

onların üzerinde yükselen çatı katından oluşuyor

1933-1936 yılları arasında Fescizade Galip Bey Apartmanı’na ek olarak inşa edildi

Eski yapının üzerinde bulunan yeni apartmanlar Üçler Ailesi’nin istekleri doğrultusunda

aile apartmanı olarak tasarlandı

Bina

koyu gri sıva

beyaz yatay pervazlar

köşe pencereler ve balkon köşelerinde bulunan kolonlar gibi mimari elemanlar sayesinde dönemin modern yaklaşımını yansıtıyor

Betonarme iskelet sistemiyle inşa edilmiş ve bileşik iki apartman görünümde

Bodrum kat ve girişin yanı sıra altı kattan oluşuyor

İlk katın üzerindeki dört bölüm lüks dubleks daireler olarak tasarlandı

Ancak binadaki balkonların çoğu şu anda pimapenlerle kapatılmış durumda bu nedenle orijinal hali tam olarak gözükmüyor

Kaynak: Hürriyet

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Cumhuriyet Doneminin Favori Yapilari.... Cumhuriyet’in kuruluşuyla birlikte Atatürk’ün de isteğiyle mimari bir hareket yaşanmıştı "Milli mimari" adını taşıyan bu hareketin özelliklerini taşıyan binaların çoğu bugün Cumhuriyet’in simgeleri olarak görülüyor Jürimiz Cumhuriyet’in modernist ve yenilikçi mimarisini en iyi yansıtan 10 binayı seçerken listenin ilk sırasına Florya Atatürk Deniz Köşkü’nü yerleştirdi Cumhuriyet’in kuruluşundan 60’lı yıllara kadar uzanan dönemde devlet kurumlarının binaları ön plana çıkıyor Çünkü o dönemde ekonomik güç de esas olarak devletin elindeydi Özel sektör ancak 60’lardan sonra mimari eserlerde ön plana çıktı O nedenle listemizde de resmi kurumlar ağırlıkta; yine de Ankara ve İstanbul’dan da birer apartman var EN İYİ 10 1 Florya Atatürk Deniz Köşkü / İSTANBUL 2 Zeyrek Sosyal Sigortalar Kurumu Binası / İSTANBUL 3 Türk Tarih Kurumu Binası /ANKARA 4 Ankara Tren Garı / ANKARA 5 Anıtkabir / ANKARA 6 Bruno Taut Villası / İSTANBUL 7 Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesi / ANKARA 8 İstanbul Manifaturacılar Çarşısı İMÇ / İSTANBUL 9 Ankara Vakıf Apartmanı / ANKARA 10 Gümüşsuyu Üçler Apartmanı / İSTANBUL siyasal ve bilimsel toplantılar için köşkün kullanılmasını özellikle istedi En son 28 Mayıs 1938’te kaldığı bu köşkte aralarında İngiltere Kralı VIII Edward ve Mrs Simpson’ın da bulunduğu önemli konukları ağırladı Diğer cumhurbaşkanlarının da ikamet ettiği köşk 1988’de TBMM’ye bağlı Milli Saraylar Daire Başkanlığı’na devredildi restore edilerek Atatürk Müzesi haline getirildi 1930’ların modernist mimarisini yansıtan beyaz bina denizden 70 metre içeride kazıklar üzerinde İskele yoluyla da kıyıya bağlanıyor "Milli Mimari" akımının öncülerinden olan Sedad Hakkı Eldem O "devlet sanatçısı" ödülünü kazanan ilk mimardı Ayrıca 1986 yılında Ağa Han Mimarlık Ödülü’nü de aldı İstanbul Zeyrek’te 1962-1964 yıllarında yapılan SSK Kompleksi’nde tarihsel çevreye uyum sağlayan bir mimari anlayış benimsendi Geleneksek Türk mimarlığının yatay çatı çizgisi geniş saçaklar sıraya dizilmiş pencereler ve çıkmalar gibi öğeleri kullanıldı Osmanlı mimarisinin niteliklerini çağdaş bir üslupta taşıyan yapı Eldem’in en önemli eserleri arasında gösteriliyor "Uluslararası Ağa Han Mimari Ödülü"ne sahip olduğundan üzerinde fiziksel hiçbir değişiklik yapılamıyor sadece tadilat gerçekleştirilebiliyor Bina Atatürk’ün vasiyet gelirleriyle yapılmış Binada belli başlı işlevsel hacimlerin bir avlu çevresinde toplanması Osmanlı yapılarının içe dönük kişiliğini yansıtırken İslami mimarinin bütünlüğü ilkesi de parçaların bütüne olan ilişkisini belirten bir düzenleme aracı olarak kullanılmış Bina 1930’lardan bu yana Ankara’da yapılan binaların ortak özelliği olan uluslararası üsluba bir tepki olarak nitelendiriliyor dönemin önde gelen mimarlık akımlarının birleştirilerek kullanıldığını gösteriyor Çatı bitimi ve pencere altlarını belirleyen yatay bordürler dikey merdiven pencereleri de o yılların diğer mimarlık özellikleri arasında 1 derece tarihi eser konumunda İçinde Atatürk Konutu ve Demiryolları Müzesi Ankara Açık Hava Buharlı Lokomotif Müzesi Demiryolu Müzesi ve Sanat Galerisi yer alıyor bugünkü adı Anıttepe olan bölgede Projesi 1941’de düzenlenen yerli ve yabancı 49 projenin