Süryaniler

Süryanilerin millatan önceki tarihleri eski Mezopotamya'da yaşayan ulusların tarihidir Hıristiyanlık inancı tüm yukarı Mezopotamya'daki halkların tek bir potada erimelerini sağlamıştır Süryani halkının kökleri de eski Mezopotamya'nın en eski tarihsel dönemine kadar inip orada kaybolmaktadır
Yukarı Mezopotamya'nın yazılı tarih evresi Akkadlarla başlar İÖ3000'lerde Sümerin kuzeyinde yer alan Akkad'da ve Fırat'ın orta kesiminde çok sayıda bağımsız site devletleri kurulmuştur Buradaki halk Sümerler'e benzemeyen bir kabileden (tribulan) oluşuyordu Bu kabile bir Sami dili (Akkadça) konuşuyordu ve Mezopotamya'nın batısında bulunan ovalarda yaşayan Tribulerle akrabaydılar yani Akkad'ın Samileri batıdan gelmişlerdi
Akkad bölgesi Dicle ve Fırat arasında merkezi bir bölgeydi Bölgenin bu merkezi durumunda yararlanan Akkad kralları kısa zamanda büyük fetihler yaptılar "Dünyanın dört bölgesinin kralı" ünvanını alan Akkad kralı Naramsin (İÖXXIIIyy) kuzeyde Doğu Anadolu dağlarına kadar ilerlemiştir
Asur halkının çekirdeğini oluşturan bu insanlar Akkad bölgesinde kuzeye yayılan Samilerdir İÖ 3000'lerde Orta Fırat dolaylarında yerleşmeye başlayan Akkadlar burada bir çok yerleşim birimi kurmuşlardır Bunlardan birisi de kabilenin ve tanrısını ismini alan Asur kentidirDaha sonra bu kabile adını tüm bölgeye ve verecek kadar güçlenmiştir
Tüm Sami halkları birbirlerinden çok farklı olmayan uygarlıklar yaratmışlardır Çünkü bu halklar birbirlerinin mirasına çok kolaylıkla sahip çıkıyorlardı Asurlularda Akkad kültür temeli üzerine kendi kültürlerini geliştirmiş ve bu kültürü daha geniş bir bölgeye yaymayı başarmışlardır
Kısa zamanda tüm Yukarı Mezopotamya'da Asurluların yarattıkları kültür egemen olmaya başlamıştır Asurlular bu egemenliğe tanıklık yapan binlerce maddi kanıt bırakmışlardır Asur Ninova Kolah vb gibi kentler ve buradaki yığınla tablet bu durumu tartışmasız kanıtlamaktadır Yukarı Mezopotamya'nın güney kesiminde Asurluların hakimiyeti tartışmasız bir şekilde kabul edilirken Süryani tarihi açısından tartışılmaya daha açık olan bölge Yukarı Mezopotamya'nın kuzey bölgesidir Çünkü bu bölgede egemenlikler sürekli olarak el değiştirmiştir
Arkeoloji biliminin halen bu bölgede yapması gereken çok sayıda çalışma vardır ama eldeki veriler buralardaki bir çok yerleşiminin tarihinin Asurlulara kadar uzandığını gösteriyor Bu bölgeler için kullanılan ilk coğrafi terimler ve kent adları Asurcadır Ayrıca ilk tarihi kayıtlarda Asur dilinde çivi yazısı olması bir rastlantı değildir Bölge için kullanılan coğrafi terimlerin ve kent adlarının Asurca olması bölgenin çok eski zamanlardan beri belki de Asurluların siyasi egemenliğinin bu bölgeye gelmeden önce Asurlularla ilişkili ve onlardan etkilendiğini göstermektedir
Örneğin bugünkü Harran adı Asurca'daki Harranu'dan gelmektedir Bu kelimenin Asur dilindeki anlamı ise yol'dur Bu adlandırma eski çağda buradan geçen ticari ve askeri yollardan kaynaklanmıştır Tur-Abdin (Midyat ve civarı) bölgesi hakkındaki ilk tarihi bilgiler ve coğrafi terimler Asurluların XVyüzyıldaki genişlemesinden sonraya dayanmaktadır Asur krallarından IAdat Ninari ve oğlu ISalamsar'dan kalma kitabelerde "Kaşiari Dağları" diye sözü edilen bölgenin Mardin-Midyat yani Tur-Abdin çevresi olduğu bilinmektedir Bu bölgeyle ilgili diğer bir coğrafi terim olan "İzala'da" o dönemden kalmadır Çivi yazı tabletlerde ve daha sonraki Roma ile Bizans kaynaklarında Mardin ve civarı için İzala terimi kullanılmıştır

Bugünkü Cizre ilçesinin 20 km kuzey batısındaki örenler bir zamanlar Asurin (Asur) hükümdarları için başkentlik yapmış büyük bir kente aittir Nusaybin'in 15 km kuzey-doğusunda bulunan Merdis (Süryanice Marin) örneklerindeki kaya ve mağara ağızlarındaki Çivi yazısı (Asurca) ve Strangeli (Doğu Süryanice) yazılar ile çeşitli kabartma ve resimlerin yan yana bulunması bölge halkının kökenlerini gösterir niteliktedir Yine bu bölgede bulunan Hassana (Kösreli) köyünün de İsa'dan önceki döneme dayanan bir yerleşim bölgesi olarak tarihselliği Asurlulara kadar uzanmaktadır Bölgedeki Nisibis (Nusaybin) Merdo (Mardin) Urhay (Urfa) Omif (Amid Diyarbakır) vb gibi kentlerini kuranlarda yine Asurlulardır

Asurluların bu kadar geniş bir coğrafik bölgeye yayılmalarının nedeni Asur şehrinin daha İÖ'ki 3000'lerde bu bölgelerle ticaret ilişkilerine başlamış olmasıdır Asur şehrinin; Aşağı Mezopotamya Asurya ve Anadolu ile bakır ve gümüşün çıkartıldığı Doğu Anadolu'nun merkezi yerinde bulunması kentin süratle gelişmesine yol açtı Kapadokya ve Doğu Anadolu ile yapılan ticaret Asurluların buradaki bir çok şehirde koloniler ve yerleşim birimleri kurmalarına yol açmıştır Bu durum ise Asur krallarının bu bölge ile daha yakından ilgilenmelerine ve buralar sefer yapmalarına zemin hazırlamıştır Ticaretin serbestçe yapılabilmesi için ticaret yollarının güvenlikli olması gerekiyordu Bu güvenliği sağlamakta Asur krallarına düşüyordu Ticaret için yapılan fetihler ise halkın gitgide kuzeye ve tüm Mezopotamya'ya yayılmasını sağlıyordu Asurluların kuzey ve kuzey-batıya olan büyük genişlemesi ise İÖ XVyy'dan sonraki "Orta Asur Dönemi" ile İÖ VIII - VIIyy'da olmuştur
ÖXIIyy'da Asur kralları ISalmanasar ve oğlu ITikulti Nunurta büyük bir ordu ile kuzey ve batıya seferle düzenlerler Kuzeyde Van gölüne kadar olan yerler Asur topraklarına katılır Fırat geçilir ve batıda sınırlar Kargamış'a kadar genişletilir

Alıntı