İhşidoğulları Beyliği Hakkında (İhşidîler)

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

İhşidoğulları Beyliği Hakkında (İhşidîler)

Mısır’da

935-969 tarihleri arasında hüküm sürmüş bir Türk hânedânı

Devletin kurucusu Muhammed bin Tuğç

iki nesilden beri Abbasîlerin hizmetinde bulunan bir Türk ailesindendir

Muhammed bin Tuğç

935 yılında Mısır valisi oldu ve istiklâlini ilan ederek

Halife Râzi’den İhşîd unvanını aldı

İhşîd “şahlar şâhı” mânâsına geliyordu

Ayrıca

Muhammed’in ataları da Fergana’da İhşîd unvanıyla meliklik yaparlardı

İhşîd

Mısır’da tam bir hâkimiyet sağladı

Ancak bu sırada

Bağdat’ta hâkimiyeti ele geçirmiş olan Muhammed bin Râik

Mısır’a kadar geldi

Bu tehlikeli durum üzerine Muhammed bin Tuğç

vergi vermek şartıyla Remle’ye kadar olan bölgeyi geri aldı

Beş sene devam eden barış devresinden sonra

iki emîrin arası yeniden açıldı

Laccun mevkiindeki savaşı

iki taraf da kazanamadı

Fakat

tesis edilen ailevî münasebetler

iki emîri yeniden birbirine yaklaştırdı

İhşîd

senelik 140

000 dinar vergi verdi

Emir Raik’in ölümünden sonra

İhşidîlere

Hamdânî ailesinden yeni bir rakip ortaya çıktı

Ancak

Muhammed bin Tuğç

sulh devresini iyi değerlendirmiş ve devleti en kudretli mevkiine çıkarmıştı

Emîrü’l-ümerâlık mevkiini elde etmek için mücadeleye başladı

944 yılında

Rakka’nın karşısında

Fırat kenarında Halife el-Mütteki ile karşılaştı

Ancak

bu sırada Hamdânî ailesinden emir Seyfüddevle

Mısır’ı tehdit etmeye başladığından

geri döndü

Böylece yeniden başlayan mücadelede

İhşidîler galip geldi

Muhammed bin Tuğç

Ş>’ı ele geçirdi ise de 964 yılında öldü

Yerine iki oğlundan Ebü’l-Kâsım Unûcur tahta geçti

Unûcur ve kardeşi Ali zamanında İhşidîlerin

Mısır’daki hâkimiyeti sözde kalmıştı

Gerçek iktidar

İhşîd’in ölümünden biraz önce

çocukları için saltanat nâibi olarak tayin ettiği Nubyalı köle Kâfûr’un elindeydi

Oğullar ise

kukla bir vaziyetteydi

Nitekim 966 yılında Ali’nin ölümü üzerine

Kâfur

idareyi tam olarak ele alınca

halife bu valiliği tanıdı

Kâfûr

Mısır ile Suriye’yi tehdit eden Hamdânîlere karşı başarılar kazandı

Kâfur’un ölümü

Mısır’ı kuvvetli bir idareciden mahrum bıraktı

Yerine İhşîd’in torunu Ahmed

vali tâyin edildi

Ancak

bu zayıf ve kısa ömürlü emirin idaresi zamanında Mısır

Afrika’nın kuzeyinden gelen Fâtımîlerin baskısına dayanamadı ve 969 yılında bu devletin hâkimiyeti altına girdi