katıldığı bir yarışmada seçildi Prof Emin Onat ve Doç Orhan Arda’nın çalışmasının uygulanmasına karar verildi 1944’te başlayan inşaat 10 Kasım 1953’te tamamlandı İnşaatında Türkiye’nin muhtelif yerlerinden getirtilen taş ve mermerler kullanıldı 750 bin metrekare genişliğindeki bir alanda aslanlı yol tören meydanı ve mozole adı verilen bölümlerden oluşuyor Aslanlı yol girişinde milleti temsil eden insan heykelleri ve yol boyunca 24 aslan heykeli var Tören meydanının çevresinde kolonatlar sanat galerisi ve Atatürk Kurtuluş Savaşı Müzesi mozolenin içinde ise şeref holü ve Atatürk’ün sembolik lahdi yer alıyor Almanya’nın önemli mimarları arasında sayılıyor Ancak Nazi yönetiminin başa gelmesiyle önce Japonya’ya oradan da Türkiye’ye geldi Japon ve Türk mimarisinin ortak özelliklerini keşfedip iki mimariyi harmanlayan Taut Türkiye’de iki yıl gibi kısa bir süre kalmasına rağmen Atatürk’ün katafalkı ve Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesi gibi önemli eserlere imza attı Kendisi için yaptığı ve 1938’te bitirdiği Taut Evi İstanbul Ortaköy’deki Ali Vafi Korusu’nun içinde yer alıyor Boğaziçi Köprüsü’nün Avrupa yakası ayağından bakıldığında Japon mimarisinden etkilenen çatısıyla ayırt ediliyor Bu evi yaptıktan kısa bir süre sonra ölen Taut’un mezarı Edirnekapı Şehitliği’de Atatürk’ün adını koyduğu ve özel bir misyon yüklediği bilim merkezlerinden 1935-1940 yılları arasında Evkaf Apartmanı’nda faaliyetini sürdüren fakültenin bugünkü binasının planı Bruno Taut tarafından çizildi 1936’da 195 öğrenci ile öğretime başlayan DTCF 1946’ya kadar Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet göstermiş bu tarihten sonra da Ankara Üniversitesi’nin bünyesinde yer almış DTCF Sümerce ve Hititçe’den Latince ve Yunanca’ya antik ve modern diller coğrafya felsefe psikoloji sosyoloji antropoloji gibi sosyal bilimler alanında eğitim veriyor Fakültede 18 bölüm ve 71 anabilim dalı mevcut 2 bin 300 işyeri 1960’ta İstanbul Belediyesi tarafından tüm sektörleri biraraya getiren bir alışveriş merkezi olarak tasarlandı Proje için açılan yarışmayı ünlü mimarlar Doğan Tekeli Sami Simsa ve Metin Hepgüler kazandı Tek blok yerine birbirine eklenmiş bloklardan oluşmasına karar verildi İMÇ boş bir alana kurulurken çevresindeki Süleymaniye Külliyesi dikkate alınarak tasarlandı 6 blok ve 2300 işyerinden oluşuyor İMÇ Blokları Kuzgun Acar Füreya Koral Bedri Rahmi Eyüboğlu Eren Eyüboğlu Yavuz Görey Ali Teoman Germaner Sadi Diren ve Nedim Günsur gibi önemli sanatçıların yapıtlarıyla süslü Geçen yıl İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan Tarihi Yarımada’yı koruma amaçlı Nazım Uygulama İmar Planı çerçevesinde konut alanı ilan edildi Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi’nin ünlü mimarlarından Kemalettin Bey’e ait İnşası 1930’da tamamlandı İlk 20 yılında iş hanı ve ardiye olarak kullanılan mekan boks ve güreş maçlarına da ev sahipliği yaptı 1947’de içinde Küçük Tiyatro Sahnesi perdesini açtı Bina bugün Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü olarak hizmet veriyor Bünyesindeki Küçük Tiyatro ve Oda Tiyatrosuyla da tiyatroseverlerin karşısına çıkıyor Orhan Veli Kanık ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın da bir dönem yaşadığı yer olarak biliniyor Bina temelde bir bodrum ve zemin katıyla dışarıya doğru taşan dört kattan onların üzerinde yükselen çatı katından oluşuyor 1933-1936 yılları arasında Fescizade Galip Bey Apartmanı’na ek olarak inşa edildi Eski yapının üzerinde bulunan yeni apartmanlar Üçler Ailesi’nin istekleri doğrultusunda aile apartmanı olarak tasarlandı Bina koyu gri sıva beyaz yatay pervazlar köşe pencereler ve balkon köşelerinde bulunan kolonlar gibi mimari elemanlar sayesinde dönemin modern yaklaşımını yansıtıyor Betonarme iskelet sistemiyle inşa edilmiş ve bileşik iki apartman görünümde Bodrum kat ve girişin yanı sıra altı kattan oluşuyor İlk katın üzerindeki dört bölüm lüks dubleks daireler olarak tasarlandı Ancak binadaki balkonların çoğu şu anda pimapenlerle kapatılmış durumda bu nedenle orijinal hali tam olarak gözükmüyor Kaynak: Hürriyet