İhşidîler hânedânının en önemli iki şahsiyeti

şüphe yok ki İhşîd ile Kâfûr’dur

İhşîd

çok kuvvetli ve mücadeleyi seven bir emirdi

Ömrü

Mısır’da kuvvetli bir hâkimiyet sağlamak için çalışmalarla geçti

Bu zor şartlarda

Mısır’da imar faaliyetlerini de ihmal etmedi

Devletin ikinci mühim şahsiyeti olan Kâfûr

zenci bir köleyken sırf zekâsı sayesinde

devletin iktidar mevkiini elde etmiştir

İhşîd ve Kâfûr

Mısır’da sanat ve edebiyatın da hâmisi olarak tanınmışlardır

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	İhşidoğulları Beyliği Hakkında (İhşidîler) İhşidoğulları Beyliği Hakkında (İhşidîler) Mısır’da 935-969 tarihleri arasında hüküm sürmüş bir Türk hânedânı Devletin kurucusu Muhammed bin Tuğç iki nesilden beri Abbasîlerin hizmetinde bulunan bir Türk ailesindendir Muhammed bin Tuğç 935 yılında Mısır valisi oldu ve istiklâlini ilan ederek Halife Râzi’den İhşîd unvanını aldı İhşîd “şahlar şâhı” mânâsına geliyordu Ayrıca Muhammed’in ataları da Fergana’da İhşîd unvanıyla meliklik yaparlardı İhşîd Mısır’da tam bir hâkimiyet sağladı Ancak bu sırada Bağdat’ta hâkimiyeti ele geçirmiş olan Muhammed bin Râik Mısır’a kadar geldi Bu tehlikeli durum üzerine Muhammed bin Tuğç vergi vermek şartıyla Remle’ye kadar olan bölgeyi geri aldı Beş sene devam eden barış devresinden sonra iki emîrin arası yeniden açıldı Laccun mevkiindeki savaşı iki taraf da kazanamadı Fakat tesis edilen ailevî münasebetler iki emîri yeniden birbirine yaklaştırdı İhşîd senelik 140000 dinar vergi verdi Emir Raik’in ölümünden sonra İhşidîlere Hamdânî ailesinden yeni bir rakip ortaya çıktı Ancak Muhammed bin Tuğç sulh devresini iyi değerlendirmiş ve devleti en kudretli mevkiine çıkarmıştı Emîrü’l-ümerâlık mevkiini elde etmek için mücadeleye başladı 944 yılında Rakka’nın karşısında Fırat kenarında Halife el-Mütteki ile karşılaştı Ancak bu sırada Hamdânî ailesinden emir Seyfüddevle Mısır’ı tehdit etmeye başladığından geri döndü Böylece yeniden başlayan mücadelede İhşidîler galip geldi Muhammed bin Tuğç Ş>’ı ele geçirdi ise de 964 yılında öldü Yerine iki oğlundan Ebü’l-Kâsım Unûcur tahta geçti Unûcur ve kardeşi Ali zamanında İhşidîlerin Mısır’daki hâkimiyeti sözde kalmıştı Gerçek iktidar İhşîd’in ölümünden biraz önce çocukları için saltanat nâibi olarak tayin ettiği Nubyalı köle Kâfûr’un elindeydi Oğullar ise kukla bir vaziyetteydi Nitekim 966 yılında Ali’nin ölümü üzerine Kâfur idareyi tam olarak ele alınca halife bu valiliği tanıdı Kâfûr Mısır ile Suriye’yi tehdit eden Hamdânîlere karşı başarılar kazandı Kâfur’un ölümü Mısır’ı kuvvetli bir idareciden mahrum bıraktı Yerine İhşîd’in torunu Ahmed vali tâyin edildi Ancak bu zayıf ve kısa ömürlü emirin idaresi zamanında Mısır Afrika’nın kuzeyinden gelen Fâtımîlerin baskısına dayanamadı ve 969 yılında bu devletin hâkimiyeti altına girdi İhşidîler hânedânının en önemli iki şahsiyeti şüphe yok ki İhşîd ile Kâfûr’dur İhşîd çok kuvvetli ve mücadeleyi seven bir emirdi Ömrü Mısır’da kuvvetli bir hâkimiyet sağlamak için çalışmalarla geçti Bu zor şartlarda Mısır’da imar faaliyetlerini de ihmal etmedi Devletin ikinci mühim şahsiyeti olan Kâfûr zenci bir köleyken sırf zekâsı sayesinde devletin iktidar mevkiini elde etmiştir İhşîd ve Kâfûr Mısır’da sanat ve edebiyatın da hâmisi olarak tanınmışlardır